Koszty dachu - fakty i mity

Wypowiedzi dotyczące cen dachówek pochodzące z ust inwestorów i fachowców są bardzo często nieprecyzyjne i subiektywne. Również w prasie fachowej pojawiają się różnego rodzaju porównania, zawierające stwierdzenia typu: "dodatki do dachówki - 40% koszt całego dachu" lub "koszt krycia dachu dachówką A jest wyższy od dachówki B o 30%".
 
Stwierdzenia takie nie zawsze odpowiadają prawdzie. Prawdziwe mogą okazać się wtedy, gdy mowa jest o jednym, konkretnym dachu. Bezsensowne są również zdania mówiące o średnim dachu i jego koszcie: nie ma średnich domów, nie ma średnich dachów! Jak porównać dach z dwoma prostymi połaciami o pow. 100 m2 i kopertowy, o powierzchni 600 m2 z naczółkami i sześcioma lukarnami? Jaka powinna być powierzchnia dachu, żeby mół on być uznany za "średni"? Należy zadać sobie więc pytanie, czy w przypadku kosztorysowania pokryć dachowych można pokusić się o pewne uogólnienia, czy można mówić o kosztach (miarodajnych i zbliżonych do rzeczywistych kosztów) jeszcze przed opracowaniem projektu i przystąpieniem do robót?
Odpowiedź brzmi: tak, ale tylko do pewnego stopnia.



Jeden dach - różne koszty
Dla lepszego zrozumienia problemu posłużmy się przykładem domów o identycznym projekcie - każdy z nich posiada dach kopertowy z kilkoma lukarnami. Jako pokrycie inwestorzy wybrali dachówki cementowe i poprosili o wycenę dwie niezależne firmy handlowe. Każdy z inwestorów wskazał dachówkę konkretnego producenta przy czym katalogowa cena produktu A była wyższa od ceny produktu B o ok. 5%.
Po porównaniu kosztorysów okazało się, że dach pokryty dachówką B (tańszą) kosztuje więcej niż dach pokryty dachówką A (droższą). Liczba dachówek podstawowych była taka sama, podobnie z gąsiorami i dachówkami kształtowymi. Odwrócenie proporcji cenowych wynikło z zastosowania innych elementów uzupełniających (uszczelki pod gąsiory, kosze, wsporniki łat, elementy wentylacyjne okapu itd.).
Jedna firma zaproponowała do droższej dachówki najtańsze na rynku akcesoria uzupełniające, a druga - do tańszej dachówki wybrała droższe akcesoria. Ten przykład pokazuje, jak różne mogą być kosztorysy tego samego dachu, i to nawet mimo faktu, iż będzie on pokryty jednym materiałem.
 
Podstawa porównania kosztorysów
Spróbujmy wymienić założenia, będące podstawą do porównania wstępnych kosztów pokrycia dachu różnymi materiałami:
1. Cały czas pod uwagę brany jest tylko jeden, zawsze ten sam dach. 
2. Obliczenia powierzchni połaci, długości kalenic, długości koszy itd. liczone są z tą samą dokładnością (dwie osoby, dwie firmy mogą jeden projekt policzyć nieco inaczej, choćby z powodu niedokładności w odczycie rysunku). 
3. Kalkulacja zawiera takie same ilości elementów (np. producenci dachówek ceramicznych podają zapotrzebowanie w ilości ok. 10 szt/m2 - czyli może to być zarówno 9,5, jak i 10,5 sztuki - ważne jest, żeby planowane zużycie było zbliżone). 
4. W przypadku produktów podobnych (np. dachówek cementowych pochodzących od różnych producentów, czy też ceramicznych oraz blachodachówek i dachówek bitumicznych) użyty będzie ten sam osprzęt.  

Ile materiału?
Gdy kosztorys jest już gotowy, klient kupuje materiał. Jako koszt dachu w znacznym stopniu determinuje koszt materiału, zasadniczym dla niego pytaniem jest, czy materiału wystarczy (ewentualnie czy nie jest go za dużo)?
Wielkości te zależą z jednej strony od założeń przyjętych do kosztorysowania, z drugiej natomiast ręki dekarza - jego fachowości i sposobu pracy.

Oto kilka szczegółów wpływających na globalny rzeczywisty koszt materiałów potrzebnych do pokrycia dachu:
-  dachówki cementowe i niektóre ceramiczne można przesuwać względem siebie. Jeśli przyjmiemy, że granice przesunięcia, czyli różnica między maksymalnym a minimalnym rozstawem łat wynosi ok. 3,0-3,5 cm przy średnim rozstawie łat ok. 33 cm, to okazuje się, że układając 10 rzędów dachówek możemy to zrobić z tolerancją 1 rzędu dachówek. 10 rzędów dachówki to krokiew o długości jedynie nieco ponad 3m; w miarę zwiększania się długości krokwi zyskać można następne rzędy dachówek: krokiew długości 6 czy 7 m to np. dwa rzędy dachówki (To, czy inwestor wykorzysta ten fakt, nie powinno jednak zależeć jedynie od chęci zmniejszenia kosztów. Lepiej poradzić się dekarza, który wyrazi opinię, czy nie wpłynie to na funkcjonowanie pokrycia).
-  Projekty (rzuty dachów i widoki elewacji) są zazwyczaj wykonywane w skali 1: 100. Pomyłka w odczycie na papierze o 1 mm oznacza na dachu 10 cm. Pozornie nie jest to dużo, lecz może być powodem zaokrąglenia do pełnych rzędów dachówki w górę bądź w dół przy rozmierzaniu łat na dachu.
-  Nierzadko zdarza się, że rzeczywista długość krokwi jest inna niż wynika to z rysunków.
-  Cieśla zrobił nieco inne spadki na dachu, niż to wynika z projetu - odchylenia mogą wynosić jedynie 2-3st, a ma to znaczenie zwłaszcza przy dużych nachyleniach: proszę podzielić rzut krokwi - np. 6m - przez cosinus 33st i 30st. (lub cosinus 61st. i 60), po czym obliczyć różnicę.
-  Obróbki blacharskie wykonuje się, biorąc pod uwagę zawsze rzeczywiste wymiary np. deski czołowej, attyki czy też innego elementu wymagającego obrobienia. Nikt nie może z góry określić, czy pas podrynnowy będzie wykonany z pasa blachy szerokości 20 czy może 30 cm. Zależy to bowiem od konkretnego przypadku.
 
Materiał tańszy i droższy
Wyjaśniliśmy już, dlaczego przy kosztorysowaniu pokryć dachowych należy unikać wypowiedzi o średnich kosztach pokrycia dachu.
Teraz możemy spróbować pokusić się o wyciągnięcie ewentualnych wniosków odnośnie tego, jaki materiał pokryciowy jest droższy, a jaki tańszy. W tym celu sporządzimy kosztorysy kilku dachów pokrytych różnym materiałem. Dachy będą coraz bardziej skomplikowane, ale ich rzuty poziome będą miały prawie identyczne wymiary. Przekonamy się, jaki będzie globalny koszt materiałów do pokrycia dachu i jaką jego część pochłonie dachówka podstawowa.

Założenia kosztorysów
Do kosztorysów przyjęte zostały następujące założenia:
-  na krokwiach jest układana folia wysokoparoprzepuszczalna, pod gont bitumiczny płyta OSB 15,
-  zapotrzebowanie na kontrłaty o wymiarach: 2,5 x 5 cm i łat o wymiarach: 4 x 6 cm dla danego dachu pokrytego dachówką cementową, ceramiczną i blachodachówką będzie przybliżone,
-  do odwodnień zostaną zastosowane rynny Marley CN 125 bez rur spustowych; niezależnie od rodzaju pokrycia rynny będą te same na każdym dachu,
-  niezależnie od rodzaju dachówki zostaną zastosowane te same akcesoria o średniej cenie (uszczelki, wsporniki łat, gąbki do koszy itp.); uszczelki, taśmy itp. są liczone w pełnych opakowaniach jednostkowych,
-  obróbki blacharskie zostaną wykonane w ten sposób, żeby arkusze blachy płaskiej powlekanej zostały zużyte w sposób ekonomiczny; z blachy płaskiej matowej wykonane będą kosze (z wyjątkiem dachówki bitumicznej), wiatrownice, okapy i obróbki ścian, 
-  pokrycie z dachówki bitumicznej: na kalenicach zastosowany zostanie element wentylacyjny, w koszach taśma koszowa proponowana przez producenta,
-  w obliczeniach nie przewidziano dachówek i kominków wentylacyjnych czy ław kominiarskich. Obliczenia należy traktować jako szacunkowe, każdy zainteresowany prawdopodobnie policzyłby dany model dachu nieco inaczej, więc i ceny byłyby inne. Możliwe są pewne nieznaczne odchylenia: +/- 1 czy 2 m2 lub arkusz czy dwa blachy mniej albo więcej. Nie mają one jednak wpływu na proporcje, których unaocznienie miał na celu artykuł.

Legenda tabel:
A - koszt pokrycia 1 m2 połaci (wg cen katalogowych producentów z końca czerwca br.) w zł,
B - koszt w zł pokrycia całego dachu dachówką połaciową (podstawową) pomniejszony o dachówki skrajne = koszt 1 m2 połaci × powierzchnia dachu w m2,
C - koszt dachówek połaciowych + koszt akcesoriów (np. gąsiory i uszczelki, dachówki kształtowe itp.) w zł,
D - stosunek kosztów akcesoriów do kosztów dachówki połaciowej w %,
E - koszt łat, folii dachowych i rynien w zł (dla gontów bitumicznych: płyta OSB + rynny),
F - całkowity koszt materiałów potrzebnych do pokrycia dachu (koszt dachówek połaciowych + koszt akcesoriów +koszt łat, folii i rynien) w zł,
G - stosunek całkowitego kosztu materiałów(F) do kosztów dachówki połaciowej (B) w %,
H - stosunek ceny pokrycia do pokrycia najtańszego w zestawieniu (patrz kolumna F) w %.

 

Wnioski
Cena akcesoriów w stosunku do ceny dachówki podstawowej może wynieść od 20 do nawet 150%. Zależy to od stopnia skomplikowania dachu i rodzaju pokrycia dachowego. Natomiast koszt wszystkich materiałów koniecznych do wykonania kompletnego pokrycia dachowego może być wyższy od kosztów samej dachówki podstawowej nawet od 200 do 250%. Dach jest tym droższy, im bardziej jest skomplikowany (pomimo takiego samego rzutu poziomego) - niezależnie od rodzaju pokrycia. Proszę zwrócić uwagę, że proporcje między kosztem 1 m2 połaci poszczególnych pokryć nie są zachowane, jeśli chodzi o pokrycie wraz z akcesoriami oraz koszt całego materiału. Np. w modelu nr 1 podstawowa dachówka ceramiczna angobowana jest wprawdzie droższa od cementowej o ok. 40%, lecz koszt dachówek z potrzebnymi akcesoriami dla dachu ceramicznego jest wyższy od cementowego już tylko o ok. 25%).
Na uwagę zasługuje także fakt, że przy dachach nieskomplikowanych najdroższym pokryciem było pokrycie Decrabond, Gerard: zarówno pod względem ceny 1 m2, ceny dachówek z akcesoriami, jak i całościowej ceny materiału. Przy dachach skomplikowanych cena tego pokrycia wyrównuje się z pokryciem z dachówek ceramicznych, a niekiedy jest od niego niższa. Potwierdza się więc teza, że nie można mówić o "średnich dachach", ponieważ one nie istnieją. Przy wyborze pokrycia dachowego nie należy kierować się samą ceną metra kwadratowego połaci, gdyż na ostateczny koszt pokrycia wpływa więcej czynników. Przy wstępnym kalkulowaniu kosztów zaleca się ostrożność w obliczaniu procentowych narzutów na akcesoria - wynik może być zupełnie inny od rzeczywistego. Każdy dach wymaga indywidualnego podejścia.

---