Układ kostny, stawowy, więzadłowy kręgosłupa

KRĘGOSŁUP

* składa się z kości zwanych kręgami

* kręgi łącząc się ze sobą tworzą elastyczny słup będący osią tułowia

* kręgosłup składa się z 33-34 kręgów i dzieli się na 5 odcinków

* rozróżniamy następujące odcinki kręgosłupa:

-> szyjny - 7 kręgów oznaczane literą C [cervitis - szyja]

-> piersiowy - 12 kręgów oznaczane literą T lub Th [toracis - klatka piersiowa]

-> lędźwiowy - 5 kręgów oznaczane literą L [lumborum - lędźwie]

-> krzyżowy - 5 kręgów [assacrum - kość krzyżowa]

-> guziczny - 3-5 kręgów [kokis - kość ogonowa]

*odcinki szyjny i lędźwiowy wygięte się do przodu, co określa się mianem lordozy, natomiast piersiowy i krzyżowy wygięte się do tyłu co określa się mianem kifozy

* wyróżniamy przednie i tylnie „więzadła podłużne”

-> przednie wzmacniają elastyczną przednią jednostkę funkcjonalną (trzony), krążki międzykręgowe

-> tylne wzmacniają tylną część połączeń trzonów od strony kanału kręgowego

* „więzadła międzykolczyste” łączą wyrostki kolczyste

* „więzadła międzypoprzeczne” łączą wyrostki poprzeczne

* „więzadła żółte” łączą łuki kręgowe poszczególnych kręgów

*kręg składa się z trzonu kręgu, łuku kręgu oraz z siedmiu wyrostków (wyrostek kolczysty służy do przyczepu mięśni)

RÓŻNICE W BUDOWIE KRĘGÓW

* kręgi poszczególnych odcinków kręgosłupa różnią się od siebie budową i wielkością. Kręgi lędźwiowe charakteryzują się większymi trzonami kręgów, oraz wydłużonymi do tyłu wyrostkami kolczystymi i górnymi wyrostkami stawowymi kręgów

* kręgi szyjne posiadają jeszcze mniejsze trzony kręgów niż te w kręgach piersiowych, lecz ich łuki kręgowe są szerokie. Dwa najwyższe kręgi szyjne są przystosowanego łączenia się z czaszką

KRĘGI ATLAS I AXIS (szczytowy i obrotowy) kręgi C1, C2

* C1 i C2

Najbardziej nietypowe są dwa pierwsze kręgi oraz kręgi odcinka szyjnego: dźwigacz (atlas) oraz obrotnik (axis). Ten pierwszy nie ma trzonu i tworzą go jedynie łuki kręgowe. Dźwigacz tworzy powierzchnie stawowe umożliwiające potakujące ruchy głowy, natomiast z obrotnikiem tworzy połączenie umożliwiające ruchy głowy.

* C7

Nietypowy jest również ostatni kręg, nazywany czasami kręgiem wystającym, ponieważ jest to pierwszy wyczuwalny krąg na ludzkiej szyi. Ma masywniejszy wyrostek kolczysty bez rozdwojenia na końcu. Pozostałe kręgi odcinka szyjnego różnią się nieco rozmiarem i kształtem - niższe są nieco większe ale zawsze mają trzony i łuki kręgowe.

KRĄŻEK MIĘDZYKRĘGOWY

* potocznie „dysk” - występuje między trzonami kręgów i zbudowany jest z jądra miażdżystego (gęste galaretowane wypełnienie) otoczonego pierścieniem włóknistym. Pierścień włóknisty tworzą przebiegające naprzemiennie skośne włókna kolagenowe i elastyczne. Pierścień ten jest znacznie grubszy gdzie najczęściej ulega uszkodzeniom.

* twarde elastyczne włókna tkanki łącznej, z których składa się pierścień włóknisty, łączą każdy krążek międzykręgowy z trzonami kręgów powyżej i poniżej. Dlatego właśnie krążek międzykręgowy nigdy nie „ślizga się”. Może on jedynie przerwać się wysączając część żelowego jądra miażdżystego przez osłabiony pierścień włóknisty lub ulec zwyrodnieniu.

FUNKCJE

* krążek międzykręgowy pełni jednocześnie funkcję amortyzatora kręgosłupa i zapewnia mu ruchliwość (jako łożysko kulkowe). Umożliwia zginanie, prostowanie, ruchy boczne, obrotowe. Dzięki dyskom kręgi nie ocierają się o siebie. Ma zdolność resorpcji (zbieraniu wody)

DYSKOPATIA

* z wiekiem w wyniku przeciążeń, elastyczność krążków międzykręgowych maleje i mogą powstać uszkodzenia (pęknięcia) pozwalające na przemieszczenie się całości lub części jądra miażdżystego (dyskopatia) oraz powstanie jego przepukliny.

* głównymi przyczynami przemieszczania się jądra miażdżystego jest utrata prawidłowych krzywizn kręgosłupa, brak dostatecznej koordynacji nerwowo - mięśniowej co prowadzi do utraty fizjologicznej lordozy, co z kolei powoduje długotrwałe przemieszczenie się masy jądra miażdżystego (przeważnie do tyłu)

* przyczyny te mają głębokie podłoże w między innymi szybko postępujące zmiany w „cywilizacyjnym” trybie życia, czyli brak ruchu i dominująca w naszym życiu pozycja siedząca. Ruch to przede wszystkim praca mięśni kontrolująca prawidłową postawą ciała, a co za tym idzie krzywizny kręgosłupa.

FUNKCJE KRĘGOSŁUPA

* kręgosłup pełni następujące funkcje

1. podporową - przenoszenie obciążeń

2. amortyzującą - dzięki krzywiznom

3. kinetyczną - zależne od ruchomości krzywizn

* kręgosłup jako konstrukcja wieloczołowa jest tworem mało stabilnym, postawę ciała cechuje więc równowaga chwiejna.

STABILIZACJA CZYNNA I BIERNA KRĘGOSŁUPA

* utrzymanie postawy pionowej jest możliwe dzięki stabilizacji złożonej - czynnej i biernej

* Stabilizację czynną zapewnie napięcie określonych mięśni pracujących zmiennie. Mięśnie te dzielą się na trzy grupy (układy odniesienia)

- I układ to mięśnie krótkie przykręgosłupowe. Mięśnie te pełnią funkcje stabilizatorów kręgosłupa

- II układ to mięśnie długie grzbietu (prostownik grzbietu)

- III układ tworzą mięśnie oddziałujące zarówno na kręgosłup jak i na kończyny dolne

* Stabilizacja bierna to układ stawowo - więzadłowo - torebkowy

KSZTAŁTOWANIE KRZYWIZN

* z jednej pierwotnie ogólnej kifozy przebiegającej przez całą długość kręgosłupa, po urodzeniu zaczynają się wyodrębniać: lordoza (3-4 miesiąc w związku z próbami dźwigania głowy)

* kifoza piersiowa 5-6 miesiąc (przy próbach siadania)

* lordoza lędźwiowa ok. 10-12 miesiąc życia w efekcie pionizacji

FIZJOLOGICZNE MECHANIZMY warunkujące postawę i równowagę

* Zachowanie prawidłowej postawy i równowagi zależne jest od 3 źródeł

1. receptorów czucia głębokiego

2. receptorów narządu równowagi

3. receptorów wzrokowych

ODRUCH MIOSTATYCZNY

Zasadniczym odruchem dla postawy jest odruch miostatyczny. Istotą tego napięcia właściwego wszystkim mięśniom szkieletowym jest skurcz odruchowy mięśni biorących udział w utrzymaniu postawy a więc głównie mięśni przeciwdziałających (…) :/

BÓLE PLECÓW

* Bezpośrednią najczęstszą przyczyną bólów pleców jest przeciążenie więzadeł kręgosłupa, które utrzymują kręgi we właściwej pozycji. Odpowiedzią organizmu na stan przeciążenia jest ogromny skurcz mięśni, które otaczają kręgosłup. Tylko w nielicznych przypadkach omawiane kłopoty są związane z urazami lub poważnymi chorobami na przykład nowotworowymi.

* Zwykle są efektem trwającego długi czas niewłaściwego postępowania, wadliwej postawy, nieodpowiedniego ułożenia ciała podczas snu i mało higienicznego trybu życia. Codzienny stres też.

* Napięcia spowodowane stresem najdotkliwiej odczuwamy w okolicy szyi i barków. Gdy jesteśmy zrelaksowani, przez mięśnie przepływa normalnie krew. Gdy pod wpływem stresu napinamy się, mięśnie się kurczą (…) :/

Szczególnie podatne na te dolegliwości są:

-> osoby z tzw. grupy zwiększonego ryzyka to:

- wysoki wzrost pow. 180 cm u kobiet a u mężczyzn pow. 190 cm

- otyłość

- wiek

- częste ciąże

- osłabienie mięśni brzucha

- urazy narządów ruchu

-> ze sposobem życia wiążą się następujące czynniki:

- długotrwałe prowadzenie samochodu, wymuszona pozycja, pośrednie wibracje

- uprawianie pewnych rodzajów sportów a głównie takie jak: hokej, golf, żeglarstwo, kręgle, piłka nożna.

-> praca zawodowa

- ciężka praca fizyczna

- długotrwała wymuszona pozycja

- często powtarzane ruchy zginania lub rotacji

- powtarzany wysiłek (…) :/

ZAPOBIEGANIE BÓLOM KRĘGOSŁUPA

* prawidłowa postawa - chodzić z głową lekko uniesioną a prostowanie pleców niech się stanie nawykiem

* nie siedzieć długo przy biurku - gdy się długo pracuje trzeba zrobić godzinną przerwę a krótką gimnastykę; wstawać co jakiś czas

* wykonywać pewne czynności lewą ręką, jeżeli jest się praworęcznym

* nauczyć się odpowiednio podnosić ciężkie przedmioty - trzeba wtedy przykucnąć

* nosić odpowiednie obuwie

* mieć wygodne miejsce do spania

* stosować kąpiele odprężające

* wstawać z łóżka stopniowo

* chodzić na spacery

KRĘGOSŁUP. FUNKCJE. RUCHY. OSIE I PŁACZYZNY CIAŁA

* W płaszczyźnie czołowej kręgosłup jest prosty. W płaszczyźnie strzałkowej jest wygięty w literę S

* jest narządem ruchu

* pozwala on na ruchy głowy, szyi, tułowia

* wyróżniamy ruchy w 3 podstawowych płaszczyznach:

1. zginanie i prostowanie w płaszczyźnie strzałkowej

2. pochylanie boczne w płaszczyźnie czołowej

3. obracanie w płaszczyźnie poprzecznej

* Połączenie opisanych ruchów daje ruch zwany obwodzeniem kręgosłupa. Różnice w budowie kręgów powoduje, że pochylenie boczne jest większe w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Żebra utrudniają ruch odcinka piersiowego. Budowa wyrostków stawowych odcinka lędźwiowego uniemożliwiają ruchy obrotowe

PŁASZCZYZNA CZOŁOWA

-> wyznaczana przez osie poprzeczną i pionową (biegną równolegle do czoła)

-> wyznaczana także przez siew wieńcowy

PŁASZCZYZNA STRZAŁKOWA

-> wyznaczana przez osie strzałkowe i pionowe (biegną pionowo od przodu do tyłu)

-> płaszczyzna biegnąca przez oś główną nazywana jest płaszczyzną pośrodkową (dzieli ciało na dwie połowy)

PŁASZCZYZNA POPRZECZNA

-> wyznaczana przez osie poprzeczne i strzałkowe

-> biegnie pionowo

OŚ PIONOWA

-> oś główna to ta która biegnie przez szczyt głównej (vertex)

OŚ POPRZECZNA (pozioma)

-> biegnie pod kątem względem osi pionowej

OŚ STRZAŁKOWA

-> biegnie prostopadle

-> biegnie do przodu

---