EKOLOGIA

Formy ochrony przyrody w Polsce :

1. Parki narodowe

2. Parki krajobrazowe

3. Rezerwaty przyrody

4. Obszary chronionego krajobrazu

5. Pomniki przyrody

6. Użytki ekologiczne

7. Stanowiska dokumentacyjne

8. Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe

9. Ochrona gatunkowa

1. PARKI NARODOWE

• Park narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi, kulturowymi i wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu.

• Wszelkie działania na terenie parku narodowego podporządkowane są ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami.

• Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie, zachowanie całości systemów przyrodniczych danego terenu, wraz z warunkami ich funkcjonowania, oraz odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw rodzimej przyrody.

• Utworzenie Parku Narodowego następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

• Obecnie mamy w Polsce 23 parki narodowe.

2. PARKI KRAJOBRAZOWE

• Są to obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Grunty orne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu. Utworzenie parku krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody.

• Obecnie mamy w Polsce 120 parków krajobrazowych.

3. REZERWATY PRZYRODY

• Są to obszary obejmujące zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość z względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych.

• Uznanie obszaru za rezerwat następuje w drodze rozporządzenia wojewody.

• Obecnie mamy w Polsce 1354 rezerwatów przyrody, z czego najwięcej jest rezerwatów leśnych i florystycznych.

4. POMNIKI PRZYRODY

• Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno - pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.

• Wprowadzenie tej formy ochrony przyrody następuje w drodze rozporządzenia wojewody lub na mocy uchwały rady gminy.

• Liczba pomników przyrody w Polsce szybko wzrasta; obecnie mamy ich 33 882, z czego większość to pojedyncze drzewa i grupy drzew, skałki, groty, jaskinie, głazy narzutowe.

5. UŻYTKI EKOLOGICZNE

• Są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk jak: naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew i krzewów, śródpolne i śródleśne “ oczka wodne”, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp.

• Użytki ekologiczne ustanawia się w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.

• Obecnie mamy w Polsce 6 728 użytków ekologicznych.

6. STANOWISKA DOKUMENTACYJNE

• Są to ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości i utworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

• Obecnie mamy w Polsce 104 stanowisk dokumentacyjnych.

7. ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE

• Wyznacza się je w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego dla zachowania jego wartości estetycznych.

• Obecnie mamy w Polsce 184 zespołów przyrodniczo -krajobrazowych.

• Stanowiska dukumentacyjne i zespoły przyrodniczo - krajobrazowe ustanawia się w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.

8. OCHRONA GATUNKOWA

• Ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.

• Ochronę gatunkową roślin i zwierząt wprowadza się w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rozporządzenie to określa listę gatunków objętych ochroną, sposoby wykonywania ochrony oraz stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy przewidziane odpowiednimi przepisami. Poza tym decyzje dotyczące ochrony gatunkowej mogą być podjęte w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.

PARKI NARODOWE

1. Babiogórski Park Narodowy

Reprezentuje przyrodę Karpat Zachodnich.

• Utworzony: 1954

• Wpisany na listę Światowych Rezerwatów Biosfery: 1977

• Powierzchnia Parku: 1734 ha

Rzadkie rośliny naczyniowe:

• rogowica alpejska

• tocja alpejska

• okrzyn jeleni, obecny w herbie Babiogórskiego Parku Narodowego (jedyne stanowisko na Babiej Górze)

Poza tym: liczne inne rośliny naczyniowe, mchy, wątrobowce, porosty, glony, grzyby

Charakterystyczne dla parku kręgowce:

• ssaki: jeleń, niedźwiedź brunatny, wilk, rys, lis, borsuk, kuny, darniówka tatrzańska, żołędnica, koszatka

• płazy: traszka karpacka

• ptaki: głuszec, cietrzew, sóweczka, włochatka, kruk, pustułka, dzięcioły, siwerniak, płochacz halny

Ciekawe miejsca w parku:

Ogród roślin babiogórskich, który umożliwia zapoznanie się z gatunkami roślin występującymi na terenie Parku. Układ ogrodu zaprojektowany jest w taki sposób aby prezentował występujące na Babiej Górze zespoły i piętra roślinne. Na usytuowanych tablicach obok ogrodu znajduje się cały projekt ogrodu oraz występujące w nim rośliny. Ogród można oglądać w okresie wegetacyjnym roślin

• piętro pogórza - dziewięćsił bezłodygowy, sasanka zwyczajna,

• regiel dolny - zespół buczyny karpackiej, roślinność zepołu mietlicy i mieczyka, olszynka bagienna,

• regiel górny - z gatunków drzewiastych rośnie tu świerk, liczydło górskie, mietlica alpejska

• piętro kosodrzewiny - kosodrzewina, wierzba śląska, ziołorośla z miłosną górską,

• piętro halne - zespół kostrzewy pstrej..

2. Białowieski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Niziny Północnopodlaskiej.

• Utworzony: 1932

• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977

• Wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości: 1979

• Powierzchnia: 5346 ha

Rzadkie rośliny:

• widłaki, paprocie, grzyby żagwiowate

• poza tym: wiele gatunków mszaków, porostów, grzybów, glonów, roślin kwiatowych

• łącznie ponad 3000 gatunków roślin

Charakterystyczne zwierzęta:

• ssaki: żubry, łosie, wilki, rysie, jenoty, gronostaje, łasice, wydry, bobry

• ptaki: żuraw, bocian czarny, jarząbek, orlik krzykliwy, sóweczka, orzechówka, dziwonia, orzełek włochaty, gadożer, puchacz, świstunka zielonawa (reprezentująca syberyjski element faunistyczny)

• łącznie 10 000 gatunków zwierząt, w tym 6000 gatunków owadów

Ciekawe miejsca w parku: ślady dawnej działalności człowieka:

• kurhany wczesnośredniowieczne,

• ślady dawnych polan, na których uprawiano zboże i rośliny okopowe do podkarmiania zwierzyny,

• ślady po wypalaniu węgla drzewnego

• miejsce straceń z okresu II wojny światowej.

• nad rzekami Hwoźną i Narewką istniały łąki kośne, obecnie powoli zarastające lasem.

3. Biebrzański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Kotliny Biebrzańskiej.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 59223 ha. w tym 11630 ha to rezerwat Czerwone Bagno

• Rzadkie rośliny naczyniowe: brzoza niska, wierzba lapońska, widłak wroniec, goździk piaskowy, rosiczki, wielosił błękitny, gnidosz królewski, niebielistka trwała, kosaciec syberyjski, obuwik pospolity, skalnica torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, fiołek mokradłowy, miesięcznica trwała

• Reliktowe gatunki mchów: mszar nastroszony, mokradłosz, prątnik, skorpionowiec brunatny, tujowiec

• Rzadkie ssaki: łoś, bóbr, wydra, piżmak, gronostaj, łasica, ryjówki, badylarka, rzęsorek rzeczek, smużka, karczownik, nornik północny

• Rzadkie ptaki: bąk, bączek, bocian czarny, gęś gęgawa, cyraneczka, rożeniec, płaskonos, cietrzew, błotniak zbożowy, wodnik, kropiatka, zielonka, kulik wielki, orzeł bielik, orzeł włochaty, kobuz, rybołów, sowa błotna, a także b. rzadkie: dubelt, mewa mała i bekasik.

Ciekawe miejsca w parku:

Stanowiska archeologiczne dokumentujące aktywność człowieka we wszystkich poczynając od paleolitu schyłkowego (10650 p.n.e.) w epoce kamiennej po średniowiecze.

Stwierdzono tu łącznie 1919 stanowisk archeologicznych.

Jedne z ciekawszych stanowisk archeologicznych zlokalizowane są w pobliżu Wizny, Góry Strękowej, Grądów Woniecko, Niewiarowa, Sośni, i Woźnejwsi.

Grodzisko w Wiźnie to jedno z najcenniejszych i najciekawszych stanowisk wczesnośredniowiecznych w Polsce. Obiekt ten jest dobrze udokumentowany w źródłach pisanych (najstarszy dokument pochodzi z 1065 r.)

Stanowisko w Grądach Woniecko jest bardzo cenne ze wzg. na odkrycie reliktów osady kultury łużyckiej (wczesna epoka żelaza), które w rejonie Biebrzy i Narwi należą do rzadkości

W Woźnawiesi stwierdzono ślady osadnictwa schyłkowo paleolitycznego, mezolitycznego i neolitycznego. Odsłonięto tu rzadko spotykane elementy rozplanowania obozowiska mezolitycznego

4. Bieszczadzki Park Narodowy

• Reprezentuje jedyne w Polsce pasmo Karpat Wschodnich i najwyższą część Bieszczad Zachodnich z Tarnicą (1346 m) i Haliczem (1333 m).

• Utworzony: 1973

• Uznany za Światowy Rezerwat Przyrody: 1992

• Powierzchnia: 27064 ha

• Charakterystyczna roślinność: buczyna karpacka, jawor, jodła, olsza szara, olsza zielona (połoniny). Poza tym liczne gatunki mchów, wątrobowców, porostów i grzybów kapeluszowych oraz 700 roślin naczyniowych, z czego 27 gatunków wschodniokarpackich, mających tu jedne w Polsce stanowiska (głównie na połoninach).

• Rzadkie gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny, wilk, lis, borsuk, wydra, żbik, ryś, żubr.

• Rzadkie ptaki: puchacz, puszczyk uralski, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, orzeł przedni, gadożer, bocian czarny, zimorodek. pluszcz, jarząbek, oraz dwa gatunki alpejskie: płochacz halny i siwerniak.

5. Park Narodowy Bory Tucholskie

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Zachodnio-pomorskiego.

• Utworzony: 1996

• Powierzchnia: 7309 ha

• Flora Parku: dominują bory sosnowe chrobotkowe, czernicowe, trzęślicowe, bagienne. Wśród roślin naczyniowych na szczególną uwagę zasługują składniki reliktowej roślinności występującej w oligotroficznych jeziorach lobeliowych.

• Fauna Parku: stwierdzono bogactwo gatunków kręgowców (łącznie 231 gatunków).

• Ssaki: bóbr, wydra, 7 gatunków nietoperzy.

• Ptaki: orzeł bielik puchacz, żuraw, gągoł, tracz nurogęś.

• Ryby: pstrąg tęczowy, pstrąg potokowy, lipień.

• Minogi: rzeczny i strumieniowy.

Ciekawe miejsca w parku:

Nad jeziorem Charzykowskim i Karsińskim znajdują się ważne ośrodki turystyczne Borów Tucholskich. W ostatnich latach szczególnie rozwinęła się agroturystyka np. we wsi Swornegacie

Rzeka Brda od lat jest znanym szlakiem kajakowym. Poza Brdą do uprawiania kajakarstwa doskonale nadają się Zbrzyca i Chocina

Charzykowy zasłynęły jako kolebka żeglarstwa śródlądowego w Polsce. Jezioro Charzykowskie ze swoimi licznymi zatoczkami jest niezwykle atrakcyjne dla żeglarzy latem i bojerowców zimą.

Szlaki rowerowe pozwalają na dokładne zapoznanie się z urokami Borów Tucholskich. Przez teren Parku prowadzą znakowane szlaki piesze. Do najciekawszych pod względem przyrodniczo - kulturowym zaliczany jest czerwony Szlak Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego z Chojnic do Wiela.

6. Drawieński Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Południowo -Pomorskiego.

• Utworzony: 1990

• Powierzchnia: 8775 ha

• Flora Parku: 638 gatunków roślin naczyniowych, z czego 29 podlega ochronie całkowitej, w tym widłaki, storczykowate i goździki. Liczne są gatunki kserotermiczne i bardzo rzadkie, np. pajęcznica liliowata, chamedafne północna (gatunek borealny), żurawina drobnolistkowa.

• Poza tym 148 gatunków mchów, 40 gat. wątrobowców, 123 gat. grzybów wielkoowocnikowych.

• Fauna ssaków: 33 gatunki, w tym bóbr, wydra, piżmak, tchórz, kuna, zwierzyna łowna.

• Fauna ptaków: 151 gatunków, w tym bocian czarny, orzeł bielik, puchacz, rybołów.

• Fauna ryb: 30 gatunków, w tym łosoś, troć, pstrąg potokowy, lipień.

Ciekawe miejsca w parku:

Obszar Parku w przeszłości był terenem mało sprzyjającym osadnictwu. W zasadzie zawsze były to tereny leśne w różny sposób zagospodarowane. Historia dowodzi, że przez omawiany obszar Puszczy Drawskiej biegły granice państwowe, często prowadzone rzekami (Drawą i Płociczną). Ziemie te przechodziły w różne ręce i zostały okupione krwią walk narodowościowych i pogranicznych rodów. Silniejsza eksploatacja lasów miała miejsce w XVII-XVIII wieku, kiedy masowo wypalano węgiel drzewny.

Obecnie przez obszar Parku i jego skrajem prowadzą cztery atrakcyjne szlaki turystyczne tranzytowe, piesze i jeden kajakowy. Na terenie Parku i w jego pobliżu są miejsca biwakowania i pola namiotowe, stanice wodne, oraz kwatery prywatne, a w dalszej odległości hotele. Park z roku na rok coraz liczniej odwiedzany jest przez turystów, głównie amatorów spływów kajakowych.

7. Gorczański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Wysokiego wchodzącego w skład Karpat Zewnętrznych.

• Utworzony; 1980

• Powierzchnia: 6763 ha

• Flora Parku: 930 gat. roślin naczyniowych, z czego 15 % to gatunki górskie, 250 gat. mszaków, 450 gat. porostów, wiele gat. grzybów, śluzowców, glonów.

• Osobliwości flory: zarzyczka górska, paproć podejźrzon lancetowaty, przywrotnik gorczański

• Ssaki: 37 gatunków, w tym wilk, ryś, jenot, borsuk, niedźwiedź (bez ostoi), wydra

• Ptaki: 96 gatunków, w tym głuszec, cietrzew, jarząbek, myszołów, puchacz, sokół wędrowny, kruk, bocian czarny.

• Płazy : 11 gatunków, w tym salamandra plamista

Gorce, w tym także Park, posiadają wiele zabytków architektury ludowej. Okoliczna ludność zachowała niektóre zwyczaje. Na gorczańskich polanach oglądać można szałasy pasterskie - niejednokrotnie uznane za zabytki kultury materialnej. Najstarszym zabytkiem sakralnym na obszarze Parku jest kapliczka na polanie Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904 r. przez Tomasza Chlipałę, zwanego Bulandą. Z kapliczką i jej fundatorem - znanym gorczańskim bacą i czarownikiem - związane są liczne legendy.

8. Park Narodowy Gór Stołowych

• Reprezentuje przyrodę Gór Stołowych.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 6280 ha

• Flora Parku: 510 gat. roślin naczyniowych, 272 gat. mchów, 112 gat. wątrobowców, 211 gat. porostów. Całkowitej ochronie podlega 35 gatunków, w tym 7 z rodziny storczykowatych

• Fauna Parku: słabo poznana, wymaga weryfikacji.

• Ssaki: zwierzyna łowna, kuny, tchórze, łasice, zające, jeże, wiewiórki.

• Gady: żmije, zaskrońce, padalce.

• Płazy: traszki górskie, salamandry plamiste, żaby, ropuchy.

Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze zagospodarowanym turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100 km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M. Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne masywu t.j.

• wspaniałe "skalne miasto" na Szczelińcu Wielkim (919 m n.p.m.) jest to najwyższy szczyt Gór Stołowych

• skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m n.p.m.)

• Skalne Grzyby i Radkowskie Skały

• piękne widokowo Skały Puchacza

• położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie Skałki

9. Kampinoski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Równin Środkowopolskich.

• Utworzony: 1959

• Powierzchnia: 35655 ha

• Osobliwość położenia: jest to Park Narodowy zlokalizowany bardzo blisko dużej aglomeracji i stolicy kraju, co jest wyjątkiem w Europie

• Flora Parku: b. bogata. Ponad 1000 gat. roślin naczyniowych, z czego 51 podlega całkowitej ochronie gatunkowej, ponad 1200 gat. mchów, liczne wątrobowce, porosty, grzyby, glony.

• Rzadkie rośliny: chamedafne północna, gnidosz królewski, wielosił błękitny, wężymord stepowy, wiśnia kwaśna.

• Fauna Parku: około 5000 gatunków.

• Ssaki: łosie, sarny, dziki, jelenie (rzadko), lisy, borsuki, kuny, wilki (rzadko), bobry, rysie.

• Ptaki: ponad 160 gatunków, w tym rzadkie: pszczołojad, błotniak zbożowy, błotniak stawowy, orlik, kobuz, bocian czarny, żuraw.

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec.

• Płazy: ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona, grzebiuszka ziemna.

• Bardzo bogaty świat owadów i pajęczaków.

Ciekawe miejsca w parku:

Ponad 80% drzew pomnikowych tworzy pięć alei położonych w sąsiedztwie Parku. Najokazalszą z nich jest „Aleja Chopina":

Jest to droga z Łaz do Zawad, na której na 3 km odcinku rośnie 759 lip drobnolistnych, 11 jesionów wyniosłych i l dąb szypułkowy o obwodach pni od 100 do 470 cm.

• Aleja w Białutach: 18 jesionów wyniosłych o obwodach 80 do 260 cm,

• Aleja w Lesznie od ul. Błońskiej w kierunku Białut: 36 lip drobnolistnych o obwodach i 17 jesionów wyniosłych o obwodach 100 do 280 cm

• Aleja w Dąbrowie Leśnej: przy ul. Lipowej 45 lip drobnolistnych o obwodach 110 do 220 cm

• Aleja przy ul. Partyzantów 29 dębów szypułkowych o obwodach 160 do 280 cm.

Miejsca pamięci narodowej : Cmentarz w Palmirach, Cmentarz AK w Wierszach, Pomnik w Truskawiu, Pomnik w Śladowie, Kamień Orlika, Cmentarz wojenny w Laskach, Cmentarz

10. Karkonoski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Sudetów.

• Utworzony: 1959

• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992

• Powierzchnia: 5563 ha

• Flora Parku: uboższa od flory Karpat. 900 gatunków roślin naczyniowych, 270 gat. mszaków, 81 gat. śluzowców, wiele gatunków porostów, grzybów, glonów. Wiele gatunków rzadkich.

• Fauna Parku: 50 gat. ssaków, 151 gat. ptaków, 15 gat. płazów i gadów, 66 gat. ślimaków, 160 gat. pająków, wiele gat. owadów.

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, zające, borsuki, lisy, kuny, wiewiórki

• Ptaki: głuszec. płochacz halny, cietrzew, drozd obrożny.

• Osobliwość skalna: liczne granitowe ostańce (około 100).

• Uwaga. Lasy Karkonoszy uległy klęsce ekologicznej w latach 80-tych z powodu trujących wyziewów elektrociepłowni Polski, Czech i Niemiec. Obecnie skażenie powietrza jest mniejsze, jednak straty są niepowetowane.

Rocznie Karkonoski Park Narodowy odwiedza ponad 1,5 mln turystów. Infrastruktura turystyczna obejmuje 112 km szlaków, 10 wyciągów i 12 schronisk. Najbardziej atrakcyjną porą wędrówek po Karkonoszach jest okres od połowy maja do połowy października.

11. Magurski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Niskiego.

• Utworzony: 1995

• Powierzchnia: 19962 ha

• Flora Parku: Jeszcze dość słabo poznana. Około 500 gat. roślin naczyniowych, w tym 45 gatunków górskich, np. tojad dzióbaty, tojad mołdawski, modrzyk górski, żywokost sercowaty, przenęt purpurowy. Ochronie całkowitej podlegają 33 gatunki.

• Fauna Parku: 30 gat. ssaków, 135 gat. ptaków, liczne płazy, gady, bezkręgowce.

• Ssaki: zwierzyna łowna. niedźwiedzie, wilki, rysie, lisy, kuny leśne, kuny domowe, tchórze, wydry, bobry, wiewiórki, popielice, orzesznice, ryjówki.

• Ptaki: orzeł przedni, orlik krzykliwy, pszczołojad, puchacz, bocian czarny, dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety.

• Gady: żmija, gniewosz, zaskroniec.

• Płazy: salamandra plamista, traszka górska, traszka karpacka, traszka grzebieniasta, kumak górski.

• Osobliwości przyrody nieożywionej: liczne wychodnie skalne, przełomy Wisłoki, Ryjoka i Krempnej.

Ciekawe miejsca w parku: ślady z historii osadnictwa na tych terenach

• kamienne narzędzia z epoki neolitu znalezione w miejscowości Pielgrzymka,

• liczne znaleziska z epok brązu i żelaza z obszaru górnej Wisłoki i rzymskie monety odnalezione w Nowym Żmigrodzie świadczą, że okolica była zamieszkiwana od najdawniejszych czasów.

• W X i XI w miała miejsce pierwsza akcja osadnicza prowadzona przez zakony Benedyktynów z Tyńca i Cystersów z Koprzywnicy. Nasilenie kolonizacji przypada na okres rządów Kazimierza Wielkiego

• Najkrwawsze walki na terenie Beskidu Niskiego podczas I wojny światowej toczyły się podczas tzw. „Operacji Gorlickiej”. 2 maja 1915 roku połączone armie austro - węgierska i pruska rozpoczęły ofensywę, w wyniku której wojska cmentarzy wojennych. Świadectwem tamtych wydarzeń jest 406 porozrzucanych wzdłuż ówczesnej linii frontu, od Krakowa i Zakopanego do Jasła i Krempnej, w których chowano wszystkich poległych żołnierzy, także rosyjskich.

12. Narwiański Park Narodowy

Reprezentuje przyrodę bagiennej doliny Narwi od Suraża do Rzędzian

• Utworzony: 1996

• Powierzchnia: 7350 ha

• Flora Parku: szczególnie cenne 33 zespoły roślinności wodnej i szuwarowej (50% wszystkich zespołów roślinnych tej grupy występujących na terenie Polski)

• Ssaki: m. in. bóbr, łoś, jenot, piżmak, tchórz, kuny leśna i domowa, ryjówki, rzęsorki, nietoperze

• Ptaki: 183 gatunki, z czego większość to ptaki wodno - błotne (61 % gatunków należących do ornitofauny słodkowodnej Polski). Rzadsze gatunki: bąk, bączek, bocian czarny, kaczki płaskonos, głowienka, krakwa, błotniak stawowy, błotniak popielaty, pszczołojad, kania czarna, jastrząb, krogulec, orlik, wodnik batalion, kulik wielki, dubelt, brzęczka, trzcinniczek, trzciniak, potrzos, wąsatka (b. rzadka).

• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, padalce, zaskroniec, gniewosz, żmija

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, ropuchy (szara, zielona, paskówka), rzekotka drzewna.

• Ryby: 22 gatunki, w tym m. in. jaź, krąp, miętus, sum, brzana, kiełb, wzdręga, śliz, moza, różanka.

Gniazduje tu 67 gatunków ptaków w tym: wodniczka - 50 par i derkacz - 70 par. Dalsze 15 gatunków znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.

• Siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego znajduje się w Kurowie.

Pierwsze wzmianki o Kurowie pochodzą z 1425 r. W XVI w. wchodziło w skład dóbr waniewskich należących od 1501 r. do Radziwiłłów. W XVII wieku, po częstych zmianach właścicieli stało się ośrodkiem samodzielnych dóbr. W 1677 r. cały majątek waniewski - w tym Kurowo - dostał się w ręce Orsettich i pozostawał w ich posiadaniu najprawdopodobniej do 1832 r. gdy został odkupiony przez Stefana Roztworowskiego. W 1865 r. majątek liczył 1769 morgów (ok. 990 ha).

13. Ojcowski Park Narodowy

Reprezentuje przyrodę Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej

• Utworzony: 1956

• Powierzchnia: 1592 ha

• Flora Parku: 950 gat. roślin naczyniowych, 161 gat. mchów, 73 gat. wątrobowców, 2600 gat. grzybów, wiele gat. porostów, śluzowców, glonów. Z gat. rzadszych: miesiącznica trwała, języcznik zwyczajny, dereń świdwa, trzmielina brodawkowata.

• Ssaki: z rzadszych gatunków jenot, gronostaj, piżmak, łasica łaska, 10 gat. nietoperzy

• Ptaki: 120 gat., w tym np. pluszcz, zimorodek, pliszka górska

• Gady: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec, gniewosz, żmija

• Płazy: traszki, ropuchy, żaby

• Bezkręgowce: m.in. 100 gatunków ślimaków, 3300 gat. owadów

• Osobliwości przyrodniczo - historyczne: jaskinie i schroniska skalne; najstarsze jaskinie z okresu starszego paleolitu (ok. 120 tys. lat p. n.e.). Zamki obronne w Ojcowie, Pieskowej Skale, Grodzisku.

Ciekawe miejsca w parku:

• Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego w Ojcowie,

• Pieskowa Skała, Jaskinia Łokietka (Królewska), leżąca ok. 130 m. nad dnem Doliny Prądnika, na Chełmowej Górze,

• Jaskinia Ciemna (Ojcowska) o łącznej długości korytarzy 186 m mieści się na Górze Koronnej,

• Jaskinia Wierzchowska Górna jest największą ze znanych jaskiń na obszarze krakowskim, a drugą na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Łączna długość jej korytarzy wynosi 975 m,

• Hala Wielka Dolna jest jedną z największych komór na Jurze,

• Jaskinia Nietoperzowa, zwana też Jerzmanowicką lub Księżą leży w górnym końcu Doliny Będkowskiej, ma długość 326 m i jest jedną z dłuższych jaskiń Jury. Jest oświetlona elektrycznie i udostępniona do zwiedzania z przewodnikiem mieszkającym w pobliżu.

Co ciekawe, grota jest własnością prywatną,

Źródełko Miłości , niestety woda ze źródełka jest od dłuższego czasu NIEZDATNA DO PICIA z powodu wykrycia w niej bakterii Coli.

14. Pieniński Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pienińskiego Pasa Skałkowego.

• Utworzony: 1932; reaktywowany: 1954

• Powierzchnia: 2231 ha

• Flora Parku: 1100 gat. roślin naczyniowych, w tym naskalne sesleria skalna i kostrzewa blada, rzadkie: dziewięćsił bezłodygowy, goryczki orzęsiona i austriacka, storczyki, pszonak pieniński, chaber barwny, złocień Zawadzkiego, jałowiec sawina; 250 gat. mszaków, 360 gat. porostów

• Ssaki: 45 gat., w tym borsuk, ryś, żbik, wilk

• Ptaki: 170 gat., w tym orzeł przedni, orlik krzykliwy, krogulec, puchacz, nagórnik skalny, pomurnik, jarząbek

• Bezkręgowce: b. liczne owady, w tym motyle (1600 gat.), chrząszcze, muchówki, liczne pajęczaki

Za najstarsze ślady pojawienia się grup ludzkich w Pieninach uważa się znaleziska z jaskini Aksamitka w Haligowcach (Słowacja) sięgające starszej epoki kamienia (35 tys. lat p.n.e.)

Kolejny etap osadnictwa wyznaczają materiały znalezione w rejonie wylotu doliny Macelowego Potoku, u podnóża Trzech Koron. Znalezisko datowane na 9 tys. lat p.n.e. świadczy o pobycie ludności zbieracko-łowieckiej należącej do tzw. kultur tylczakowych (schyłkowy paleolit)

Początek osadnictwa w polskich Pieninach wiąże się bezpośrednio z ufundowanym w roku 1280 klasztorem Klarysek w Starym Sączu. Nieco wcześniej powstał zamek Pieniny, który wiązać można z osobą św. Kingi, żony księcia Bolesława Wstydliwego

Pierwszą wsią ufundowaną przez klaryski na prawie magdeburskim były Sromowce Wyżne o pierwotnej nazwie Przekop, wymienione w dokumencie z roku 1323. Nazwa wsi wywodzi się od przekopywania lasów na zasieki broniące przeprawy przez Dunajec.

15. Poleski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Polesia Lubelskiego. Obejmuje najlepiej zachowany obszar torfowisk i bagien z licznymi jeziorami.

• Utworzony: 1990

• Powierzchnia: 9647 ha

• Flora Parku: 928 gat. roślin naczyniowych, 154 gat. porostów, liczne gatunki mszaków, grzybów, śluzowców, glonów.

• Ssaki: łoś, wilk, lis, jenot, wydra.

• Ptaki: 146 gat., w tym rzadkie wodniczka, bąk, kulik wielki, żuraw, cietrzew, bocian czarny, sowa błotna

• Gady: żmija, zaskroniec, jaszczurki, żółw błotny

• Bezkręgowce: m. in. bogata fauna zooplanktonu (265 taksonów)

• Uwaga: położenie Parku w pobliżu lubelskiego zagłębia węglowego zagraża odwodnieniem terenu i degradacją głównego przedmiotu ochrony Poleskiego Parku Narodowego

Najstarszą ścieżką w PPN jest „Dąb Dominik”. Trasa ścieżki przebiega według dwu wariantów, w zależności od stopnia zainteresowania turysty. Centralnym obiektem jest tu dystroficzne Jezioro Moszne otoczone spleją. Na tym pływającym podłożu wykształciły się torfowiskowe zespoły roślinne zbliżone do podbiegunowej tundry. Szczególnym fragmentem Poleskiego Parku Narodowego są rozległe torfowiska nawęglanowe Bagno Staw i Bagno Bubnów.

16. Roztoczański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Roztocza Środkowego.

• Utworzony: 1974

• Powierzchnia: 7885 ha

• Flora: 750 gat. roślin naczyniowych, w tym rzadkie gat. górskie: tojad dzióbaty, czosnek siatkowy, paprotnik Brauna; atlantyckie; wąkrota zwyczajna, widłak torfowy; borealne: zimoziół północny, bagnica torfowa, turzyca strunowa; pontyjskie: traganek długokwiatowy, przetacznik ząbkowany.

• Ssaki: zwierzyna łowna, poza tym borsuki, kuny, ryjówki, zębiełek białawy, popielica, koszatka, żołędnica, nietoperze (kilkanaście gat.), bobry, koniki polskie typu tarpana.

• Ptaki : 190 gatunków

• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, zaskroniec, padalec, żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, salamandra plamista, żaby i ropuchy

Przez teren parku przebiega pięć szlaków turystycznych: centralny, krawędziowy, partyzancki, roztoczański i szlak obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej. Dla turystów udostępnione jest pięć pieszych ścieżek poznawczych oraz jedna trasa rowerowa.

Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk Powstania Styczniowego, I i II wojny światowej, czego dowodem są mogiły w Zwierzyńcu i okolicy.

17. Słowiński Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Koszalińskiego. Utworzony w celu ochrony rozległego pasa wydm nadmorskich zalesionych i ruchomych, tzw. białych.

• Utworzony: 1967

• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977

• Powierzchnia: 18 247 ha

• Flora Parku: 830 gat. roślin naczyniowych oraz wiele gat. mszaków, porostów, grzybów i glonów. Wśród roślin naczyniowych występują: gatunki typowe dla wybrzeża morskiego, jak sit bałtycki, miłek nadmorski, lnica wonna; gatunki subatlantyckie jak woskownica europejska, wrzosiec bagienny, przygiełka brunatna; gatunki borealne jak malina moroszka, bażyna czarna, modrzewnica zwyczajna, borówka bagienna, zimoziół północny, bagno zwyczajne. Ochroną całkowitą objęto 32 gatunki roślin.

• Ssaki: jeleń, sarna, dzik, borsuk, lis, kuna, jenot, wydra, piżmak, okresowo łoś, na plaży spotyka się niekiedy foki szare i morświny.

• Ptaki: 150 gat. lęgowych, w tym orzeł bielik, orlik krzykliwy, ohar, puchacz, mewa żółtonoga, i 100 gat. przelotnych. Osobliwość kulturowa: wieś Kluki - ostatnia ostoja rdzennej ludności tego regionu - Słowińców.

Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej - Słowińcom, którzy niegdyś zamieszkiwali podmokłe, niedostępne, nieatrakcyjne gospodarczo tereny. W miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym prezentowana jest bogato kultura tej grupy etnicznej.

Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych szlaków turystycznych, które przebiegają przez najbardziej charakterystyczne przyrodniczo i krajobrazowo tereny.

18. Świętokrzyski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Wyżyny Środkowo - małopolskiej.

• Utworzony: 1950

• Powierzchnia: 5910 ha

• Flora Parku: 700 gat. roślin naczyniowych, 190 gat. mszaków, 260 gat. porostów, wiele grzybów i glonów. Ochroną całkowitą objęto 30 gat. roślin naczyniowych. w tym: pióropusznik strusi, tojad dzióbaty, pełnik europejski, goryczka wąskolistna.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk. kuna kamionka, tchórz, wiewiórka

• Ptaki: ponad 100 gatunków, w tym cietrzew, orlik krzykliwy, bocian czarny

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija

• Bezkręgowce: liczne ślimaki i stawonogi (chrząszcze, motyle, pajęczaki i in.)

• Cenne zabytki historyczne: budynki klasztorne w Świętej Katarzynie i na Świętym Krzyżu

• Uwaga: W wielu miejscach Parku stare jodły obumierają, a ich miejsce zajmują buk, jawor, wiąz.

Najcenniejszym zabytkiem jest zespół klasztorny Benedyktynów z pierwszej połowy XII wieku położony na Św. Krzyżu, w którym powstał prawdopodobnie najstarszy polski zabytek piśmiennictwa - Kazania Świętokrzyskie.

Interesującym elementem krajobrazu są kapliczki. Do najbardziej znanych należą kapliczki św. Franciszka i św. Mikołaja położone przy szlaku turystycznym ze Św. Katarzyny na Św. Krzyż.

Pozostałe obiekty zabytkowe znajdują się poza parkiem. Należą do nich klasztor sióstr benedyktynek z 1633 r. w Św. Katarzynie; kościoły w Bielinach - wczesnobarokowy z pierwszej połowy XVII wieku, w Bodzentynie - gotycki z połowy XV wieku oraz w Słupi Nowej - późnorenesansowy z drugiej połowy XVII wieku.

19. Tatrzański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Tatr - najwyższego masywu górskiego Karpat Zachodnich

• Utworzony: 1954

• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992

• Powierzchnia: 21 164 ha

• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, 600 gat. mszaków, 550 gat. porostów, 900 gat. glonów, wiele gat. grzybów. Wśród roślin naczyniowych wiele gatunków wysokogórskich (alpejskich): dębik ośmiopłatkowy, wierzba żyłkowana, sasanka alpejska, liczne goryczki, pierwiosnek maleńki, sasanka słowacka, traganek zwisłokwiatowy, owsica spłaszczona.

• Ssaki: kozica, świstak (gatunki alpejskie, w Polsce tylko w Tatrach), jelenie, sarny, dziki, niedźwiedzie, rysie, ryjówki, nietoperze, gryzonie,

• Ptaki: orzeł przedni, puchacz, głuszec, jarząbek, płochacz halny, siwerniak, pomurnik

• Obiekty zabytkowe: pozostałości dawnego górnictwa i hutnictwa w Kuźnicach i Dolinie Kościeliskiej oraz szałasy i inne urządzenia pasterskie.

Najstarsze zabytki w Tatrach dotyczą dawnego górnictwa i hutnictwa. Najwięcej ich zachowało sie w dolinie Kościeliskiej oraz w Kuźnicach. Są to resztki urządzeń górniczych, stare sztolnie oraz budynki.

• Wiele z pośród licznych znaków poszukiwaczy skarbów można także uznać za zabytki. Najsłynniejsze to znaki rysowane na Pisanej Skale w Kościeliskiej Dolinie.

• Ważną grupą zabytków są zabytki sakralne. Do najważniejszych z nich należą krzyż na Giewoncie,

• Pustelnia Brata Alberta, Wiktorówki, Figurka w ścianie Zawratowej Turni,

• Figurka św. Katarzyny w Bramie Kraszewskiego,

• Kaplica Najświętrzego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce

• kapliczka hawiarska ("zbójnicka")

• figura Matki Boskiej w Wielkiej Turni,

20. Wielkopolski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Wielkopolskiego

• Utworzony: 1957

• Powierzchnia: 5356 ha

• Flora Parku: 900 gat. roślin naczyniowych, 197 gat. mszaków, 150 gat. porostów, 500 gat. glonów, 300 gat. grzybów wyższych, 43 gat. śluzowców. Ochrona całkowita dotyczy 20 gat. roślin naczyniowych, m.in. występuje jarząb brekinia, goździk siny, zimoziół północny, pięciornik płonny.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk, kuna, zając, królik

• Ptaki: 186 gat., w tym ponad 100 lęgowych

• Gady: zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka i żyworódka

• Płazy: kumak, rzekotka, ropucha paskówka

• Stawonogi: b. liczne owady (2500 gat.)

• Osobliwości przyrody nieożywionej: pomnikowe głazy narzutowe, największy o obwodzie 10,5 m

• Zabytki historyczne: grodzisko z okresu wczesnohistorycznego nad Jez. Budzyńskim

Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki.

• Do najcenniejszych należy drewniany kościół w Łodzi z XVII w.

• Inne zabytkowe kościoły o nieco mniejszej wartości możemy spotkać w Puszczykowie, Stęszewie i Wirach. W Szreniawie i Trzebawiu zachowały się do dziś dziewiętnastowieczne dwory.

• Ciekawym obiektem są także ruiny zameczku zbudowanego w 1827 roku przez Tytusa Działyńskiego dla swojej siostry Klaudyny Potockiej na wyspie Zamkowej na J. Góreckim

21. Wigierski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę wschodniej części Pojezierza Wschodnio - bałtyckiego, określanego jako Pojezierze Litewskie.

• Utworzony: 1989

• Powierzchnia: 15 113 ha

• Flora Parku: 800 gat. roślin naczyniowych, 160 gat. mszaków, 300 gat. porostów, wiele gatunków grzybów, śluzowców, glonów. Ochroną całkowitą objęto 43 gatunki, w tym kruszczyk błotny, storczyk krwisty, lipiennik Loesela, rosiczki, storczyk plamisty, listera jajowata, widłak wroniec, obuwik pospolity. Występują rośliny borealne jak turzyca delikatna, skalnica torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, wielosił błękitny

• Ssaki: bóbr, wydra, piżmak, jeleń, sarna, dzik, łoś borsuk, lis, ryś kuna, tchórz, zając szarak, zając bielak

• Ptaki: łabędź, gągoł, bąk, orzeł bielik, rybołów, kania ruda

• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg strumieniowy

• Obiekt zabytkowy: cenny zespół klasztorny Ojców Kamedułów na półwyspie jez. Wigry (XVII wiek)

Duże zmiany w krajobrazie omawianego obszaru nastąpiły po sprowadzeniu nad Wigry przez Jana II Kazimierza zakonu Kamedułów, co nastąpiło na początku 1667 roku. Już w rok później zakon stał się właścicielem obu leśnictw (przełomskiego i perstuńskiego), czyli ogromnego obszaru.

Od połowy XIX wieku eksploatacja zasobów przyrodniczych nabrała charakteru planowej gospodarki. Po wytyczeniu pierwszych oddziałów leśnych, początkowo o powierzchni 100 ha, rozpoczęte zostały wielkopowierzchniowe wyręby lasu

22. Woliński Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Południowo- Bałtyckiego. Charakterystyczne są wyniosłe morenowe wzgórza, nadmorskie wydmy, malownicze bezodpływowe jeziora (np. Jez. Turkusowe).

• Utworzony: 1960

• Powierzchnia: 5001 ha

• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, wiele gat. mszaków, porostów, grzybów, glonów

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, wydry, kuny, gronostaje, wiewiórki, żubry (rezerwat hodowlany), u wybrzeży pojawiają się foki szare i morświny.

• Ptaki: 230 gatunków, w tym orzeł bielik, kobuz, kania ruda, kania czarna, pszczołojad, błotniak stawowy, gołąb siniak

• Gady: padalec, jaszczurki zwinka i żyworódka, zaskroniec, gniewosz gładki, żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, żaby: śmieszka, jeziorkowa, trawna, moczarowa

• Liczne bezkręgowce: małże, ślimaki, owady, pajęczaki i inne

Na obszarze Parku (i w sąsiedztwie jego granic) znajdują się ślady pozostałości grodzisk i miejsc związanych z osadnictwem z czasów historycznych.

Szczególnie liczne są ślady związane z czasami ostatniej wojny: okopy, bunkry oraz pozostałości fundamentów broni V-3 w Wicku.

W okolicach Wapnicy znajdują się pozostałości po odkrywkowych kopalniach kredy (Jezioro Turkusowe) oraz ruiny przerabiającej je cementowni.

23. Park Narodowy Ujście Warty

• Reprezentuje przyrodę Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej

• Utworzony: 2001

• Powierzchnia: 8037, 6 ha

• Flora Parku: Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory tego obszaru. O dużym zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych. Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w większości bardzo silnie przekształcona.

• Ptaki: stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Występują: wodniczka, derkacz, rycyk, żuraw, bąk, bączek rybitwa czarna. Ssaki:

• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg strumieniowy

Ciekawe miejsca w parku:

Ruiny miasta- twierdzy Kostrzyn. Nazywane są też „Kostrzyńskimi Pompejami”. Do chwili obecnej oglądać można układ urbanistyczny miasta z czytelnymi granicami placów i przebiegiem ulic. Na terenie miasta zachowane są ruiny kościoła farnego p.w. Najświętszej Marii Panny i zamku. Częściowo zachowana jest natomiast twierdza. Obejrzeć można: bastiony „Król”, „Brandenburgia”, „Filip”, fragmenty murów kurtynowych, rawelin „August Wilhelm”, bramy: Berlińską i Chyżańską.
 

Twierdza pierścieniowa. Tworzą ją forty wybudowane wokół Twierdzy Starego Miasta Kostrzyna. Po polskiej stronie jest ich 3: Żabice, Czarnów i Sarbinowo.  Największym  i  najefektowniejszym  z nich jest fort w pobliżu wsi Sarbinowo.

• Zespół pałacowo- folwarczno- parkowy w Dąbroszynie (pałac, folwark, oraz park pałacowy)

• Kościół p.w. Św. Józefa w Dąbroszynie

• Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Słońsku.

• Ruiny zamku Joannitów w Słońsku

Rezerwaty przyrody - zróżnicowanie wg. głównego przedmiotu ochrony:

• leśne służą ochronie ekosystemów leśnych złożonych głównie z jednej, rzadkiej lub ginącej rośliny, np. cis pospolity chroniony jest w 27 rezerwatach, jarząb brekinia w 11 rezerwatach, modrzew polski w 20 rezerwatach

• florystyczne służą ochronie jednego lub kilku gatunków roślin z jednej grupy siedliskowej lub ekologicznej, np. swoje rezerwaty mają różanecznik żółty, dyptam jesionolistny, brzoza karłowata, jeziora lobeliowe, łąki trzęślicowe

• faunistyczne służą ochronie siedlisk i/lub miejsc lęgowych gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem, np. swoje rezerwaty mają bobry, suseł perełkowany, nietoperze, żółw błotny, mięczaki, ptaki wodno- błotne, ryby (np. Stawy Milickie)

• torfowiskowe służą ochronie unikatowych ekosystemów torfowiskowych, ich układu hydrologicznego i roślinnego. Są rezerwaty torfowisk atlantyckich, wysokich, niskich, górskich, itp.

• krajobrazowe chronią oryginalne, wybitne rysy krajobrazu, w tym krajobrazy naturalne z zabytkami jak np. Zamek Czorsztyn, przełomy rzek jak np. przełom Białki pod Krempachami, wyspy na jeziorach, np. Wyspa Konwaliowa (d. leszczyńskie), klify nadmorskie, np. Przylądek Rozewie (d. gdańskie)

• przyrody nieożywionej zabezpieczające cenne obiekty historyczno-geologiczne, np. jaskinie, wzgórza ostańcowe, głazowiska, pozostałości tektoniczne

• stepowe chronią murawy i zarośla kserotermiczne np. Góry Pieprzowe ( d. tarnobrzeskie)

• wodne chronią całe ekosystemy rzek (np. Drwęcy) lub jezior (np. Jez. Czerniakowskie w Warszawie)

• słonoroślowe chronią roślinność halofilną, obecnie tylko przy słonych źródłach środlądowych (np. Ciechocinek przy tężniach)

1,2,5,6,9,10,13,14,17,

3,4,7,8,11,12,15,16

17

---