Ekonomia wykłady, Ekonomia


Ekonomia (gr. Oikos + nomos - zasada gospodarowania w gosp. domowym)

Zasada racjonalnego gospodarowania - jest jednym z kluczowych pojęć w ekonomii, w myśl którego podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego czerpie.

Zasada racjonalnego gospodarowania może być sformułowana w dwóch wymiarach:

  1. Maksymalizacja efektów, przy założonym poziomie nakładów ( max efekt, constans nakłady - najw. wydajność)

  2. Minimalizacja nakładów, przy założonym poziomie efektów (min nakłady, constans efekt - najw. oszczędność)

Racjonalność postępowania wymaga, aby podmiot zbierał i analizował przy pomocy rozumu wszystkie informacje niezbędne do podjęcia właściwej decyzji o alokacji zasobów. Oznacza to, że postulat racjonalności wymaga od podmiotu znajomości wszystkich tych informacji oraz zdolności do ich właściwego przetworzenia.

Ekonomia

MIKROEKONOMIA - podaje sposób postępowania na poszczególnych rynkach, bada rynki w ramach całej gospodarki, zajmuje się zachowaniem poszczególnych jednostek na rynku (konsumentów, przedsiębiorstw i innych organizacji)

MAKROEKONOMIA - dotyczy zagadnień w skali całej gospodarki, opis zjawisk i prawidłowości jako całości, sposób działania rynku, dochód narodowy, równowaga na rynku itp., bada gospodarowanie społ. jako całości

Funkcje ekonomi:

- funkcja poznawcza - poznaje rzeczywistość, bada, określa, opisuje, przewiduje występowanie, przebieg i konsekwencje zjawisk ekonomicznych w procesie gospodarczym
- funkcja aplikacyjna (zastosowawcza) - formułuje wskazówki dla rzeczywistości gospodarczej, dla budowania polityki gospodarczej ( do strategii gospodarczej )

Prawo Kopernika-Greshama 1526 - traktat o biciu monety: jeżeli w obiegu mamy dwa rodzaje pieniądza o tej samej wartości nominalnej, to pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy, który jest chowany w postaci skarbu.

Jean-Baptiste Say - francuski przedsiębiorca i ekonomista, przedstawiciel francuskiego nurtu ekonomii klasycznej, prawo rynków Saya sprowadza się do tego, że podaż sama stwarza popyt (zakłada podażowy charakter gospodarki narodowej - popyt jest bierny i zawsze dostosowuje się do podaży). Say zakłada też implicite, że rynek działa w warunkach wolnej konkurencji. W takiej sytuacji kryzys nadprodukcji może wystąpić jedynie w obliczu czynników zewnętrznych, np. klęsk żywiołowych. Twierdził, że nie można ingerować w gospodarkę, kryzys sam się cofnie, gospodarka się wyreguluje.

John Maynard Keynes - 1883-1946 - zmienił teorię, sam przeżył wielki kryzys w USA. Interwencjonizm państwowy - państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa - Keynes twierdził, że w okresie dekoniunktury państwo może łagodzić jej skutki społeczne i ekonomiczne przez bezpośrednie "pompowanie" pieniędzy podatników w gospodarkę. W okresie dekoniunktury zachodziło jego zdaniem zjawisko samonapędzającego się "zwijania" gospodarki, polegającego na jednoczesnym spadku produkcji wynikającego ze zmniejszania się podaży na rynku i automatycznym ubożeniem społeczeństwa powodującego dalsze zmniejszanie podaży. Aby zlikwidować to niekorzystne zjawisko należało zdaniem Keynesa wpompować w tym okresie sztucznie (wbrew autonomicznym tendencjom graczy rynkowych) pieniądze do gospodarki oraz tworzyć miejsca pracy (np. roboty publiczne) finansowane przez państwo, zaś w okresie koniunktury "przykręcać finansową śrubę", poprzez ograniczanie podaży pieniądza.

Systemy społeczno-gospodarcze

faszyzm - (z włoskiego fascio - wiązka, związek), kierunek polityczny powstały po I wojnie światowej, jako opozycyjny wobec działalności socjalistów i komunistów. Głoszący hasła skrajnie nacjonalistyczne, antydemokratyczne i antyliberalne, zmierzający do stworzenia państwa totalitarnego i monopartyjnego. Zarówno w polityce wewnętrznej, jak i zagranicznej faszyzm stanowił jeden z najbardziej wstecznych kierunków w dziejach ludzkości. Gospodarka państwa faszystowskiego była przykładem silnego modelu etatystycznej gospodarki rynkowej, tzn. że państwo respektowało istnienie własności prywatnej i nie zakazywało funkcjonowania prywatnej przedsiębiorczości, ale prowadziło bardzo silny interwencjonizm gospodarczy, a powiązania z wielkimi koncernami lub zakładami nie odbywały się na zasadzie procentowego udziału państwa w danej spółce lecz zwyczajnych zleceń-kontraktów desygnowanych przez państwo do poszczególnych przedsiębiorstw (nawet prywatnych). Model gospodarki państwa faszystowskiego zakładał przede wszystkim gospodarowanie na rynku wewnętrznym. Totalitaryzm odrzuca gospodarcze współdziałanie z innymi, a więc wspomożenie własnego przemysłu poprzez nałożenie wysokich ceł na artykuły importowane wiązało się z identyczną polityką innych państw, które uczestniczyły w wymianie handlowej z państwem faszystowskim a w konsekwencji oznaczało to swoistą alienację gospodarczą państwa totalitarnego.

socjalizm - (łac.societas - wspólnota) - wieloznaczne pojęcie, odnoszące się do prób zmniejszenia nierówności społecznych i upowszechnienia świadczeń socjalnych, lub poddania gospodarki kontroli społecznej (poprzez instytucje państwowe, samorządowe, korporacyjne lub spółdzielcze). Częścią wspólną wszystkich odmian socjalizmu jest (częściowe lub całkowite) odrzucenie idei kapitalistycznego wolnego rynku, ograniczenie własności prywatnej oraz promowanie idei sprawiedliwości społecznej. Socjalizm w marksizmie to typ państwa i społeczeństwa, w który przekształca się kapitalizm i który poprzedza komunizm: jego cechą konstytutywną jest zasada "od każdego według jego zdolności, każdemu według jego pracy". Jako "socjalistyczną" określano także gospodarkę planową, a także politykę gospodarczą zwiększającą równość ekonomiczną kosztem wolności gospodarczej. Narzędziami takiej polityki były: redystrybucja dochodu narodowego (progresywne podatki, dotacje do towarów i usług); towarów i usług; nacjonalizacja (najczęściej upaństwowienie) środków produkcji, także wspieranie spółdzielczości.


komunizm - (z łaciny communis - wspólny, powszechny), zbiór poglądów ideologicznych i zbudowany na tej podstawie program polityczny dążący do stworzenia bezklasowego społeczeństwa, wprowadzenia zasad egalitaryzmu i zniesienia własności prywatnej. Społeczeństwo komunistyczne miało być ujednolicone pod względem przekonań i zachowań politycznych. Elementy ideologii komunistycznej (np. dotyczące sprawiedliwości) można spotkać zarówno u Platona, jak i Tomasza z Akwinu. Wielki przemysł spowodował masową migracje ludności wiejskiej do miast co spowodowało wytworzenie się wielu metropolii. Zazwyczaj robotnicy byli słabo opłacani i źle traktowani przez co zwiększał się w szybkim tempie niedostatek ich rodzin. Warunki bytowania proletariatu sprawiały, że stawał się on podatny na nowe ideologie, które zmieniłyby ich rozpaczliwą sytuacje. W połowie XIX wieku Karol Marks i Fryderyk Engels sformułowali teorie filozoficzną i ekonomiczną komunizmu. Lenin ustanowił specjalnym dekretem nowy model gospodarczy zwany “komunizmem wojennym”. Polegał on na bezwzględnym podporządkowaniu wszystkich dziedzin gospodarki wojnie prowadzonej przez bolszewików. Zatem produkcja przemysłowa nastawiona została na cele wojskowe, a żywność była rekwirowano chłopom. Taka polityka gospodarcza spowodowała w Rosji nie bywałe szkody, ponieważ zmalała produkcja przemysłowa i rolna co w konsekwencji wywołało głód w miastach. W 1921 roku na zjeździe partii komunistycznej przyjęto program nowej polityki gospodarczej mającej wydźwignąć kraj z ruiny. Otrzymała ona oficjalną nazwę - Nowa Ekonomia Polityczna (NEP), który zakładał przyzwolenie władz na drobną własność prywatną i znosiła obowiązek przymusowego dostarczania przez chłopów płodów rolnych. Dzięki tej polityce Związek Radziecki bardzo szybko zdołał podnieść się ze zniszczeń i poprawić warunki bytowania wielu mieszkańców .

gospodarka centralnie sterowana - model gospodarki nakazowo-rozdzielczej, zakładający ustalanie cen, płac oraz charakteru produkcji i redystrybucji na poziomie centralnego planu.
dominuje państwowa własność środków produkcji. Cechy: państwo zarządza przedsiębiorstwami , ustala ceny, płace, limity i kontyngenty (brak konkurencji), cele gospodarcze są określone przez centralne planowanie, główne decyzje dotyczące poziomu zużycia zasobów struktury produkcji , jej podziału i organizacji są określone przez organ centralny

gospodarka sterowana przez rynek - to taka, w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji, podejmowane są przez suwerenne podmioty gospodarcze, kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. W tym systemie gospodarczym bardzo ważnym czynnikiem jest konkurencja. Prowadzi ona do obniżania cen produktów i usług oraz do podnoszenia ich jakości. Dzięki temu że występuje zjawisko konkurencji potencjalny nabywca (produktów, usług)ma bardzo dużą możliwość wyboru. Podmiotami gospodarki rynkowej są: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, administracja państwowa, władza lokalna

Transformacja gospodarcza

System kapitalistyczny - funkcjonuje wolny rynek, konkurencja - osoby oferują swoje towary na rynku - prywatna własność środków produkcji!
prawo maksymalizacji zysku

Etapy:
kapitalizm wolnokonkurencyjny
- dużo drobnych producentów
- ceny kształtuje rynek (koszty produkcji)
- producenci nie mają wpływu na wysokość cen
- wielkość zysku jest taka sama w podobnej wlk producentów
-mobilność kapitału
wolna konkurencja doprowadza do monopolizacji gospodarki dwiema drogami:
odkładanie zysku indywidualnego na zwiększenie kapitału początkowego - koncentracja kapitału
centralizacja kapitału - łączenie kapitałów indywidualnych w jeden

monopol - sprzedawca ma wyłączność na sprzedaż, dyktuje warunki sprzedaży, ceny
oligopol - np. pare marek oferuje swoje wyroby, usługi
duopol - sytuacja na rynku, gdy mamy dwóch producentów dyktujących ceny i warunki sprzedaży

gospodarka państwowo-monopolistyczna


system socjalistyczny - początek XX wiek, Marks
Społeczna własność środków produkcji, podział wg potrzeb
Mechanizm i jego funkcja polega na tym, że poszczególne jednostki gospodarcze podejmują decyzje wg swoich celów i preferencji. Mówimy że mechanizm rynkowy ma charakter mechanizmu expost.
Drugi mechanizm przy pomocy którego steruje się gospodarką jest to centralne sterowanie, na gtóre składa się centralne planowanie i zarządzanie.

Gospodarka kapitalistyczna/socjalistyczna

80% własność prywatna,
20% własność państwa,
wolny rynek,
gospodarka kapitalistyczna
0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

20% własność prywatna,
80%własność państwa,
gospodarka centralnie sterowana,
gospodarka socjalistyczna


system ex ante - gospodarka centralnie sterowana

Funkcjonują trzy schematy transformacji z gospodarki socjalistycznej do kapitalistycznej:

  1. Szokowa (np. Polska)

  2. Powolna

  3. Przyłączeniowa (np. Niemcy)

Październik/grudzień 89 ogłoszony został program stabilizacji gospodarczej, który nosi nazwę planu Balcerowicza. Składa się on z trzech płaszczyzn:

stłumienie inflacji za pomocą takich środków jak ograniczenie deficytu państwa, zmniejszenie tempa wzrostu masy pieniądza na rynku, podwyższenie oprocentowania lokat, kontrola wzrostu płac, stabilizacja kursu walut

Mechanizm funkcjonowania rynku (prawo popytu i podaży)

Popyt - zapotrzebowanie stwarzane na rynku na dane dobra przez producentów i konsumentów przy określonej cenie towaru
Popyt efektywny - rzeczywisty popyt na rynku, mający pokrycie w sile nabywczej konsumentów i producentów
Popyt potencjalny - popyt poparty chęcią zakupu
Popyt jednostkowy - popyt pojedynczej osoby na określone dobro
Popyt globalny - popyt wszystkich konsumentów na określone dobro

Podaż - ilość dóbr i usług oferowanych na rynku
Podaż potencjalna - ilość towarów i usług, która pogłaby być na rynku, gdyby wykorzystane były wszystkie moce produkcyjne
Podaż efektywna - rzeczywista podaż na rynku


Czynniki kształtujące popyt:

Di - popyt na dane dobro
Pij - cena dobra komplementarnego
M - moda
Y - dochody

0x01 graphic

Di = f(Pij,Y,M)

Paradoks Giffena! sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, zwanych dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie.

0x01 graphic

Przy dobrach komplementarnych
jeśli popyt na dobro komplementarne spada ze względu na wzrost jego ceny to popyt na dane dobro tez spada

Przy dobrach substytucyjnych
jeśli popyt na dobro substytucyjne spadnie pod wpływem wzrostu jego ceny, to popyt na dane dobro wzrosnie

0x01 graphic
dobra luksusowe

0x01 graphic
potrzeby niższego rzędu

Paradoks Veblena! dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr. Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i - paradoksalnie - rośnie wraz z ceną. Przyczyna tego zjawiska tkwi w chęci ukazania przez najzamożniejsze grupy społeczne swojego statusu materialnego za sprawą posiadanych dóbr luksusowych. Przykładami tego rodzaju dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantów mody.
Efekt Veblena i efekt spekulacyjny.
D - popyt
P - cena
Q - ilość jednostek towaru

Podaż na dane dobro:

Si = f(Pi,K,dostępność)

K - koszty produkcji
dostępność do srodków wytwórczych
Pi - cena dobra

wzrost ceny-> wzrost podaży
0x01 graphic

0x01 graphic


należy rozróżnić wielkość popytu i zmianę popytu
zmiana wielkości popytu jest spowodowana zmianą wielkości ceny i jest odzwierciedlona ruchem po krzywej popytu

0x01 graphic

przesunięcie krzywej popytu po układzie współrzędnych odzwierciedla wpływ innych czynników na popyt niż cena tego towaru


0x01 graphic

identyczną sytuację jak przy popycie obserwujemy w przypadku podaży. Zmianę wielkości podaży spowodowaną wysokością ceny danego towaru odzwierciedla ruch po krzywej podaży. Działanie innych czynników pozacenowych.

Miarą ilościowych zmian popytu, dochodu czy innych czynników jest elastyczność. Elastyczność odpowiada na pytanie o ile zmieni się Y jeżeli zmienna X zmieni się o daną wielkość, lub o ile procent zmieni się zmienna Y, jeżeli zmienna X zmieni się o dany %.

Rodzaje elastyczności popytu:

0x01 graphic
wartość negatywna (-)

dDi - przyrost popytu

dDi = D0 - D1

D0 - okres początkowy
D1-okres następny

Ecenowa = zmiana popytu (%) : zmiana ceny (%)

  1. Ec > 1
    Elastyczność większa od jednostki oznacza iż wzrost ceny o 1 powoduje spadek popytu o więcej niż 1. Mówimy wówczas że popyt jest elastyczny.

  2. Ec = 1
    Elastycznośc równa 1 oznacza, że zmiana ceny o 1 powoduje zmianę popytu również o 1, popyt jest proporcjonalny

  3. Ec < 1
    Elastyczność mniejszaa od jednostki oznacza iż spadek ceny o 1 powoduje wzrost popytu o więcej niż 1.

  4. Ec - > nieskończoność
    Mimo braku zmiany ceny popyt może zmieniać się bardzo silnie na + i - . Mówimy wówczas, że popyt jest doskonale elastyczny.

  5. Ec = 0
    Zmienia się cena towaru, a konsument nie reaguje - dobra podstawowe
    Zmiana ceny w górę lub w dół powoduje zmianę popytu bliską zeru. Popyt jest doskonale nieelastyczny.

0x01 graphic
Pj - dobro komplementarne

0x01 graphic
Y - dochody

0x01 graphic
Pi - cena danego dobra

dobro normalne - dobro wyższego rzędu

Cena równowagi - cena satysfakcjonująca producentów i konsumentów, występuje wówczas, gdy popyt jest równy podaży.

Czasem producenci proszą państwo o skup interwencyjny, gdy cena równowagi jest poniżej ich oczekiwań - nadwyżka podaży nad popytem (nadwyżka towarowa). Rząd może ustalić sztywną cenę, wyższą od ceny równowagi - cena minimalna.
Cena minimalna powinna zapewnić producentowi zwrot kosztów wytwarzania i minimalny zysk.

Elastyczność cenowa - stosunek względnej zmiany wielkości popytu do względnej zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiana ceny danego dobra lub usługi.

Obligatoryjne zastosowanie ceny maksymalnej może wystąpić w sytuacji niedoboru podaży w stosunku do popytu. Rząd chce wówczas chronić interesu konsumenta umożliwiając mu dostęp do towarów pierwszej potrzeby.

Formy przedsiębiorstw

Formy organizacyjno prawne


Przedsiębiorstwa własności indywidualnej - zakład osób fizycznych, bardzo mała działalność, zatrudnianie zazwyczaj rodziny, oparta na własnym kapitale, drobne zakłady produkcyjne/usługowe
pojawiły się licznie po 89roku
teraz 2,5mln

23.12.88 - ustawa o działalności gospodarczej
2004 - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Zalety:

Wady:


Spółki - współcześnie to prawne formy prowadzenia działalności gospodarczej. Tworzone są przez wniesienie wkładów indywidualnych na rzecz jednego podmiotu gospodarczego. Wkładami mogą być: wkład osobowy, kapitałowy, i rzeczowy (aport)
Główna cecha: proporcjonalne dzielenie zysku w stosunku do wniesionego wkładu - podobnie rozliczane są straty.

Podstawa prawna

Podział ze względu na rodzaj wkładu:

W okresie międzywojennym w Polsce spółki działały na podstawie Kodeksu Handlowego uchwalonego w 1934r.

W 2001 uchwalony został Kodeks Spółek Handlowych i wprowadził on dwie nowe spółki (partnerska i komandytowo-akcyjna).

Spółki osobowe - swoją nazwę biorą stąd, iż są oparte na osobowości wspólników same takiej nie posiadając. Oznacza to, że nie są odrębnym od wspólników przedmiotem prawnym. W tego typu firmę wspólnicy angażują nie tylko swój majątek ale przede wszystkim pracę. Sprawy firmy z reguły prowadzone są przez samych wspólników. Liczba wspólników zazwyczaj jest niewielka, natomiast ryzyko prowadzenia działalności jest bardzo znaczne, bowiem wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym za działalność spółki, jeśli egzekucja z jej majątku jest niemożliwa. Wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń z majątku wszystkich wspólników bądź każdego z osobna.

Spółki kapitałowe - głównym rodzajem wkładu jest kapitał, lub udział rzeczowy wyrażony wartościowo. Posiadają osobowość prawną, co oznacza, iż są odrębnym od wspólników podmiotem prawnym. Konsekwencją tego jest podwójne opodatkowanie spółki i wspólnika, jeżeli uzyskał on dochód w postaci dywidendy. Odpowiedzialność wspólników za działalność firmy ogranicza się do wysokości wniesionego kapitału. Z tego powodu do prowadzenia spółki powołane są określone organy:

Zarząd + szef zarządu -> rada nadzorcza (komisja rewizyjna) -> walne zgromadzenie wspólników

Zalety:

Wady:

Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa - j.s.S.P.
Wprowadzone podczas transformacji. Podstawa prawna: ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

Przedsiębiorstwo państwowe
0x01 graphic

j.s.S.P
0x01 graphic
0x01 graphic

* prywatyzacja
* restrukturyzacja przedsiębiorstwa (zmiana struktury zatrudnienia/kosztów)

Komercjalizacja często przeprowadzana jest jako początek właściwej prywatyzacji, polega to na tym, że skarb państwa zbywa część swoich akcji udziału podmiotom prywatnym. Komercjalizacja również może służyć restrukturyzacji przedsiębiorstwa polegającej na dokonaniu zmian organizacji, zatrudnienia, majątku, tak aby przystosować przedsiębiorstwo do dział. zasad rynkowych. Często skarb państwa chce „upiec dwie pieczenie na jednym ruszcie” ;) czyli przystosować przedsiębiorstwo do dział rynku i zachować wpływy na zarządzanie/ najczęściej komercjalizacji podlega: górnictwo, energetyka, infrastruktura, przemysł chemiczny.

Spółdzielnie - dobrowolne zrzeszenie członków, o zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzą działalność gospodarczą. Może być nastawiona na zysk, a;e niekoniecznie. Każdy spółdzielca ma 1 głos = równość członków + otwarte drzwi. Zmienna wielkość funduszu udziałowego. Za zobowiązania spółdzielnia odpowiada swoim majątkiem - pełna odpowiedzialność. Spółdzielnia ponosi odp. Do wysokości wkładu członkowskiego. Struktura włacz w spółdzielni jest identyczna jak w spółkach. Podstawą prawną jest prawo spółdzielcze z 82 roku.

Z definicji przedsiębiorstwa państwowe są przedsiębiorstwami publicznymi gospodarującymi na potrzeby społeczeństwa, mniejszych grup lokalnych społeczności lub ogółu społeczeństwa. Ich działalność nie tyle nastawiona jest ba wypracowanie zysku ile na zaspokojenie potrzeb tych społeczeństw. Najczęściej p.p. są: firmy mające strategiczne znaczenie dla gospodarki (kolej, poczta, energetyka, górnictwo), przynoszącymi bardzo duże zyski (zbrojeniówka), deficytowe, do których skarb państwa dotuje.

Ustawa z 81 roku o p.p.: samodzielność, samorządność, samofinansowanie

Opis spółek

Spółka cywilna (s.c.), także spółka prawa cywilnego - jeden z rodzajów umów znanych polskiemu prawu cywilnemu.
W odróżnieniu od spółek kapitałowych spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, nie stanowi jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej jak spółki osobowe, lecz jest konstrukcją regulowaną przez prawo zobowiązań (art. 860-875 Kodeksu cywilnego). Nie stanowi więc samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. W związku z tym spółka cywilna nie ma własnego mienia - nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność (czy, będąc precyzyjnym, wspólność) łączną. Także wspólnicy, nie spółka, prowadzą ewentualne przedsiębiorstwo, które podlega rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej właściwego wójta, burmistrza, prezydenta miasta. To wspólnicy są przedsiębiorcami i to oni mają firmy (oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorcę). Spółka cywilna nie może mieć firmy.
Zawierając umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, przy czym nie musi to być działalność zarobkowa - dopuszczalne jest np. powołanie spółki w celu wspólnej budowy drogi. Umowa spółki powinna zostać zawarta na piśmie dla celów dowodowych (ad probationem). Istotą spółki cywilnej jest stałość jej składu osobowego, wobec czego wspólnik nie może rozporządzać udziałem w majątku wspólnym ani w jego składnikach, utrudnione jest także wystąpienie ze spółki.
Do osiągnięcia celu spółki zazwyczaj niezbędne jest utworzenie majątku wspólnego, który powstaje z praw wniesionych w postaci wkładów oraz z usług wspólników. Za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie zarówno majątkiem spółki, jak i majątkiem indywidualnym. Prawo do udziału w zyskach i obowiązek pokrywania strat mają wszyscy wspólnicy; może on, choć nie musi, zostać skorelowany z wysokością wkładów. Obowiązek pokrywania strat można wyłączyć w umowie, lecz nie wolno wykluczyć wspólnika od udziału w zyskach (zobacz spółka lwia).
Jeżeli przez dwa kolejne lata przychody wspólników spółki cywilnej przekraczają równowartość 1,2 mln euro, spółka musi być wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego a wspólnicy jednocześnie wykreśleni z właściwej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Tym samym przestaje być spółką cywilną, a zaczyna być spółką jawną.

Spółka jawna jest osobową spółką handlową i praktycznie stanowi odpowiednik spółki cywilnej. Główna różnica to subsydiarna odpowiedzialność wspólnika i obowiązek ujawnienia w nazwie co najmniej nazwiska (firmy) jednego ze wspólników.
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem przepisu, który mówi, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).
Umowa spółki jawnej musi zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
3) przedmiot działalności spółki,
4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Spółkę jawną należy zarejestrować we właściwym sądzie rejestrowym. Wniosek o wpis musi zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,
4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji.
Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia. Ten kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu przedsiębiorstwa przez tego przedsiębiorcę przed dniem utworzenia spółki.
Wspólnik nie pobiera wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z prowadzeniem spółki. Oznacza to, że podobnie jak w spółce cywilnej nie może być kosztem uzyskania przychodów wynagrodzenie wspólnika.
Zalety
Duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, możliwość reprezentacji spółki przez każdego wspólnika, ale również możliwość wyłączenia w umowie wspólnika/wspólników z reprezentacji.
Możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika (np. Jan Kowalski i spółka)
Brak określonych wymagań kapitałowych
Stosunkowo niskie koszty rejestracji
Wady
Odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy, jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z majątku firmy.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Kodeks spółek handlowych przewiduje również możliwość wykonywania zawodu w spółce partnerskiej dla innych zawodów, jednak pod warunkiem, że rozwiązanie takie zostanie zapisane w odrębnej ustawie.
Umowa spółki partnerskiej powinna zawierać:
1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2,
4) w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
5) firmę i siedzibę spółki,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Przed zgłoszeniem spółki partnerskiej do właściwego rejestru należy zawrzeć umowę spisaną w formie aktu notarialnego.  Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie i partner bądź i partnerzy albo spółka partnerska oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce, np. Jan Kowalski i partnerzy - księgowi.
Zgłoszenie  spółki do sądu rejestrowego musi zawierać:
1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń,
2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
3) przedmiot działalności spółki,
4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów,
5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, kiedy jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.
Zalety
Ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w wykonywaniu działalności przez innych partnerów
Jednoznaczne określenie profilu spółki w nazwie
Brak określonych wymagań kapitałowych
Możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika (np. Jan Kowalski i partnerzy - księgowi)
Wady
Spółka działa wyłącznie w zakresie wykonywania zawodu partnerów.
Konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego
Odpowiedzialność za zobowiązania
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Ale umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych

Spółka komandytowa jest spółką specyficzną. Pozwala prowadzić działalność w szerokim zakresie i dowolnym rozmiarze dając wspólnikom bardzo dużą swobodę w kształtowaniu odpowiedzialności za sprawy spółki i jej zobowiązania.
Ponieważ w prosty sposób umożliwia wyłączenie odpowiedzialności części wspólników (komandytariuszy) za zobowiązania spółki, jest świetną formą pozyskiwania kapitału do przedsięwzięć.
Osoba bez kapitału, mająca za to pomysł lub działające przedsiębiorstwo wymagające dokapitalizowania odpowiada w takiej spółce za zobowiązania i zajmuje się prowadzeniem spraw spółki i jej reprezentowaniem (komplementariusz).
Zasadą w takiej spółce jest, że co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Nazwisko co najmniej jednego komplementariusza musi być ujawnione w nazwie firmy. Nazwa firmy może brzmieć np. Jan Kowalski i wspólnicy - spółka komandytowa.
Komandytariusz, który ujawnia swoje nazwisko w nazwie firmy, odpowiada za zobowiązania spółki tak samo jak komplementariusz.
Umowa spółki komandytowej musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego i powinna zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności,
5) sumę komandytową.
Zalety
Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej
Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy
Brak określonych wymagań odnośnie sumy komandytowej
Wady
Konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego
Rachunkowość może być prowadzona wyłącznie na zasadach ustawy o rachunkowości (księgowość pełna) co jest szczególnie uciążliwe przy małym rozmiarze działalności.
Odpowiedzialność za zobowiązania
Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej, komplementariusz całym swoim majątkiem. Komandytariusz odpowiada jednak całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie (nazwie) spółki komandytowej.
Komandytariusz odpowiada również za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, do których komandytariusz nie był uprawniony (działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres). Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu, wniesionego do spółki, ale w przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części odpowiedzialność zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Spółka jest w swojej konstrukcji podobna do spółki komandytowej i wykazuje pewne pokrewieństwa ze spółką akcyjną.
W sprawach nieuregulowanych w dziale dot. spółki komandytowo-akcyjnej , do spółki tej stosuje się:
a) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, przepisy dotyczące spółki komandytowej,
b) w pozostałych sprawach odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.
Spółka komandytowo-akcyjna przeznaczona jest raczej do wykonywania działalności w większym rozmiarze, na co wskazuje zapis w Kodeksie Spółek Handlowych o minimalnym kapitale zakładowym wynoszącym co najmniej 50.000 zł. Wymogi formalne wobec spółki komandytowo-akcyjnej również są większe niż wobec pozostałych spółek osobowych.
Odrębnie od pozostałych spółek osobowych aktem, regulującym wewnętrzne stosunki w spółce nie jest umowa spółki a statut.
Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze i powinien on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,
5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,
6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności,
8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne zaznaczenie tej okoliczności,
9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Ponieważ komplementariusz nie ma obowiązku uczestniczenia w pokryciu kapitału zakładowego ta forma spółki jest znakomita dla realizacji bardziej kapitałochłonych pomysłów, na realizację których pomysłodawca nie ma środków i zaprasza do finansowania grupę osób (akcjonariuszy).

W odróżnieniu do spółek osobowych, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną i jest spółką kapitałową.
W imieniu spółki działa jej zarząd a nie wspólnicy. Wspólnicy zasadniczo nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Spółka z o.o. była począwszy od roku 1989 bardzo popularną formą prowadzenia działalności. Wynikało to z faktu niskich wymagań kapitałowych i wyłączenia odpowiedzialności wspólników. Podniesienie wysokości minimalnego kapitału zakładowego  do 50.000 złotych z pewnością ograniczy rejestrowanie nowych spółek.
Spółki istniejące w dniu 01.01.2001r. musiały do 01.01.2004r. podwyższyć kapitał co najmniej do wysokości 25.000 zł, a do dnia 01.01.2006r. do wysokości 50.000 zł. Spółki, które nie podwyższyły kapitału będą musiały to uczynić na wezwanie sądu, pod rygorem sankcji - od grzywny do rozwiązania spółki. Do czasu podniesienia kapitału wspólnicy nie mogą pobierać ze spółki dywidendy ani innych świadczeń.
Podwyższyć lub objąć kapitał można w drodze aportu rzeczowego. Konieczna wtedy będzie wycena aportu przez biegłego.
Spółka z o.o. jest dobrą formą do prowadzenia działalności  zarówno w niewielkim jak i dużym rozmiarze. Spółka może być jednoosobowa, do spółki w razie potrzeby bez wielkich komplikacji można przyjąć nowego wspólnika, spółka może uzyskiwać koncesje i zezwolenia.
Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sporządzana jest w formie aktu notarialnego i powinna określać co najmniej:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) wysokość kapitału zakładowego,
4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Zalety
Wyłączenie odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki
Możliwość pozyskania kapitału poprzez pozyskanie nowego wspólnika
Możliwość pokrycia udziału w kapitale aportem rzeczowym (maszyny, urządzenia)
Wady
Wysoki minimalny kapitał zakładowy
Kosztowna procedura rejestracyjna
Brak możliwości zawierania umów o pracę z członkami zarządu będącymi jednocześnie wspólnikami bez powołania pełnomocnika lub rady nadzorczej
Odpowiedzialność za zobowiązania
Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, za jej zobowiązania  odpowiadają członkowie zarządu solidarnie całym swoim majątkiem.
Członek zarządu może się jednak uwolnić od odpowiedzialności  jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
Możliwe formy opodatkowania
Zasady ogólne - księgowość pełna
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych

Spółka akcyjna jest formą działalności przeznaczoną dla prowadzenia średnich i dużych przedsiębiorstw.

Do założenia spółki akcyjnej wymagany jest obecnie kapitał wynoszący minimalnie 500 000,00 zł. Spółka akcyjna jest  spółką kapitałową kumulująca kapitały wielu osób lub firm. Co prawda do założenia spółki akcyjnej wymagana jest tylko jedna osoba (z wyłączeniem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) to jest ona przeznaczona zdecydowanie do zebrania kapitału wielu akcjonariuszy.
W jednej spółce akcyjnej mogą być zaangażowane duże kapitały należące do inwestorów wiodących jak i niewielkie kapitały drobnych akcjonariuszy. Spółka akcyjna pozwala realizować przedsięwzięcia przekraczające możliwości finansowe lub organizacyjne jednej osoby lub firmy.
Spółka akcyjna ma osobowość prawną, co oznacza, że jest wyodrębnionym organizacyjnie i majątkowo podmiotem prawa. Jest płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Do jej założenia i prowadzenia zalecamy zatrudnianie profesjonalnej obsługi księgowej i prawnej.
Zalety
łatwość kumulacji kapitału oraz proste metody pozyskiwania kapitałów w trakcie trwania    działalności poprzez emisję akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych
brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki
łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki przez potencjalnych kontrahentów (jawność danych finansowych spółki)
Wady
drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji
duże wymagania formalne dotyczące działalności spółki
konieczność prowadzenia pełnej księgowości
konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej
brak wpływu na działalność spółki przez mniejszych udziałowców
skomplikowany proces likwidacji
Ze względu na wszystkie powyższe okoliczności spółka akcyjna nie jest optymalną formą przedsiębiorstwa dla rozpoczynających działalność gospodarczą.
Odpowiedzialność za zobowiązania
Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki
Możliwe formy opodatkowania
- podatek od osób prawnych
- księgowość pełna zgodnie z ustawą o rachunkowości
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych

Klasyfikacja form własności:
dotyczy przedsiębiorstw, których właścicielem może być podmiot publiczny lub prywatny.
W Polsce podstawą do rozróżnienia grupy właścicieli jest krajowy rejestr REGON. Wyróżnia on następujące rodzaje własności:

Wszystkie przedsiębiorstwa dzielą się na sektor publiczny i sektor prywatny.

Publiczny: przedsiębiorstwa państwowe, spółki prawa handlowego, część sektora instytucji niekomercyjnych, jednostki i zakłady budżetowe, jeżeli własność S.P. jest państwowych osób prywatnych lub samorządowa wynosi >50%.

Do sektora prywatnego zaliczamy: spółki prawa handlowego jeżeli własność prywatna posiada 50% i więcej kapitału, spółki cywilne, spółdzielnie, fundacje, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stowarzyszenia i organizacje społeczne.

Sektory publiczne z punktu widzenia rodzaju działalności:

PKD - Polska Klasyfikacja Działalności

Firmy (wg zasięgu działalności):