SPORT OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Koszykówka na wózkach

Autor: Kosner Marta

II rok II⁰ Fizjoterapia grupa 5

CHARAKTERYSTYKA DYSCYPLINY:

Celem każdej z drużyn jest zdobywanie punktów za celne rzuty do kosza przeciwnika. Przeciwnik powinien zapobiegać zdobywaniu punktów drugiej drużynie. Przebieg gry kontrolują sędziowie oraz komisarz. W meczu zwycięża drużyna, która zdobędzie więcej punktów.

Rozgrywki międzynarodowe rozgrywane są pod patronatem International Wheelchair Basketball Federation, natomiast w USA, gdzie sport ten jest najbardziej rozwinięty podlega National Wheelchair Basketball Association. W Polsce rozgrywki Polskiej Ligi Koszykówki na Wózkach prowadzone są na zlecenie Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych „START”.

Podstawowe różnice pomiędzy koszykówka na wózkach, a koszykówka na stojąco

Zasady bardzo podobne do koszykówki sprawnych. Różnicę stanowi wózek, traktowany jako część zawodnika. Nie ma błędu podwójnego kozłowania. Błąd kroków polega na tym, że dozwolone są dwa pchnięcia kółek od wózka bez kozła.

Sprzęt: Wszyscy zawodnicy grają poruszając się na wózkach specjalnie dostosowanych do tej dyscypliny oraz indywidualnych wymagań zawodnika. Przed każdym meczem sprawdzany jest ogólny stan techniczny oraz: wielkość i kąt nachylenia kół, wysokość podnóżka i siedziska oraz rozmiary poduszki, na której siedzi zawodnik.

Parametry wózka (zgodnie z aktualnymi przepisami IWBF):

a) maksymalna wysokość od podłogi do szczytu poduszki, kiedy jest używana lub szczytu siedziska, kiedy poduszka nie jest używana nie może przekraczać:
• 63 cm dla zawodników 1.0 - 3.0;
• 58 cm dla zawodników 3.5 - 4.5.
b) zezwala się na wyłożenie siedzenia wózka gąbką, której wysokość nie może przekroczyć 10 cm; wyjątek: dla zawodników z punktami 3,5; 4,0; 4,5; grubość nie może przekroczyć 5 cm,
c) podnóżki w wózkach muszą znajdować się w swoim najwyższym punkcie 11 cm nad podłożem,
d) maksymalna średnica kół - 69 cm,
e) dopuszcza się taśmę zabezpieczającą przed spadaniem nóg z podnóżka do tyłu.
f) obowiązuje zabezpieczenie ostrych części wózka oraz numery na koszulkach.

Powrót piłki na pole obrony: uważa się, że piłka nielegalnie powróciła na pole obrony, kiedy zawodnik drużyny posiadającej piłkę jest:
• ostatnim, który dotknął piłki na swoim polu ataku, a następnie on lub jego partner jest pierwszym, który dotknął piłki na polu obrony.
• ostatnim, który dotknął piłki na swoim polu obrony, po czym piłka dotknęła pola ataku, a następnie on lub jego partner jest pierwszym, który dotknął piłki na polu obrony.
Ograniczenie niniejsze dotyczy wszystkich sytuacji na polu ataku drużyny, włącznie z wprowadzeniem piłki. Jednakże, nie dotyczy to zawodnika, który ustanowił nowe posiadanie piłki swojej drużyny w wyniku przechwytu podania przeciwnika blisko linii środkowej w trakcie kiedy miał ręce w powietrzu i nie mogąc się zatrzymać wjechał na pole obrony.

Błąd uniesienia: zawodnik nie może w czasie trwania meczu podnieś się z wózka w celu np. załapania za wysokiej piłki lub zbiórki tzw. uniesienie (ma miejsce kiedy zawodnik unosi pośladki, tak że oba pośladki nie są w kontakcie z siedziskiem wózka lub używaną poduszką, w celu osiągnięcia niezasłużonej korzyści). Kończy się to odgwizdaniem przez sędziego przewinienia technicznego (dla drużyny przeciwnej 2 rzuty osobiste oraz piłka z autu).

Unoszenia z podłogi tylnych kół wózka: kiedy zawodnik jest mocno i ściśle przywiązany do wózka i kiedy obie ręce są w powietrzu w momencie kiedy:
• sięga lub próbuje zdobyć piłkę z podłogi.
• powoduje kontakt w z innym zawodnikiem (zarówno swoim jak i przeciwnikiem).
• unosi je w celu rzutu, zbiórki, podania lub próbie zablokowania rzutu bądź podania przeciwnika, a także w celu chwycenia podania od kolegi z drużyny.
• skacze na wózku w celu wyswobodzenia się z bloku.
• uczestniczy w czasie podrzutu na rozpoczęcie I kwarty.
- sytuacja, kiedy gracz unosi z podłogi tylne koła trzymając jedną bądź dwie ręce na ciągach tylnych kół jest legalna.

- faul osobisty zawodnika powinien zostać orzeczony w sytuacji gdy w wyniku kontaktu z przeciwnikiem unosi on tylne koła, a obie jego ręce są w powietrzu i w ocenie sędziego spowodowany kontakt przynosi przeciwnikowi widoczną niekorzyść.
- błąd zawodnika powinien być orzeczony w sytuacji kiedy sięga po piłkę z podłogi lub próbuje ją podnieść, odzyskać z podłogi w wyniku czego unosi tylne koła, a obie jego ręce są w powietrzu z kontaktem z zawodnikiem bądź bez kontaktu.

„Tilting” - wychylanie: jest akcją zainicjowaną przez zawodnika, który z jedną lub obiema rękoma w powietrzu unosi jedno tylne koło i przednie małe kółko z podłogi w trakcie rzutu, obrony, przechwytu, próby przechwytu, zbiórki lub w trakcie podrzutu sędziowskiego. Zagranie to jest legalne.

Faul niesportowy - niegodny sportowca: Jeżeli zawodnik obrony w celu powstrzymania szybkiego ataku powoduje kontakt z zawodnikiem ataku, z tyłu lub z boku, a na drodze pomiędzy tym zawodnikiem, a atakowanym koszem nie ma żadnego zawodnika obrony, wtedy taki kontakt powinien zostać oceniony jako faul niesportowy. Zawodnik podlega dyskwalifikacji, kiedy zostaje ukarany dwoma faulami niesportowymi.

Faul dyskwalifikujący - Zmiany w wyposażeniu wózka niezgodne z regułami po tym jak zostały one już sprawdzone i zatwierdzone jest zwykle niesportowym zachowaniem i może być ukarane faulem dyskwalifikującym.

Faul techniczny - to faul niezwiązany z zetknięciem z przeciwnikiem wynikający z poniższych sytuacji, lecz nieograniczony tylko do nich:
• nadmierne wymachiwanie łokciami;
• opuszczanie boiska bez uzasadnionego powodu;
• wywracanie wózka, wypadanie z wózka w celu udawania faula;
• unoszenie się z wózka w celu osiągnięcia niezasłużonej korzyści.
• unoszenie obu tylnych kół z podłogi w celu osiągnięcia niezasłużonej korzyści.
• wyjmowanie stopy (stóp) z podstawki na stopy w celu osiągnięcia niezasłużonej korzyści.

• używanie jakiejkolwiek części kikuta w celu osiągnięcia niezasłużonej korzyści lub aby sterować wózkiem.

Przerwy w grze:

- w trakcie gry zdarza, się że wózek zepsuje się lub podczas dalszego użytkowanie może stać się niebezpieczny dla innych zawodników. W takim przypadku sędzia zatrzymuje czas i pozwala drużynie dokonać naprawy wózka. Jeśli naprawa nie może by ukończona w ciągu 50 sekund lub mniej od czasu kiedy gra została zatrzymana zawodnik musi być zmieniony;
- zdarzają się sytuacje, gdy zawodnik wywraca się lub wypada z wózka, a gra jest kontynuowana. Sędzia powinien zwracać uwagę, aby zawodnik nie starał się w ten sposób zatrzymywać gry w celu uzyskania niezasłużonej korzyści np. powstrzymania szybkiego ataku przeciwnika.

ZASADY GRY

Czas gry wynosi 4 x 10 min. Pomiędzy pierwszą i drugą oraz trzecią i czwartą kwartą przerwa trwa 2 minuty, natomiast pomiędzy druga, a trzecią kwartą 10 minut. Celem gry jest wrzucenie piłki do kosza przeciwnika. Kosz uzyskany rzutem z gry ma wartość 2 p., kosz z rzutu wolnego - l p., a sprzed linii 6,25 m - 3 p. Wygrywa ta drużyna, która w przepisowym czasie gry zdobędzie większą liczbę punktów. Jeśli po upływie czasu gry wynik jest remisowy, sędzia zarządza 5-minutową dogrywkę. Jeśli w czasie pierwszej dogrywki nie nastąpiło rozstrzygnięcie zarządza drugą.

W grze obowiązują następujące przepisy:
- Piłka może być podawana, rzucana lub kozłowana rękami.
- Uderzenie piłki pięścią lub nogą jest przekroczeniem przepisów.
W grze obowiązują następujące ograniczenia w czasie:
- w ciągu 5 s od gwizdka sędziego należy wprowadzić piłkę do gry (wyrzut z autu),
- jeżeli zawodnik trzymający piłkę przez 5 s nie podaje, nie rzuca i nie kozłuje piłki, uważa się ją za przetrzymaną,
- w ciągu 5 s należy wykonać rzut wolny podyktowany przez sędziego,
- każda drużyna ma 24 sekundy na przeprowadzenie akcji, oraz 8 sekund na wyjście z własnej połowy,
- nie wolno zawodnikowi pozostawać ponad 3 s w "polu 3 sekund" przeciwnika, kiedy piłka znajduje się w posiadaniu drużyny zawodnika.
Karą za przekroczenie wyżej wymienionych przepisów "o czasie" jest utrata piłki i przyznanie jej drużynie przeciwnej.
W kontaktach z przeciwnikiem nie wolno: popychać, trzymać, uderzać, utrudniać mu poruszania się, spychać i "taranować" :) W przypadkach nieprawidłowego zetknięcia się z przeciwnikiem następują tzw. przewinienia osobiste. Są one karane rzutami wolnymi (osobistymi). Mogą zaistnieć przypadki, że sędzia określa przewinienie jako obustronne. Wtedy piłkę do gry wprowadza się rzutem sędziowskim. W każdej kwarcie po czwartym faulu zespołu kolejny karany będzie dwoma rzutami wolnymi. Przewinienie techniczne karane jest dwoma rzutami wolnymi. Piłkę po rzucie wyprowadzać będzie drużyna zawodnika, który wykonywał rzuty wolne. Inne przekroczenia, jak np. niesportowe zachowanie się zawodników, określa się jako przewinienie techniczne. Karą za tego rodzaju przewinienie są dwa rzuty wolne wykonane przez zawodnika drużyny przeciwnej (techniczny). Dalszą konsekwencją w szczególnie drastycznych przypadkach przekroczeń tego typu jest dyskwalifikacja i wykluczenie z gry. Zawodnik, który popełnił 5 przewinień osobistych albo technicznych, musi opuścić boisko.

Boisko

Boisko winno mieć szerokość 13-15 m, długość 24-28 m. Nawierzchnia boiska drewniana (parkiet) - często jest "guma". W środku boiska wyznacza się koło o promieniu 1,80 m. Na liniach końcowych, pod kątem prostym do podłoża, zamocowane są tablice o wymiarach 120 X 180 cm. Tablice powinny być z twardego drewna lub przezroczystego tworzywa. Powierzchnie ich powinny być gładkie i jeżeli nie są wykonane z przezroczystego materiału, pomalowane na biało. Dolne krawędzie tablic powinny znajdować się na wysokości 2,75 m od podłoża, a urządzenia podtrzymujące tablice, co najmniej 40 cm od linii końcowej w głąb, środek tablicy zaś w odległości 120 cm od linii końcowej (nad boiskiem). Na środku tablicy, na wysokości 3,05 m od podłoża, zamocowane są obręcze (o średnicy wewnętrznej 45 cm), które po zawieszeniu siatek stanowią kosze. Po obu stronach boiska oznacza się tzw. "pola 3 sekund" (5,80 m od linii końcowej) oraz pola rzutów wolnych. Piłka do gry powinna być kulista,o obwodzie 75-78 cm i ciężarze 600-650g.

Zawodnicy

W grze rywalizują dwie drużyny. Zespoły składają się z pięciu zawodników. Każdy zawodnik nosi taki sam strój. Koszulki i spodenki musza być w jednolitym kolorze z przodu i z tyłu. Na koszulkach musza znajdować się wyróżniające się numery. Zawodnicy tej samej drużyny nie mogą mieć tego samego numeru. Zabrania się występowania w nakryciach głowy czy w biżuterii.

Komisja sędziowska

W skład Komisji sędziowskiej wchodzą:

- sędzia główny,
- sędzia pomocniczy,
- sekretarz,
- sędzia mierzący czas.

Sędzia prowadzący zawody ma obowiązek dokładnej znajomości przepisów. Przed spotkaniem sprawdza wyposażenie i stan boiska oraz uprawnienia zawodników do gry.

Sekretarz wypełnia protokół, sumuje zdobyte punkty, wpisuje przewinienia oraz sygnalizuje sędziemu zmiany zawodników i przerwy w grze.

Sędzia mierzący czas odlicza przerwy w grze, sygnalizuje o upływie określonego czasu.

W zawodach szkolnych komisja sędziowska może się składać z sędziego prowadzącego zawody oraz sekretarza, który równocześnie mierzy czas.

Osoby prowadzące zespół

W skład każdej drużyny wchodzi maksymalnie 12 zawodników, trener i ewentualnie asystent trenera. Na ławce rezerwowych może znaleźć się maksymalnie 5 osób towarzyszących, których zadania są dowolne. Może to być na przykład: lekarz, masażysta, statystyk, tłumacz. Podczas gry na boisku może przebywać 5 zawodników. Mogą oni być zmieniani po wyrażeniu zgody sędziego lub poprzez zgłoszenie zmiany u sekretarza w czasie przerwy na żądanie.

Klasyfikacja zawodników

Gracze w koszykówce na wózkach są podzieleni na klasy w zależności od sprawności funkcjonalnej i rodzaju schorzenia. Jest pięć klas zawodników - klasa 1, 2, 3, 4 i 4.5. oraz 3 grupy pośrednie - 1.5, 2.5 i 3.5. Zawodnicy najmniej sprawni są klasyfikowani do niższych klas i dostają tyle samo punktów (np klasa 1 - 1pkt, klasa 2 - pkt. itp.)np. paraplegia na skutek urazu w okolicy górnego odcinka piersiowego kręgosłupa. Im lepsze możliwości funkcjonalne zawodnika tym jest od zakwalifikowany do wyższej klasy np. paraplegia na skutek urazu w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, amputacje, niedowłady kończyn dolnych itp.. Suma punktów zawodników na boisku nie może przekroczyć 14 w zawodach międzynarodowych (IP, MŚ, ME). W rozgrywkach ligowych (w tym w Polsce) dopuszcza się 14,5 pkt. Limit punktowy dla drużyny stosuje się aby gracze z większym uszkodzeniem narządu ruchu mogli grać razem z tymi najsprawniejszymi. W koszykówce integracyjnej zawodnicy sprawni dostają 5 punktów.

Karta klasyfikacyja: każdy zawodnik w lidze musi posiadać tzw. "kartę klasyfikacyjną zawodnika". Zawiera ona opis schorzenia i odpowiadającą liczbę punktów medycznych oraz adnotacje, co do szczególnych ustawień wózka (np. paski zabezpieczające).

Przeciwwskazania do gry w siatkówkę na siedząco:

• odleżyny,

• gorączka,

• infekcje,

• stany zapalne.

TEMAT: Doskonalenie poznanych elementów technicznych w koszykówce na wózkach.

PROWADZĄCY: Kosner Marta II rok II ⁰ Fizjoterapia grupa 5

MIEJSCE ZAJĘĆ: Hala sportowa

PRZYBORY, PRZYRZĄDY: piłki koszykowe, szarfy

CHARAKTERYSTYKA GRUPY: 8-10 osób (kobiety i mężczyźni) w wieku 20-30 lat. Osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na różnym poziomie.

CZAS: 45 minut

Część	Tok	Cele	Procedury
						Treści - przebieg zajęć	Uwagi organizacyjno - metodyczne
1 Część wstępna 2 Część główna 3 Część końcowa	Czynności organizacyjne Ćwiczenia rozgrzewające Ćwiczenia oddechowe Realizacja zadania dydaktycznego. Ćwiczenia oddechowe Ćwiczenia rozciągające Ćwiczenia oddechowe Czynności organizacyjne	Wyjaśnienie celu ćwiczeń Motywacja do ćwiczeń Przygotowanie organizmu do wysiłku fizycznego Zmniejszenie ryzyka kontuzji. Zapobieganie hipowentylacji Doskonalenie poznanych elementów Doskonalenie techniki jazdy na wózku Doskonalenie kozłowania piłki Doskonalenie podań Doskonalenie celności i trafności rzutu Doskonalenie elementów gry Zapobieganie hipowentylacji Rozciągnięcie mięśni- zapobieganie zakwasom Zapobieganie hipowentylacji Podsumowanie zajęć Motywacja do dalszego doskonalenia umiejętności	Zbiórka Kontrola obecności Sprawdzenie stanu wózków: hamulec, wąsy bezpieczeństwa. p.w.- RR wzdłuż T, ruch: zginanie i prostowanie palców p.w.- RR wzdłuż T, ruch: krążenie nadgarstków w jedną stronę, potem w drugą p.w.- RR wzdłuż T, ruch: naprzemienne zginanie PR p.w.- RR wzdłuż T, ruch: równoczesne unoszenie barków p.w.- RR wzdłuż T, ruch: krążenia barków do przodu p.w.- RR wzdłuż T, ruch: krążenia barków do tyłu p.w.- RR odwiedzione do 90^0, ruch: zataczanie małych kółek i coraz większych w przód p.w.- RR wzdłuż T, ruch: wdech nosem- unoszenie RR przodem, wydech- opad RR bokiem p.w.- RR odwiedzione do 90^0, ruch: zataczanie małych kółek i coraz większych w tył p.w.- RR odwiedzione do 90^0, ruch: krążenie PR w przód i w tył p.w.- G w pozycji pośredniej, ruch: przyciąganie brody do mostka, powrót, odchylenie głowy w tył, powrót do p.w. p.w.- G w pozycji pośredniej, ruch: przyciąganie G do lewego i prawego barku naprzemiennie p.w.- RR wzdłuż T, ruch: skłony na boki, ręka dotyka podłogi p.w.- RR wzdłuż T, ruch: skręty T na boki p.w.- RR oparte na ciągach, ruch: unoszenie się na rękach Jazda na wózku dookoła Sali Jazda na wózku dookoła Sali kozłując piłkę Ustawienie w parach naprzeciwko siebie, podawanie do siebie piłki Dowolne rzuty piłką do kosza Gra zespołowa p.w.- RR wzdłuż T, wdech nosem- unoszenie RR przodem, wydech- opad RR bokiem p.w.- RP wyciągnięta przed siebie, nadgarstek zgięty grzbietowo, RL chwyta śródręcze RP , ruch: dociąganie nadgarstka do siebie p.w.- RP wyciągnięta przed siebie, nadgarstek zgięty dłoniowo, RP chwyta śródręcze RP, ruch: dociąganie nadgarstka do siebie p.w.- RR w tył, dłonie splecione ruch: mocne złączenie łopatek z jednoczesnym wypchnięciem klatki piersiowej do przodu. p.w.- RL zgięta w łokciu za G, ruch: chwyt prawą za łokieć - przeciąganie ramienia nad głową p.w.- PR zgięta w łokciu za G, ruch: chwyt LR za łokieć - dociąganie łokcia p.w.- Ramię wyciągnięte w przód na wysokości barków , ruch: supinacja ramienia, przeniesienie ramienia w bok, skręcenie głowy w stronę przeciwną p.w.- RR odwiedzione, zgięcie grzbietowe nadgarstków, ruch: pchanie RR jak najdalej p.w.- RR w górę, zgięcie grzbietowe nadgarstków, ruch: wyciąganie RR jak najwyżej p.w.- ręka z tyłu wózka, chwyt za rączkę lub za koło, ruch: skręt tułowia w stronę przeciwną do ręki chwytnej p.w.- RR wzdłuż tułowia, łopatki ściągnięte, ruch: opuszczenie barku prawego w dół i pochylenie głowy do boku przeciwnego. p.w.- RR wzdłuż T, ruch: wdech nosem- unoszenie RR przodem, wydech- opad RR bokiem Czynności organizacyjno - porządkowe - zbiórka - omówienie zajęć - uporządkowanie sprzętu - pożegnanie	Zbiórka w szeregu 3 min 8x Obie ręce naraz 8x Obie ręce naraz 8x Każda ręka 8x 8x Równocześnie oba barki 8x j.w. 8x Kontrola wysokości barków 5x 8x j.w. 5x w każdą strone 5x Kontrolować otwarte oczy 5x j.w. 5x (2) Można trzymać przeciwną do skłonu rękę na ciągu 5x 5x 1 min 1 min Dwa pchnięcia kółek, odbicie piłki 3 min Podawanie bezpośrednio do siebie, podawanie z kozłem 3 min 20 min Dwa zespoły, odróżniane szarfami 5x Ustawienie w rozsypce Wytrzymać ok. 30s Powtórzyć drugą ręką j.w. ok. 30s ok. 30s Powtórzyć drugą ręką ok. 30s Powtórzyć drugą ręką ok. 30s ok. 30s ok. 30s ok. 30s Powtórzyć na drugą stronę Ok. 30s j.w. 5x 3 min

10

Strona10

---