Styl romański (romanizm) - pojęcie odnoszące się do stylu w sztukach plastycznych IX - XIII wieku. Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy (IX - XII wiek. Styl romański ma korzenie w sztuce karolińskiej, przedromańskiej (w Niemczech — ottońskiej) i bizantyjskiej, częściowo także sztuce islamu. Sztuka romańska była związana przede wszystkim z chrześcijaństwem. Głównymi jej ośrodkami były klasztory (benedyktynów, cystersów, norbertanów, kanoników regularnych) i stolice diecezji. Głównym materiałem stosowanym w tym okresie był starannie obrobiony kamień (wapień, piaskowiec, granit), z którego wznoszono grube mury z niewielkimi otworami okiennymi szklanymi gomółkami lub witrażami. /Po prawej Kościół św. Andrzeja w Krakowie oraz Krzywa wieża i katedra w Pizie./

Budynki w tym stylu są masywne, wykonane na planie prostych figur, o przeznaczeniu typowo obronnym. Romańskie twierdze posiadające grube mury i małe okna mogły z powodzeniem odpierać najazdy nieprzyjaciół. Jeżeli chodzi o warunki mieszkalne, budowle wykonane w tym stylu nie były przyjazne mieszkańcom - małe okna powodowały wszechobecny mrok, a wnętrze było zwykle wilgotne i zimne. Kościoły romańskie planowane były na rzucie prostokąta lub krzyża łacińskiego z prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. Wnętrze kościoła dzielono rzędami kolumn lub filarów najczęściej na trzy nawy. Nad skrzyżowaniem transeptu z nawą główną często umieszczano wieże, przez które doświetlano wnętrza. Dach był najczęściej sklepieniem kolebkowym nad nawami głównymi oraz krzyżowym nad nawami bocznymi. Zastosowanie sklepień poprawiało akustykę pomieszczeń oraz zwiększało bezpieczeństwo budowli w przypadku pożaru. Elementem wprowadzanym do naw bocznych były galeryjki, empory i okna. Wejście główne, umieszczane w zachodniej części kościoła, w postaci portalu stanowiło bogaty akcent dekoracyjny wzbogacony szeregiem filarów ustawionych w linii biegnącej ukośnie od lica ściany do stosunkowo wąskich drzwi.

Rzeźba jest podporządkowana architekturze. Głównym jej zadaniem staje się ukazanie boskiego tryumfu nad złem. Koncentrowała się przede wszystkim w tympanonach nad portalami, gzie zazwyczaj przedstawiano postać Chrystusa. Również rękopisy wykonywane i ozdabiane w skryptoriach osiągnęły wysoki poziom artystyczny, zwłaszcza popularne iluminacje reprezentacyjnych dzieł.

Styl gotycki - był to styl cechujący się strzelistością i monumentalnością budowli. Budowle gotyckie posiadały duże strzeliste, zakończone łukami witraże zamiast okien, kopuły, łukowe stropy podtrzymujące dach - nazywane także konstrukcją żebrową. Styl ten był bardziej wytworny od stylu romańskiego. Człowiek obserwujący budunek miał poczuć wielkość owej budowli, częściowo była to faktyczna wielkość budynku a częściowo złudzenie wytwożone przez wyżej wymienione łuki. W tym stylu wznoszono przeważnie kościoły na płanie krzyża łacińskiego. Za wzorcowy przykład budynku gotyckiego uważa się gotycką katedrę. Architektura gotycka w zamierzeniu jej twórców miała w doskonały sposób odzwierciedlać boską naturę i wielbić Boga. W bryle dominują kierunki pionowe. Ich powtarzalność w bliskim sąsiedztwie, rozczłonkowanie bryły, delikatna dekoracja tworzą budowle ekspresyjne i lekkie. Barwne światło przenikające do wnętrza przez wysokie witraże stwarza wrażenie uduchowienia a powtarzające się we wnętrzu wertykalne linie i znaczna odległość do sklepienia kieruje wzrok ku górze.

W okresie gotyku najczęściej budowano kościoły na planie trójnawowej bazyliki, chociaż zachowało się także wiele przykładów zastosowania rozwiązań halowych. Bazyliki i hale mają znacznie wydłużony kształt i zakończone są podłużnymi prezbiteriami. Układ wzbogacają obejścia i wieńce kaplic. Fasadę zamyka jedna lub (częściej) dwie wieże. W Anglii powtarzane jest rozwiązanie znane z okresu romańskiego - wieża na skrzyżowaniu nawy głównej i poprzecznej. Cechą najbardziej charakterystyczną dla gotyckich kościołów jest ich ogrom i strzelistość. Gotyckie kościoły były budowane niejednokrotnie przez dziesiątki lat. Z powodu słabej sytuacji materialnej fundatorów dzieła kończono czasem po latach, w innej epoce i w innym stylu. /Po lewej Katedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu oraz Katedra Notre-Dame w Reims./

Materiały pobrane z www.wikipedia.pl oraz www.xiv-lo.krakow.pl

---