KOMUNIKACJA - przekaz informacji między uczestnikami życia społecznego za pomocą języka oraz różnych znaków i symboli, polega na przekazywaniu wiadomości i zapewnieniu łączności między pozycjami - stanowiskami w grupie. Łączność obejmuje kanały - określone drogi, którymi wiadomości są przekazywane.

KANAŁ - sieć stanowisk, pozycji społecznych w grupie, od stanowiska wejściowego do końcowego.

Rodzaje systemów łączności:

• formalny - obejmuje przepływ informacji poprzez stanowiska - pozycje społeczne i instytucje grupowe;

• nieformalny - łączność nie uregulowana żadnymi przepisami, dokonująca się samorzutnie między osobami wykonującymi różne role społeczne, oparta na wzajemnym zaufaniu i lojalności.

Funkcje komunikacji i łączności:

• informacyjno-organizatorska - wymiana wiadomości; polega na przekazywaniu wiadomości między stanowiskami w grupie: z góry na dół (programy, polecenia, zarządzenia, zapytania) i z dołu do góry (sprawozdania, odpowiedzi, meldunki); umożliwia podejmowanie, organizowanie i wykonywanie odpowiednich działań przez grupę, podejmowanie decyzji, likwidowanie zagrożeń;

• motywacyjno-inspirująca - wymiana myśli; polega na wytworzeniu atmosfery zaangażowania i wspólnoty wśród członków.

Skuteczna informacja spełnia obie te funkcje.

Elementy systemu łączności:

• nadawca,

• środki (media),

• kanały,

• odbiorca.

Dezyderaty socjotechniczne - warunki przekazywania informacji:

• występowanie wszystkich elementów systemu łączności:

• nadawca,

• środki (media),

• kanały,

• odbiorca;

• nadawane wiadomości muszą być ważne dla odbiorców, powinny być nowe;

• treść informacji musi być dostosowana do potrzeb czy zainteresowań odbiorcy;

• należy zapewnić odbiorcy potrzebę aktywności w przyjmowaniu informacji, informacja nie może mieć charakteru jednostronnego; tylko wówczas możliwa jest pełna percepcja, zrozumienie i przyjęcie treści - w przekazywaniu i odbiorze informacji występują bowiem często zniekształcenia - z przyczyn językowych (różne rozumienie treści znaczeniowej słów), psychospołecznych (dążenie do uproszczenia treści informacji, ujednolicenia, dobudowywanie znaczenia, przekłamywanie treści przeznaczonych dla przełożonych przez podwładnych), złego działania kanałów.

Warunki sprawnego działania kanałów:

• powiadamianie kręgu grupy o istnieniu kanałów porozumiewania się i sposobach korzystania z nich,

• objęcie kanałami wszystkich stanowisk służbowych i zapewnienie połączenia z centralą,

• uczynienie kanałów możliwie krótkimi;

• wykorzystywanie całego kanału;

• zapobieganie zatykaniu kanałów,

• przestrzeganie zasady autentyzmu i prawdziwości informacji.

DYSTANS - odległość jednego stanowiska - pozycji od następnych.

SUMA DYSTANSÓW - suma wszystkich dystansów.

Modele teoretyczne łączności w grupie:

W zależności od przyjętego systemu inaczej kształtuje się zasięg bezpośredniego i pośredniego przepływu informacji do poszczególnych stanowisk. W każdym systemie łączności korzystne jest stanowisko, które pozwala na bezpośrednie połączenie z największą liczbą stanowisk, czyli ma najmniejszą liczbę dystansów. Najgorsze jest takie stanowisko, które ma najmniej połączeń bezpośrednich. Najkorzystniejszy jest system, w którym najwięcej jest połączeń bezpośrednich, a najmniej pośrednich, w którym liczba dystansów jest najmniejsza.

Im bardziej peryferyjna jest pozycja jednostki w systemie łączności, tym niższe jest morale, zadowolenie z pracy. Z tego punktu widzenia system kołowy i koncentryczny najskuteczniej likwidują peryferyjność stanowisk i są najkorzystniejsze, najmniej zaś jest system poziomy, łańcuchowy.

Z punktu widzenia skuteczności działania grupy oparte na systemie kołowym popełniają najwięcej błędów i potrzebują na zadanie więcej czasu niż grupy oparte na systemie hierarchicznym i koncentrycznym, gdzie łatwiej spełnia swą rolę przywódca, bo informacje wychodzą z jednego ośrodka - pozycji. System poziomy zaś przydatny jest w grupach, w których działania mogą być z góry zaplanowane i podzielone.

8a. KOMUNIKACJA I ŁĄCZNOŚĆ W GRUPIE

J. Turowski, Małe struktury społeczne, ss. 97-105.

4

SOCJOLOGIA GRUP SPOŁECZNYCH - ĆWICZENIA

---