Lekcja 4 - teoria

O czym w lekcji?

• Akordy typy Xsus

• Akordy typy Xadd

• Akordy typu Xomit (np. power chord)

• Akordy sekstowe (X6 i x6)

• Oznaczenie N.C.

• Jak wykorzystać wiedzę o akordach?

Pamiętasz zapewne, że podkreślałem Ci fakt, iż w budowie akordów pewną nadrzędną zasadą jest wykorzystywanie interwałów tercji.

Akordy, które dziś poznasz trochę od tego odchodzą i dlatego w ich nazewnictwie jest to podkreślone specjalnymi skrótami.

Akordy typu Xsus

W nazwie tego typu akordów występują litery "sus".

Jest to skrót od angielskiego wyrazu suspended, czyli zawieszony.

Owo zawieszenie dotyczy właśnie tercji.

Występują dwa typy tych akordów Xsus2 i Xsus4. 

Zobacz jak się je buduje. Abyś mógł je porównać z rysunkami akordów molowych i durowych z poprzednich lekcji, tak jak w tamtych lekcjach akordy zbuduję od dźwięku A.

Asus2

Asus4

Zauważ, że odległość pomiędzy pierwszym a trzecim składnikiem akordu jest tak jak w akordach durowych i molowych interwał kwinty (7 półtonów = 2 + 5 lub 5 + 2)

Jedynie drugi składnik grany jest bliżej lub dalej niż odległość tercji od pierwszego składnika.

Czyli akordy suspendowe, to takie, w których środkowy składnik (tercja mała lub tercja wielka) zmieniana jest na inny.

Tercja może być:

•    obniżona do sekundy i wtedy stosuje się zapis X2  lub (bardziej formalnie) Xsus2

lub

•    podwyższona do kwarty i wtedy stosuje się zapis X4 lub Xsus4

Dla akordu D sprawa wygląda następująco:

•     Dsus2      to dźwięki   D  E       A

•     d-moll     to dźwięki   D   F      A

•     D-dur      to dźwięki   D    Fis   A

•     Dsus4      to dźwięki   D       G  A

Podkreślę z całą stanowczością, że akordy Xsus2 i Xsus4, to są trójdźwięki.

Nie chodzi o dołożenie do akordu molowego lub durowego sekundy (sus2) lub kwarty (sus4) a zagranie tych składników zamiast tercji.

Ważne, by o tym pamiętać szczególnie w grze zespołowej.

Niedopuszczalne jest np. by gitarzysta zagrał akord Asus4, a klawiszowiec "z premedytacją" grał akord A-dur. Powstanie "zgrzyt" zupełnie niezamierzony przez twórcę aranżacji.

Mówi się, że akordy typu Xsus mają charakter neutralny, ponieważ nie są ani molowe, ani durowe.

Nazywane są zawieszonymi , a potocznie również suspendowymi lub dwójkowymi i czwórkowymi.

Czasem akord zawieszony może być czterodźwiękiem gdy mamy na myśli np. coś takiego: X7sus4 (to popularny akord)

Wtedy akord jest nadal bez tercji, a dochodzi septyma jako czwarty składnik.

Teraz wiesz już praktycznie wszystko o akordach zawieszonych.

Chcę Ci jeszcze pokazać pewną prawidłowość, która jeśli nawet nie przyda Ci się jeszcze na obecnym etapie nauki, to warto pamiętaj, że coś takiego istnieje.  Wrócisz do tego, gdy poczujesz, że już będzie Ci to przydatne.

Wyjaśnię Ci pewną tożsamość najpierw przez przykład, a później przedstawię bardziej ogólną regułę.

Dźwięki w akordzie Dsus2, to D E A.

Dźwięki w akordzie Asus4, to A D E.

Zobacz, że to te same dźwięki, tylko w innej kolejności rozpisane.

Czyli Dsus2=Asus4.

Czy są jakieś różnice między nimi?

Tak, jakieś są. Wymienię dwie:

• Gdy gramy Dsus2 (np. grając pasaż z lekcji praktycznej) zagramy w basie dźwięk D.
  Dla Asus4 zagramy bas A.
  Reszta dźwięków się nie różni.

• Czasem dźwięki (DEA) będą pełniły rolę toniki np. Dsus2, a w innym przypadku te same dźwięki będą pełniły rolę subdominanty i wtedy będziemy patrzeć na ten trójdźwięk jak na Asus4.

A teraz popatrzmy z drugiej strony, czyli od strony akordu "czwórkowego". Pozostańmy przy akordzie D jako wyjściowym w rozważaniach:

Dźwięki w akordzie Dsus4, to D G A

Dźwięki w akordzie Gsus2, to G A D

To te same dźwięki.

Czyli wniosek ogólny brzmi:

tonika sus2 = subdominanta sus4 

tonika sus4 =  dominanta sus2

Akordy typu Xadd

W akordzie typu Xadd chodzi o dołożenie jakiegoś składnika do akordu.

Add, to skrót od angielskiego added - dodany.

Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że najpopularniejszy akord tego typu to Xadd9.

Wśród gitarzystów w Polsce niewątpliwie świetnie znany z utworu "Whisky" grupy Dżem.

Któż od tego nie zaczynał? :)

My również w tym kursie niebawem "przerobimy" ten kawałek.

W przytoczonym przeze mnie utworze występuje akord Cadd9, co oznacza, że składnikami są tu dźwięki C E G z akordu C-dur i dźwięk D będący dodaną 9-tką (czyli interwałem nony). Dlatego możemy powiedzieć na ten akord "C-dur z dodaną noną".

Policz jeszcze dla swojej pewności, że D, to dziewiąty składnik skali:

C D E F G A H C D

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Może zastanawiasz się nad tym, że przecież D, to drugi, a nie dziewiąty składnik.

Praktycznie masz rację rozumując w ten sposób.

Cadd2, to będą jednak dźwięki C D E G (a nie C E G D)

Takie różnice, to już są niuanse. Możesz te akordy traktować jak jeden i ten sam.

Ja np. zagrałbym Cadd9 tak:

a Cadd2 tak:

Różnicą jest tu umiejscowienie dźwięku D w akordzie.

Zaufaj jednak we wrażliwość własnego ucha i dobierz zawsze akord lepiej pasujący w danym fragmencie.

Pamiętaj KONIECZNIE o innej ważniejszej rzeczy dotyczącej poznanych dziś akordów
- Csus2, to nie to samo, co Cadd2.

Wiesz dlaczego?

Csus2, to trójdźwięk C D G

Cadd2, to czterodźwięk C D E G.

Brzmią zdecydowanie inaczej.

Akordy typu Xomit

Skrót omit oznacza opuszczony (od ang. omited)

Zapis ten oznacza, że w granym akordzie mamy ominąć oznaczony składnik.

"Patent" ten często stosowany jest w jazzie i mocnym rocku.

• W jazzie gitarzyści często opuszczają prymę akordu, która najczęściej grana jest przez innego muzyka (np. na kontrabasie)
  np. C7+omit1, to będą dźwięki E G H

Na marginesie Powiesz pewnie, że C7+omnit1 to przecież e-moll. Bo to jest prawda. Taki sposób wykorzystania akordu uwzględnia fakt, że dźwięk C zagra np. basista. W ten sposób gitara z gitarą basową tworzy już "zwykły" akord C7+. Możesz więc zapytać, czy nie lepiej dla basisty zapisać to tak jak w ostatniej lekcji e/C (e-moll z basem C), a gitarzyście dać prostszy zapis - po prostu e-moll. Odpowiedź jest taka, że nie chodzi jedynie o prostotę zapisu i zagrania akordu. Bo jeśli muzyk będzie chciał zagrać improwizację o oparciu o harmonię, to może inaczej "podejść" do C7+ a inaczej do e/C. Te akordy mogą pełnić inną funkcję w utworze.

 

 

 

 

 

 

 

 

• W rock'u często stosuje się akordy Xomit3, czyli z pominięciem tercji akordu.
  Częściej nazywa się je wtedy X5.
  Można powiedzieć, że nazwa jest trochę dziwna, bo przecież składnik 5 (kwinta czysta) zawsze występuje zarówno w  akordzie durowym jak i molowym.
  Zapis X5 podkreśla właśnie, że 5 (kwinta) ma być jedynym granym składnikiem poza prymą czyli mamy nie grać tercji.
  X5, to zapis inny niż Xomnit3, ale oznacza to samo.
  np. A5, to dźwięki: A (pryma - podstawa akordu) i E (kwinta, czyli 5)
  Akordy te stosuje się przy ciężkiej grze gitarowej ze względu na ich mocne brzmienie na gitarze przesterowanej.
  Ostatnio takie akordy często nazywane są "Power chords"
  W przypadku tych akordów, podobnie jak w akordach typu Xsus nie da się ich określić jako moll lub dur.

Wniosek:

      A5 = Aomit3 = power chord A

Uwaga!

W myśl klasycznej teorii muzyki dwudźwięk X5 (power chord) nie jest nazywany akordem.

Akordy sekstowe X6 i x6

Kolejnym odstępstwem od stosowania tercji w akordach jest akord sekstowy (6).

Teoretycznie można byłoby go nazwać Xadd6.

Napisałem, że tylko teoretycznie, bo oczywiste jest, że seksta jest dodana do akordu, a nie np.cokolwiek zastępuje.

Możesz się spotkać zarówno z akordem X6 (durowym), jak i x6 (molowym)

Teraz na konkretnym przykładzie chcę Ci pokazać pewną prawidłowość dla akordu durowego z sekstą - X6.

Przeanalizujmy akord C6.

W akordzie tym cyfra 6 (seksta), to dźwięk A (szósty składnik skali C-dur)

C D E F G A H C

1 2 3 4 5 6 7 8

Czyli C6 to C E G A

Zwrócę Twoją uwagę na to, że gdybyśmy napisali te dźwięki od A - A C E G, to uzyskamy akord a7.

To dobra informacja dla Ciebie, bo to ułatwia życie :)

Poznałeś kolejną ciekawą zależność pomiędzy akordami C-dur i a-moll.

Bo jaka jest zależność między skalami C-dur i a-moll pewnie pamiętasz.

Przypomnę byś sobie zestawił te dwie zależności ze sobą. Tak łatwiej zapamiętać.

Skala C-dur i a-moll są skalami pokrewnymi - zbudowanymi z tych samych dźwięków (patrz poprzednia lekcja)

Oznaczenie N.C.

W nutach, tabulaturach i innych opracowaniach z akordami możesz spotkać się z oznaczeniem "N.C."

Nie oznacza to bynajmniej jakiegoś akordu.

N.C. to skrót od "No chords"

Oznacza to tyle, że mamy w tym miejscu nie grać akordów.

Dla przykładu:

We wspomnianym przeze mnie w 2-giej lekcji utworze "Dzieci" zespołu Elektryczne Gitary wokalista śpiewa na początku jedynie do rytmu perkusji.

Nad tekstem możemy wpisać w takim przypadku symbol "N.C."

 

Co ja mam grać?

Czyli jak praktycznie wykorzystać wiedzę o budowie akordów?

Zdaję sobie sprawę, że nazbierało się tych akordów...

Może się w zbuntowanej ;) głowie zrodzić pytanie:

"To co ja w końcu mam grać?"

Odpowiedź niestety nie należy do tych z serii "łatwe".

Pewnie, że można pójść na łatwiznę i zazwyczaj zadowolić się akordami dur i moll.

My jednak należymy do tych, którzy chcą wycisnąć więcej!!!

Zróbmy więc małe podsumowanie.

Dla ustalenia uwagi przyjmijmy założenie, że w harmonii chcemy używać jedynie dźwięków ze skali C-dur i żadnych innych.

Jakie akordy spośród poznanych możemy grać?

Popatrz do tabeli:




--------------------------

To już jest koniec... :)

Lekcja skończona. Poznałeś teorię o akordach jakie możesz spotkać w przynajmniej  95% opracowaniach utworów innych niż jazzowe (w jazzowych więcej jest harmonii - akordów rozbudowanych powyżej 4 składników)

 

Dobra rada! Uporządkuj wiedzę o harmonii. Przeanalizuj ponownie wszystkie lekcje teoretyczne. Upewnij się, że wszystko układa Ci się w spójną logiczną całość!!!

Już w kolejnej - piątej lekcji rozbudujemy razem harmonię jednego konkretnego utworu, a w szóstej lekcji zrobimy analizę jednego konkretnego utworu z bardzo ciekawą harmonią.

Przygotuj się do tego dokładnie.

Zobaczysz jak wykorzystując wiedzę teoretyczną jaką poznałeś i zmieniając trochę harmonię będziemy mogli zmienić klimat utworu.

Jako zachętę posłuchaj jak może zabrzmieć "zwykły" akord C na skali C-dur.

Pasażem, który poznałeś w lekcji praktycznej zagram wszystkie możliwości z pierwszego wiersza ostatniej tabeli w lekcji.

http://www.gitara-lekcje.pl/mp3/lekcja4_teoria_akord_C_na_skali_C-dur.mp3

Harmonia tego przykładu wygląda następująco:

Csus2 | C-dur | Csus4 | C5 (Comit5) | C6 | C7+ | Cadd9 | Cadd2 | C-dur |

Uwaga! Każdy akord gram przez 2 takty.

Czyż ten banalny w zasadzie przykład nie brzmi ciekawie???

---