Windows na wieki
1 lutego 2004
Wiecznie działający system to marzenie wielu użytkowników. Dzięki niektórym składnikom i zewnętrznym narzędziom raz zainstalowany Windows może działać latami bez zarzutu. Jednak zazwyczaj jest zupełnie inaczej...
Któregoś dnia twój Windows odmówi posłuszeństwa - możesz być tego tak samo pewien, jak nadejścia kolejnego lata czy podniesienia stopy podatkowej. Dopiero gdy musisz ponownie zainstalować cały system, zdajesz sobie sprawę z tego, jak wiele indywidualnych ustawień i czynności optymalizacyjnych wykonałeś od momentu poprzedniej instalacji.
Teraz musisz poświęcić mnóstwo czasu, aby w mozolnej dłubaninie odtworzyć poprzedni stan. Wprawdzie dość szybko przywrócisz funkcjonujący system, jednak minie wiele dni, zanim odrestaurujesz żądaną konfigurację.
Dlatego najlepiej zadbać o prewencję i nie dopuszczać do podbramkowych sytuacji. Nowsze wersje Windows dysponują pewnymi mechanizmami ratunkowymi, które warto znać na wypadek awarii. Wtedy mogą stać się cenną pomocą (patrz część "Ekipa ratunkowa systemu Windows"). Nawet gdy nie udaje ci się uruchomić graficznego interfejsu Windows, to jeszcze nie tragedia. Menu startowe, tryb awaryjny, tryb MS-DOS i Konsola odzyskiwania - dzięki nim można dość często uniknąć utraty danych i pracochłonnego przeinstalowania systemu.
Najlepszym środkiem na awarie systemu okazuje się zapobiegliwość (patrz część druga "Archiwizowanie systemu"). Mając kopie najważniejszych fragmentów systemu, usuniesz problem bez czasochłonnej diagnozy - wystarczy kilka operacji kopiowania. Wprawdzie nowsze środowiska oferują funkcję automatycznego naprawiania systemu (np. punkty przywracania), jednak stosując się do poniższych rad, możesz w dużym stopniu zwiększyć bezpieczeństwo. Od ciebie zależy, ile wysiłku chcesz włożyć w przedłużenie żywotności swojego Windows. Poniższy materiał przedstawia kilka ciekawych rozwiązań - od zwykłej kopii Rejestru do archiwizowania całego systemu.
Zaawansowanych użytkowników najbardziej zaintryguje trzecia część artykułu - "Systemy ratunkowe". Zawiera szczegółowy opis dwóch pakietów awaryjnych na płytach startowych, które zapewniają pełny dostęp do uszkodzonej instalacji Windows bez zakładania na dysku drugiego systemu. Jedno z przedstawionych kół ratunkowych jest do twojej dyspozycji. Znajdziesz je na płycie dołączonej do bieżącego numeru. Drugie trzeba dopiero nagrać na pustą płytę - instrukcję krok po kroku zamieszczamy w jednej z ostatnich porad. Zauważ, że niektóre porady (szczególnie zamieszczone w trzeciej części) są kierowane wyłącznie do doświadczonych użytkowników.
Ekipa ratunkowa systemu Windows
Twórcy Windows zdają sobie sprawę z niebezpieczeństw kryjących się na zewnątrz obudowy komputera. Wyposażyli system w zestaw zabezpieczeń i narzędzi ratunkowych, żeby mógł się obronić przed ewentualnymi nadużyciami lub próbami ingerencji. Poniżej wyjaśniamy sposób użytkowania tych funkcji, informując, kiedy warto z nich skorzystać.
Windows NT, 2000, XP
1. Ostatnia sprawna konfiguracja
Funkcja Gdy występują problemy z uruchomieniem Windows (dotyczy to jedynie środowisk z rodziny NT), opcja startowa Ostatnia znana dobra konfiguracja obiecuje powrót do funkcjonującego systemu. Aby ją przywołać, musisz naciskać klawisz [F8] przed rozpoczęciem procesu rozruchowego Windows. Zamiast bieżącej konfiguracji Windows użyje wówczas tych ustawień dotyczących usług, sterowników i urządzeń, które zostały automatycznie zachowane podczas ostatniego udanego uruchomienia. System tworzy zapasowe kopie tych ustawień w Rejestrze, kierując się bardzo prostymi zasadami. W obrębie klucza "HKEY_LOCAL _MACHINE\System" umieszcza nie tylko bieżącą konfigurację (podklucz "CurrentControlSet"), lecz również kopie poprzednich (podklucze
"ControlSet001" i "ControlSet002"). Windows zakłada je za każdym razem, gdy uda mu się uruchomić system, zastępując poprzednią kopię. Jeśli zdecydujesz się wczytać system za pomocą opcji, o której mowa powyżej, sięga po ostatnią z zapisanych kopii. Zatem alternatywne uruchomienie na wypadek awarii nie zawiera starszej konfiguracji niż utworzona w momencie ostatniego udanego rozruchu systemu.
Zastosowanie Opisana opcja pomaga tylko w przypadku nagłych problemów ze sterownikami lub sprzętem. Jeśli zainstalowanie lub usunięcie sterownika okazało się przeszkodą w uruchamianiu systemu, możesz cofnąć tę operację i przywrócić poprzedni stan. W odróżnieniu od trybu awaryjnego (patrz porada 3.) przedstawiona metoda nadaje się do usuwania poważnych problemów ze sterownikami. Przyda ci się na przykład wtedy, gdy niechcący usuniesz sterownik SCSI wymagany do poprawnego funkcjonowania systemu lub wyłączysz jeden z podzespołów sprzętowych w menedżerze urządzeń.
Jednak nie pozbędziesz się pozostałych kłopotów. Z punktu widzenia systemu funkcjonująca konfiguracja to taka, która dopuszcza uruchomienie Windows i zalogowanie się użytkownika. Dlatego opcja Ostatnia znana dobra konfiguracja nie zapobiega bieżącym awariom pojawiającym się podczas użytkowania systemu lub powstającym za sprawą uszkodzonych czy brakujących plików, ani ich nie usuwa.
Windows Me, 2000, XP
2. Nadzorowanie plików
|
Funkcja Środowiska Windows Me, 2000 i XP "pilnują", aby operacje użytkownika i źle pomyślanych programów instalacyjnych nie doprowadziły do usunięcia lub zamiany plików odpowiadających za prawidłowe działanie systemu. Program System File Checker (SFC, Ochrona plików systemowych) ciągle czuwa w tle i automatycznie cofa ewentualne naruszenia plików systemowych. Kopie oryginałów są przechowywane w katalogu %windir%\SYSTEM32\DLLCACHE. Windows prosi o włożenie instalacyjnej płyty CD-ROM tylko w razie braku wymaganego pliku.
Zastosowanie Podczas zwyczajnego użytkowania systemu praktycznie nie masz styczności z programem SFC. Jednak w razie notorycznie powracających problemów w Windows 2000 i XP, takich jak błędy ochrony czy komunikaty awaryjne bibliotek DLL, możesz ręcznie przywołać program Ochrona plików systemowych. Kliknij w tym celu menu Start | Uruchom i wpisz polecenie:
sfc /scannow
W podobny sposób możesz stosować SFC z innymi parametrami. Przełącznik /scanonce inicjuje kontrolę podczas następnego uruchamiania, natomiast argument /scan- boot podczas wszystkich kolejnych uruchomień systemu. W odróżnieniu od programu nadzorującego w tle, który tylko reaguje na niedozwolone modyfikacje plików, w tym przypadku SFC kontroluje jeden po drugim wszystkie pliki objęte ochroną. Znacznie wydłuża to czas wczytywania systemu operacyjnego, więc zasadniczo nie jest zalecane.
Dość rzadko trzeba wymuszać na SFC użycie nieoryginalnej biblioteki DLL. Poniższa sztuczka działa w Windows 2000 i XP. Przejdź do katalogu, w którym jest zainstalowana dana aplikacja, i utwórz plik o nazwie odpowiadającej plikowi EXE, uzupełniając je o dodatkowe rozszerzenie LOCAL. Jeśli plik wykonywalny nosi na przykład nazwę XNEWS.EXE, utworzony zbiór powinien nazywać się XNEWS.EXE.LOCAL. Potem skopiuj żądane wersje bibliotek DLL do tego samego katalogu. Znajdując w swoim katalogu plik LOCAL, każdy plik EXE używa bibliotek z bieżącego katalogu zamiast oryginalnych bibliotek systemu Windows.
Windows 95, 98, Me, 2000, XP
3. Tryb awaryjny
|
Funkcja Naciskając klawisz [F8] tuż po zniknięciu ekranu powitalnego BIOS-u, przywołasz menu startowe Windows, które zaoferuje ci m.in. tryb awaryjny - z obsługą sieci lub bez niej. Do rozruchu w tym trybie Windows używa tylko najbardziej podstawowych sterowników, aby uruchomić się w minimalnej konfiguracji mimo problemów sprzętowych i umożliwić użytkownikowi zmodyfikowanie danych konfiguracyjnych. Windows 2000 i XP pozwala ponadto wybrać uruchomienie z powłoką EXPLORER.EXE lub tylko z wierszem poleceń.
Zastosowanie Tryb awaryjny przydaje się, gdy nie można uruchomić Windows po zainstalowaniu sterowników. W grę wchodzi nie tylko świadome dodanie sterowników przez użytkownika. Niektóre aplikacje instalują sterowniki prawie niepostrzeżenie dla użytkownika - na przykład programy nadzorujące temperaturę za pośrednictwem sensorów. Przed użyciem trybu awaryjnego postaraj się (nawet kilka razy) uruchomić system w zwykłym trybie. Jeśli ci się uda, będziesz mógł łatwiej wymienić niewłaściwy sterownik niż w trybie awaryjnym.
Próbując rozwiązać problem w trybie awaryjnym, powinieneś przede wszystkim sprawdzić Menedżer urządzeń. Umożliwia zamianę niedziałającego sterownika na poprawny. W krytycznych przypadkach pozwala przynajmniej wyłączyć urządzenie, którego dotyczy. Usunięcie uszkodzonego sterownika nie da pożądanego efektu, gdyż podczas kolejnego uruchomienia systemu wkroczy do akcji metoda Plug and Play i zainstaluje go ponownie.
|
Komunikat widniejący na niebieskim ekranie zdradza, co prawda, nazwę pliku sterownika, lecz zataja, do którego urządzenia odnosi się sprawca zamieszania. Niekiedy trudno wykryć właściwy podzespół. Na wypadek takiej sytuacji otwórz Edytor Rejestru (REGEDIT.EXE) i przejdź do klucza "HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Services". Naciśnij klawisze [Ctrl F], aby zainicjować poszukiwanie i wpisz w pole Znajdź nazwę sterownika.
W Windows 95/98/Me odnajdziesz nawę urządzenia dokładnie w takiej samej postaci, jaką podaje Menedżer urządzeń. Odnajdując nazwę sterownika w drzewie kluczy, dowiesz się, które urządzenie należy wyłączyć.
W Windows 2000/XP istotne są tylko dane wartości "ImagePath" (w obrębie odnalezionego klucza). Jeśli pierwszy napotkany klucz nie okaże się strzałem w dziesiątkę, ponów wyszukiwanie klawiszem [F3]. Aby wyłączyć dane urządzenie, kliknij dwukrotnie ikonę wartości "Start" (w tym samym kluczu) i w pole Dane wartości wpisz cyfrę 4.
Pamiętaj, że nie możesz wyłączyć sterowników wymaganych do uruchamiania systemu. Zatem nie powinieneś dezaktywować sterowników IDE, RAID lub SCSI dysku, z którego jest wczytywany system operacyjny. Jeśli właśnie ten sterownik wywoła problemy i komunikat na niebieskim ekranie, musisz zainstalować inny.
Windows 2000, XP
4. Konsola odzyskiwania
Funkcja Konsolę odzyskiwania można przywoływać z instalacyjnej płyty CD-ROM lub skopiować na twardy dysk (włóż instalacyjną płytę Windows do napędu, kliknij menu Start | Uruchom i wpisz polecenie x:\i386\winnt32.exe /cmdcons - zastępując x literą napędu). Zakres możliwości konsoli jest dość skromny. Obejmuje zaledwie 30 poleceń. Na dodatek konsola nie dopuszcza uruchamiania zewnętrznych programów. Niemniej jednak pozwala m.in. zamienić uszkodzony Rejestr czy pliki systemowe na funkcjonującą kopię, a także na stałe wyłączać niepożądane usługi systemu. Oprócz tego Konsola odzyskiwania oferuje funkcje do sektora startowego i sektora MBR (Master Boot Record).
Zastosowanie Konsola odzyskiwania przydaje się tylko wtedy, gdy nie udaje się uruchomić systemu nawet w trybie awaryjnym. Może się to zdarzyć na przykład na skutek uszkodzenia sektora startowego i/albo sektora MBR. Wówczas spróbuj uratować system, wpisując fixboot. Dopiero jeśli to nie pomoże, użyj polecenia fixmbr. Oprócz dwóch wymienionych konsola w Windows XP oferuje polecenie bootcfg. Służy do naprawiania pliku BOOT.INI, który zawiera informacje o zainstalowanych systemach operacyjnych. Aby sprawdzić, jakimi systemami zarządza wspomniany plik BOOT.INI, wprowadź polecenie bootcfg /list. Poleceniem bootcfg /scan zainicjujesz przeczesywanie wszystkich partycji dysku w poszukiwaniu zainstalowanych systemów Windows. Potem możesz uzupełnić plik BOOT.INI o wykryte instalacje Windows. Wpisz w tym celu bootcfg /rebuild.
Z kolei polecenie listsvc wyświetla listę zainstalowanych usług z wyszczególnieniem nazwy, opisu i typu uruchamiania. Jeśli jedna z usług jest przyczyną krytycznego komunikatu na niebieskim ekranie, wyłącz go w konsoli poleceniem disable. Na przykład polecenie:
disable aic116x
blokuje usługę AIC116X. Po wykonaniu tej czynności disable informuje, jaki typ uruchamiania był dotychczas przyporządkowany danemu sterownikowi. Zanotuj go na wypadek, gdybyś kiedyś musiał ponownie skorzystać z tej usługi. Aby ją włączyć, musisz użyć polecenia enable. Dzięki niemu możesz cofnąć z poziomu konsoli negatywne skutki wyłączenia w Menedżerze urządzeń sterownika koniecznego do uruchomienia systemu operacyjnego. Oprócz nazwy sterownika polecenie enable wymaga parametru określającego typ uruchomienia. Wyróżnia się pięć typów uruchomienia:
service_disabled_start - wyłączone
service_auto_start - automatyczne
service_demand_start - ręczne
service_boot_start - podczas rozruchu komputera
service_system_start - podczas rozruchu systemu
Użycie pierwszego typu w połączeniu z poleceniem enable nie ma sensu, zaś ostatnie dwa typy stosuje się do ustawiania sposobu wczytywania sterowników (nie usług). Aby włączyć na przykład zablokowaną powyżej usługę, wpisz polecenie:
enable aic116x service _auto_start
Zauważ, że sterowniki IDE i SCSI wymagają typu service_boot_start, a sterowniki karty graficznej service_system_start.
Chcąc dokonywać kopiowania z poziomu Konsoli odzyskiwania, musisz powyłączać pewne jej ograniczenia, ustawione domyślnie. Za pomocą poleceń:
set allowallpaths = true
set allowwildcards = true
uzyskasz dostęp do wszystkich katalogów i plików na dysku, a także włączysz obsługę wieloznaczników (znaki * oraz ?). Jeśli chcesz mieć ponadto dostęp do wymiennych nośników danych (np. do dyskietki), użyj polecenia set allowremovablemedia = true.
Przed wykonaniem powyższych czynności trzeba włączyć polecenie set. Aby tego dokonać, otwórz Edytor Rejestru, przejdź do klucza "HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows NT\ CurrentVersion\Setup\RecoveryConsole" i zmień dane wartości DWORD "SetCommand" na 1.
Windows 95, 98, Me
5. Tryb MS-DOS
Funkcja Edycje 95/98/Me systemu Windows opierają się na
środowisku DOS. W praktyce oznacza to, że na wypadek awarii mają w odwodzie drugi w pełni funkcjonalny system operacyjny. Oprócz poleceń DOS-u możesz z poziomu wiersza poleceń uruchamiać dowolny zewnętrzny program działający w środowisku DOS - począwszy od prostego edytora tekstowego do edytora dyskowego czy menedżera partycji. Brakuje jedynie obsługi długich nazw plików.
W Windows 95 i 98 tryb MS-DOS jest standardowym składnikiem menu startowego. W Windows Me do jego uruchomienia jest nieodzowna dyskietka startowa. Utworzysz ją za pomocą apletu Dodaj/Usuń programy w Panelu sterowania (kliknij przycisk Utwórz dysk na karcie Dysk startowy). Sporządzenie takiej dyskietki jest zalecane również w Windows 95 i 98. Docenisz jej zalety w krytycznej sytuacji, gdy nie będziesz mógł uzyskać dostępu do twardego dysku.
Zastosowanie Tryb MS-DOS jest dobry praktycznie na wszelkie awarie. Możesz w nim edytować uszkodzone pliki INI (przede wszystkim plik SYSTEM.INI) lub zastępować sporządzonymi uprzednio kopiami. Dysponując zapasową kopią całego Rejestru (pliki SYSTEM.DAT i USER.DAT, a w Windows Me ponadto plik CLASSES.DAT), możesz wymienić bieżącą wersję, gdy zacznie sprawiać problemy. Pliki użytkownika możesz archiwizować poleceniem Xcopy (tylko krótkie nazwy plików), a uszkodzone pliki startowe na dysku c: naprawisz, wpisując polecenie sys c:. W skład typowych narzędzi awaryjnych wchodzą też EXTRACT.EXE (pozwala wyodrębniać i odtwarzać oryginalne pliki systemowe z instalacyjnych archiwów CAB) i REGEDIT.EXE (pozwala na edytowanie poszczególnych kluczy Rejestru).
Windows NT, 2000
6. Dyskietka awaryjna
Funkcja Instalacyjne krążki Windows NT 4 i 2000 mają właściwości startowe. Oznacza to, że można z nich uruchamiać system. Na dodatek oferują cenne funkcje naprawcze, choć tylko w połączeniu z dyskietką awaryjną, która gromadzi dane konfiguracyjne systemu.
Aby utworzyć tę dyskietkę w Windows NT 4, przywołaj program RDISK.EXE za pośrednictwem menu Start | Uruchom. W Windows 2000 użyj programu archiwizacyjnego NTBACKUP.EXE. Po kliknięciu przycisku z ikoną dyskietki awaryjnej zaznacz opcję tworzenia kopii Rejestru. Archiwizer utworzy wówczas kopię Rejestru, umieszczając ją w katalogu %windir%\REPAIR\REGBACK. W razie potrzeby możesz odtworzyć Rejestr w Konsoli odzyskiwania, kopiując go z tego katalogu do katalogu %windir%\SYSTEM32\ CONFIG.
Wspomniana dyskietka zawiera jedynie plik dziennika (rozszerzenie: LOG) z informacjami o systemie.
W Windows NT 4 znajdziesz na niej ponadto wyciąg z Rejestru. Pamiętaj o aktualizowaniu dyskietki awaryjnej po każdej zmianie w konfiguracji systemu.
Dyskietka awaryjna posłuży ci do naprawy niesprawnego systemu. Uruchom komputer z instalacyjnej, startowej płyty CD-ROM, przywołaj funkcje naprawcze (klawisz [R]) i konsolę naprawczą (ponownie klawisz [R]). Gdy naciśniesz klawisz [M], możesz wybrać jedną z trzech kategorii: sektor startowy, pliki systemowe i środowisko startowe. Naprawa zostanie wykonana po włożeniu dyskietki awaryjnej do stacji dysków. Naciskając w powyższym menu klawisz [S], zainicjujesz naprawę wszystkich trzech obszarów.
Weź pod uwagę, że program instalacyjny pobiera nieodzowne pliki systemowe bezpośrednio z krążka CD-ROM, zastępuje zatem nowsze pliki na dysku ich starszymi wersjami. Po zakończeniu czynności naprawczych musisz więc ponownie zainstalować uaktualnienia Service Pack i ewentualne łaty systemu.
Zastosowanie W połączeniu z instalacyjną płytą CD-ROM dyskietka awaryjna może zreperować system, w którym doszło do uszkodzenia sektora startowego lub plików o tak podstawowym znaczeniu, jak np. NTDETECT.COM czy NTLDR. Zdarza się to najczęściej w skutek niezachowania właściwej kolejności podczas instalowania systemów operacyjnych - np. Windows 98 po Windows 2000.
Windows 98, Me
7. Skanowanie Rejestru
Funkcja Wprowadzony w Windows 98 program Kontroler Rejestru systemu Windows (SCANREG.EXE) zakłada kopie zapasowe Rejestru w pięciu ponumerowanych archiwach CAB. Ponadto sprawdza Rejestr podczas każdego uruchamiania systemu. W razie stwierdzenia błędów zastępuje uszkodzone pliki Rejestru ich odpowiednikami zapisanymi w kopii. Oprócz Rejestru archiwa zawierają zbiory konfiguracyjne WIN.INI i SYSTEM.INI, nieodzowne do wczytywania Windows 98 i Me.
Zastosowanie Usługi kontrolera Rejestru, które zazwyczaj pozostają w ukryciu, przydadzą ci się w przypadku problemów z uruchamianiem Windows. Narzędzie to działa również w trybie MS-DOS (patrz porada 5.). Naciśnij klawisz [F8] tuż po zniknięciu ekranu powitalnego BIOS-u i wybierz polecenie Tylko tryb awaryjny (w Windows Me konieczne jest wczytanie systemu z dyskietki startowej). W wierszu poleceń wpisz scanreg i potwierdź klawiszem [Enter]. Następnie naciśnij przycisk Rozpocznij, aby zainicjować sprawdzanie Rejestru. Przyciskiem Pokaż kopie przywołasz na ekran listę z kopiami Rejestru w archiwach CAB. Na podstawie daty utworzenia możesz wybrać tę kopię zapasową, która powinna działać bez zarzutu. Potwierdź przyciskiem Przywróć, a po odtworzeniu Rejestru zrestartuj system.
Warto wiedzieć, że pliki CAB zakładane przez Kontroler Rejestru mieszczą się w katalogu %windir%\ SYSBCKUP i noszą nazwy RB00x.CAB (w miejscu litery x znajduje się numer kopii). Możesz je rozpakowywać bez użycia programu SCANREG.EXE i odtwarzać pliki Rejestru ręcznie, narzędziem EXTRACT.EXE.
Windows 2000, XP
8. Ratowanie zaszyfrowanych zasobów
|
Funkcja Windows 2000 i XP Professional oferują możliwość szyfrowania danych zgromadzonych na partycjach NTFS. Stosowna funkcja kryje się w oknie właściwości plików i folderów. Wystarczy kliknąć dany zasób prawym przyciskiem myszy, wskazać polecenie Właściwości i kliknąć przycisk Zaawansowane na karcie Ogólne. Aby włączyć szyfrowanie, zaznacz pole wyboru Szyfruj zawartość, aby zabezpieczyć dane. System przeprowadzi tę czynność przy użyciu osobistego klucza, zabezpieczając tym samym dane zapisane lokalnie w komputerze przed innymi użytkownikami. Nikt nie będzie mógł wczytać alternatywnego systemu operacyjnego i odczytać poufnych danych "za plecami" Windows 2000/XP. Niemniej jednak konto administratora otrzyma uniwersalny, zapasowy klucz, który umożliwi odczytanie wszystkich zaszyfrowanych zasobów.
Gdy właściciel zabezpieczonych danych spróbuje się do nich odwołać, odszyfrowywanie odbędzie się w tle - praktycznie niezauważalnie dla użytkownika. Rolę klucza wymaganego do zaszyfrowania zasobów odgrywa certyfikat danego konta użytkownika. Zostaje założony i zapisany przez system automatycznie podczas pierwszego szyfrowania. Certyfikat, o którym mowa, nie jest ściśle związany z określoną instalacją Windows. Możesz go wyeksportować do dowolnego pliku, który wczytasz nawet w innej instalacji Windows 2000/XP.
Aby mieć własny certyfikat, otwórz Panel sterowania (menu Start | Ustawienia | Panel sterowania) i przywołaj aplet Opcje internetowe (jeśli jesteś w widoku kategorii, wskaż najpierw Połączenia sieciowe i internetowe). Wybierz Zawartość i kliknij przycisk Certyfikaty. Ujrzysz listę certyfikatów na swoim koncie użytkownika. Odszyfrowywać można tylko certyfikaty widniejące na karcie Osobisty. Aby rozpoznać właściwy certyfikat, kliknij go. W rubryce Zamierzone cele certyfikatu na dole okna powinna się pojawić informacja System plików szyfrowania.
Chcąc kontynuować kopiowanie certyfikatu, kliknij przycisk Eksportuj i potwierdź przyciskiem Dalej.
|
W kolejnym oknie dialogowym zaznacz opcję Tak, eksportuj klucz prywatny i ponownie kliknij przycisk Dalej. System zapyta o format pliku docelowego. Możesz pozostać przy predefiniowanych ustawieniach i przejść do następnego etapu, klikając po raz kolejny przycisk Dalej. Następnie ustanów i wprowadź dowolne hasło - będzie wymagane do późniejszego zaimportowania certyfikatu. Pełni funkcję dodatkowego środka ostrożności, zapewniając, że certyfikat po zapisaniu na wybranym nośniku nie będzie czytelny dla osób trzecich. Dobrze zapamiętaj wpisane hasło. Jeśli zdarzy ci się je zapomnieć, certyfikat stanie się bezużyteczny. W następnym oknie kreatora podaj ścieżkę docelową i dowolną nazwę pliku, np. A:\MojEFSKey. Windows samoczynnie uzupełni nazwę o rozszerzenie PFX. Na koniec kliknij przyciski Dalej i Zakończ.
Zastosowanie Korzystając z szyfrowania zasobów na partycjach NTFS, musisz wyeksportować swój certyfikat (w przedstawiony powyżej sposób) i przechowywać w bezpiecznym miejscu. W przeciwnym razie ryzykujesz utratę wszystkich zaszyfrowanych zasobów danych w momencie ponownego instalowania Windows.
Aby zaimportować zarchiwizowany uprzednio certyfikat, wystarczy kliknąć dwukrotnie plik PFX i podać hasło ustanowione podczas eksportowania. Oprócz tego zaznacz pole wyboru Oznacz ten klucz jako eksportowalny... W następnym oknie nie zmieniaj ustawień - gdy klikniesz przyciski Dalej i Zakończ, system zrealizuje import klucza.
Groźna pułapka czyha na ciebie podczas wymiany zaszyfrowanych danych pomiędzy systemem Windows XP Service Pack 1 lub Server 2003 i środowiskami Windows 2000/XP bez aktualizacji Service Pack. Jest tak z powodu udoskonaleń systemu szyfrowania. W nowszych edycjach Windows zastąpiono algorytm 3DES szyfrowaniem AES_256. Starsze systemy nie obsługują algorytmu AES_356, zatem zaimportowane w nich certyfikaty przestają działać. Próba otwarcia tak zaszyfrowanego pliku w Windows 2000 lub XP bez aktualizacji service packu zakończy się całkowitym zniszczeniem jego zawartości.
Microsoft poświęcił temu problemowi artykuł w swej angielskojęzycznej bazie wiedzy pod adresem support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;en-us;329741 .
Importowanie certyfikatów utworzonych w starszych wersjach Windows do nowszych edycji powinno przebiegać bez problemów.
Archiwizowanie systemu
Duplikat to bezpieczeństwo. Tworząc zapasowe kopie plików systemowych, zabezpieczysz się na wypadek awarii, a nasze porady sprawiają, że archiwizowanie danych wcale nie przysparza wiele pracy - niezależnie od tego, czy kopia ma objąć określony fragment czy cały system.
Windows Me, XP
9. Punkty przywracania
|
Funkcja Windows Me i XP dysponują funkcją tworzenia tzw. punktów przywracania, które umożliwiają zapisywanie bieżącego stanu całego systemu w celu późniejszego odtworzenia. Dzięki temu można cofać niepożądane operacje. W ramach zakładania punktu przywracania ważne pliki systemowe, a także Rejestr są kopiowane do określonego obszaru na dysku.
Przywołaj narzędzie, klikając menu Start | Programy | Akcesoria | Narzędzia systemowe | Przywracanie systemu. Zaznacz opcję Utwórz punkt przywracania i kliknij przycisk Dalej. Nadaj zakładanemu punktowi możliwie opisową nazwę.
Aby odtworzyć zapisany uprzednio stan systemu, otwórz program Przywracanie systemu (jw.), wybierz opcję Przywróć komputer do wcześniejszego stanu i zastosuj się do wskazówek kreatora.
Zastosowanie Tworzenie punktów przywracania zaleca się przede wszystkim przed instalowaniem sterowników lub oprogramowania. Mało doświadczeni użytkownicy powinni pamiętać o tej funkcji także przed modyfikowaniem Rejestru czy zmianami konfiguracji z poziomu Panelu sterowania. W razie problemów będziesz mógł zrekonstruować stan systemu sprzed niefortunnej operacji. Z drugiej strony warto założyć punkt przywracania tuż po zainstalowaniu cennej aplikacji, aby zachować na później jej konfigurację.
Wadę funkcji stanowi to, że przywracanie poprzedniego punktu jest możliwe tylko w przypadku, gdy Windows daje się uruchomić (przynajmniej w trybie awaryjnym).
Windows 2000, XP
10. Kopia Rejestru przed logowaniem
Funkcja Niemieckojęzyczne narzędzie RegSaver, które składa się z plików PCWREG.EXE i PCWAUTOREG. EXE (oba na dołączonym krążku CD-ROM), pozwala tworzyć zapasowe kopie Rejestru już podczas wczytywania systemu Windows 2000 lub XP. Po uruchomieniu systemu operacyjnego oba pliki są zablokowane.
Aby zainstalować program PCWREG.EXE, wystarczy przywołać plik SETUP.BAT i nacisnąć klawisz [1]. Od tej pory podczas każdego rozruchu Windows system będzie wyświetlał przez pięć sekund pełnoekranowy komunikat z propozycją zarchiwizowania Rejestru. Jeśli w tym czasie naciśniesz klawisz [S], narzędzie utworzy zapasową kopię Rejestru. Umieści ją w katalogu C:\PCWREG, zastępując bez pytania dotychczasową kopię. W razie potrzeby możesz odinstalować program. Wystarczy przywołać ponownie plik SETUP.BAT i nacisnąć klawisz [2]. Trzecie z poleceń zamyka program bez dokonywania zmian w systemie.
W niektórych konfiguracjach sprzętowych komputera z systemem Windows XP mogą wystąpić pewne problemy. Brak reakcji programu PCWREG.EXE na naciskanie klawisza [S] oznacza, że system jeszcze nie wczytał sterownika klawiatury. Odinstaluj wówczas PCWREG.EXE i użyj zamiast niego PCWAUTOREG.EXE. Od momentu zainstalowania za pośrednictwem pliku SETUP.BAT narzędzie będzie archiwizować Rejestr za każdym uruchamianiem systemu, nie żądając potwierdzenia określonym klawiszem. Obsługa programu jest bardzo podobna do PCWREG.EXE. Można go w każdej chwili odinstalować z poziomu pliku SETUP.BAT.
Zastosowanie Wirusy i sterowniki mogą wprowadzić taki zamęt w Rejestrze, że nie będzie można uruchomić Windows nawet w trybie awaryjnym. Z takiej opresji nie wyciągną cię nawet punkty przywracania (patrz porada 9.), bo wymagają działania systemu przynajmniej w trybie awaryjnym. Jeśli więc nie dysponujesz inną kopią Rejestru, nie obejdziesz się bez ponownego zainstalowania całego systemu.
Narzędzie RegSaver, które przedstawiamy powyżej, daje proste i skuteczne zabezpieczenie na taką ewentualność. Gdy Windows odmawia posłuszeństwa, przywołaj Konsolę odzyskiwania i skopiuj pliki Rejestru z katalogu C:\PCWREG w ich pierwotne miejsce (katalog %windir%\SYSTEM32\CONFIG).
Windows 2000, XP
11. Kopia Rejestru w trakcie sesji
|
Funkcja Za pośrednictwem złącza API (Application Programming Interface) można odwoływać się do plików Rejestru (DEFAULT, SAM, SECURITY, SOFTWARE i SYSTEM), które w Windows 2000 i XP nie są dostępne w konwencjonalny sposób. Dzięki temu możesz je kopiować lub nadpisywać innymi wersjami w trakcie działania systemu operacyjnego. Posłuży ci do tego freeware'owy program Emergency Recovery Utility NT (dostępny pod adresem home.t-online.de/home/lars.hederer/erunt , rozmiar pliku: 0,5 MB, środowiska: Windows NT 4, 2000 i XP).
Program instaluje się, rozpakowując zawartość archiwum do dowolnego foldera. Uruchom archiwizator Rejestru dwukrotnym kliknięciem pliku ERUNT.EXE. Musisz być zalogowany jako administrator systemu lub użytkownik o równoważnych uprawnieniach. Wybierz folder, w którym zostanie umieszczona kopia (pole Backup to), i podaj, które fragmenty Rejestru ma obejmować. Zaznaczając pola wyboru Current user Registry, zainicjujesz kopiowanie części Rejestru, która jest zapisana w pliku NTUSER.DAT w folderze profilu bieżącego użytkownika. Program ERUNT.EXE utworzy w katalogu docelowym podkatalog, przydzielając mu jako nazwę identyfikator bieżącego użytkownika. Następnie umieści w nim zapasową kopię pliku. Opcja Other open user registries przydaje się tylko po otwarciu Rejestru innego użytkownika - możesz to zrobić poleceniem Plik | Załaduj gałąź Rejestru w Edytorze Rejestru REGEDT32.EXE.
Emergency Recovery Utility NT potrafi odtworzyć Rejestr z kopii zapasowej nawet podczas bieżącej sesji w Windows. Zadanie to przejmuje program ERDNT.EXE. Uruchom narzędzie i wybierz elementy Rejestru, które mają być odrestaurowane. Po wykonaniu tej czynności należy zrestartować system.
ERDNT.EXE działa również w innych środowiskach - np. Windows 9x czy DOS. Jedynym warunkiem jest możliwość dostępu do partycji Windows 2000/XP. Wówczas można przywrócić z DOS-u zarchiwizowany uprzednio Rejestr systemu Windows 2000/XP.
Szczegółowe informacje zawarte w pliku README.TXT przedstawiają parametry startowe programów ERUNT.EXE i ERDNT.EXE. Dzięki nim można z powodzeniem przywoływać oba narzędzia z poziomu skryptów i plików wsadowych.
Zastosowanie Żadne środowisko Windows z rodziny NT nie oferuje łatwej metody archiwizowania Rejestru. Wprawdzie uszkodzenia całego Rejestru zdarzają się w tych edycjach systemów nadzwyczaj rzadko, niemniej jednak próby instalowania uszkodzonych sterowników lub aplikacji, a także błędy konfiguracyjne pozostawiają w Rejestrze głębokie ślady, które mogą nawet uniemożliwiać uruchamianie Windows. Tymczasem tworząc zapasowe kopie Rejestru, zabezpieczysz się na wypadek takich problemów.
Windows 2000, XP
12. Kopia stanu bieżącego
|
Funkcja Windows 2000 i XP udostępniają narzędzie, które potrafi archiwizować i przywracać bieżący stan systemu. Zapasową kopię można zapisać na twardym dysku lub nagrać na płytę CD-R(W). Archiwizator, o którym mowa, kryje się w menu Start | Programy | Akcesoria | Narzędzia systemowe | Kopia zapasowa. W Home Edition trzeba je doinstalować, podczas gdy w wersji Professional zalicza się do domyślnych składników instalacji systemu. Włóż instalacyjną płytę do napędu, przejdź do katalogu \VALUEADD\MSFT\NTBACKUP, po czym przywołaj pakiet instalacyjny NTBACKUP.MSI.
Aby móc archiwizować i odtwarzać stan systemu, trzeba być zalogowanym jako administrator lub użytkownik o równorzędnych uprawnieniach. Podczas pierwszej sesji w programie Kopia zapasowa powinieneś stronić od Kreatora kopii zapasowej lub przywracania. Znacznie łatwiej i szybciej dokonasz ustawień ręcznie. W Windows XP kliknij w tym celu łącze trybu zaawansowanego.
Chcąc założyć kopię stanu systemu, wskaż kartę Kopia zapasowa. Zaznacz pole wyboru System State w obrębie gałęzi Mój komputer. Wpisz nazwę pliku i jego ścieżkę docelową w polu tekstowym Nośnik kopii zapasowej lub nazwa pliku albo wskaż go po kliknięciu przycisku Przeglądaj. Zastąp domyślną nazwę BACKUP.BKF taką, która pozwoli ci szybko odnaleźć właściwą kopię.
W skład kopii archiwalnej, która zajmuje co najmniej 200 MB, wchodzą pliki startowe partycji z systemem operacyjnym, Rejestr, elementy COM+ (Class Registration Database) i wszystkie zwyczajne pliki systemowe z katalogów %windir% i %windir%\SYSTEM32. Gdy klikniesz przycisk Rozpocznij, możesz wprowadzić krótkie uwagi dotyczące kopii (pole tekstowe Opis kopii zapasowej). Opcje Dołącz tę kopię zapasową do nośnika i Zamień dane na nośniku tą kopią zapasową mają znaczenie tylko podczas próby zapisania danych w pliku z wcześniejszą kopią. Masz wówczas możliwość umieszczania w jednym pliku wielu kopii zapasowych (kolejna kopia jest dołączana na końcu poprzedniej) lub zastąpienia dotychczasowej kopii (jej zawartość ulegnie utracie). Po dokonaniu wszystkich ustawień zainicjuj czynności archiwizacyjne przyciskiem Rozpocznij wykonywanie kopii zapasowej.
Przywracanie zapisanego uprzednio stanu systemu wymaga nieco więcej wysiłku. Przywołaj ponownie program Kopia zapasowa i przejdź do karty Przywróć i zarządzaj nośnikiem. Ujrzysz listę dostępnych kopii zapasowych. Aby odtworzyć stan systemu z pliku kopii, rozwiń gałąź Plik w lewym panelu okna i tę podgałąź Utworzono..., która zawiera nazwę żądanego pliku. Następnie zaznacz gałąź System State w obrębie powyższej i zaznacz opcję Lokalizacja oryginalna w polu listy Przywróć pliki do.
Na koniec kliknij przycisk Rozpocznij przywracanie i potwierdź, klikając oba przyciski OK. Powyższe wskazówki dotyczą Windows XP, jednak obsługa programu Kopia zapasowa z Windows 2000 jest niemal identyczna.
Zastosowanie Chcąc archiwizować bieżący stan, użytkownicy Windows 2000 są zdani na program Kopia zapasowa, bo narzędzie Przywracanie systemu zostało wprowadzone dopiero w edycji XP. Niemniej jednak Kopia zapasowa oferuje pewne korzyści również użytkownikom tej wersji systemu. Pozwala umieszczać kopie zapasowe na dowolnych dyskach i partycjach.
Zarchiwizowany stan przyda się najbardziej w sytuacji, gdy system przestaje poprawnie działać wskutek zainstalowania programów, które mocno ingerują w jego strukturę (np. aktualizacje Service Pack czy aplikacje takie, jak Internet Explorer). Stosując się do powyższych wskazówek, przywrócisz pierwotny stan systemu. Pamiętaj jednak, że po ponownym zainstalowaniu Windows starsze kopie zapasowe staną się bezużyteczne.
Windows 95, 98, Me
13. Ręczna kopia systemu
Funkcja W Windows 95/98/Me wystarczy jedynie polecenie w trybie MS-DOS, aby sporządzić zapasową kopię całego systemu. Oprócz wszystkich plików systemowych kopia ta obejmuje Rejestr. Przywołaj okno trybu MS-DOS i wpisz następujące polecenie:
xcopy /k /r /e /i /s /c /h /d %windir% \*.* <dysk>\winback
Zmienną <dysk> zastąp literą partycji, na której jest zainstalowany Windows (zazwyczaj C:). W razie awarii systemu uruchom komputer w trybie MS-DOS (w Windows Me wymaga to utworzenia dyskietki startowej) i zmień nazwę katalogu kopii, np.:
ren c:\windows win.old
ren c:\winback windows
Po kolejnym uruchomieniu zostanie wczytana zapasowa kopia systemu.
Zastosowanie Ta wypróbowana, niezawodna metoda pozwala szybko i prosto przywrócić funkcjonalność systemu po nieudanej instalacji oprogramowania lub popełnieniu błędów konfiguracyjnych.
Zastaniesz go w dokładnie takim samym stanie, w jakim znajdował się podczas tworzenia zapasowej kopii. Jeśli nie uległ uszkodzeniu katalog \PROGRAM FILES, będziesz miał nawet dostęp do wszystkich aplikacji.
Oprócz kombinacji przełączników /k /r /e /i /s /c /h, o których pisaliśmy wielokrotnie na łamach PCWK, dodaliśmy jeszcze jeden. Parametr /d sprawia, że polecenie Xcopy uwzględnia tylko nowe lub zmodyfikowane pliki. Dzięki temu można szybko uaktualniać kopię systemu.
Windows 2000, XP
14. Kopia skryptem
Funkcja Korzystając z pliku wsadowego, możesz sporządzić zapasową kopię całej instalacji Windows 2000/XP. Przysłowiowy orzech do zgryzienia stanowi w tych edycjach Rejestr, który nie daje się kopiować w trakcie działania systemu. Jedyne rozwiązanie problemu to zastosowanie Konsoli odzyskiwania. Plik WINBACK.BAT, który zamieszczamy na dołączonym krążku CD, tworzy dwa skrypty pomocnicze.
Zastosowane w konsoli redukują do minimum nakład pracy związany z kopiowaniem Rejestru. A oto szczegółowy opis czynności:
1. Zainstaluj Konsolę odzyskiwania. Włóż w tym celu instalacyjną płytę Windows 2000 lub XP do napędu, przywołaj wiersz poleceń (CMD.EXE) i wpisz polecenie:
<ścieżka>\winnt32.exe /cmdcons
Zamiast zmiennej <ścieżka> podaj właściwą literę napędu i katalog na płycie, w którym znajduje się plik WINNT32.EXE - np. E:\I386.
2. Skopiuj plik WINBACK.BAT z płyty dołączonej do numeru, zapisując go w dowolnym katalogu na twardym dysku. Potem przywołaj go dwukrotnym kliknięciem. Użyj polecenia Xcopy, plik wsadowy skopiuje całą instalację Windows do katalogu \WINBACK, a konto bieżącego użytkownika zarchiwizuje w katalogu \USERBACK. Ponadto utworzy dwa pomocnicze pliki wsadowe 1.BAT i AWARIA.BAT, który przejmie niemal wszystkie czynności w Konsoli odzyskiwania.
3. Zrestartuj system i wybierz w menu startowym Konsolę odzyskiwania. Uzupełnij kopię zapasową, która na razie jest jeszcze niekompletna, plikami Rejestru. Wpisz w tym celu polecenie:
batch \#awaria.bat
4. W razie poważnej awarii przestaw system na zapasową kopię (zamiast oryginalnych plików systemowych będzie używać plików umieszczonych w kopii). Przywołaj Konsolę odzyskiwania i wpisz polecenie:
batch \#awaria.bat
Powyższy plik zawiera cztery polecenia Rename. Za ich pomocą przydziela skopiowanym katalogom nazwy oryginalnych katalogów Windows.
Zastosowanie Jeśli zależy ci na zachowaniu bieżącej instalacji Windows, bo włożyłeś mnóstwo wysiłku w skonfigurowanie całego systemu, nie wystarczą ci narzędzia archiwizacyjne oferowane przez system. Tymczasem kopia wszystkich zasobów systemowych gwarantuje natychmiastowe przywrócenie działania środowiska Windows, jeśli jest wykluczone uszkodzenie twardego dysku. Zauważ jednak, że tuż po odzyskaniu systemu będziesz pracować na kopii, nie mając dotychczasowego zabezpieczenia. Pamiętaj więc o sporządzeniu nowej zapasowej kopii systemu.
Windows 95, 98, Me, 2000, XP
15. Archiwizowanie partycji
|
Funkcja Jeśli nie masz ochoty przeinstalowywać systemu i wszystkich aplikacji po każdej awarii Windows, załóż na dysku kopię całej partycji w postaci obrazu 1:1. Pomoże ci w tym freeware'owy program Partition Saving (dostępny pod adresem http://www.partition-saving.com/ , rozmiar pliku: ok. 360 KB).
Dzięki niewielkim rozmiarom zmieścisz to dosowe narzędzie na każdej dyskietce startowej. Partition Saving obsługuje systemy plików FAT12, FAT16, FAT32, NTFS, Ext2 i Ext3. Potrafi archiwizować i przywracać partycje w każdym z tych systemów plików niezależnie od zainstalowanego systemu operacyjnego. Ma jednak dwa ograniczenia. Obrazy mogą być odtwarzane tylko na partycjach o takim samym rozmiarze, znajdujących się na tym samym dysku. Poza tym komputer musi oferować co najmniej jedną partycję FAT na założenie pliku archiwizacyjnego. Kopia zapasowa może być utworzona jako identyczna partycja (tzw. lustrzana) lub w postaci pojedynczego pliku obrazu.
Najpierw rozpakuj archiwum SAVEPART.ZIP do dowolnego folderu na dysku i skopiuj jego zawartość na dyskietkę startową. Następnie uruchom komputer z tej dyskietki i przywołaj w trybie MS-DOS program SAVEPART.EXE.
Poleceniem Copy an element możesz tworzyć partycje lustrzane, zaś polecenie Save an element pozwala zapisać partycję w pliku obrazu.
W kolejnym menu trzeba wybrać dysk źródłowy, a później element, który ma zostać zarchiwizowany. Opcja All sectors oznacza całą zawartość dysku, a Master boot record tylko pierwsze sektory.
Jeśli w poprzednim menu wybrałeś polecenie Save an element, musisz podać teraz katalog, w którym zostanie zapisana kopia. Pomoże ci w tym skromny menedżer plików. Jeżeli zdecydowałeś się na utworzenie partycji lustrzanej (polecenie Copy an element), narzędzie zaproponuje ci wybór partycji docelowej. W wyniku kopiowania ulegnie utracie dotychczasowa zawartość tej partycji.
Przywracanie partycji okazuje się równie proste. Jeżeli założyłeś kopię lustrzaną na innej partycji, ponownie wybierz polecenie Copy an element. Potem po prostu skopiuj partycję z kopią w miejsce partycji z uszkodzonym systemem. A jeśli masz zamiar odtworzyć partycję z pliku obrazu, użyj polecenia Restore an Element. Następnie podaj ścieżkę dostępu i nazwę obrazu. Partition Saving sam zaproponuje stosowną partycję docelową.
Chcąc zbadać wszystkie funkcje opisywanego narzędzia, zapoznaj się z obszerną dokumentacją umieszczoną w podkatalogu \DOC.
Zastosowanie Wyposażone w bogate możliwości narzędzie Partition Saving powinno się przydać przede wszystkim miłośnikom eksperymentów. Pozwoli im utworzyć niezawodną kopię partycji, więc ewentualne błędy nie pociągną za sobą katastrofalnych skutków. Program uruchamia się z dyskietki startowej, więc nie zależy od żadnego systemu operacyjnego na twardym dysku. Nawet gdy Windows odmówi zupełnie posłuszeństwa, będziesz miał w zanadrzu kopię, z której odtworzysz całą partycję. Funkcja kopiowania partycji do plików obrazu otwiera możliwość przenoszenia na inne nośniki danych, np. płyty CD-R.
Systemy ratunkowe
Podstawę "małych" edycji Windows, czyli wersji 95, 98 i Me, stanowi poczciwy DOS. Dzięki niemu dysponują dość funkcjonalnym systemem ratunkowym na wypadek awarii. Tymczasem Windows 2000 i XP udostępniają jedynie Konsolę odzyskiwania z bardzo ograniczonym zestawem poleceń. Systemy ratunkowe, które przedstawiamy poniżej, zapewniają znacznie większe możliwości naprawiania systemu operacyjnego.
Windows 2000, XP, Server 2003
16. Mini-Windows
Funkcja Producent systemu zauważył brak funkcji naprawczych w Windows 2000 i XP, wprowadzając Windows PE (Preinstalled Environment) - miniaturową wersję środowiska Windows, które można uruchamiać z płyty startowej. Przedstawiony system dopuszcza odczyt i zapis na partycjach FAT i NTFS. Ponadto pozwala uruchamiać skrypty, pliki wsadowe i zewnętrzne aplikacje Win-32. Microsoft zarezerwował Windows PE jedynie dla nabywców licencji wielowoluminowych. Jak donosiliśmy w PCWK 9/2003
("Windows - powrót do przyszłości", str. 127), holenderski programista Bart Lagerweij pracuje nad własnym odpowiednikiem tego środowiska. Udało mu się przygotować niepodważalną z prawnego punktu widzenia wersję programu PE Builder (freeware, dostępny pod adresem www.nu2.nu, środowiska: Windows 2000 i XP, rozmiar pliku: ok. 1 MB).
Do nagrania całego systemu ratunkowego na płytę CD potrzeba - oprócz wspomnianego powyżej PE Buildera - zainstalowanego systemu Windows 2000, XP lub Server 2003 i instalacyjnego krążka Windows XP z aktualizacją Service Pack 1. Jeżeli nie dysponujesz taką płytą, utwórz ją w trybie slipstream. Wprawdzie nowsze wersje PE Buildera (począwszy od 3.0.17) pozwalają tworzyć płytę bez systemu zainstalowanego na twardym dysku (pobierają pliki źródłowe jedynie z instalacyjnego krążka Windows), jednak według informacji autora, procedura ta wymaga przetestowania.
Po włożeniu tej płyty do napędu rozpakuj archiwum instalacyjne PE Buildera do dowolnego folderu na twardym dysku i uruchom program PEBUILDER.EXE. Narzędzie poprosi o podanie kilku lokalizacji. Musisz wpisać literę napędu CD-ROM i wybrać folder, w którym jest zainstalowany Windows. Opcjonalnie możesz podać jeszcze jeden folder - jego zawartość zostanie nagrana na płycie oprócz plików systemowych. Warto skorzystać z tej możliwości, aby wyposażyć swój przyszły system ratunkowy w tak przydatne narzędzia, jak edytor szesnastkowy czy menedżer plików WINFILE.EXE.
Oprócz tego możesz wbudować wtyczki w postaci zewnętrznych aplikacji. Dzięki temu graficzne menu płyty awaryjnej zostanie wzbogacone na przykład o takie pozycje, jak menedżer plików Total Commander czy skaner McAfee VirusScan. Szczegółową instrukcję umieszczania takich programów na płycie znajdziesz pod adresem www.nu2.nu/pebuilder w sekcji Building Steps. Niektóre wersje programu oferują ponadto możliwość uaktywniania komunikatu, który podczas próby uruchomienia systemu z płyty awaryjnej prosi użytkownika o potwierdzenie (pole wyboru Enable ÔPress any key to boot from CD' timeout option).
Teoretycznie możesz też włączyć obsługę sieci, jednak wymaga to plików FACTORY.EXE i NETCFG.EXE z oryginalnego, microsoftowego Windows PE.
Dysponując obydwoma wspomnianymi plikami na dysku, możesz zaznaczyć wiersz Network Support w oknie z listą wtyczek, a następnie kliknąć przycisk Enable/Disable. (W niektórych wersjach PE Buildera należy zamiast tego zaznaczyć pole wyboru Enable Network Support i wpisać ścieżki dostępu w stosownych polach tekstowych.)
W ostatnim oknie kreatora należy podać katalog docelowy (pole Output directory). W nim znajdzie się tymczasowa kolekcja plików (co najmniej 150 MB), którą PE Builder zapisze w obrazie ISO. Ścieżkę docelową pliku obrazu obierzesz w dolnym polu tekstowym okna. Gotowy obraz możesz skopiować na płytę CD dowolnym programem nagrywającym.
Zastosowanie PE Builder daje dostęp do każdego komputera z zainstalowanym systemem Windows. Pozwala dokonywać odczytu i zapisu partycji FAT i NTFS, a także uruchamiać zewnętrzne aplikacje. W odróżnieniu od Konsoli odzyskiwania płyta awaryjna nie żąda wprowadzania hasła logowania ani nie ogranicza zakresu działania do określonych katalogów. Dzięki temu pełni funkcję wielozadaniowego ratownika, który pozwoli ci m.in. zastąpić uszkodzony Rejestr czy pliki systemowe, a nawet dostać się do osobistych zasobów, gdy zdarzy ci się zapomnieć hasło logowania.
PE Builder oferuje garść dodatkowych atrakcji. Należą do nich Nu2menu autorstwa Henka de Jonga, SETRES.EXE Iana Sharpa do ustawiania rozdzielczości ekranu i StuffTest do przeprowadzania testów obciążeniowych twardego dysku. Jeśli podłączyłeś wtyczki w postaci zewnętrznego oprogramowania, w menu All Programs powinien pojawić się kalkulator CALC.EXE, edytor tekstowy WordPad i skromny edytor graficzny Paint. PE Builder akceptuje niemal wszystkie programy działające w środowisku Windows.
Chcąc mieć dostęp do wszystkich aplikacji zainstalowanych w danym komputerze, rozszerz zakres katalogów w zmiennej path.
Na przykład może mieć następującą postać:
path %path%;c:\windows\system32
Drobnym mankamentem, który obniża nieco wygodę korzystania z PE Buildera, jest domyślny amerykański układ klawiatury. Niemniej jednak sporządzona płyta awaryjna okazuje się nieodzownym narzędziem każdego zaawansowanego użytkownika systemów Windows 2000/XP.
To, że awaryjny krążek pozwala wyłączać wszystkie zabezpieczenia hasłowe systemu, stanowi nader intrygujący efekt uboczny, który stanie się zapewne tematem wielu dyskusji o bezpieczeństwie środowisk Windows.
17. Płyta awaryjna - archiwizowanie
|
Funkcja Płyta dołączona do numeru ma właściwości startowe. Można uruchamiać z niej system o nazwie Pcwlin 2.3, przeznaczony dla doświadczonych użytkowników i zawierający sporo podstawowych narzędzi naprawczych, m.in. freeware'owy program Partition Image 0.6.2 (przywoływany poleceniem partimage). Służy do archiwizowania i przywracania partycji FAT16, FAT32 i wszystkich konwencjonalnych partycji linuksowych. Obsługa systemu plików NTFS tkwi jeszcze w fazie eksperymentalnej. Nie działa archiwizowanie skompresowanych partycji NTFS. Ponadto program przerywa działanie, natykając się na bardzo pofragmentowane partycje. A oto szczegółowy opis użytkowania programu Partition Image:
1. Po wczytaniu systemu z płyty awaryjnej, przełącz się na inną konsolę, wciskając klawisze [Alt F2] (kombinacją [Alt F1] powrócisz do pierwszej konsoli). Przywołaj skrypt rwmnt.sh, który usuwa blokadę zapisu na twardych dyskach.
2. Korzystając z polecenia umount, usuń powiązanie partycji, którą chcesz zarchiwizować, z systemu plików. Jeśli jest to na przykład pierwsza partycja na twardym dysku, musisz użyć polecenia umount/dev/hda1.
3. Wpisz partimage i potwierdź klawiszem [Enter]. Wybierz z listy partycję, którą chcesz zarchiwizować, np. hda1. Przeskocz klawiszem [Tab] do następnego pola. Podaj w nim ścieżkę docelową i dowolną nazwę pliku kopii, np.: /mnt/hdb1/backup/hdb1. img.000. Możesz podać już utworzony katalog, a ponadto na twardym dysku powinno być dosyć wolnego miejsca.
4. Klawiszem [F5] przejdziesz do kolejnego ekranu. Wybierz w nim metodę kompresji i poustawiaj w razie potrzeby pozostałe opcje, np. podział plików obrazu na kawałki określonego rozmiaru. Naciśnij ponownie klawisz [F5], wprowadź dowolny opis obrazu i potwierdź przyciskiem [Enter]. Na ekranie pojawi się podsumowanie wszystkich ustawień. Kolejnym naciśnięciem klawisza [Enter] zainicjujesz archiwizowanie partycji.
Przywracanie partycji wykonuje się w podobny sposób. Najpierw należy wybrać partycję docelową, a potem podać nazwę i ścieżkę pierwszego pliku obrazu (w naszym przykładzie /mnt/hdb1/backup/hdb1. img.000).
W sekcji Actions to be done trzeba zaznaczyć opcję Restore partition from an image file. Naciśnij klawisz [F5] i zastosuj się do dalszych wskazówek pojawiających się na ekranie.
Zastosowanie Partition Image oferuje najprostszą metodę archiwizowania - tworzy obrazy całych partycji i zapisuje je na dowolnym dysku. W razie potrzeby można bardzo szybko odtworzyć z takiego obrazu kompletny system operacyjny wraz ze wszystkimi zainstalowanymi aplikacjami. Najwyższy stopień bezpieczeństwa uzyskasz, rozmieszczając oryginalną partycję i jej kopię na dwóch oddzielnych dyskach fizycznych. Mając do dyspozycji płytę dołączoną do numeru, uda ci się przywrócić zarchiwizowaną partycję niezależnie od rozmiaru szkód, które poniósł system operacyjny.
18. Płyta awaryjna - naprawy
Funkcja Narzędziem TestDisk, które znajdziesz na dołączonej płycie, możesz przywracać usunięte partycje w systemach plików FAT12, FAT16, FAT32, NTFS, Ext2, Ext3 i Reiser-FS. Aby odtworzyć partycję, wykonaj poniższe czynności.
1. Uruchom system z płyty awaryjnej, po czym przełącz się na inną konsolę, naciskając klawisze [Alt F2] (kombinacją [Alt F1] powrócisz do pierwszej konsoli).
2. Wpisz /usr/bin/testdisk i potwierdź klawiszem [Enter]. Program wyświetli wszystkie wykryte dyski. Wybierz ten, na którym znajduje się usunięta partycja, np. /dev/hdd, i ponownie wciśnij [Enter].
3. Po następnym naciśnięciu [Enter] ujrzysz listę usuniętych partycji. Gdy naciśniesz klawisz [P], program wyświetli listę zawartych plików.
4. Naciśnij po raz kolejny [Enter]. Na ekranie pojawi się lista partycji podstawowych, partycji rozszerzonych i dysków logicznych. Jeżeli nie znajdziesz wśród nich usuniętej partycji, naciśnij klawisz [S], aby zainicjować bardziej gruntowne poszukiwania. W przeciwnym razie naciśnij [W] i potwierdź klawiszem [Y]. Wówczas narzędzie naprawi partycję i zapisze jej dane na twardym dysku. Zakończ program naciśnięciem klawisza [Q] i zrestartuj system.
Zastosowanie Wystarczy jedno niebaczne kliknięcie w Zarządzaniu dyskami systemu Windows 2000 i XP czy naciśnięcie niewłaściwego klawisza w dosowym partycjonerze Fdisk, aby niechcący usunąć partycję zawierającą cenne dane. System operacyjny Windows nie dysponuje narzędziami, które pozwalałyby odzyskać utraconą w ten sposób partycję. Mając w zanadrzu naszą płytę z programem TestDisk, możesz ją bez trudu odtworzyć.
19. Płyta awaryjna - edycja zasobów
Funkcja Na naszej ratunkowej płycie znajduje się menedżer plików Midnight Commander, który pomoże ci kopiować pliki z partycji FAT16, FAT32, NTFS i z partycji linuksowych (Ext2, Ext3 i Reiser-FS) na dyskietkę, przenośne dyski USB czy zewnętrzne twarde dyski USB. Sprzęt USB należy podłączyć do komputera przed uruchomieniem systemu. Poniżej opisujemy czynności konieczne do skopiowania wybranego pliku.
1. Wczytaj system z płyty ratunkowej. Przywołaj inną konsolę klawiszami [Alt F2] (kombinacją [Alt F1] powrócisz do pierwszej konsoli).
2. Wpisz rwmnt.sh i potwierdź klawiszem [Enter], aby pozbyć się blokady zapisu na twardych dyskach (nie jest to możliwe tylko w przypadku partycji NTFS). Jeśli chcesz zarchiwizować dany plik na dyskietce, wprowadź polecenie
mount /dev/fd0 /mnt/floppy
Od tej pory możesz odwoływać się do dyskietki poprzez katalog /mnt/floppy. Za pośrednictwem tego samego katalogu uzyskasz również dostęp do wszystkich twardych dysków i wymiennych nośników danych, które były podłączone już przed wczytaniem systemu.
3. Uruchom menedżer plików Midnight Commander poleceniem mc. Ze względu na intuicyjny interfejs i duże podobieństwo do popularnego Norton Commandera obsługa tego programu nie powinna przysporzyć ci większych problemów. Klawisze ze strzałkami pozwolą ci poruszać kursorem w obrębie bieżącego panelu. Klawiszem [Tab] będziesz przeskakiwać między obydwoma panelami, a klawiszem [Enter] przechodzić do podświetlonego katalogu.
4. Ustaw katalogi w menedżerze tak, aby w prawym panelu widniał katalog docelowy, np. /mnt/floppy. W lewym panelu zaznacz kursorem tekstowym plik lub katalog, który chcesz skopiować. Naciśnij klawisz [F5], aby przywołać okno dialogowe kopiowania. Teraz wystarczy potwierdzić klawiszem [Enter]. Gdy trzeba skopiować kilka plików lub katalogów, zaznacz je klawiszem [Ins], a dopiero potem naciśnij [F5].
Zastosowanie Gdy nie udaje się uruchomić systemu Windows, dość trudno dostać się do zasobów zgromadzonych na twardym dysku.
W Windows 95/98/Me wystarczy tryb MS-DOS lub w najgorszym wypadku dyskietka startowa DOS-u. Z poziomu tego systemu można skopiować np. cenne dokumenty tekstowe, aby kontynuować ich edycję za pomocą innego komputera.
Użytkownicy Windows 2000 i XP, których dyski są sformatowane w systemie plików NTFS, nie mają takiej opcji. W tym przypadku pomoże nasza płyta awaryjna. Co prawda, pliki kopiuje się nieco wygodniej z poziomu Windows PE (patrz wyżej), jednak w odróżnieniu od płyty ratunkowej środowisko to wymaga przygotowania pliku obrazu i nagrania na płytę.
20. Płyta awaryjna - sygnatury wirusów
|
Funkcja Płyta ratunkowa, którą proponujemy, jest wyposażona nie tylko w skaner antywirusowy F-Prot, lecz również w możliwość aktualizowania sygnatur wirusów za pośrednictwem Internetu. Najnowsze sygnatury są udostępniane bezpłatnie pod adresem ftp.f-prot.com/ pub. Należy pobrać pliki FP-DEF.ZIP (rozmiar: ok. 1,3 MB) i MACDEF2.ZIP (ok. 220 KB). Zależnie od konfiguracji komputera możesz dokonać aktualizacji na jeden z kilku sposobów.
Wariant 1 Pliki sygnatur nie mieszczą się na dyskietce 1,44 MB. Skopiuj archiwa ZIP na oddzielne dyskietki, nadając plikom nazwę VIRDEF.ZIP.
Zrestartuj system z płyty ratunkowej, wybierz polecenie Disk i zastosuj się do wskazówek wyświetlanych na ekranie. Powtórz powyższe czynności z drugą dyskietką.
Wariant 2 Rozpakuj pliki ZIP, skompresuj ponownie ich zawartość i zapisz w nowym pliku VIRDEF.ZIP. Następnie skopiuj ten plik do katalogu /virdef na twardym dysku, przenośnym dysku USB lub innym nośniku wymiennym. Po uruchomieniu systemu z płyty ratunkowej wybierz polecenie Update i przejdź do katalogu, w którym znajduje się plik VIRDEF.ZIP. Na przykład w przypadku pierwszego twardego dysku stosowna ścieżka to /mnt/hda1/virdef, a w przypadku przenośnego dysku USB /mnt/sda1/virdef.
Nie mając pewności, jakie ścieżki odpowiadają poszczególnym napędom, wybierz uprzednio polecenie Interaktiv. Na liście są wyszczególnione ścieżki do wszystkich nośników danych wykrytych przez system.
Wariant 3 Jeśli dysponujesz połączeniem internetowym, płyta ratunkowa może pobrać sygnatury wirusów bezpośrednio z serwera F-Prot. Wybierz w tym celu polecenie Netz. System wyszuka w sieci serwer DHCP i skonfiguruje automatycznie parametry połączenia internetowego.
Wariant 4 Chcąc utworzyć nową płytę startową z aktualnymi sygnaturami wirusów, musisz nagrać na krążek katalogi isolinux i KNOPPIX. Przed wykonaniem tej operacji zastąp plik VIRDEF.ZIP w katalogu KNOPPIX jego zaktualizowaną wersją.
Nadając nazwy plikom i katalogom w środowisku Linux, pamiętaj, że w odróżnieniu od Windows system ten rozróżnia małe i wielkie litery.
Zastosowanie Gdy przypuszczasz, że przyczyną niesprawnego działania systemu jest wirus, robak lub koń trojański, skaner F-Prot na płycie ratunkowej pomoże ci potwierdzić domysły. Skaner antywirusowy należy do domyślnych funkcji wyświetlanych w głównym menu płyty ratunkowej. Optymalne bezpieczeństwo uzyskasz, regularnie aktualizując bazę sygnatur wirusowych.
|
|
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}