EGZAMIN Z MIKROEKONOMII
Ekonomia pozytywna i normatywna.
Ekonomia - zajmuje się problemem jak najlepiej zagospodarować zasoby, które są ograniczone dla zaspokojenia nieograniczonych potrzeb.
Ekonomia pozytywna - koncentruje się na wyprawowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi analizy ekonomicznej w celu możliwie bezstronnego uogólniania procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych, zajmuje się definiowaniem pojęć i określaniem zależności między nimi, stroni od sądów wartościujących.
Ekonomia normatywna - koncentruje się na formułowaniu systemu poglądów wartościujących i stara się odpowiedzieć na pytanie jak powinno być. Ocena zjawisk jest tu uzależniona od celu badań oraz subiektywnego podejścia analityka do ocenianych procesów i zjawisk.
Mikroekonomia i makroekonomia
Mikroekonomia - zajmuje się badaniem gospodarki przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów, z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, często zakłada ekstremalne warunki gospodarowania, ale dzięki temu przyczynia się do wypracowania precyzyjnych narzędzi służących do analizy zachowania producentów i konsumentów.
Makroekonomia - bada zachowanie gospodarki jako całości, zajmuje się wielkimi agregatami np.: dochód narodowy, wydatki na konsumpcję, rozmiary zatrudnienia i bezrobocia.
Pojęcie cechy i rodzaje praw ekonomicznych.
Prawo ekonomiczne - są to związki występujące pomiędzy badanymi zjawiskami o charakterze względnie stałym i zasadniczym np.: prawo popytu i podaży.
Cechy praw ekonomicznych:
obiektywny charakter - działa niezależnie od woli i świadomości człowieka (w sposób konieczny)
stochastyczny charakter - oznacza to że prawa dotyczące zjawisk masowych nie mają charakteru powszechnego (działają na zasadzie prawdopodobieństwa a nie pewności)
historyczny - działanie praw jest określone historycznie, każde prawo działa w ściśle określonych warunkach i przy pewnych założeniach, przestaje działać gdy te warunki się zmieniają.
Rodzaje praw:
przyczynowe - gdy po jednym zjawisku stale następuje inne zjawisko (przyczyna - skutek)
współistniejące - gdy dwa lub więcej zjawisk stale występuje łącznie
funkcjonalne - gdy istnieje związek między ilościowo wymiernymi zjawiskami które dają się opisać za pomocą funkcji matematycznej.
Pojęcie, cechy i powstawanie potrzeb.
Potrzeba- stan braku fizycznego i duchowego wymagania ludzkiego organizmu, wynikające z uczestnictwa człowieka w życiu gospodarczym i społecznym. W miarę rozwoju ludzkości rośnie ich ilość i jakość.
Cechy potrzeb:
nieograniczoność - oznacza to że nie można sobie wyobrazić stanu żeby wszystkie potrzeby były zaspokojone
autodynamizm - każda zaspokojona potrzeba rodzi następną.
Rodzaje potrzeb
Podział potrzeb
według ich genezy
pierwotne- instynktowne, wrodzone
wtórne- wyuczone, społeczne, psychologiczne
ze względu na zakres zbiorowości
indywidualne
zbiorowe
c) ze względu na niezbędność zaspokajania
niższego rzędu
wyższego rzędu
według rodzaju
biologiczne
psychologiczne
socjologiczne
Dobra i usługi jako środki zaspokajania potrzeb.
Dobro- produkt o charakterze przedmiotu, rzecz służąca zaspokajaniu ludzkich potrzeb.
Podział dóbr:
wolne - takie dobra które występują w przyrodzie w ilości nieograniczonej i każdy może z nich korzystać (woda, powietrze)
ekonomiczne - to dobra powstające poprzez pozyskiwanie z przyrody drogą wydobycia, przerobienia lub przekształcenia ich cech fizycznych i chemicznych
konsumpcyjne
produkcyjne (np.: maszyny, urządzenia, półprodukty)
substytucyjne nawzajem się zastępują (masło - margaryna)
komplementarne nawzajem się uzupełniają (samochód i benzyna)
prywatne- dobra które są kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez pojedyncze osoby lub członków małych dobrowolnie tworzonych grup (rodzina)
publiczne- dobra które są kupowane lub wytwarzane i wykorzystywane przez duże grupy ludzi lub rząd
zaspokajające jednorazowo potrzebę
wielokrotnego użytku
Usługa- produkt nie mający charakteru materialnego (formy przedmiotu), często o charakterze abstrakcyjnym.
Rodzaje usług:
produkcyjne - są to usłygi dotyczące obsługi dóbr np.: dóbr już nabytych (naprawa) lub tych które mają być nabyte (transport)
nieprodukcyjne - dotyczące obsługi osób (służba zdrowia)
Krzywa możliwości produkcyjnych.
Krzywa możliwości produkcyjnych - graficzne przedstawienie różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytwarzane gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane w danym okresie.
Założenia:
stałość zasobów (praca, kapitał ziemia)
stałość technologii
produkcja dwóch dóbr lub dwóch grup dóbr
stałość zasobów
pełne wykorzystanie zasobów
maksymalna produkcja
Krzywa możliwości produkcyjnych która przybiera formę linii prostej wskazuje że ilość dobra z którego trzeba zrezygnować w zamian za konkretną ilość drugiego dobra pozostaje stała w miarę wzrostu produkcji.
Wypukła krzywa wskazuje że gdy wzrasta produkcja trzeba rezygnować z coraz to większej ilości drugiego dobra.
Przesunięcia krzywej:
wzrost ekstensywny - w wyniku zwiększenia areału
wzrost intensywny - w wyniku wprowadzenia nowych technologii.
Zasady racjonalnego gospodarowania.
Gospodarowanie - to działanie w sferze produkcji i podziału mające na celu zaspokojenie potrzeb lub stworzenie do tego odpowiednich warunków. Oznacza dokonywanie wyboru przy wielu celach i ograniczonych środkach.
Racjonalność gospodarowania
Jego istotą jest dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów przy podejmowaniu decyzji w zakresie celów społeczno-gospodarczych oraz środków i metod (sposobów) realizacji tych celów.
Bardzo duże znaczenie mają tu kryteria wyborów.
Zasada racjonalnego gospodarowania:
zasada największego efektu przy danym nakładzie środków
zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego efektu
Proces produkcji i podstawowe czynniki produkcji.
Produkcja- zorganizowana (świadoma i celowa) działalność z udziałem czynników wytwórczych, podejmowana w celu wytworzenia określonych dóbr lub usług.
Podstawowym czynnikami produkcji są zasoby:
ludzkie- praca, energia, wiedza zatrudnionych ludzi
naturalne- ziemia oraz wszystkie zawarte w niej bogactwa naturalne, drogi, lasy, wody
kapitałowe- kapitał rzeczowy - budynki, maszyny, urządzenia, transport, kapitał finansowy- pieniądze
Czynniki są względem siebie substytucyjne i komplementarne
A - metoda kapitałochłonna i praco oszczędna (koparka a łopata)
B - metoda pracochłonna i kapitałooszczędna
Technologia produkcji wyznacza ilość i rodzaj zasobów koniecznych do wyprodukowania danego produktu. Wyznacza również proporcje w jakich zasoby te powinny być ze sobą połączone.
Gospodarstwo domowe- podmiot gospodarczy pełniący funkcje zarówno konsumpcyjne jak i produkcyjne (polegające na zdobywaniu dochodu)
Procesy dokonujące się w gospodarstwie domowym:
aktywizacja własnych zasobów pracy
organizacja i realizacja procesów konsumpcji
przygotowanie nowego pokolenia do pracy
Funkcje społeczne realizowane przez gospodarstwo domowe:
prokreacyjna
wychowawcza
opiekuńcza
ekspresyjna- tworzenie szczególnych więzi uczuciowych
rekreacyjna
Przedsiębiorstwo- podstawowy podmiot gospodarczy, są to ludzie dysponujący określonymi środkami (ziemia, lokale biurowe, maszyny, budynki) niezbędnymi do regularnego prowadzenia działalności gospodarczej w sferze produkcji, obrotu towarowego czy usług.
Schemat obiegu towarów i pieniądza w gospodarce.
Formacje przedkapitalistyczne.
Wspólnota pierwotna - wspólne własność środków produkcji i wspólna praca, produkty pracy są własnością wspólną jako całości i podlegają podziałowi w określony sposób. Produkcja ma charakter naturalny tzn. wytworzone produkty są przeznaczone do bezpośredniego zaspokajania potrzeb wytwórców. Niski poziom rozwoju sił wytwórczych (człowiek + materialne warunki pracy narzędzia).W miarę pojawiania się urządzeń zaczęła się pojawiać nadwyżka ponad własne potrzeby, miała ona jednak charakter przypadkowy. Posiadanie nadwyżki nie jest wystarczającym warunkiem rozwoju wymiany. Konieczna jest prywatna własność i dobrowolność wymiany. Ewentualna wymiana miała charakter naturalny i oparta była na naturalnym podziale pracy. Produkcja nie miała charakteru produkcji towarowej, nie była przeznaczona na sprzedaż. Początki produkcji towarowej pojawiły się dopiero u schyłku wspólnoty pierwotnej, gdy wystąpiła prywatna własność.
Niewolnictwo - prywatny właściciel widział możliwości bogacenia się dzięki wzrostowi produkcji i wymiany, do tego konieczne jest zatrudnienie większej siły roboczej. Ze względu na trudności w jej znalezieniu stosowano przymus pracy, początkowo w stosunku do jeńców wojennych którzy przekształcili się w niewolników. Zastosowanie niewolniczej siły roboczej było warunkiem dalszego wzrostu produkcji. Produkcja miała jednak głównie charakter naturalny a wymiana była sporadyczna. Pierwszy wielki podział pracy spowodował wyodrębnienie się rzemiosła i handlu oraz rozwój rynków towarowych. Pojawiła się produkcja towarowa na większą skalę.
Feudalizm - powolny rozwój sił wytwórczych, dalszy rozwój rzemiosła, wzrost towarowości produkcji, wywłaszczenie chłopów spowodowało pojawienie się wolnej siły roboczej co było warunkiem dalszego wzrostu produkcji za której zatrudnienie pracodawca musiał płacić.
Przesłanki powstania produkcji kapitalistycznej
własność prywatna
technologia
społeczny podział pracy (specjalizacja pracy)
pojawienie się pieniądza
poszerzenie rynków zbytu.
Pierwotna akumulacja kapitału i jej źródła
Akumulacja kapitału polega na gromadzeniu części zysku w celu powiększenia posiadanego kapitału.
Pierwotna akumulacja kapitału to pierwotne nagromadzenie kapitału. Była ona punktem wyjścia do rozwoju produkcji na wielką skalę.
Źródła pierwotnej akumulacji kapitału:
rugi chłopów z ziemi
odkrycia geograficzne
system kolonialny
wojny
korsarstwo
protekcjonizm celny
pożyczki państwa na budowę manufaktur
system podatkowy
Techniczno organizacyjne stadia rozwoju kapitalizmu.
system nakładczy - początkowo rzemieślnik pracował na własny rachunek z czasem jednak stał się uzależniony od kupca który dostarczał surowce, ponosił nakłady na produkcję, dostarczał zamówień i organizował sprzedaż, ponieważ angażował własne zasoby produkt pracy przestał być własnością rzemieślnika a stał się własnością kupca. Oddzielenie środków produkcji od wytwórcy nie jest całkowite. Rzemieślnik wykorzystuje własne narzędzia i wykonuje pracę sam, ewentualnie z członkami rodziny. Udział kupca prowadzi do wzrostu produkcji.
Kooperacja prosta - następuje zgromadzenie siły roboczej w jednym pomieszczeniu, co zwiększa łatwość kontrolowania przebiegu pracy i pozwala na zmniejszenie kosztów transportu. Pracownik nie jest właścicielem środków produkcji. Pojawia się najemna siła robocza. Pracownicy wykonują czynności jednorodne bez podziału pracy, wytwarzają produkt od początku do końca. Następuje wzrost wydajności i skali produkcji.
Kooperacja złożona (manufaktura) - oznacza zakład pracy, w którym produkcja odbywa się na postawie podziału pracy ręcznej między pracownikami. Pracownik wykonuje tylko cześć procesu produkcji, nawet tylko jedną operację. Pojawia się techniczny podział pracy, czyli podział procesu na funkcje, które są wykonywane przez odrębnych pracowników. Umożliwia to wzrost skali produkcji dzięki specjalizacji. Pracownicy nie są właścicielami środków produkcji występuje najemna siła robocza. Wzrost wydajności pracy umożliwia obniżkę kosztów i wzrost konkurencyjności wobec rzemiosła.
Fabryka - następuje zatrudnianie najemnej siły roboczej, występuje podział pracy i specjalizacja, rozpoczęto mechanizację pracy, czyli zastępowanie pracy człowieka pracą maszyn, prowadzi to do dalszego wzrostu wydajności pracy i skracania jej czasu, następuje wzrost niepodzielności środków produkcji. Mechanizacja umożliwia, co prawda wzrost wydajności, ale stwarza konieczność podnoszenia kwalifikacji, powoduje trudności w organizowaniu i zarządzaniu produkcją i rodzi konieczność sukcesywnej wymiany parku maszynowego, który ulega zużyciu
Dalsze przemiany doprowadziły do:
zastosowania nowych surowców (węgiel ruda)
zastosowania nowych źródeł energii
upowszechniania maszyn, automatyzacji produkcji
zmian w przemyśle ciężkim.
Rodzaje przedsiębiorstw i kryteria wyboru przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo to zespół kapitałów i siły roboczej zorganizowany tak aby prowadzić do pomnażania kapitału - osiągania zysku
Kryteria wyboru przedsiębiorstwa:
odpowiedzialność i ryzyko
możliwości produkcji
system podatkowy
koszty założycielskie
elastyczność zarządzania
Formy przedsiębiorstw:
przedsiębiorstwa prywatne - obejmują przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela i spółki
przedsiębiorstwo publiczno prawne (spółdzielnie - są to przedsiębiorstwa zrzeszające udziałowców na zasadach dobrowolności np.: kredytowe, mieszkaniowe, przetwórstwa, państwowe - powołane przez państwo lub przejęte w wyniku nacjonalizacji, samorządowe - komunalne - oddane w zarząd samorządom lokalnym, zwykle świadczą usługi na rzecz ludności zamieszkałej na danym terenie np.: elektrownie, gazownie, wodociągi)
Przedsiębiorstwo jednoosobowego właściciela - jest jeden właściciel który organizuje pracę i zarządza przedsiębiorstwem, ponosi ona także osobistą odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa, zaletą tej formy jest łatwość założenia i duża elastyczność, wadą duże ryzyko, odpowiedzialność osobista za zobowiązania i trudności w pozyskiwaniu kapitału.
Spółka - to przedsiębiorstwo wielo osobowe działające na zasadzie współdziałania kilku osób w celu osiągnięcia określonych korzyści. Przyczyny powstawania spółek:
rosnące zapotrzebowanie na kapitał
wzrost konkurencyjności na rynku i konieczność walki o klienta
koncentracja produkcji i kapitału w coraz większych przedsiębiorstwach
produkcja n rynek masowego odbiorcy powoduje konieczność badania tego rynku i oddziaływania na niego, na co stać tylko duże przedsiębiorstwa
wzrost niepewności działania i ryzyka prowadzonej działalności
Cechy spółki osobowej (cywilnej)
istnienie i stosunki wewnętrzne oparte sa na umowie minimum 2 osób
trwałość składu osobowego
obowiązek współdziałania wspólników dla osiągnięcia celu
obowiązek prowadzenia przez wspólników spraw spółki i dokonywania jej kontroli
równość praw i obowiązków
brak osobowości prawnej
trwałość kapitałów gdyż majątek pochodzi z wkładów
współwłasność majątku
osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki
Cechy spółki kapitałowej.
np.: akcyjna i z. o.o
istnienie oparte na statucie
może być jednoosobowa
nie ma wymogu trwałości składu osobowego
wspólnicy nie mają obowiązku współdziałania i prowadzenia spraw spółki i jej kontroli w tym celu powoływane sa specjalne organy tj. zarząd , rada nadzorcza i komisja rewizyjna
prawa i obowiązki wspólników nie są równe lecz proporcjonalne do wniesionych udziałów lub liczby i rodzaju posiadanych akcji
posiada osobowość prawną
kapitał ma charakter zmienny
majątek spółki jest wyodrębniony od majątku wspólników
za zobowiązania odpowiada spółka wyodrębnionym majątkiem, zaś wspólnicy ryzykują tylko do wysokości wniesionego wkładu
Spółka jawna i cicha
+ spółka jawna:
jest to spółka prawa handlowego, jej celem jest prowadzenie działalności zarobkowej w większym rozmiarze, we wspólnym imieniu i na zasadzie pełnej osobistej odpowiedzialności wspólników. Nie ma osobowości prawnej, może zaciągać zobowiązania i nabywać praw, pozywać i być pozwaną. Za zobowiązania odpowiada sama spółka i równocześnie każdy ze wspólników. Nie posiada organów zarządzających. Umowa spółki pod rygorem nieważności powinna być zawarta na piśmie. Podlega wpisowi do rejestru handlowego, a jej istnienie liczy się od momentu rozpoczęcia działalności. Udział w zyskach i stratach jest nie zależny od wniesionych kapitałów. W spółce obowiązuje zakaz działań konkurencyjnych. Rozwiązanie spółki może nastąpić z przyczyn przewidzianych w umowie, w skutek ogłoszenia upadłości, w wyniku wspólnej uchwały wspólników albo w skutek śmierci jednego z wspólników lub wypowiedzenia umowy.
+ spółka cicha
polega na tym że na podstawie umowy wspólnik cichy uczestniczy wkładem majątkowym w prowadzeniu przedsiębiorstwa przez inną osobę, nie istnieje na zewnątrz. Wspólnik cichy wnosi wkład, czerpie korzyści i nie odpowiada za zobowiązania. Nie ma żadnych praw do majątku spółki, maksymalne ryzyko które ponosi to wniesiony wkład przy czym umowa może stanowić że nie partycypuje on w stratach.
Spółka komandytowa.
Aby założyć potrzebne są dwa rodzaje wspólników - komandytariusz i komplementariusz. Komplementariusz wnosi wkład, uczestniczy w prowadzeniu spółki, podejmuje decyzje, ma prawo reprezentowania spółki na zewnątrz i odpowiada za zobowiązania całym majątkiem osobistym. Komandytariusz wnosi wkład, nie może prowadzić spraw spółki ani reprezentować jej na zewnątrz, ma prawo do ograniczonej kontroli, odpowiada za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej zapisanej w umowie
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Jest to spółka kapitałowa ale ma pewne pierwiastki spółki osobowej. Te pierwiastki to:
prawo do indywidualnej kontroli
możliwość wyłączenia wspólnika na wniosek pozostałych
ograniczenie zbywalności udziałów (udziały są imienne)
występuje osobista odpowiedzialność w przypadku: za zobowiązania zaciągnięte przed zarejestrowaniem spółki odpowiadają osobiście i solidarnie wspólnicy którzy działali w jej imieniu, w przypadku zbycia udziałów sprzedawca i nabywca odpowiadają solidarnie wobec spółki za świadczenia zalegające ze zbytego udziału, członkowie zarządu odpowiadają majątkiem osobistym gdy składają nieprawdziwe oświadczenia o wniesieniu udziałów lub fałszywe oświadczenia o podniesieniu kapitału udziałowego.
Spółka powstaje poprzez rozprowadzenie udziałów w celu zebrania kapitału zakładowego. Minimalny kapitał wynosi 50000 zł. Za zobowiązania odpowiada spółka wyodrębnionym majątkiem. Warunkiem powstania jest podpisanie umowy, zebranie kapitału zakładowego, ustanowienie władz, dokonanie wpisu do rejestru. Spółka posiada osobowość prawną. Skład osobowy może się zmieniać przy czym przyjęcie nowego wspólnika wymaga zgody pozostałych. Udziałowcy mają prawo do udziału w zyskach i kontroli działalności. Udziały uprzywilejowane mogą dawać prawo do maksymalnie 3 głosów na udział. Sprawy spółki prowadzi zarząd który reprezentuje ją na zewnątrz. Do celów kontrolnych powoływana jest rada nadzorcza. Prawa i obowiązki udziałowców zależą od wniesionych udziałów. Spółka podlega rozwiązaniu z przyczyn przewidzianych w umowie, w wyniku wspólnej uchwały udziałowców albo w skutek ogłoszenia upadłości.
Spółka akcyjna.
Typowa spółka kapitałowa, warunkiem założenia jest zawarcie umowy i sporządzenie statutu, zebranie kapitału akcyjnego, powołanie pierwszych organów, złożenie do depozytu sądowego kaucji w wysokości 1/20 kapitału akcyjnego na zabezpieczenie roszczeń w stosunku do założycieli z tytułu uchybień przy zawiązywaniu spółki oraz złożenia wniosku o wpis do rejestru. Minimalny kapitał wynosi 500000 zł. Kapitał może być wniesiony przez założycieli (zawiązanie łączne)lub może być zebrany w drodze publicznej subskrypcji akcji (zawiązanie sukcesywne). Akcje na okaziciela nie mogą być wydawane przed dokonaniem pełnej wpłaty (poniżej wartości nominalnej) Spółka ma osobowość prawną, skład osobowy jest zmienny. Za zobowiązania odpowiada spółka wyodrębnionym majątkiem. Członkostwo w spółce wyraża się w korzystaniu z praw z tytułu posiadania akcji tzn. Prawa do dywidendy, prawa do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo do udziału w majątku spółki po jej likwidacji i prawo poboru akcji z nowych emisji. Sprawy spółki prowadzi zarząd, który reprezentuje ją także na zewnątrz. Najważniejszym organem jest walne zgromadzenie akcjonariuszy. Do celów kontrolnych powoływana jest rada nadzorcza. Prawa i obowiązki wspólników nie są równe, zależą od ilości i rodzaju posiadanych akcji. Spółka może być rozwiązana z przyczyn przewidzianych w statucie, w wyniku uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy albo w skutek ogłoszenia upadłości.
Pojęcie i rodzaje akcji.
Akcja - jest to papier wartościowy potwierdzający udział w majątku spółki akcyjnej.
Rodzaje akcji:
imienne - imiennie podany właściciel, są one rejestrowane w księdze akcyjnej, ich sprzedaż wiąże się z koniecznością zgłoszenia tego faktu w spółce i dokonania zmian w księdze akcyjnej. Zbywalność tych akcji może być ograniczona w statucie który może uzależniać sprzedaż od zgody spółki, albo może wprowadzać prawo pierwokupu dla dotychczasowych akcjonariuszy. Akcje te mogą być wydawane przed dokonaniem pełnej wpłaty.
na okaziciela - wystawione na okaziciela każdy kto je ma jest prawnym ich posiadaczem
zwykłe - akcje dające zwykłe prawa: dywidenda, 1 głos na akcję, udział w majątku po likwidacji, poboru akcji z nowej emisji. O podziale zysku decyduje walne zgromadzenie akcjonariuszy
uprzywilejowane - rozszerzają prawa jakie daje akcja zwykła, są to akcje zwykle imienne. Dają prawo do 2 głosów na jedną akcję, przyznają prawo do wyższej dywidendy (do 150%), lub np.: stałej dywidendy. Dają prawo do pierwszeństwa do udziałów w majątku spółki po likwidacji.
Gotówkowe - wydawane w zamian za wkłady pieniężne
Aportowe - wydawana w zamian za wkłady rzeczowe
Świadectwa użytkowe - są wydawane w zamian za akcje umorzone w sytuacji podjęcia decyzji o zmniejszeniu kapitału akcyjnego. Dają prawo do dywidendy, najczęściej dają też prawo do głosu.
Nieme - akcje które nie dają prawa do głosu w zamian dają prawo do uprzywilejowanej dywidendy i dywidendy te nie są ograniczone.
Kontrolny pakiet akcji - jest to taka liczba akcji która daje przewagę w głosowaniu na walnym zebraniu akcjonariuszy.
Związki przedsiębiorstw poziome, pionowe i nieograniczone.
Więź pionowa - oznacza łączenie się dwóch lub kilku przedsiębiorstw które wykonują różne fazy tego samego procesu technologicznego w jedną firmę - koncern samochodowy przyłącza wytwórnię opon, koncern metalurgiczny
Więź pozioma - polega na łączeniu się kilku lub kilkunastu przedsiębiorstw należących do tego samego rynku. Związek może być ukierunkowany na zbyt lub zaopatrzenie.
Więź nieograniczona - tzn. Więź pozioma i pionowa np.: konglomerat który powstaje w wyniku połączenia firm z różnych dziedzin przemysłu, jest to tzw. Monopol między gałęziowy. Następuje tu ograniczone ryzyko które przy wytwarzaniu jednorodnych produktów zwiększa się.
Związki przedsiębiorstw o charakterze kooperacji i koncentracji.
Więź oparta na kooperacji - oznacza że łączą się przedsiębiorstwa na zasadzie współpracy dla realizacji określonych celów. Jest to związek o charakterze czasowym, a przedsiębiorstwa nie tracą niezależności, jest to związek nietrwały ponieważ umowę można zerwać.
Więź oparta na koncentracji - polega na tym że przedsiębiorstwa łączą się w sposób trwały i zwykle tracą samodzielność. Może to polegać na tym że: duże firmy przyłączają podwykonawców którym narzucają profil produkcji i technologię, jedne przedsiębiorstwa zdobywają kontrolne pakiety akcji lub większość udziałów w innych, przedsiębiorstwa zdobywają kontrolę nad innymi poprzez wybiegi prawne np.: emisja akcji bez prawa głosu, lub koalicja głosujących.
Kartel, koncern, konglomerat.
Kartel -jest to umowa co do ceny i podziału rynków zbytu. Niezależne przedsiębiorstw zobowiązują się we własnym interesie nie konkurować ze sobą, ale działać wspólnie w celu maksymalizacji zysku. Umowa dotyczy zwykle stabilizacji ceny na wysokim poziomie i ograniczenia wielkości produkcji, albo podziału rynku zbytu w celu ograniczenia konkurencji. Są to przedsiębiorstwa niezależne organizacyjnie i technicznie z tej samej gałęzi przemysłu. Oparte na kooperacji więzi poziomej.
Koncern - jest to forma w której koncentracja kapitału oparta jest na więzi produkcyjnej. Pozwala na uniezależnienie się od konkurencji. Przedsiębiorstwa są bardzo silnie powiązane własnościowo, często tracą nawet formalną niezależność. Związek oparty na więzi pionowej i koncentracji.
Konglomerat - występuje gdy z istniejącym już monopolem łączą się własnościowo przedsiębiorstwa z innych gałęzi. Oparty na więzi nieograniczonej co sprawia że ryzyko rozkłada się na więcej sfer działania. Rozwój odbywa się przez dywersyfikację produkcji co wymaga wzrostu liczby różniących się produktów finalnych w wymagających często innych metod wytwarzania a także metod sprzedaży bądź wymaga wkroczenia do nowych dziedzin wytwarzania. Przyczyna rozwoju jest ograniczana, chłonność rynku i granice lokat inwestycyjnych w gałęzi macierzystej.
(27) Towar i jego cechy, wartość towaru i paradoks wartości
Towar jest to produkt pracy ludzkiej przeznaczony na sprzedaż.
Cechy towaru:
wartość użytkowa - zdolność towaru do zaspokajania potrzeb jest wynikiem posiadanych cech fizyczno chemicznych nadanych przez przyrodę lub będących wynikiem działalności produkcyjnej człowieka. Jest to warunek niezbędny wprowadzenia do wymiany. Nie jest stała wczasie oraz jest zmienna geograficznie.
użyteczność subiektywna - oceniana przez każdego z nas zależy od potrzeb odczuwanych przez konsumenta
użyteczność obiektywna - z punktu widzenia producent, producent ma odpowiedzieć czy jego produkt ma wartość użytkową więc czy się sprzeda
wartość wymienna - stosunek ilościowy w jakim towary są wymieniane między sobą. Wartość wymienna wyrażona w pieniądzu to cena, pozwala ona na porównywanie towarów.
wymienna subiektywna - ustalona w wyniku negocjacji między sprzedawcą a nabywcą
wymienna obiektywna - wnika z porównania wielkości popytu i podaży.
Im większa wartość użytkowa tym większa wartość wymienna.
Paradoks wartości (Smitha) - diamentu i wody, muszą być inne przyczyny które determinują wartość wymienną niż wartość użytkowa, jest to mianowicie ilość występowania (rzadkość występowania).
Podstawowe systemy pieniężne.
Pieniądz - jest to powszechny ekwiwalent towarów w którym wyraża się wartość wszystkich innych towarów.
Geneza pieniądza - powstawanie nadwyżek produkcyjnych ponad własne potrzeby jest jednym z warunków rozwoju produkcji towarowej i wymiany. Początkowo wymiana ma charakter bezpośredni, w miarę rozwoju sił wytwórczych pojawia się pośrednik w wymianie czyli pieniądz a wymiana przybiera charakter towarowo pieniężny.
Systemy pieniężne:
bimetalizm - funkcję pieniądza pełnią jednocześnie dwa metale - złoto i srebro
monometalizm - funkcję pieniądza pełni jeden metal - złoto
Funkcje pieniądza.
f. miernika wartości - polega na tym że pieniądz mierzy i wyraża wartość wszystkich towarów. Wartość wyrażona w pieniądzu to cena, pieniądz pełni tę funkcję idealnie tzn. nie trzeba go posiadać aby wyrazić wartość
f. środka cyrkulacji - (pośrednika wymiany) - polega na tym że pieniądz pośredniczy w wymianie towarowej i pozwala rozerwać akt kupna sprzedaży na dwa osobne akty. Pieniądz pełni tę funkcję realnie tzn. że trzeba go posiadać aby nabyć towary lub usługi
f. środka płatniczego - pieniądz zwania od zobowiązań np.: spłata kredytów, zapłata zobowiązań podatkowych. Ta funkcja też jest pełniona realnie.
F. tezauryzacji - (gromadzenia oszczędności) - pieniądz odłożony przekształca się w oszczędności. Oszczędności w takiej formie łatwo przechowywać i uruchomić. W tej funkcji pieniądz występuje realnie i powinien mieć względnie stałą siłę nabywczą.
F. pieniądza światowego - polega na tym że jest spełniona przez jednostki pieniężne które pełnią wszystkie pozostałe funkcje w obrotach międzynarodowych.
Ilość pieniądza niezbędna w obiegu, a inflacja i deflacja.
T - sum cen towarów i usług przeznaczonych w danym okresie do sprzedaży
K- wartość towarów i usług sprzedanych w danym okresie na kredyt. Pomniejsza T ponieważ sprzedawca nie uzyskuje pieniędzy za dobra i usługi, powstaje tylko zobowiązanie
B - wartość transakcji barterowych. Pomniejsza T gdyż nie występuje tu zapłata w pieniądzu
Z - suma zobowiązań przypadających do zapłaty w danym okresie. Zapotrzebowanie na pieniądz.
S - szybkość obiegu pieniądza która ma wpływ na ilość pieniądza niezbędnego w obiegu. Im szybciej pieniądz krąży tym mniej potrzeba go w obiegu i odwrotnie.
Nadwyżka pieniądza w obiegu powoduje spodek jego wartości i wówczas mamy doczynienia z inflacją, niedobór powoduje trudności w realizacji zakupów i wywiązywania się ze zobowiązań i wówczas mamy doczynienia z deflacją, niedobór ten można łatwo usunąć dodrukowując pieniądze.
Rodzaje inflacji.
Inflacja to trwały wzrost ogólnego poziomu cen przy uwzględnieniu zmian jakościowych towarów w pewnym okresie czasu. Powoduje spadek siły nabywczej pieniądza tzn. ze za określoną sumę pieniędzy można nabyć coraz mniej pieniędzy.
Na inflacji zyskują:
rząd
kredytobiorcy
importerzy
przedsiębiorstwa
pracownicy sfery budżetowej (indeksowanie)
Rodzaje:
pełzająca - do 10% w skali roku
galopująca 10 - 15 % miesięcznie
Megainflacja - 15 - 50 % miesięcznie
Hiperinflacja - powyżej 50 % na miesiąc.
Inflacja jawna i ukryta
Inflacja jawna - występuje w warunkach wzrostu poziomu cen i jest widoczna. Jej skutki:
spadek roli ceny jako parametru wyboru
wzrost niepewności i ryzyka podejmowanych decyzji
ograniczenie horyzontu działania do krótkiego okresu gdyż przyszłość trudno przewidzieć
spadek zainteresowania inwestycjami
niekorzystna redystrybucja dochodów
Inflacja ukryta - ceny są stabilne ale narastają trudności z zakupem pożądanych dóbr oraz ich jakość się pogarsza. Jej skutki:
spadek stopy życiowej
czarny rynek
spadek motywacyjności płac i efektywności zarządzania
cena nie jest właściwym parametrem wyboru.
Inflacja popytowa i kosztowa
Inflacja popytowa - jest wynikiem nadmiaru popytu kreowanego w stosunku do możliwości podażowych gospodarki. Występuje gdy planowane wydatki rosną szybciej niż wielkość produkcji.
Inflacja kosztowa - przyczyną wzrostu cen jest wzrost kosztów wytwarzania. Może się wówczas pojawić spirala inflacyjna np.: spirala płac i cen
Metody walki z inflacją:
Ograniczanie popytu (podniesienie podatków, popieranie oszczędzania, obligacje skarbowe, drogie kredyty)
Zwiększenie podaży (ograniczanie eksportu, powiększanie importu, ograniczanie inwestycji, preferencje podatkowe dotyczące produkcji)
Pojęcie i rodzaje popytu.
Popyt - zapotrzebowanie na towary zgłaszane przez konsumentów.
Kryteria podziału popytu:
przedmiot zaspokajania: popyt na towary i popyt na usługi
według przeznaczenia przedmiotu zaspokajania: popyt konsumpcyjny i produkcyjny
według stopnia zaspokojenia popytu: popyt zaspokojony i popyt niezaspokojony
Popyt potencjalny - co bym kupił gdybym miał pieniądze
Popyt efektywny - to ten który jest zrealizowany
Czynniki kształtujące popyt. Przesunięcia krzywej popytu.
Determinanty popytu:
potrzeby
cena
dochód
ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych
liczba i struktura ludności
poziom zamożności, stan posiadania dóbr
czynniki społeczne np.: zwyczaje, tradycje
bezpośrednie zachowanie administracyjne państwa.
Przesunięcia krzywej popytu.
Zmiana ceny dobra powoduje zmiany wielkości popytu wzdłuż danej krzywej popytu
Krzywa popytu przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników niecenowych (np. dochody - gdy wzrastają przemieszczamy się na krzywą DD2 gdy spadają przechodzimy na krzywą DD1)
Cena a popyt - reakcja normalna.
W przypadku reakcji normalnej działa prawo popytu które mówi że- wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się ceteris paribus popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.
Cena a popyt - reakcja nietypowa
Reakcje nietypowe popytu - cena rośnie i popyt rośnie, popyt maleje i cena maleje.
Paradoks Giffena - dotyczy badań grupy ludzi o najniższych dochodach i ich reakcji na zmianę ceny dóbr podstawowych (np.: chleb). Okazało się ze pomimo wzrostu ceny chleba popyt również wzrósł. Dobra Giffena - dobra charakteryzujące się znacznym stopniem podrzędności, negatywny efekt dochodowy przewyższa efekt substytucji - wzrostowi (spadkowi) ceny towarzyszy wzrost (spadek) popytu.
Paradoks Veblena - dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup połecznych. Wykazano że wzrostowi cen luksusowych samochodów towarzyszy wzrost popytu, gdyż najbogatsi chcą pokazać swój statut majątkowy poprzez posiadanie dóbr luksusowych.
Efekt spekulacji - podobnie jak w dwóch poprzednich cena rośnie i popyt rośnie, gdyż podmioty przewidują że tendencja wzrostowa się utrzyma i cena będzie jeszcze wyższa (chcą zrobić zapas)
Efekt owczego pędu (naśladownictwa) - pojawia się wówczas gdy konsumenci kupują dobra nawet po wyższych cenach dlatego że inni je kupują.
Efekt snobizmu - występuje gdy niektórzy konsumenci ograniczają nabywanie pewnych dóbr tylko dlatego że inni je kupują.
Dochody a popyt - prawo Engla.
Prawo Engla - wraz ze wzrostem dochodów udział dochodów wydawanych na żywność spada. Wydatki żywnościowe rosną wolniej niż dochody co powoduje spadek ich udziału w dochodach. W miarę wzrostu dochodu konsument wydaje relatywnie coraz mniej na dobra podstawowe i więcej na dobra wyższego rzędu
Krzywe Engla przy stałych cenach wyrażają zależność popytu od dochodu przy danej cenie. Przy wzroście dochodów następuje nasycenie zapotrzebowania i przyrost popytu jest coraz wolniejszy.
Przy stałej cenie p1 popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodu wzdłuż prostej p1 im wyższa jest cena tym popyt przy danym poziomie dochodu mniejszy
Krzywe Engla przy stałym dochodach pokazują zależność popytu od zmian cen.
Przy stałym dochodzie m1 popyt zmniejsza się wraz ze wzrostem ceny wzdłuż krzywej m1, im wyższy dochód tym popyt przy danej cenie jest wyższy.
Podaż a cena - reakcja normalna
Reakcja normalna - wraz ze wzrostem ceny wielkość podaży rośnie, a wraz ze spadkiem ceny wielkość podaży maleje ceteris paribus.
Podaż a cena - reakcja nietypowa
1. Podaż sztywna - brak reakcji podaży na zmianę ceny
2. Podaż nieelastyczna - wzrost ceny powoduje spadek podaży, oraz spadek ceny powoduje wzrost podaży, np.: wzrost ceny powoduje że wzrastają koszty wytwarzania produktów (drobni producenci rolni)
3. Zmiana wielkości podaży oznacza poruszanie się po jednej krzywej podaży. Zmianę wielkości podaży wywołuje więc zmiana ceny danego dobra ceteris paribus. Jeżeli przyjmiemy że cena jest stała zmiana jakiegokolwiek czynnika powoduj wzrost lub spadek podaży czyli przesunięcie całej krzywej podaży.
S S1 - spadek podaży
S S2 - wzrost podaży
Prawo popytu i podaży - cena równowagi.
Prawo popytu - wraz ze wzrostem ceny popyt na dane dobro maleje, oraz wraz ze spadkiem ceny popyt rośnie, ceteris paribus.
Prawo podaży - wraz ze wzrostem ceny wielkość podaży rośnie, a wraz ze spadkiem ceny wielkość podaży maleje ceteris paribus.
Cena równowagi - jest wyznaczana w punkcie przecięcia się (zrównania) krzywych popytu i podaży na dane dobro.
Model pajęczyny - oscylacja przytłumiona
Cykle specjalne polegają na tym że na zmianę ceny popyt reaguje od razu a podaż z opóźnieniem. Dotyczy to np.: produkcji rolnej ze względu na cykl uprawy, lub produkcji przemysłowej gdy cykl produkcji trwa np.: kilka lat (przemysł okrętowy, samolotowy)
Model pajęczyny - oscylacja eksplodująca.
Krzywa popytu powinna być łagodnie nachylona a podaży stromo.
Elastyczność cenowa popytu.
Elastyczność popytu jest to miara procentowej (względnej) zmiany popytu w stosunku do procentowej (względnej) zmiany czynnika wpływającego na popyt.
Elastyczność cenowa popytu -mierzy procentową relację popytu na dane dobro na zmianę ceny tego dobra.
tgα=Δp/ΔD
Nachylenie - zmiany absolutne
Elastyczność - zmiany względne
Stosując podany wzór na elastyczność cenową popytu współczynnik elastyczności w większości przypadków wyjdzie ujemny, dodatni pojawi się tylko w przypadku wyjątków od prawa popytu. Aby uniknąć ujemnych współczynników wzór mnożymy przez „-1”
wówczas:
Ep > 0 - działa prawo popytu
Ep < 0 - wyjątki od prawa popytu
I Popyt proporcjonalny (neutralny) Ep = 1 np.: lepsze gatunki żywności, dobra trwałego użytku.
Np.: Jeżeli cena rośnie o 1 % wielkość popytu spada o 1 % - wielkość popytu zmienia się o tyle samo procent co cena.
II Popyt nieelastyczny - 0 < Ep < 1 dotyczy np.: artykuły żywnościowe, niektóre dobra użytkowe, bez dóbr luksusowych i podstawowych
Popyt zmienia się wolniej niż cena:
III Popyt elastyczny - Ep > 1 - dotyczy towarów luksusowych.
Popyt zmienia się szybciej niż cena.
IV Popyt sztywny - absolutnie nie elastyczny Ep = 0, popyt nie reaguje na zmianę ceny.
Dotyczy dóbr niezbędnych oraz tych które nie mają substytutów np.: sól i trumny.
V Popyt nieelastyczny -1 < Ep < 0 np.: lekarstwa
VI Popyt elastyczny - Ep < -1
Wpływ elastyczności cenowej popytu na dochody sprzedawcy.
Popyt efektywny = faktyczna sprzedaż (wielkość sprzedaży)*cena= przychód ze sprzedaży
TR = d*p
Ep = 1 |
p |
⇑ |
d |
⇓ |
TR - const |
|
|
⇓ |
|
⇑ |
|
Ep > 1 |
p |
⇑ |
d |
⇓szybciej |
TR - maleją |
|
|
⇓ |
|
⇑szybciej |
TR - rosną |
0< Ep <1 |
p |
⇑wolno |
d |
⇓powoli |
TR - rosną |
|
|
⇓wolno |
|
⇑powoli |
TR - maleją |
Ep =0 |
p |
⇑ |
d |
const |
TR - rosną |
|
|
⇓ |
|
const |
TR - maleją |
Ep <0 |
p |
⇑ |
d |
⇑ |
TR - rosną |
|
|
⇓ |
|
⇓ |
TR - maleją |
Elastyczność dochodowa popytu.
Stosunek względnej (%) zmiany popytu do względnej (%) zmiany dochodu
Jeżeli:
Em > 0 - wzrost dochodów powoduje wzrost popytu, a spadek dochodów spadek popytu
Em < 0 - wzrost dochodów powoduje spadek popytu i na odwrót.
Elastyczność dochodowa będzie zazwyczaj dodatnia odnosi się ona do dochodu o określonej wysokości i ulega zmianie w miarę zmiany poziomu dochodów. W skutek wzrostu dochodów towary luksusowe mogą stać się towarami pierwszej potrzeby. W przypadku dóbr elementarnych, podstawowych i najtańszych wraz ze wzrostem dochodów popyt na te dobra ulega względnemu lub absolutnemu zmniejszeniu u wówczas współczynnik Em będzie ujemny.
Elastyczność krzyżowa popytu .
Elastyczność krzyżowa (mieszana) popytu - jest to reakcja względnej (procentowej) zmiany popytu na dane dobro do względnej (procentowej) zmiany ceny innego dobra.
Elastyczność mieszana może być dodatnia gdy dobra x i y to substytuty np.: jeśli rośnie cena masła rośnie popyt na margarynę. Jeżeli współczynnik jest ujemny dobra x i y są dobrami komplementarnymi np.: wzrost ceny benzyny powoduje spadek popytu na samochody i odwrotnie.
Użyteczność całkowita i krańcowa. I i II prawo Gossena
Użyteczność - jest sumą zadowoleń jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra. Ma charakter subiektywny i ze swej natury jest kategorią abstrakcyjną.
Użyteczność całkowita Suma użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi
|
Użyteczność marginalna Wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia (zmniejszenia) konsumpcji danego dobra o kolejną, dodatkową jednostkę. UM=UC/Qi jest to zmiana użyteczności całkowitej związana ze zwiększeniem (zmniejszeniem) konsumpcji o kolejną dodatkową jednostkę.
|
Między ilością konsumowanego dobra a użytecznością, czyli miarą zadowolenia z konsumpcji, następują następujące zależności:
Użyteczność całkowita konsumpcji danego dobra rośnie (spada) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra
Użyteczność marginalna zmniejsza się (rośnie) wraz ze wzrostem (spadkiem) ilości konsumowanego dobra.
Prawo malejącej użyteczności marginalnej (I prawo Gossena)
Zadowolenie z pierwszej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większe aniżeli z kolejnej, drugiej jednostki. W rezultacie przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone jako użyteczność marginalna zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. Zależność ta jest odwracalna.
Prawo ekwimarginalizmu - (II prawo Gossena)
służy optymalizacji konsumpcji z punktu widzenia maksymalizacji użyteczności
konsument osiąga stan równowagi tj. osiąga maksimum użyteczności ogólnej przy zrównaniu użyteczności krańcowej pieniędzy poświęcanych na zakup różnych przedmiotów.
Konsument maksymalizuje użyteczność jeżeli stojąc w obliczu wyboru pomiędzy różnymi koszykami dóbr, przy danym dochodzie i przy danych cenach, wybierze taki koszyk przy którym każda złotówka wydana na ostatnią jednostkę każdego dobra przyniesie jednakowy przyrost zadowolenia, czyli taki koszyk dla którego użyteczności krańcowe wszystkich dóbr są sobie równe.
Jeżeli użyteczności krańcowe dóbr będą różne konsument nadal dokonuje realokacji dochodu, dopóki użyteczność jednego dobra jest wyższa niż innego opłaca się substytucja. Wyrównanie użyteczności krańcowych dóbr jako warunek równowagi ma sens jeśli ceny tych dóbr są takie same.
Ścieżka cen - pojęcie, równanie i zmiany położenia.
Ścieżka cen (linia budżetowa) - obrazuje kombinację dóbr X i Y które mogą być nabyte przy danych dochodach i danych cenach obu dóbr. Założeniem jest wydawanie całych dochodów na zakupy dóbr.
m - dochód
m = xpx + ypy
Równanie -
Równoległe przesuwanie linii budżetowej powoduje:
zmiana dochodu przy stałych cenach
zmiany cen obu dóbr proporcjonalnie przy stałym dochodzie
Zmianę nachylenia linii budżetowej powoduje zmiana cen względnych (stosunek
)
tgα = -
Punkt równowagi konsumenta.
Punktem równowagi jest punkt styczności krzywej obojętności i linii budżetowej ( punkt R)
W punkcie R:
MSS =
- krańcowa stopa substytucji
= - jeśli spełniony jest ten stosunek to jesteśmy w punkcie równowagi.
Efekt substytucyjny i dochodowy spadku ceny dobra X (dobro normalne).
Efekt substytucyjny i dochodowy spadku ceny dobra X - zmiana ceny pociąga za sobą dwa efekty:
po pierwsze efekt substytucyjny który polega na tym że jeśli cena dobra X spada staje się ono względnie tańsze w stosunku do dobra Y i konsument jest skłonny kupować więcej dobra Y
po drugie efekt dochodowy który polega na tym że jeśli cena dobra X spada rosną dochody realne konsumenta co powoduje że może on nabyć zarówno więcej dobra X jak i Y.
Założenia:
m - const.
py - const.
px - spada
Dobro X jest dobrem normalnym:
Początek: linia budżetowa ac, krzywa obojętności I0 ⇒ punkt równowagi E0 (x0,y0)
m - const.
py - const. Przesunięcie linii budżetowej ac ⇒ ae, co powoduje zmianę punktu
px - spada równowagi E0 ⇒ E1(x1,y1)
⇓
E0 ⇒ E` - to przesunięcie oznacza efekt substytucyjny
E` ⇒E1 - to przesunięcie oznacza efekt dochodowy
(a`e` ⇒ ae) ⇒ (E` ⇒ E1) ⇒ X⇑ Y⇑ - efekt dochodowy
Efekt substytucyjny i dochodowy spadku ceny dobra X (dobro niższego rzędu)
ac, I0, E0 (x0,y0) - punkt wyjścia
Efekt substytucyjny i dochodowy spadku ceny dobra X (dobro Giffena).
12
Strumień dóbr i usług
Strumień zasobów
Producenci
Łączą zasoby, tworzą dobra i usługi
Strumień płatności pieniężnych
Strumień płatności pieniężnych- czynsze, płace, procenty
Konsumenci
Dostarczają zasoby Kupują dobra i usługi
Cena
Popyt
DD
DD2
DD1
Popyt
Cena
p1
Popyt
Cena
D2
D3
m3
m2
m3
P3
P2
D3
D2
D1
Strumień zasobów
m1
Dochód
P1
Popyt
S
S
p
S2
S1
P2
P2
p
S
P2
P2
S1
S2
p
S
S
D2
P1 const
S
S2
p
S
S2
S
S1
S1
S=D
p - cena równowagi
p
D
S
D, S
D1
S1
D, S
p
D2
D3, S2
S3
D1=S1
B
S
D1
A
p2
p1
p
D
D,S
p
P2
p1
p3
d2
S2,d3
d1=S1
S3
Δp
D
p
ΔD
To nie to samo
D
p
3
3
p
D
p
D
p
D
p
D
p
D
TU
C- konsumpcja
MU
C- konsumpcja
α
R
XR
YR
e
a
e`
a`
c
E1
E0
E`
y0
y1
y`
x0
x`
x1
X
Y
I0
I1
Działają jednocześnie oba efekty
⇓
x ⇑
y ⇓
I1
I0
Y
X
x1
x`
x0
y`
y1
y0
E`
E0
E1
c
a`
e`
a
e
I1
I0
Y
X
x1
x`
x0
y`
y1
y0
E`
E0
E1
c
a`
e`
a
e
X
Y
A
B
L
K