Balneoklimatologia i medycyna fizykalna to dziedzina wiedzy medycznej wykorzystująca naturalne metody leczenia i czynniki fizyczne do leczenia, prewencji i rehabilitacji chorób przewlekłych.
Balneoklimatologia= balneologia + klimatologia.
Balneologia to nauka o właściwościach i zastosowaniu naturalnych tworzyw leczniczych tj. wód leczniczych, gazów zawartych w niektórych zdrojach, oraz peloidów, tj. borowin, mułów i błota.
Klimatoterapia wykorzystanie do leczenia naturalnego środowiska przyrodniczego, to jest warunków atmosferycznych i walorów krajobrazowych. Warunki klimatyczne determinują leczenie niektórych chorób w uzdrowiskach, powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu profilu leczniczego. Klimatoterapia uzupełnia inne metody fizjoterapeutyczne, czasami jest metodą podstawową, jedyną do zastosowania u chorego.
Kinezyterapia:
Leczenie ruchem
Gimnastyka w sali, na powietrzu, w wodzie.
Fizykoterapia:
Masaż ciała
Leczenie temperaturą- ciepło i zimno
Elektrostymulacja i elektroforeza
Pole magnetyczne- magnetoterapia i magnetostymulacja.
Laser
Akupunktura i elektropunktura
Gammaterapia kwantowa.
Stosowanie promieni nadfioletowych, które wzmacniają układ odpornościowy organizmu i metabolizm neuroprzekaźników.
Twórcy balneologii:
Marcin z Miechowa (1552)
Józef Struś (1555) z Poznania
Wojciech Oczko (1578)- Twórca „Cieplic”, ojciec balneologii polskiej
Erazm Sykst (1617)
Jakub Moneta (1776)
Profesorowie: E. Korczyński, A. Sabatowski, Zenon i Zbigniew Orłowscy, Jankowiak, Dietel.
Historyczne formy balneoterapii:
„świątynie zdrowia”. Zabiegi balneologiczne, masaże, dieta (zakon eskulapów w starożytnej Grecji).
Gimnazjony: zimne natryski i zmywanie- starożytna Grecja.
Kąpieliska Rzymskie
Łaźnie arabskie
Łaźnie niemieckie
Sauny fińskie
Banie rosyjskie
Uzdrowiskowe zakłady lecznicze:
Szpital uzdrowiskowy (bezpośrednio po leczeniu szpitalnym).
Sanatorium uzdrowiskowe
Poradnia Zdrojowa
Zakład przyrodoleczniczy.
Kierunki lecznicze uzdrowisk Polskich:
Choroby kardiologiczne i nadciśnienie (kardiologia)
Choroby naczyń (angiologia)
Laryngologia
Pulmonologia
Gastreoenterologia, hepatologia (układ trawienny).
Diabetologia
Endokrynologia
Ortopedia
Neurologia
Reumatologia
Osteoporoza
Dermatologia
Ginekologia
Nefrologia, urologia
Hematologia
Okulistyka
Choroby zawodowe.
Kierunki działalności lecznictwa uzdrowiskowego:
Leczniczy- choroby przewlekłe
Rehabilitacyjny- choroby układu ruchu (reumatologia, ortopedia, urazówka).
Profilaktyczny- prewencja chorób przewlekłych, głównie cywilizacyjnych.
Edukacyjny- kształtowanie pro zdrowotnego stylu życia.
Podstawowe czynniki lecznicze wykorzystywane przez lecznictwo uzdrowiskowe:
Naturalne surowce lecznicze (wody mineralne, peloidy, gazy).
Naturalne czynniki przyrodolecznicze (klimat, krajobraz, szata roślinna).
Różne formy wysiłku fizycznego.
Czynniki fizyczne: światło, dźwięk, prąd leczniczy, pole magnetyczne.
Lecznicze wody mineralne najczęstsze w Polsce.
Chlorkowo- sodowe- występowanie: Ciechocinek, Kołobrzeg, Połczyn, Kamień Pomorski, Świnoujście, Rabka, Busko, Solec, Iwonicz, Rymanów, Wieniec.
Wodorowęglanowe- występowanie: Krynica, Polanica, Połczyn, Kudowa, Muszyna, Duszniki, Rymanów, Iwonicz.
Siarczkowo- siarkowodorowe- występowanie- Busko, Solec, Wieniec, Horyniec.
Radoczynne- występowanie: Świeradów, Czerniawa, Lądek, Szczawno.
Termalne (powyżej 20 stopni)- występowanie: Cieplice, Lądek, Ciechocinek.
Gazy lecznicze:
Dwutlenek węgla- Duszniki, Krynica (źródła gazowe CO2)
Siarkowodór
Radon
Tlen
Ozon
Zasoby złóż borowinowych i ich lokalizacja.
Udokumentowane- 14 (450ha)
W pełni udokumentowane- 16 (2940ha)
Lokalizacja- region północny Polski.
Działanie bodźców środowiska przyrodoleczniczego na ustrój.
Rozluźnienie mięśni
Równowaga psychiczna, poprawa nastroju
Zwiększenie aktywności fizycznej i psychicznej.
Klimatologia, klimatoterapia, peloidoterapia.
Uzdrowiska pod względem klimatycznym dzielą się na nizinne (nadmorskie i lądowe), podgórskie, górskie i wysokogórskie.
Zabiegi klimatoterapeutyczne obejmują:
Kąpiele słoneczne
Kąpiele powietrzne
Zabiegi powietrzno- ruchowe (gimnastyka na świeżym powietrzu)
Kąpiele morskie i w innych naturalnych zbiornikach wody
Inhalacje naturalnego aerozolu morskiego lub tężniowego.
Istotne czynniki:
Położenie geograficzne
Klimat
Pory roku (cały rok)
Talassoterapia- to wykorzystywanie naturalnych walorów klimatu morskiego. To kąpiele morskie, słoneczne, naturalne inhalacje, leżakowanie nad morzem.
Uzupełniające elementy klimatologii- walory krajobrazowe.
Peloidoterapia.
Peloidy- naturalnie powstałe produkty organiczno- mineralne, które po rozdrobnieniu z wodą tworzą papkę.
Biolity: torfy, muły, borowina
Abolity: igły, gliny, lessy, osady w zbiornikach wody
Borowina- peloid organiczny o działaniu leczniczym, powstały w naturalnym środowisku, przy udziale mikroorganizmów, przy małym dostępie tlenu i w nadmiarze wody.
Typy złóż borowinowych:
Złoże typu wysokiego: zasilane wodami opadowymi, duża zawartość składników organicznych, mało składników mineralnych, odczyn kwaśny.
Złoże typu niskiego: zasilane przez wody powierzchniowe, zawierają dużo składników mineralnych, mają odczyn obojętny, lub słabo alkaiczny.
Występowanie złóż borowinowych- uzdrowiska:
Pas północny- złoża typu niskiego, przejściowego, wysokiego- wszystkie uzdrowiska nadmorskie ( Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Ustka, Świnoujście, Połczyn.
Pas środkowy- złoża typu niskiego- Ciechocinek, Wieniec, Inowrocław.
Pas południowy- złoża typu wysokiego i przejściowego- Świeradów- Czerniawa, Cieplice, Duszniki, Lądek, Kudowa, Ustronie, Rabka, Solec, Busko, Krynica, Iwonicz, Rymanów, Horyniec.
Podstawowe składniki borowiny:
Organiczne
kwasy huminowe
bituminy (żywice, woski, sterydy)
inne: cukry, białko, alkaloidy, garbniki, pektyny, enzymy, ligniny, celuloza.
Mineralne
makroskładniki: chlorki, siarczany, węglowodany, wapń, magnez, sód, potas, aluminium, żelazo.
Mikroskładniki: mangan, miedź, kobalt, cynk, jod, fluor, brom.
Roztwór wodny borowiny zawiera:
Fluwokwasy, aminokwasy, aminocukry, pektyny, enzymy, składniki mineralne, chlorki, wodorowęglany.
Żywice, woski, sterydy, ligniny, celuloza.
Rodzaje kwasów huminowych:
kwasy humusowe rozpuszczalne tylko w zasadach, nierozpuszczalne w kwasach, alkoholu, wodzie.
Fluwokwasy rozpuszczalne w wodzie, kwasach, zasadach, alkoholu.
Kwasy hymatomelanowe rozpuszczalne w zasadach i alkoholu, nierozpuszczalne w wodzie i kwasach.
Mechanizm działania kwasów humusowych:
hamowanie aktywności hialuroniadzy
pobudzanie fagocytozy
hamowanie aktywności prostaglandyn PGE2
tworzenie kompleksów z metalami ciężkimi.
Działanie lecznicze kwasów humusowych:
przeciwzapalne
bakteriostatyczne
oczyszczające i odtruwające
antyoksydacyjne
przekrwienne
regenerujące skórę (kosmetyka)
Temat: Peloidoterapia.
Mechanizm działania kwasów huminowych:
Hamowanie aktywności hialuroniadzy
Pobudzanie fagocytozy
Hamowanie aktywności prostaglandyn PGE2
Tworzenie kompleksów z metalami ciężkimi (działanie chelatujące).
Sorpcja produktów przemiany metabolizmu w skórze
Zmiatanie wolnych rodników tlenowych
Zmniejszenie paroksydacji lipidów (obniżanie MDA)
Rozszerzenie naczyń włosowatych
Działanie hormonalne (fitohormony)
Działanie enzymatyczne: rozszczepianie H2O, mocznika, sacharozy.
Działanie lecznicze kwasów humusowych:
przeciwzapalne
bakteriostatyczne
oczyszczające i odtruwające (dializa skórna)
antyoksydacyjne
przekrwienne
regeneracja skórna (kosmetyka)
Mechanizm działania zabiegów borowinowych:
WŁAŚCIWOŚCI:
a) termiczne
Właściwości fizyczne:
duża pojemność cieplna
małe przewodnictwo cieplne
b) chemiczne:
Składniki aktywne:
kwasy huminowe
bituminy
woski, żywice, enzymy, estrogeny, pierwiastki śladowe.
SKUTKI DZIAŁANIA NA USTRÓJ:
przeciwzapalne
enzymatyczne
hormonalne
immunolacyjne
Podstawowe zabiegi borowinowe:
okłady, zawijania częściowe lub całkowite (temp. 42-45st C, czas 15 min.)
kąpiele całkowite (temp. 40st C, czas 15 min.)
kąpiele częściowe kończyn- fasony (40- 42st C, 15- 20 min.)
kąpiele zawiesinowe ( 37st C, 15- 20 min.)
jonoforeza borowinowa (40st C, 20 min.)
zabiegi ginekologiczne i proktologiczne- tampony, nasiadówki, okłady częściowe (42- 45st C, 15-30 min.)
zabiegi w laryngologii i okulistyce- tampony, okłady (42-45st C, 15-20 min.)
Zastosowanie zabiegów borowinowych- wskazania lecznicze
Choroby układu ruchu:
choroby ortopedyczno- urazowe
stany po chorobie Heine- Medina
niedowłady i porażenia
dyskopatia, rwa kulszowa
choroby zwyrodnieniowe stawów
- ZZSK
Choroby kobiece:
przewlekłe stany zapalne dróg rodnych
stany pooperacyjne
- niepłodność, klimakterium
Choroby układu trawiennego i moczowego:
przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego
przewlekłe zapalenie wątroby
nieżyty żołądka
- przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego
Choroby laryngologiczne i okulistyczne:
przewlekłe nieżyty krtani
przewlekłe zapalenie zatok
- przewlekłe choroby przedniego odcinka oka
Lecznicze działanie pasty borowinowej:
przeciwzapalne i ściągające
bakteriostatyczne i bakteriobójcze
przekrwienne i regenerujące tkanki
hormonalne (pośrednie i bezpośrednie)
cieplne (minimalne)
Rodzaje zabiegów z pasty borowinowej:
okłady i zawijania całkowite i częściowe
jonoforeza borowina z katody, 10- 20 mA, 20-30min
fonoforeza borowinowa: 0,2- 0,6 W/ cm2
kąpiele zawiesinowe
zabiegi stomatologiczne (okłady)
tampony ginekologiczne
Wskazania lecznicze do pasty borowinowej:
Choroby układu ruchu
reumatologia
ZZSK
RZS
Artopatia dnawa (dna moczanowa)
Choroba zwyrodnieniowa stawów z objawami zapalnymi
Neurologia
Niedowłady kkd z przyczyn naczyniowych
Niedowłady w przebiegach SM
Przewlekłe zapalenie wielonerwowe
Zapalenie korzonków nerwowych
Choroby układu krążenia
Przewlekłe niedokrwienie kkd
Choroba Raynauda
Powikłania cukrzycowe
Makro i mikroangiopatie kkd
Polineuropatia cukrzycowa
Choroby kobiece
Przewlekłe i podostre zapalenie dróg rodnych
Wybrane schorzenia ginekologiczne prowadzące do niepłodności
Choroby laryngologiczne i stomatologiczne
Przewlekły, zanikowy nieżyt nosa
Przewlekłe zapalenie zatok, krtani i tchawicy
Choroby przyzębia
Możliwe duże działanie zabiegów borowinowych na naczynia:
układ nerwowy wegetatywny- pobudzanie a-2 receptorów
hormony tkankowe, wzrost sekrecji histaminy, serotoniny, prostacykliny, kalcytoniny
hormony ściany naczyniowej:
wzrost sekrecji prostacykliny
wzrost sekrecji EDRE
spadek sekrecji endoteliny
Podstawowe wskazania do leczenie borowiną i pastą borowinową:
choroby ortopedyczno- urazowe
niedowłady, porażenia
choroby zwyrodnieniowe stawów
stany zapalne i pooperacyjne dróg rodnych
niepłodność, klimakterium
przewlekłe zapalenia pęcherzyka żółciowego i wątroby
zapalenie pęcherza moczowego
zapalenie krtani i zatok
zapalenie przedniego odcinka oka
Pasta:
przewlekłe zapalenie skóry, łuszczyca
ZZSK, RZS
Dna moczanowa
Niedowłady kończyn z przyczyn naczyniowych
SM
Zapalenie wielonerwowe
Zapalenie korzonków nerwowych
Cukrzyca: mikro i makroangiopatie kkd, polineuropatia, paradontopatia, przewlekłe niedokrwienie kkd
Choroba Raynauda
Leczenie pastą borowinową przewlekłych powikłań cukrzycy:
Angiopatia (choroby naczyniowe nóg, zespół stopy cukrzycowej)
Neuropatia (zespół korzonkowy, polineuropatia, mononeuropatia, neuropatia wegetatywna)
Parodontoza
Powikłania skórne ( zanikowe przebarwienia, twardzina, odbarwienia tłuszczowe,
Artropatie ( osteoporoza, przykurcz).
Preparaty borowinowe:
Pasta borowinowa,
Plastry borowinowe,
Maść borowinowa,
Olejek do kąpieli,
Hydrożel do okładów („terma borowinowa”)
Żel fizjologiczny (do jonoforezy, fonoforezy)
Krem do masażu
Optymalne parametry mikroklimatu pomieszczenia zabiegowego do peloidoterapii:
Temp. powietrza 25-26st C, wilgotność względna 30-60%, temp. ekwiwalentna- efektywna- 22-23st C.
Temat: fizykoterapia, magnetoterapia i magnetostymulacja, laseroterapia i laserostymulacja.
Fizykoterapia: światłolecznictwo, elektrolecznictwo, ultradźwięki, pole magnetyczne, pole elektromagnetyczne, laseroterapia, leczenie ciepłem i zimnem, wodolecznictwo.
ŚWIATŁOLECZNICTWO
Działanie światła:
Światło
Ciepło
Fotosynteza, utlenianie, redukcja
W światłolecznictwie wykorzystuje się:
Promieniowanie podczerwone, o długości fali 770- 15000nm
Promieniowanie widzialne, o długości fali 400-760nm
Promieniowanie nadfioletowe, o długości fali 100- 400nm
Promieniowanie podczerwone (IR), podział zależy od długości fali:
Krótkofalowe (760- 1500)- fototerapia
Średniofalowe (1500- 4000)- ma największe znaczenie w promieniolecznictwie
Długofalowe- dalekie (4000- 15000)
Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego polega na udzielaniu ciepła przez depolaryzację światła w tkankach (nie ma ono działania fotochemicznego, odwrotnie niż UV).
Wpływ biologiczny IR:
Rozszerzenie naczyń włosowatych skóry, a w związku z tym zwiększony przepływ przez tkanki krwi tętniczej.
Reakcje ze strony naczyń głębiej położonych, zgodnie z prawem Dastre'a Morata.
Zmniejszenie napięcia mięśni
Podwyższenie progu odczuwania bólu
Wzmożenie przemiany materii
Pobudzenie receptorów cieplnych skóry, a w następstwie tego, na drodze odruchowej narządów głębiej położonych.
Zastosowanie IR:
Przewlekłe i podostre stany zapalne w których możliwe jest stosowanie ciepła
Przewlekłe stany zapalne jamy nosowej, zatok, ucha i stawów żuchwy
Przewlekłe i podostre zapalenia stawów (reumatoidalne), oraz zapalenia okołostawowe stawów i mięśni
Stany po zapaleniu skóry i tkanek miękkich pochodzenia bakteryjnego
Stany po odmrożeniach
Przewlekłe i podostre stany pourazowe kończyn (nie wcześniej niż po 48h)
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Nerwobóle i zespoły bólowe
Choroby naczyń obwodowych (choroba Raynauda)
Jako przygotowanie do masażu, kinezyterapii, oraz niektórych zabiegów elektroleczniczych, np. jonoforezy.
Przeciwwskazania:
Niewydolność krążenia
Skłonność do krwawień
Czynna gruźlica
Zmiany skóry i naczyń
Zmiany troficzne
Stany gorączkowe
Ostre stany zapalne i nowotwory
Nadciśnienie tętnicze
Podeszły wiek
Ciąża
UV- promieniowanie nadfioletowe, niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali 100- 400nm.
Podział promieniowania UV:
obszar A o długości fali 400- 315nm
obszar B o długości fali 315- 280nm
obszar C o długości fali 280- 200nm.
Właściwości fotochemiczne UV:
fotosynteza
utlenianie i redukcja
fotoliza/ rozpad
fotoizomeryzacja (zmiana struktury).
Działanie: rumień fotochemiczny wiąże się z uszkadzającym działaniem promieniowania, uszkadza komórki warstwy kolczystej naskórka. Rumień powstaje szybko, jest plamisty (niehomogenny), szybko ustępuje.
Terapeutyczne lampy kwarcowe,
Bakteriobójcze lampy kwarcowe.
Znane są liczne substancje i leki zwiększające wrażliwość na promieniowanie UV. Zalicza się do nich zawarte w niektórych roślinach pochodne Kumaryny, pochodne Smołowcowe (smoła, dziegcie, antracen, benzen), barwniki takie jak eozyna, błękit metylenowy, róż bengalski, naturalne olejki ( bergamotowy, cedrowy, sandałowy, cytrusowy, laurowy), oraz związki niektórych metali (żelazo, srebro, złoto, bizmut, arsen). Spośród leków wrażliwość na UV zwiększają: sulfonamidy, antybiotyki (tetracykliny), niektóre leki przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwcukrzycowe.
Wpływ UV na ustrój:
regulacja tworzenia histaminy
lepsze ukrwienie skóry, skóra jest bardziej elastyczna, odporna na zakażenia
szybki wzrost komórek naskórka
zwiększenie liczby leukocytów
zwiększenie aktywności zawartych w ustroju wodorosiarczków.
Wskazania do stosowania UV:
choroby gardła i nosa
przewlekłe nieżyty oskrzeli i dychawica oskrzelowa
krzywica
nerwobóle nerwu kulszowego
gościec tkanek miękkich i stany zapalne
choroba zwyrodnieniowa stawów
trądzik pospolity
czyraczność
łysienie plackowate
łuszczyca
utrudniony zrost kości
owrzodzenia troficzne i trudno gojące się rany
stany rekonwalescencji.
Przeciwwskazania:
nowotwory złośliwe
gruźlica płuc
nadczynność tarczycy
cukrzyca
zakażenia ogniskowe i gorączka
skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego, z dróg oddechowych
miażdżyca naczyń z nadciśnieniem
RZS w okresie leczenia złotem
Ostry gościec stawowy
Ostre i przewlekłe zapalenia nerek
Niewydolność krążenia z hipowolemią
Osoby wyniszczone
Nerwice
Padaczka
Elektrolecznictwo- dział lecznictwa wykorzystujący do celów leczenia prąd stały, oraz prądy impulsowe małych i średnich częstotliwości.
Zjawiska towarzyszące przepływowi prądu stałego:
Zjawisko elektrochemiczne- w trakcie przepływu prądu stałego przez elektrolity tkankowe dochodzi do elektrolizy. Głównym elektrolitem jest NaCl który w roztworze wodnym występuje zdysocjowany na jony Na+ i Cl-. Jony sodowe dążą do ujemnej katody, a jony chloru do anody.
Zjawisko elektrokinetyczne- polega na przesunięciu względem siebie faz rozproszonej i rozpraszającej koloidów tkankowych pod wpływem pola elektrycznego. Do zjawisk elektrokinetycznych zaliczamy elektroforezę i elektroosmozę.
Reakcja nerwów i mięśni na prąd stały:
Przepływ prądu powoduje zmianę pobudliwości tkanki nerwowej i mięśniowej. Pod anodą obserwujemy zmniejszenie pobudliwości- anelektrotonus. Pod katodą obserwujemy z kolei zwiększenie pobudliwości- katelektrotonus.
Odczyn ze strony naczyń krwionośnych:
Prąd stały powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych
Rozszerzenie to powoduje zaczerwienienie skóry, zwłaszcza pod elektrodami
Intensywniejszy odczyn występuje pod katodą.
Etapy rozszerzenia naczyń krwionośnych pod wpływem prądu stałego:
Rozszerzenie naczyń powierzchownych skóry (kilka minut od wystąpienia bodźca)
Osłabnięcie rozszerzania naczyń powierzchownych po upływie około 30 minut.
Głębokie przekrwienie tkanek utrzymujące się przez kilka godzin.
Zabiegi z użyciem prądu stałego:
Galwanoterapia
Jonoforeza
Kąpiele elektryczno- wodne
Elektroliza
Kaustyka
Galwanizacja- zabieg elektroleczniczy w którym wykorzystuje się prąd stały. Do zabiegu galwanizacji stosuje się elektrody płaskie, a także elektrody o specjalnym kształcie. Dawkę natężenia prądu stałego ustala się w zależności od powierzchni elektrody czynnej, czasu trwania zabiegu, rodzaju i umiejscowienia schorzenia, wrażliwości chorego na prąd elektryczny.
Dawka słaba- 0,01- 0,1mA/cm2 powierzchni elektrody
Dawka średnia- do 0,3mA
Dawka mocna- do 0,5mA
Efekty działania na organizm galwanizacji anodowej:
Działanie przeciwbólowe w nerwobólach
Efekt przeciwzapalny
Efekt działania na organizm galwanizacji katodowej:
Działanie przekrwienne w niedowładach kończyn i w zaburzeniach krążenia obwodowego
Zwiększenie pobudliwości nerwowej
Galwanizacja poprzeczna:
Poprawa odbudowy kości po złamaniach wskutek działania efektu piezoelektrycznego.
Wskazania:
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa (+)
Dyskopatie (+)
Neuralgia nerwów obwodowych (+)
Neuropatie obwodowe (+)
Porażenia wiotkie (-)
Zaburzenia krążenia obwodowego (-)
Utrudniony zrost kości (gal. Poprzeczna)
Przeciwwskazania do galwanizacji:
Gorączka
Ropne stany zapalne skóry
Wypryski
Porażenia spastyczne
Jonoforeza- zabieg elektryczny, polega na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo.
Aby doszło do jonoforezy potrzebne jest środowisko wodne, zdolność leków do dysocjacji elektrolitycznej.
Mechanizm leczniczego działania jonoforezy:
Działanie lecznicze jonów
Wpływ na tkanki bieguna prądu stosowanego w JF
Oddziaływanie odruchowe na narządy głębiej położone.
Wybrane jony lecznicze w JF:
Hydrokortyzon (-)- działanie przeciwzapalne
Lidokaina (+) znieczulające i przeciwbólowe
Salicylany sodu (-) przeciwbólowe
Indometacyna (-) przeciwzapalne
Wapń (+) stabilizuje pobudliwość komórek
Naproxen (-)- przeciwzapalne i przeciwbólowe
Diclofenag (-)- przeciwzapalne, przeciwbólowe
1% jodek potasu (-)- zmiękcza blizny i bliznowce
hialuronidaza (+)- poprawia wchłanianie się obrzęków, zmiękcza blizny i bliznowce
heparyna (-)- hamowanie krzepnięcia krwi.
Elektrostymulacja- wykorzystuje się prąd impulsowy. Aparaty nazywamy elektrostymulatorami. Najczęściej stymulacja dotyczy mięśni i nerwów. Wyróżnia się 2 metody elektrostymulacji układu nerwowo- mięśniowego: elektrostymulację elektrodą czynną i elektrostymulację dwuelektrodową.
Elektrostymulacja elektrodą czynną:
Nerw lub mięsień pobudza się elektrodą czynną połączoną z biegunem ujemnym źródła prądu, której wymiary są o wiele mniejsze od elektrody biernej umieszczonej na skórze w dostatecznie dużym oddaleniu. Elektrodę czynną przykłada się w punkcie motorycznym. Punkt motoryczny nerwu to miejsce na skórze gdzie nerw jest najbliżej jej powierzchni. Punkt motoryczny mięśnia to miejsce w którym nerw wnika do mięśnia.
Elektrostymulacja dwuelektrodowa:
Metoda polega na ułożeniu na skórze dwóch małych elektrod w pobliżu przyczepów mięśnia. Metodę tę stosuje się zazwyczaj w przypadku mięśni odnerwionych. W takim wypadku punkty motoryczne nie istnieją, ponieważ włókna nerwowe straciły zdolność przewodzenia prądu. Metodą dwuelektrodową można stosować w pobudzaniu do skurczu mięśni zdrowych i nieznacznie uszkodzonych. W tej metodzie biegun ujemny łączy się z elektrodą ułożoną obwodowo.
Impulsy:
prostokątne- prąd złożony z impulsów prostokątnych nazywa się prądem galwanicznym przerywanym. Składa się on z impulsów prostokątnych oddzielonych przerwami w przepływie prądu. Cechą charakterystyczną impulsu prostokątnego jest bardzo krótki, bliski zera czas narastania i opadania wartości natężenia. Impulsy te znajdują szerokie zastosowanie w elektrodiagnostyce i w stymulacji mięśni i nerwów. Stosowane są w przypadku mięśni zdrowych lub tylko nieznacznie odnerwionych, gdyż prądem tym nie można pobudzić do skurczu mięśni odnerwionych.
Trójkątne- zasadniczą cechą impulsu trójkątnego jest powolne narastanie natężenia. Prądy złożone z impulsów trójkątnych nazywamy wykładniczymi, lub eksponencjalnymi. W impulsie trójkątnym natężenie osiąga wartość szczytową, wzrastając wykładniczo w postaci krzywej płaskiej, a następnie obniża się do wartości zerowej.
Prąd faradyczny:
Należy do prądów impulsowych małej częstotliwości. Prąd ten znajdował szerokie zastosowanie w elektrolecznictwie, obecnie jednak wychodzi z użycia. Prąd faradyczny jest asymetrycznym prądem indukcyjnym o częstotliwości 50-100Hz, który otrzymuje się z induktora. Prąd faradyczny wywołuje tężcowy skurcz mięśnia, trwający przez cały czas jego przepływu, ponieważ impulsy działają na mięsień w krótkich odstępach czasowych, uniemożliwiając jego rozkurcz. Brak reakcji na prąd faradyczny świadczy o ciężkim uszkodzeniu mięśnia. Prąd faradyczny wywołuje rozszerzenie naczyń krwionośnych w okolicy jego oddziaływania na skórę.
Prąd impulsowy Traberta (Ultra- Reiz)
Jest to jednobiegunowy prąd prostokątny o czasie trwania 2ms i czasie przerwy 5ms. Istota terapii prądami UR polega na wprowadzeniu mięśni w drżenie o częstotliwości około 140Hz które powoduje rozluźnienie mięśnia- dlatego mówi się w tym przypadku o masażu prądem bodźcowym. Drugą istotną składową biologicznego wpływu prądu UR jest jego szybkie działanie przeciwbólowe. Prąd Traberta powoduje obniżenie aktywności układu współczulnego. Można go stosować segmentarnie i miejscowo. W przypadku terapii miejscowej elektrody umieszcza się w miejscu bolesnym lub wzdłuż nerwów obwodowych. W terapii segmentarnej stosuje się 2 elektrody najczęściej różnej wielkości, umieszczone na linii środkowej ciała, na kręgosłupie. Odległość między elektrodami powinna wynosić około 3cm. Wskazania do prądów UR stanowią choroby zwyrodnieniowe stawów, zespoły bólowe kręgosłupa, nerwobóle, bóle mięśniowe, stany ze wzmożonym napięciem mięśniowym, stany pourazowe narządu ruchu i zaburzenia krążenia obwodowego.
Prądy diadynamiczne (prądy Bernarda)
Powstają w wyniku prostowania prądu sinusoidalnie zmiennego o częstotliwości 50Hz. Wykazują one silne działanie przeciwbólowe i przekrwienne, zmniejszają napięcie mięśni.
Stosowanie DD:
Zespoły bólowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa.
Nerwobóle
Zapalenia okołostawowe
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Stany po urazach narządu ruchu.
Metodyka:
W celu uzyskania działania przeciwbólowego: prądy DF, CP,LP
W celu wzmożenia aktywności naczynioruchowej: MF,CP
Zmniejszenie napięcia mięśniowego: CP, LP
Do elektrostymulacji mięśni pozostających w stanie zaniku z nieczynności: RS, MM
W niektórych przypadkach, głównie w leczeniu zespołów bólowych stosuje się kolejno DF, w czasie 2 min, następnie MF w czasie 30s, do 1 min, i wreszcie CP lub LP przez pozostały czas zabiegu.
Prądy średniej częstotliwości.
Ich częstotliwość wynosi 1000- 10000Hz. Mają działanie przeciwbólowe i przekrwienne.
Prądy Kotza- inaczej stymulacja rosyjska. Jest to rodzaj stymulacji służący do wzmacniania siły mięśniowej, zwiększenia masy mięśnia. Stymulacji wg Kotza poddaje się mięśnie szkieletowe prawidłowo unerwione. Metoda zatem nadaje się do stymulacji mięśni hipotroficznych, zanikających z powodu unieruchomienia, oraz do treningu mięśni zdrowych.
Prądy wielkiej częstotliwości.
Do metod wykorzystujących drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości należy:
arsonwalizacja
diatermia krótkofalowa (DKF)
Arsonwalizacja- działanie prądów d' Arsonvala dotyczy głównie naczyń krwionośnych i zakończeń nerwów w skórze. Zabiegi mogą być miejscowe, lub ogólne. miejscowe stosuje się w leczeniu nerwobólów, zaburzeń czucia, świądu i odmrożeń.
Ogólne stosuje się w leczeniu nerwicy wegetatywnej, stanów wyczerpania nerwowego i bezsenności.
Diatermia krótkofalowa- polega na przegrzaniu tkanek.
Diatermia krótkofalowa impulsowa (terapuls, diapuls) ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwobrzękowe.
Wskazania:
trudno gojące się rany
owrzodzenia
stany po operacjach
stany pourazowe
stany po zabiegach chirurgicznych
krwiaki
zapalenie zatok
stany po zabiegach ginekologicznych
Ultradźwięki- fale akustyczne o działaniu mechanicznym.
Infradźwięki
Spektrum
Ultradźwięki
Wpływ na ustrój:
Działanie przeciwbólowe
Działanie przekrwienne
Zmniejszenie napięcia mięśniowego
Zmniejszenie przewodnictwa nerwowego
Hamowanie układu współczulnego
Hamowanie procesów zapalnych
Przyśpieszenie wchłaniania tkankowego
Wskazania:
Ograniczenie ogniska zapalnego przez przeprowadzenie go w fazę płynną (wszystkie stany zapalne, z obrzękami, płynem, stany reumatyczne).
Choroby zwyrodnieniowe stawów (zwłaszcza duże stawy: barkowe, biodrowe, rąk i stóp, zespół bolesnego barku, zespół bolesnego łokcia, ostroga piętowa).
Zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
Inne zespoły bólowe: bóle pleców i krzyża
Rwa kulszowa
Nerwoból nerwu trójdzielnego
Bóle poamputacyjne
Szczękościsk
Owrzodzenie goleni
Przykurcze i blizny.
Przeciwwskazania:
Nowotwory i stany po ich usunięciu
Ciąża
Czynny proces gruźliczy
Skazy krwotoczne
Niewydolność krążenia (zaburzenia rytmu)
Rozrusznik serca
Obecność w sąsiedztwie leczonej okolicy metalowych ciał obcych w tkankach- protezy, elektrycznych- stymulator, kleju akrylowego
Zaburzenia ukrwienia obwodowego
Zakrzepowe zapalenie żył
Ostre stany zapalne i gorączkowe
Skłonność do krwotoków
Ciężki stan ogólny i wyniszczenie
Stan po terapii RTG
Nie zakończony wzrost kości
Nerwica wegetatywna znacznego stopnia
Nerwobóle niewyjaśnionego pochodzenia.
Magnetoterapia- wykorzystanie wolno zmiennych pół magnetycznych o dużych wartościach częstotliwości.
Biologiczny mechanizm magnetoterapii:
Wzrost procesu utylizacji tlenu
Wazodilatacja i angiogeneza
Wzmożenie procesów regulujących w tkankach miękkich
przyśpieszenie wzrostu kostnego
Zastosowanie kliniczne (reumatologia, ortopedia, neurologia):
choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa
choroba zwyrodnieniowa dużych stawów
RZS
Złamanie kości- choroba Sudecka
Urazy sportowe więzadeł mięśni, ścięgien i stawów
Trudno gojące się rany i oparzenia
Nerwoból nerwu kulszowego
Zaburzenia krążenia obwodowego
Pole magnetyczne użyte w magnetostymulacji. Mechanizmy fizyczne i biofizyczne.
Magnetostymulacja w stosunku do magnetoterapii wyróżnia się:
Skuteczniejszym efektem przeciwbólowym
Dłuższym efektem przeciwbólowym
Alternatywa do NLPZ
Działanie magnetostymulacji:
Przeciwbólowe
Przeciwobrzękowe
Przeciwzapalne
Zwiększenie utylizacji tlenu
Stabilizacja oddychania komórkowego
Zwiększenie przepływu krwi w tętnicach i kapilarach
Poprawia drenaż żylny
Przyśpieszenie procesu gojenia ran
Kliniczne zastosowanie magnetostymulacji:
Leczenie spastyki
Leczenie stanów ze wzmożeniem napięcia adrenergicznego, nerwice, zaburzenia snu
Choroba Parkinsona
SM
Zespoły bólowe narządu ruchu na tle zwyrodnieniowym.
Stany po udarze mózgu
Choroba Alzheimera
Migrena
Zaburzenia krążenia obwodowego
Trudno gojące się rany i owrzodzenia
Wykorzystanie terapeutyczne:
Schorzenia układu nerwowego: SM, choroba Parkinsona, stany niedokrwienne mózgu
Medycyna sportowa: przeciążenia układu kostno- stawowego, urazy kości i stawów, odnowa biologiczna
Reumatologia: dolegliwości przy RZS, reumatyzm tkanek miękkich
Owrzodzenia podudzi.
Główne efekty działania:
Restytucja (odnowa)- zwiększenie trofiki tkanek
Synteza kolagenu w bliznach
Naczynio- rozszerzające
Stabilizacja błon komórkowych
Działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne
Relaksacyjne
Efekty lecznicze manifestują się przez:
Zmniejszenie obrzęków, stanu zapalnego mięśni
Wzrost rezolucji krwiaków
Regeneracja uszkodzonych tkanek miękkich
Regeneracja w odleżynach
Analgezja
Efekty uboczne: uczucie ciepła, mrowienia, ogólne rozluźnienie, rozbicie, skurcze kkd, zaostrzenie dolegliwości bólowych- potem dołącza się działanie endorfin mających charakter endogennych opiatów.
Przeciwwskazania:
Ciąża
Nowotwór
Implanty
Niestabilna choroba wieńcowa
Kamica żółciowa
Zagrożenie krwawieniem
Ciężkie infekcje wirusowe bakteryjne i grzybicze
Padaczka
Gruźlica
Nadczynność tarczycy
AIDS
Niezdiagnozowane przyczyny dolegliwości (cukrzyca)
Kliniczne wykorzystanie pól magnetycznych:
terapeutyczno- diagnostyczne
diagnostyczne
terapeutyczne (chor. Parkinsona, ZZSK, cukrzyca, SM, udary mózgu, osteoporoza, spastyka, moczenie nocne.
Pole elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości:
Diatermia- głębokie przegrzanie. Może być krótkofalowa i mikrofalowa.
Dawki:
I. atermiczna
II. oligotermiczna
III. termiczna
IV. hipertermiczna
Wskazania do diatermii krótkofalowej:
schorzenia układu ruchu
choroby narządu rodnego i układu moczowego
choroby niedokrwienne kkd
choroby układu trawiennego
schorzenia laryngologiczne
Przeciwwskazania:
nowotwory
wszystkie schorzenia w których przeciwwskazane jest leczenie ciepłem
gruźlica
ciąża
miesiączka
skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego i dróg oddechowych
wylewy krwawe do narządów wewnętrznych i tkanek miękkich
ropne zapalenie ucha środkowego
ropne zapalenie pęcherzyka żółciowego
ropień nerki, wątroby
obrzęki
żylakowatość goleni i owrzodzenia goleni
zakrzepowe zapalenia żył
wiek dziecięcy
obecność w tkankach wszelkiego rodzaju implantów metalowych
obecność rozrusznika serca
Diatermia mikrofalowa:
Działanie biologiczne:
przeciwbólowe
rozszerzające naczynia
Wskazania:
przewlekłe zapalenia stawów
zapalenia okołostawowe
nerwobóle
zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
przewlekłe stany zapalne narządu rodnego.
Przeciwwskazania:
nowotwory
stany chorobowe z zaburzeniami ukrwienia
stany zapalne żył
obrzęki
zwiększona wrażliwość na światło
ropnie
wylewy krwawe
nie wolno wykonywać zabiegu w miejscu zespoleń metalowych kości, oraz na tkanki gdzie znajdują się metaliczne ciała obce
obecność rozrusznika serca
ciąża
LASER
Działanie biologiczne:
zwiększenie syntezy kolagenu, białek, RNA,
zmiany w potencjale błony komórkowej
zmiany wydzielania neuroprzekaźników
poprawa zaopatrzenia tkanek w tlen
zwiększenie syntezy ATP
leczenie uszkodzeń i stanów zapalnych tkanek miękkich
gojenie ran i owrzodzeń
leczenie złamań kości
zwiększenie odpływu limfy z miejsc dotkniętych stanem zapalnym
efekt przeciwbólowy dzięki zwiększeniu zawartości endorfin i prostaglandyn
usprawnienie komórkowych procesów metabolicznych
leczenie RZS
zmiana przewodnictwa nerwowego i czynności komórek nerwowych
Wskazania:
trudno gojące się rany i owrzodzenia
przewlekłe stany zapalne
utrudnione zrastanie się kości
choroba zwyrodnieniowa stawów
zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii w odcinku lędźwiowym i szyjnym kręgosłupa
zapalenia okołostawowe
zespoły powstałe w wyniku przeciążenia mięśni i tkanek miękkich, zespół bolesnego łokcia
zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych, kaletek stawowych
nerwobóle nerwów obwodowych
neuropatia cukrzycowa
trądzik pospolity
Przeciwwskazania:
nowotwór
Temat: Leczenie ciepłem i zimnem.
Leczenie ciepłem, czyli ciepłolecznictwo polega na dostarczeniu do ustroju energii cieplnej głównie drogą przewodzenia i przenoszenia.
Wpływ ciepła na organizm zależy od:
natężenia bodźców
okoliczności fizycznych towarzyszących oddziaływaniu ciepła
możliwości termoregulacyjnych ustroju
czasu działania bodźca
zmiany natężenia bodźca w czasie
powierzchnia ciała na którą działa bodziec cieplny.
Metody lecznicze w których wykorzystuje się bodźce cieplne znajdują szerokie zastosowanie w fizykoterapii i balneoterapii. Są to zabiegi przy użyciu gorącego powietrza, oraz parafiny:
łaźnia sucha szafkowa
łaźnia sucha rzymska
sauna
kuchnia parafinowa
Leczenie zimnem.
Polega ono na obniżeniu temperatury tkanek. Zabiegi lecznicze z wykorzystaniem niskich temp. dzieli się na miejscowe i ogólne. Celem zabiegów miejscowych jest obniżenie temp. skóry i tkanek głębiej położonych, a ogólnych- oziębienie całego ustroju z wszystkimi tego faktu następstwami.
Zimne zabiegi miejscowe:
okład z lodu
nacieranie lodem
zimne okłady lub zawijania
oziębienie przy pomocy ciekłego chlorku etylu
miejscowe zabiegi wykonywane przy użyciu gazów chłodzących
Wskazania do stosowania zimnych zabiegów miejscowych:
przeciwzapalne
przeciwbólowe
przeciwobrzękowe
zmniejszające napięcie mięśniowe.
choroby narządu ruchu: stany po urazach i przeciążeniach, obrzęk po złamaniu, zwichnięcia i skręcenia stawów, ostre zapalenie tkanek miękkich okołostawowych.
Choroby gośćcowe: RZS w okresie ostrym i zaostrzonym, artopatia łuszczycowa, stany bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów, zespoły zapaleń okołostawowych w okresie ostrym, ostra postać dny.
Choroby układu nerwowego: nerwobóle nerwów obwodowych, oraz zespoły bólowe rwy kulszowej i ramiennej w okresie ostrym, stany wzmożonego napięcia mięśni- jako przygotowanie do kinezyterapii.
Ogólna terapia zimnem:
Zabiegi w kriokomorze w znaczny sposób poprawiają skuteczność kinezyterapii przeprowadzanej bezpośrednio po zabiegach. W wyniku zadziałania skrajnie niskich temp. w organizmie zachodzą następujące reakcje:
spadek napięcia mięśni, zwolnienie przewodnictwa nerwowego.
Wzrost stężenia ACTH, kortyzonu, endorfin, adrenaliny, noradrenaliny, testosteronu.
Skurcz naczyń krwionośnych, a następnie rozkurcz i silne przekrwienie.
Działanie przeciwbólowe.
Poprawa drenażu żylnego i limfatycznego (działanie przeciwbólowe).
Wskazania do krioterapii:
RZS
ZZSK
Łuszczycowe zapalenie stawów
Dyskopatia
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów
Stany pourazowe
Zmiany wynikłe z przeciążeń narządu ruchu
Odnowa biologiczna
Przeciwwskazania:
klaustrofobia
nadwrażliwość na zimno
niewydolność układu krążenia i oddechowego
stany gorączkowe
zmiany zakrzepowe, zatorowe, zapalne w układzie naczyniowym.
Zmiany miażdżycowe tętnic uniemożliwiające reakcję naczyniową
Otwarte rany i owrzodzenia
Krioterapię dzielimy na kriodestrukcję i kriochirurgię.
Kriostymulacja- schładzanie ciała przy użyciu niskich temperatur będących intensywnym bodźcem, wywołującym w organizmie wiele reakcji odwracalnych o charakterze miejscowym i ogólnym.
Kriochirurgia- najczęstsze wskazania:
stany przedrakowe
naczyniaki zwykłe
nabłoniaki (oczu, nosa, powiek)
kłykciny kończyste
rak prostaty
rak szyjki macicy
ropne rany
żylaki
w okulistyce
Metody- kontaktowe (zewnętrzne i sonda wewnętrzna- natryskowa. Sonda- nóż chirurgiczny).
Nacięcie chirurgiczne+ krio
Elektrokonizacja+ krio
Krio+ nacięcie chirurgiczne + krio
Farmakoterapia+ krio
Kriodestrukcja w kosmetyce.
Wskazania:
plamy soczewicowate (po słońcu)
znamiona naczyniowe płaskie
kępki żółte
koloidy po trądziku
trądzik młodzieńczy
łysienie plackowate
brodawki
wrastające paznokcie
usuwanie tatuażu
odciski
Reakcja organizmu na oziębianie- reakcja zachowania ciepła - reakcja kompensacyjna (rezerwie ciepła i zachowaniu termoregulacji), zaróżowienie skóry, pobudzenia krążenia obwodowego, następuje zmniejszenie napięcia mięśniowego, spadek ciśnienia tętniczego i żylnego krwi.
Objawy reakcji zachowania ciepła
W pierwszej fazie skóra jest blada, skurcz naczyń krwionośnych skóry i tkanki podskórnej zmniejsza przepływ krwi i ogranicza w ten sposób oddawanie ciepła do środowiska. Jest to reakcja odruchowa - następstwo pobudzenia receptorów zimna skóry. Nasilenie tych zmian zależy od temperatury i od szybkości jej obniżania w czasie. Reakcje naczynioruchowe są najsilniej wyrażone w obrębie kkd i kkg. Skurcz naczyń skóry i tkanki podskórnej powoduje przemieszczenie krwi do głębiej położonych tkanek kończyn. W fazie tej następuje zmniejszenie przemiany materii miejscowej i zwiększenie przemiany materii w części rdzeniowej. Dochodzi do zwiększenia ciśnienia tętniczego i żylnego krwi, zwiększenia napięcia mięśni szkieletowych i zmniejszenia przewodnictwa nerwowego.
Objawy reakcji kompensacyjnej
Mechanizmy regulacyjne powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych. Skóra przybiera barwę różową z powodu zwiększonego ukrwienia. Następuje zmniejszenie napięcia mięśniowego i spadek ciśnienia tętniczego i żylnego krwi.
Efekty działania zimna na ustrój zależą od:
czasu trwania ekspozycji na zimno
powierzchni
Kriostymulacja- działanie biologiczne.
Właściwości działania leczniczego.
Ważnym działaniem terapeutycznym zimnych zabiegów leczniczych jest wpływ przeciwzapalny i przeciwobrzękowy.
Reakcje ustrojowe wywołane bodźcem zimna
okresowe zwężanie i rozszerzanie się naczyń krwionośnych
zwiększony przepływ krwi powoduje podwyższenie temp. skóry do około 8st.
w kolejnej fazie występuje skurcz naczyń a następnie znowu ich rozszerzenie.
Skurcz naczyń powierzchownych tkanek ustroju powoduje zwiększenie oporu naczyniowego na obwodzie- podwyższenie ciśnienia skurczowego krwi i obciążenie serca pracą zwiększającą zapotrzebowanie na tlen.
Częstość skurczów serca maleje
Trzy fazy reakcji naczynioruchowych:
Blokowanie receptorów bólowych w skórze
Zmniejszenie napięcia mięśniowego
Działanie krio na układ hormonalny.
Korzystne działanie na stan psychiczny człowieka
Metoda miejscowego stosowania krioterapii
Do najczęściej wykonywanych zabiegów należą:
Zimne okłady i zawijania- zabiegi te wykonuje się przy użyciu chust oziębionych do żądanej temp. albo worków gumowych napełnionych zimną wodą lub lodem. W niektórych uzdrowisku wykonuje się zimne okłady z solanki (gąbkę moczy się w solance, wkłada do woreczka ze sztucznego tworzywa i oziębia w zamrażalniku do temp. około - 20st.C
Oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu- wydobywający się z pojemnika ciekły chlorek etylu działa silnie oziębiająco w wyniku jego rozprężania, oraz pobierania ciepła na parowanie. Jest on stosowany do znieczulenia w małych zabiegach chirurgicznych oraz urazach sportowych.
Miejscowe zabiegi wykonywane przy użyciu gazów chłodzących- do tego celu używa się specjalnie skonstruowanych urządzeń. Jako czynnik schładzający używany jest ciekły azot, dwutlenek węgla lub nadmuch zimnego powietrza. W czasie zabiegu należy wykonywać ruchy okrężne nad powierzchnią ciała objętą zabiegiem, aby uniknąć grożącego odmrożeniem punktowego działania gazu. Zabieg w zależności od wskazań i tolerancji chorego trwa 1-3 min. i może być powtarzany 3 razy w ciągu dnia.
Metoda ogólnoustrojowego stosowania krioterapii
Kriokomora składa się z 2 pomieszczeń: przedsionka (temp około -60st), oraz komory właściwej (temp -110 do -160st). czynnikiem schładzającym kriokomory jest ciekły azot. Przed pierwszym wejściem do komory pacjent przechodzi kwalifikację lekarską. Zabiegi w kriokomorze w znaczny sposób poprawiają skuteczność kinezyterapii przeprowadzanej bezpośrednio po zabiegach. W wyniku zadziałania skrajnie niskich temperatur w organizmie zachodzą reakcje:
Spadek napięcia mięśniowego, zwolnienie przewodnictwa nerwowego
Wzrost stężenia ACTH, kortyzonu, beta-endorfin, adrenaliny, noradrenaliny, testosteronu u mężczyzn
Skurcz naczyń krwionośnych, a następnie rozkurcz i silne przekrwienie.
Działanie przeciwbólowe
Poprawa drenażu żylnego i limfatycznego (działanie przeciwbólowe).
Wskazania do krio miejscowej:
Choroby narządu ruchu
stany po urazach i przeciążeniach (do 5 dni po urazie)
obrzęk po złamaniu kości oraz zwichnięciach i skręceniach stawów
ostre zapalenia tkanek miękkich okołostawowych
Choroby gośćcowe
RZS w okresie ostrym, oraz zaostrzenia
Artopatia łuszczycowa
Stany bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów
Zespoły zapaleń okołostawowych w okresie ostrym
Ostra postać dny
Choroby układu nerwowego.
nerwobóle nerwów obwodowych, oraz zespoły bólowe rwy kulszowej i ramiennej w okresie ostrym
stany wzmożonego napięcia mięśni- jako przygotowanie do kinezyterapii.
Wskazania do ogólnoustrojowej:
RZS
ZZSK
Łuszczycowe zapalenie stawów
Stany pourazowe
Zmiany wynikłe z przeciążeń narządu ruchu
Odnowa biologiczna
Przeciwwskazania do krioterapii:
Miejscowej:
Stan nadwrażliwości na zimno
Choroby w których zimno jest czynnikiem wywoławczym, np. krioglobulinemia, zespół Raynauda
Zespół Sudecka
Zmiany skóry popromienne
Zapalenie miedniczek nerkowych
Zapalenie pęcherza moczowego
Stany wyniszczenia i osłabienia
Odmroziny
Zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych.
Ogólnej:
Klaustrofobia
Nadwrażliwość na zimno
Niewydolność układu krążenia i oddechowego
Stany gorączkowe
Zmiany zakrzepowe, zatorowe i zapalne w układzie naczyniowym
Zmiany miażdżycowe tętnic uniemożliwiające reakcję naczyniową
Otwarte razy i owrzodzenia.
WODOLECZNICTWO:
Hydroterapia
Balneoterapia
Krenoterapia
Hydroterapia: wykorzystywanie wody gospodarczej do celów leczniczych.
Balneoterapia: wykorzystywanie wody leczniczej. Wody wykorzystuje się w różnych postaciach, o różnej temp. i pod różnym ciśnieniem.
Cele:
Lecznicze
Profilaktyczne
Diagnostyka balneologiczna- odczyny, reakcje.
Wodolecznictwo- wykorzystanie wody do celów leczniczych w różnych postaciach i o różnej temperaturze i pod różnym ciśnieniem w postaci zabiegów wodnych. W zabiegach wodnych działa na chorego czynnik termiczny, hydrostatyczny i mechaniczny.
Działanie termiczne zabiegów wodnych:
Temp. wody 33-35 st. C jest odczuwana jako obojętna. Do zabiegów stosuje się wodę chłodną o temp. 22- 27 st. wodę letnią o temp. 28- 33 st. ciepłą- 34- 37st. oraz gorącą 38- 42 st.
Ciepłe zabiegi wodne powodują przyśpieszenie pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi, zwiększenie wydzielania moczu i potu, rozluźnienie mięśni szkieletowych i gładkich. Kąpiele ciepłe działają uspokajająco, nasennie i zmniejszają apetyt.
Zabiegi chłodne i zimne powodują zwężenie naczyń skóry, zwiększenie ciśnienia krwi, zwolnienie pracy serca, zmniejszenie wydzielania potu, zwiększają wydzielanie moczu, zwiększają napięcie mięśniowe. Na układ nerwowy zabiegi zimne działają pobudzająco, poprawiają samopoczucie.
Intensywność bodźcowego działania zabiegów wodnych zależy od pory ich stosowania. Dobowy rytm biologiczny człowieka przebiega w 2 fazach: faza przegrzewania- godz. 3-15, oraz faza ochładzania- godz. 15-3.
Zabiegi wodne działają łagodniej jeżeli są stosowane zgodnie z rytmem biologicznym. Działanie bodźcowe jest intensywniejsze, gdy stosuje się je przeciwnie do rytmu biologicznego, tzn. chłodne lub zimne przed południem, a ciepłe po południu.
Działanie hydrostatyczne i wypór wody.
Po zanurzeniu ciała w wodzie, pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego zmniejszają się obwody brzucha i klatki piersiowej co zwiększa opór naczyniowy i pracę serca. Ucisk słupa wody powoduje przesunięcie krwi z żył kończyn i narządów jamy brzusznej do serca. Powoduje to zwiększenie pracy serca. Działanie hydrostatyczne wody jest większe u człowieka będącego w pozycji siedzącej, a mniejsze, gdy jego pozycja jest leżąca.
Chorzy, z chorobami dróg oddechowych i serca podczas kąpieli w wannie i w basenie powinni wykonywać ćwiczenia przy zanurzeniu tułowia jedynie do pępka.
W zabiegach hydroterapeutycznych wykorzystuje się też zdolność wyporu wody. Człowiek w wodzie czuje się lekki, łatwiej może wykonywać ruchy. W lecznictwie wykorzystuje się zdolność wyporu wody, w zabiegach kinezyterapeutycznych wykonywanych w wodzie łatwiej wykonywać ćwiczenia.
Należy przepytać pacjentów odnośnie schorzeń układu oddechowego i krążenia!!!!!!!!!!!!!
Działanie mechaniczne zabiegów wodnych.
W wyniku ciśnienia dynamicznego strumienia wody powstaje odczyn naczyniowy. Zwiększa się też przy umiejętnym kierowaniu strumienia wody odpływ krwi żylnej z części obwodowej ciała do serca. Właściwości te wykorzystuje się w natryskach, biczach, kąpieli wirowej, masażu podwodnym, polewaniach.
Zabiegi wodolecznicze wpływają na funkcje organizmu: układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ ruchu, układ nerwowy, układ endokrynny, układ limfatyczny.
Rodzaje zabiegów wodoleczniczych:
kąpiele wodne
całkowite i częściowe
kinezyterapeutyczne (ćwiczenia w basenie)
wirowe
perełkowe
masaż podwodny
hydromasaż
częściowa kąpiel wg Hauffego (na przemian zimne i ciepłe polewania)
natryski
biczowe (ostrożnie przy miażdżycy, po 70-tce, z powodu pękania naczyń nie zleca się)
wachlarzowy
spadowy (deszczowy)
płaszczowy (boczny)
nasiadowy (wstępujący)
hydromasaże (masowanie powietrzem całego ciała)
masaż wodny
kąpiele perełkowe
wodolecznictwo specyficzne (bardzo rzadko stosowane)
wg Kneippa
wg Zniniewicza
kąpiele
kinezyterapeutyczne (ćwiczenia indywidualne lub zbiorowe), w wannach lub w basenach. Temp. wody w wannach 34- 37 st. a w basenie 33- 36 st. kąpiele o wyższych temperaturach są bardziej obciążające dla chorego
Hauffego- jest to kąpiel kkd, lub kkg w wodzie której temperatura wzrasta stopniowo od 35 st. do 42 st. Kąpiele te mają zastosowanie w początkowych stadiach nadciśnienia tętniczego, nadpobudliwości nerwowej, migrenie i bezsenności.
Kąpiele wirowe- masaże, których czynnikiem leczniczym jest podwyższona temperatura, oraz wirowy ruch wody. Stosuje się je na kkd lub kkg w odpowiednich wirówkach.
Natryski- w zabiegach tych wykorzystuje się działanie mechaniczne i termiczne wody o zmiennej temp. strumienia wody, oraz o różnych wartościach ciśnienia. Szczególnym rodzajem jest tzw. bicz szkocki: przez 1-2 min stosuje się wodę o temp. 40 st. a następnie przez 30s wodę chłodną- 20 st. w cyklu po kilka razy. Do natrysków o stałym strumieniu wody należą: płaszczowe, deszczowe, kolczaste. Natryski są przeciwwskazane u chorych z dużym nadciśnieniem tętniczym, oraz z żylakami kończyn dolnych.
Kąpiele perełkowe to kąpiele w wodzie wzbogaconej pęcherzykami powietrza lub tlenu poprzez ruszt na dnie wanny, do którego jest doprowadzone pod ciśnieniem powietrza. Kąpiel perełkowa działa uspokajająco, kojąco, nasennie. Poprawia krążenie. W czasie zabiegu chory leży spokojnie, bez ruchu.
Masaż podwodny (podwodny masaż biczowy) jest to masaż całego ciała strumieniem wody, u chorego zanurzonego w ciepłej wodzie, w specjalnej wannie. Wielkość ciśnienia strumienia wody jest regulowana , czas zabiegu wynosi 10- 20 min. Masaż podwodny powoduje rozluźnienie mięśni, przekrwienie tkanek, zwiększenie odpływu chłonki i dopływ krwi żylnej do serca. Przeciwwskazaniami są: ostre stany zapalne tkanek, niewydolność krążenia, duże nadciśnienie tętnicze, zapalenie nerek.
Zabiegi wodne z użyciem prądu stałego:
Galwanizacja
Jonoforeza
Elektroliza
Kaustyka
Kąpiele elektryczno- wodne (4- komorowe)
Leczenie wodami mineralnymi:
Lecznicze wody mineralne najczęściej występujące w Polsce:
chlorkowo- sodowe (solanki)
wodorowęglanowe (szczawy)
siarczkowo- siarkowodorowe (wody siarkowe)
radoczynne
termalne (cieplice)
Lecznicze wody mineralne są to wody podziemne, które zawierają co najmniej 1g składników mineralnych w 1l wody i wykazują się cechami leczniczymi.
Wody chlorkowo- sodowe: głównym składnikiem jest chlorek sodu, oraz jodki, bromki. Jeśli stężenie wody mineralnej wynosi co najmniej 1,5%- solanka, a niżej procentowe- wody słone. Źródła wód chlorkowo- sodowych: Busko, Ciechocinek, Goczałkowice, Iwonicz, Jastrzębie Zdrój, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn, Rabka, Solec, Świnoujście, Ustroń.
Wody wodorowęglanowe: zawierają naturalny dwutlenek węgla wolny i związany: wodorowęglany wapnia, magnezu i inne. Woda zawierająca powyżej 1000mg wolnego CO2 w litrze to szczawa. Przy wypływie szczaw na powierzchnię ziemi wydzielają się często znaczne ilości CO2 (Duszniki, Krynica). Szczawy występują w uzdrowiskach: Duszniki, Długopole, Kudowa, Krynica, Polanica, Szczawno, Szczawnica, Wysowa.
Wody siarczkowo- siarkowodorowe: zawierają siarkowodór i produkty jego jonizacji: wielosiarczki, siarkę koloidalną. Wody te występują w uzdrowiskach: Busko, Ciechocinek, Duszniki, Horyniec, Kudowa, Lądek, Przerzeczyn, Swoszowice, Wieniec, Wysowa.
Woda radoczynna: zawiera co najmniej 2nCi składników promieniotwórczych (Rn, Ra). Wody radoczynne stosuje się w formie inhalacji, oraz kąpieli. Wody te występują w uzdrowiskach: Czerniawa, Lądek, Świeradów, Szczawno.
Wody termalne (cieplice): to wody lecznicze których temperatura przy wypływie przekracza 20st. Są to wody o niskiej mineralizacji, stosowane do kąpieli. Wody termalne występują w uzdrowiskach: Cieplice, Ciechocinek, Lądek.
Zabiegi balneologiczne z wód mineralnych:
kąpiele lecznicze
kuracja pitna
inhalacje
irygacje, płukania.
Kąpiele lecznicze:
solankowe
kwasowęglowe
siarczkowo- siarkowodorowe
radoczynne
Kąpiele solankowe:
Do kąpieli stosuje się 2-3% solankę naturalną lub sztuczną. Chlorek sodu w czasie kąpieli przechodzi do skóry. Miejscowe działanie soli powoduje rozszerzenie naczyń włosowatych i poprawia ukrwienie skóry. Kąpiele solankowe wpływają na układ autonomiczny który reguluje działanie wszystkich narządów. Zabiegi te wpływają na wydzielanie hormonów tkankowych, jak histamina, acetylocholina, adrenalina, serotonina, które wywołują szereg reakcji w organizmie. Są stosowane w:
RSZ
Choroba Beichtierewa
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Stany pourazowe kości i stawów
Choroby ze zwiększonym napięciem mięśniowym
Choroby neurologiczne
Przewlekłe choroby dróg oddechowych
Choroba niedokrwienna kkd.
Choroby laryngologiczne (inhalacje gardła)
Nerwice wegetatywne
Stosuje się co 2 dzień, lub codziennie. Czas zabiegu 15- 20 min, seria 12-18 zabiegów, temp. wody 36-38 st. Stosowane są w uzdrowiskach: Ciechocinek, Goczałkowice, Inowrocław, Jastrzębie.
Kąpiele kwasowęglowe.
Używa się naturalnej wody- szczawy nasyconej CO2 naturalnie, lub saturowane wody gospodarcze. Temp. kąpieli 32-35 st. Działanie chemiczne kąpieli kwasowęglowych związane jest z przenikaniem CO2 przez skórę i błony śluzowe dróg oddechowych. Odczyn rumieniowy jest wynikiem działania CO2 na rozszerzenie naczyń włosowatych i tętniczek. Powoduje to przesunięcie krwi z części centralnej na obwód.
Działanie na układ krążenia- zwiększa się pojemność serca, zwalnia akcja serca, zwiększa się przepływ wieńcowy, poprawia się układ krążenia.
Stosuje się w nadciśnieniu tętniczym, zwężeniu naczyń kkd na tle miażdżycowym, zapalnym i cukrzycy, w nerwicy wegetatywnej, czynnościowych chorobach serca z przyśpieszoną akcją serca.
Zabieg stosuje się co 2-3 dni, ponieważ jest obciążający. Trwa 10- 15 min, seria lecznicza wynosi około 15 zabiegów.
Uzdrowiska: Duszniki, Krynica, Kudowa, Długopole, Muszyna, Piwniczna, Polanica, Rymanów, Szczawnica, Szczawno, Wysowa, Żegiestów.
Należy wspomnieć o kąpielach gazowych w CO2 które są mniej obciążające dla chorych.
Kąpiele siarczkowo- siarkowodorowe:
W czasie kąpieli związki siarki przenikają przez skórę, wywierają działanie miejscowe i ogólne. Wody te do zabiegów balneologicznych powinny zawierać co najmniej 50mg H2S. Miejscowo na skórę, kąpiele te działają keratolitycznie i keratoplastycznie, oraz rozszerzają naczynia tętnicze, w zanurzonych częściach ciała powstaje rumień. Rozszerzeniu ulegają też naczynia podskórnie głębiej położone, a wskutek tego...
Są stosowane w:
RZS
ZZSK
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Dyskopatie
Rwa kulszowa
Choroby neurologiczne
Stany pooperacyjne i pourazowe kości i stawów
Nadciśnienie tętnicze I i II stopnia
Zmiany zwężeniowe naczyń kkd
Choroby dermatologiczne.
Stosuje się 2-3 razy w tygodniu, temp. wody 34- 37st, czas 10-15 min, serie 12- 18 zabiegów.
Uzdrowiska: Busko, Duszniki, Horyniec, Lądek, Kudowa, Swoszowice, Wysowa, Wieniec.
Kąpiele radoczynne:
Radon zawarty w wodzie przechodzi przez skórę i błony śluzowe.
Stosowane w :
Choroby zwężeniowe naczyń kkd
Nadciśnienie tętnicze
Przewlekłe choroby dróg oddechowych
Niektóre choroby endokrynologiczne
Należy unikać u osób:
Młodych
W ciąży
Zawodowo stykających się z promieniowaniem jonizującym
Uzdrowiska: Czerniawa, Duszniki, Długopole, Lądek, Kudowa, Szczawno, Świeradów.
Krenoterapia- leczenie pitnymi wodami mineralnymi.
Profile lecznicze, wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego.
Przeciwwskazania ogólne:
Ostre choroby zakaźne
Przewlekłe choroby zakaźne, czynna gruźlica, choroby weneryczne, świerzb, owsica, lamblioza, grzybica
Ropne ogniska zapalne (ropne zapalenia migdałków, ropne zapalenie zatok obocznych nosa, ropnie okołozębowe).
Żółtaczka
Choroby mające istotne wskazania do zabiegów chirurgicznych: kamica pęcherzyka żółciowego, kamica nerek, zwężenie odźwiernika, krwawienie z przewodu pokarmowego, przepuklina ze skłonnością do uwięźnięcia i inne.
Pełnoobjawowa niewydolność krążenia i oddychania
Niewydolność narządowa wątroby i nerek
Skazy krwotoczne ciężkiego stopnia (skłonność do krwotoków)
Choroby psychiczne, psychonerwicowe, uciążliwe dla otoczenia, niedorozwój umysłowy znacznego stopnia.
Zespoły psychoorganiczne, otępienne
Zniedołężnienie, całkowita niesprawność do samoobsługi
Choroby układowe wyniszczające
Chorzy w ciężkim stanie ogólnym z przeciwwskazaniami do transportu
Dużego stopnia nietrzymanie moczu i kału
Alkoholizm, narkomania
Padaczka, z ciężkimi napadami
Czynna choroba nowotworowa
Ciąża i okres karmienia.
Ocena zdolności do samoobsługi:
zdolność do podstawowej samoobsługi (ALD): ubieranie się, jedzenie, poruszanie się, zaspokajanie potrzeb fizjologicznych, higiena osobista.
Zdolność do wykonywania czynności złożonych (IADL): zdolność do robienia zakupów, wykonywania prac domowych, przygotowywania posiłków, korzystanie ze środków transportu.
ALD- activities of daily living
IADL- instrumental activity of daily living
Problemy kontrowersyjne- wskazania i przeciwwskazania:
Choroba nowotworowa (sanatorium rok po zakończeniu leczenia)
Zaburzenia psychiczne i psychosomatyczne
Przetoki brzuszne (stomia)
Padaczka
Zakażenia wirusem B i C.
Bezwzględne przeciwwskazania:
czynna choroba nowotworowa- wszystkie postacie
stany po leczeniu zachowawczym lub operacyjnym nowotworu, przed upływem 5 lat:
nerek
czerniaka
białaczki
ziarnicy złośliwej
guzy mózgu
stany po leczeniu zachowawczym lub operacyjnym innych niż wymienione , przed upływem 1 roku od zakończenia leczenia.
Wskazania względne lub brak przeciwwskazań:
stany po amputacji sutka (klimat nizinny, mało bodźcowy)
stany po laryngektomii.
Pod następującymi warunkami:
skierowanie wystawia lekarz leczący- onkolog
po upływie 1 roku od zabiegu, lub chemioterapii
chorzy kierowani są do ośrodków wyspecjalizowanych, stosujących sprawdzone w praktyce metody, mają zapewniony nadzór specjalistyczny.
Choroby psychiczne i psychosomatyczne- wskazania względne, brak przeciwwskazań:
zaburzenia aktywne, w tym łagodne depresje
zaburzenia lękowe, stresowe
łagodne zaburzenia behawioralne
bulimia
jadłowstręt
zaburzenia snu
zaburzenia psychiczne pacjentów po udarze- zależnie od stopnia nasilenia
Są to zaburzenia względne, w zależności od nasilenia objawów.
Przeciwwskazania:
ciężkie i umiarkowane choroby afektywne, zaburzenia nastroju
schizofrenia
ciężkie i umiarkowane zaburzenia organiczne mózgu, malacje mózgu
Zaburzenia behawioralne
Choroby odpowiadające dawnym nerwicom:
zaburzenia afektywne
zaburzenia lękowe i stresowe
zaburzenia behawioralne
Stomia- przetoki brzuszne
Brak przeciwwskazań, wskazania względne (choroby towarzyszące):
stomia z przyczyn pozanowotworowych
stomia z przyczyn nowotworowych, ale zabieg odbył się ponad 1 rok wcześniej
Padaczka- brak przeciwwskazań, jako choroba towarzysząca:
Padaczka z napadami rzadkimi (1 raz na 0.5 roku, lub 1 raz na rok). Bodźce w uzdrowisku mogą wywołać ataki padaczkowe, nawet jeśli wcześniej były one rzadkie.
Przeciwwskazania:
padaczka z częstymi napadami (1 raz na tydzień)
padaczka skroniowa (napady nieprzewidywalne, o różnym charakterze).
Zakażenie wirusem B i C.
Brak przeciwwskazań, wskazania względne:
stan po przebytym zapaleniu wirusowym wątroby
Nosicielstwo HBS, HCV
Przeciwwskazania:
Żółtaczka
Ostre zapalenie wątroby
Wysiłek fizyczny w leczeniu, rehabilitacji i profilaktyce uzdrowiskowej.
Podstawowa przemiana materii.
Całkowity, dobowy wydatek energii 1700- 2000 kcal (8-10 MJ)
Korzystne skutki stosowania wysiłku fizycznego:
Usprawnia narząd ruchu
Zapobiega zawałowi serca
Obniża nadciśnienie krwi
Ma działanie przeciwmiażdżycowe
Usprawnia krążenie obwodowe w kkd
Poprawia czynność układu krążenia
Powoduje korzystne zmiany w procesach metabolicznych.
Korzystne skutki wysiłku fizycznego- pośrednie:
Zapobieganie otyłości
Zapobieganie cukrzycy typu II
Zapobieganie nadciśnieniu tętniczemu
Zapobieganie miażdżycy, zawałowi serca
Zapobieganie osteoporozie
Zapobieganie nerwicom.
Podziały wysiłku fizycznego:
Krótkotrwały
Długotrwały- wytrzymałościowy
Miejscowy- zaangażowane 30% masy mięśniowej
Ogólny
Dynamiczne- napięcie mięśni wywołuje odpowiedni ruch
Ogólne- napięcie mięśni bez ruchu
Zmiany czynnościowe pod wpływem ruchu:
Wrasta siła mięśniowa, wytrzymałość mięśni, masa mięśni
Polepsza się koordynacja nerwowo- mięśniowa
Zwiększa się elastyczność i długość włókien mięśniowych
Polepsza się zdolność do szybkiego reagowania
Zwiększa się elastyczność i sprężystość torebek stawowych
Polepsza się krążenie krwi i chłonki.
Lepsza termoregulacja
Przyczyny zmęczenia:
Obiektywne
Subiektywne
Odnowa biologiczna:
Szkodliwy wpływ kwaśnych produktów wysokiej przemiany materii
Zwiększenie stopnia zadłużenia tlenowego tkanek.
Zmęczenie może być ogólne- ból.
Postacie zmęczenia:
Ostre
Przewlekłe
wyczerpanie
Wypoczynek
Cele:
Usunięcie objawów zmęczenia
Eliminacja szkodliwych produktów przemiany
Spłycenie zadłużenia tlenowego tkanek.
Uzupełnienie strat energetycznych
Przywrócenie równowagi wodnej i elektrolitowej
Obniżenie wewnętrznej temperatury
Formy wypoczynku:
Bierny
czynny
Terenoterapia- wykonywanie dynamicznego wysiłku fizycznego w różnych formach, w zmiennym widokowo i krajobrazowo terenie:
Trasy spacerowe o różnym stopniu obciążenia
Jogging, marsze i truchty
Trasy rowerowe
Trasy rajdów konnych
Trasy narciarskie
Trasy spacerowe są krótkie, średnie, długie i bardzo długie.
Krótkie- 2,5- 3km
Średnie- 3-5km
Długie- 5-10km
Bardzo długie- ponad 10 km
Urządzenia rekreacji uzdrowiskowej:
Baseny
Boiska
Sale gimnastyczne
Siłownie
Ścieżki zdrowia
...
Sporty rekreacyjnie:
Zbiorowa gimnastyka poranna
Pływanie
Siatkówka
Koszykówka
Tenis ziemny
Tenis stołowy
Jazda konna
Kolarstwo
Narciarstwo zjazdowe i biegowe
Podstawowe wyposażenie terenowe:
Ścieżka zdrowia, różne stacje
Formy odnowy powysiłkowej:
Hydroterapia
Krioterapia
Sauna
Solarium
Masaż
Psychoterapia:
relaksacja mięśni- trening autogenny Schultza, stopniowe rozluźnianie Jacobsona, joga
ćwiczenia relaksacyjne
formy dodatkowe: muzykoterapia, choreoterapia, biblioterapia.
Muzykoterapia- niektóre uzdrowiska mają w okresie letnim muszle koncertowe, gdzie odbywają się koncerty orkiestry zdrojowej.
W krynicy na pijalni jest sala koncertowa, gdzie odbywają się koncerty w porach gdy jest najwięcej kuracjuszy pijących wodę.
Medycyna fizykalna i balneoklimatologia. Wykład VII 06.11.2010
Uzdrowiska w Polsce:
Świnoujście, Kołobrzeg, Ustka, Kamień Pomorski, Sopot, Augustów, Gołdap, Supraśl, Połczyn Zdrój, Inowrocław, Ciechocinek, Wieniec Zdrój, Konstancin, Nałęczów, Solec Zdrój, Horyniec, Iwonicz Zdrój, Rymanów Zdrój, Polańczyk, Wapienne, Wysowa, Krynica, Muszyna, Busko Zdrój, Szczawnica, Piwniczna, Żegiestów Zdrój, Rabka, Ustroń, Goczałkowice Zdrój, Długopole Zdrój, Szczawno Zdrój, Przerzeczyn, Świeradów Zdrój, Czerniawa Zdrój, Cieplice Śląskie Zdrój, Jedlina Zdrój, Kudowa Zdrój, Duszniki Zdrój, Polanica Zdrój, Lądek Zdrój.
Rodzaje i cechy bodźców uzdrowiskowych:
Bodziec- cechy: siła działania, czas, częstotliwość i szybkość.
Rodzaje bodźców:
Bodźce zmysłowe działające na receptory (światło, dźwięk)
Bodźce działające na cytoplazmę komórkową.
Poprzez: termoreceptory, mechanoreceptory, chemoreceptory
Uwalnianie: histaminy, adrenaliny, prostaglandyn, serotoniny.
3 fazy zmian aktywności w układzie autonomicznym podczas terapii bodźcowej:
faza wstępna
faza wzmożonych reakcji
faza odpoczynku, uzdrowienia, adaptacji.
Rodzaje bodźców:
słaby
powolny
szybki
silny
Skutki działania zabiegów balneofizykalnych:
Działanie miejscowe
przeciwbólowe
przeciwzapalne
przeciwobrzękowe
przekrwienne/ niedokrwienne
zwiększające/ zmniejszające napięcie mięśniowe
Działanie ogólne
Trening zachowanych rezerw zdrowotnych, wyzwolenie mechanizmu samoobrony.
Regulacja i uporządkowanie działań układów fizjologicznych: krążenia, oddechowego, endokrynologicznego i metabolicznego, autonomicznego
Zwiększenie wydolności fizycznej, poprawa sprawności ruchowej, poprawa odporności nieswoistej,
Fazy adaptacji chorych poddanych fizjoterapii uzdrowiskowej:
okres adaptacji do środowiska
okres adaptacji do fizykalnych bodźców leczniczych
okres równowagi
Typy odczynu uzdrowiskowego:
wczesny- 9- 14 dzień leczenia- początek trzeciego okresu od 13-tego dnia
późny- 19- 22 dzień leczenia- początek trzeciego okresu
Objawy kliniczne odczynu uzdrowiskowego:
subiektywne: niepokój, bóle głowy, drażliwość, osłabienie, potliwość, senność, brak łaknienia, wzmożone łaknienie
ze strony układu krążenia: zaburzenia rytmu, przyśpieszone bicie serca, zmiany ciśnienia
ze strony układu ruchu: bóle mięśniowe,
skórne: świąd, pokrzywka, zmniejszenie odporności nieswoistej,
infekcje dróg oddechowych
uaktywnienie ognisk zapalnych
zwiększone odczuwanie bodźców psychicznych i fizycznych.
Kształtowanie się wyników odległych w okresie 14-stu miesięcy u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów.
Leczenie uzdrowiskowe- wypis- okres obserwacji po leczeniu uzdrowiskowym (6- 24 m-ce), średnio 14 m-cy.
Pacjent nie powinien trafić do uzdrowiska wcześniej niż przed upływem 12stu m-cy od ostatniego leczenia
Kierunki działalności leczenia uzdrowiskowego:
Leczniczy- choroby przewlekłe, choroby kardiologiczne
Rehabilitacyjny- stany po urazach i po operacjach
profilaktyczny
edukacja- kształtowanie prozdrowotnego stylu życia
Leczenie uzdrowiskowe w ginekologii.
Pytanie na egzamin:
Kierunki i zakres lecznictwa uzdrowiskowego :
leczniczy- skupia się na chorobach przewlekłych
rehabilitacyjny- po urazach układu ruchu i zabiegach operacyjnych, m. in. ginekologicznych
profilaktyczny- prewencja chorobom przewlekłym
edukacyjny- prowadzenie samokontroli, kształtowanie prozdrowotnego modelu życia.
Ginekologia:
po przewlekłych stanach zapalnych i po stanach zapalnych narządu rodnego
stany po operacjach ginekologicznych
zaburzenia wieku przekwitania- okres klimakteryczny
opóźnione dojrzewanie płciowe (brak miesiączki do 16-tego roku życia)
niepłodność z zaburzeniami hormonalnymi, z zaburzeniami cyklu miesiączkowego
zaburzenia typu wtórnego braku miesiączki- przy niewydolności, lub braku ciałka żółtego
Wskazania do leczenia uzdrowiskowego:
w ramach rehabilitacji ginekologicznej po operacjach, bezpośrednio po pobycie w szpitalu
leczenie uzdrowiskowe odległe- szpitalne (do 0.5 roku po), sanatoryjne, ambulatoryjne- po leczeniu ginekologicznym ambulatoryjnym.
Stany pooperacyjne we wczesnej rehabilitacji:
po oszczędnych operacjach narządu rodnego, np. wycięcie zachowawcze, częściowe, wyłuszczenie mięśniaków.
Stany po operacjach plastycznych pochwy
Inne:
Przewlekłe i podostre stany zaostrzające
Zaburzenia klimakteryczne ze współistniejącymi schorzeniami: choroba zwyrodnieniowa stawów, osteoporoza, nadciśnienie
Opóźnione dojrzewanie- opóźnione pokwitanie ogólnoustrojowe, lub są zachowane cechy płciowe I i II rzędu, ale jest niedorozwój jajników- nie spełniają wtedy funkcji hormonalnej i rozrodczej. Funkcją jajnika jest produkcja komórki jajowej. Jej brak powoduje niepłodność.
Progesteron odpowiada za miesiączkę, oraz za ciąże, jej utrzymanie, wtedy jego stężenie w organizmie rośnie.
Wtórna niedoczynność jajników- zaburzenia, lub brak miesiączki- mimo, że miesiączka już była. Zaburzenie może być pochodzenia jajnikowego- brak progesteronu, lub spowodowane brakiem reakcji macicy.
Zaburzenia hormonalne- zaburzenia cyklu płciowego- na skutek stanów zapalnych.
Zaburzenia niepłodności kobiet kierujemy również do leczenia sanatoryjnego psychogennego.
Do leczenia uzdrowiskowego kierujemy też:
Stany po poronieniach nawykowych (więcej niż 2 razy)
Stany pooperacyjne wczesne i późne (po okresie 6 m-cy po zabiegu)
Zespół policystycznych jajników- jajnik ma formę kalafiorowatą, pęcherzyki dojrzewają, ale nie pękają- tworzą się cysty na jajniku.
Zaburzenia neurogenne pęcherza moczowego i wysiłkowe nietrzymanie moczu
Zaburzenia seksualnie mężczyzn też można kierować do leczenia uzdrowiskowego.
Przeciwwskazania w ginekologii:
Wszelkiego rodzaju ostre stany zapalne w obrębie narządu rodnego
Stan ostry i etiologii gruźliczej, bakteryjnej, rzeżączkowej, rzęsistkowej, grzybiczej.
Aktywne stany nowotworowe w obrębie narządu rodnego przed upływem 1 roku od leczenia
Duże guzy w miednicy małej pochodzenia jajnikowego
Duże mięśniaki macicy
Niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych
Przetoki pooperacyjne pęcherzowo- pochwowe, odbytniczo- pochwowe- przeciwwskazanie bezwzględne.
Karmienie piersią
Wczesna ciąża (ryzyko obumarcia ciąży, krwotok, uszkodzenie płodu)
Uzdrowiska o profilu ginekologicznym:
Główne:
Krynica
Duszniki
Ciechocinek
Połczyn Zdrój
Dodatkowe:
Świeradów
Lądek
Horyniec
Iwonicz
Gołdap
Zaburzenia balneologiczne w ginekologii:
zabiegi borowinowe: kąpiele borowinowe (pełne, półpełne i nasiadowe- temp. 38 st.), okłady i zawijania (temp 42- 45 st., czas 15- 30 min), tampony (temp 42- 45 st., czas 15- 20 min). Po zabiegach borowinowych obowiązkowe jest leżakowanie przez 30-60 minut, pod kocem, a później odpoczynek i umiarkowany wysiłek fizyczny przez około 4-5h.
Zabiegi z wód mineralnych: kąpiele lecznicze (częściowe, całkowite, indywidualne, zbiorowe, kinezyterapeutyczne), płukania, irygacje, inhalacje, Krenoterapia.
Klimatoterapia
Zabiegi fizjoterapeutyczne (sollux, ciepłolecznictwo, światłolecznictwo, elektrostymulacja, terapuls, diapuls, magnetoterapia, laseroterapia).
Psychoterapia uzdrowiskowa
Psychoterapia uzdrowiskowa:
bardzo ważny aspekt leczenia uzdrowiskowego
troskliwość i życzliwość personelu białego
atmosfera- odpowiedni dobór pacjentów w pokojach
muzykoterapia
terenoterapia- zwiedzanie w czasie marszów.
Niepłodność- partnerska. Czynnik żeński wynosi 40% przyczyn niepłodności, męski również 40%, a pozostałe 20% to przyczyny idiopatyczne. Najlepiej jest zaczynać diagnostykę i leczenie od mężczyzny, ponieważ jest to prostsze, szybsze i mniej bolesne.
Niepłodność męska może być:
przedjądrowa- zaburzenia hormonalne i seksualne
jądrowa- dotyczące jądra- ich niedorozwój lub brak
pozajądrowa- ale dotyczące jądra- najądrza i nasieniowodów.
Rehabilitacja po leczeniu raka piersi.
Celem jest przywrócenie stanu czynnościowego i psychicznego do stanu sprzed leczenia i choroby.
Czynnikiem istotnym przy rozpoznaniu raka piersi jest czynnik psychiczny. W trakcie leczenia następuje zmiana wyglądu, a w końcu kalectwo.
Zmiany po leczeniu:
zmiany postawy
ograniczenie ruchów w stawie barkowym (po uszkodzeniu nerwów, zmniejszeniu siły mięśniowej, dolegliwości bólowe, obrzęki).
Lęk przed kalectwem, potem lęk przed śmiercią i lęk przed czynnikami wpływającymi na rodzinę- dzieci, partnera, ewentualnie rozbicie rodziny.
Rehabilitacja:
w szpitalu- przyuczenie zachowań
rehabilitacja ambulatoryjna- amazonki
rehabilitacja uzdrowiskowa- w Ustroniu i Ciechocinku.
Bardzo ważne- ćwiczenia dla amazonek mają być w odciążeniu!!!
Przyczyny obrzęków:
bezpośrednie: usunięcie dróg chłonnych, obrzęki limfatyczne, blizna i zakażenia rany.
Pośrednie: zastoinowe, zaburzenia wchłaniania białek, stany po radioterapii, miejscowe przerzuty.
Zabiegi wykonywane u amazonek:
Hydroterapia- masaż wirowy kkg
Elektrostymulacja mm piersiowych i mm ramienia
Masaż mechaniczny- aqua wibron
Masaż aparatem boa.