Powodzie, powstawanie, zagrożenia i zapobieganie

Powódź jest to przejściowe zjawisko hydrologiczne polegające na wezbraniu wód rzecznych lub morskich w ciekach wodnych, zbiornikach lub na morzu powodujące po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego zatopienie znacznych obszarów lądu - dolin rzecznych, terenów nadbrzeżne lub depresyjnych, doprowadzające do wymiernych strat społecznych i materialnych.

Polska leży w obszarze małym zagrożeniu katastrofami spowodowanymi siłami natury. Spośród tych zależnych od pogody najczęściej mamy do czynienia z powodziami. Największe powodzie są następstwem obfitych opadów deszczu. Nagłe zalanie terenów przez wezbraną wodę powoduje wielkie zniszczenia mienia, potrzebę natychmiastowej ewakuacji mieszkańców z zalanych terenów, a nierzadko śmierć ludzi. Inną przyczyną powodzi jest szybkie topnienie śniegów i spływanie wody rzekami. Dochodzi wtedy do zatorów lodowych, które są powodem spiętrzenia się wody i występowania jej z brzegów. To są najważniejsze przyczyny powstawania powodzi w Polsce. Warte uwagi jest niewystępujące w naszym kraju tsunami. Jest to wielka fala oceaniczna wywołana podwodnymi trzęsieniami lub osuwaniem ziemi i wybuchami wulkanów. Fala rozchodzi się promieniście od miejsca jej wzbudzenia z prędkością dochodzącą nawet do 900 km/h. Skutki fali tsunami najczęściej są tragiczne, co potwierdza ostatnia taka katastrofa w Tajlandii w grudniu 2006 roku.

Fala tsunami w Tajlandii

Oprócz przyczyn naturalnych powódź może być następstwem działalności człowieka. Głównie chodzi tu o wycinkę lasów, które zatrzymują wodę na swoim terenie, będąc naturalnym zabezpieczeniem przed szybkim napełnianiem się koryt rzek.

Powodzie można podzielić ze względu na wielkość zlanego obszaru:

1. Małe- o zasięgu lokalnym

2. Średnie - o zasięgu regionalnym, nie mają wpływu na funkcjonowanie państwa

3. Duże- o zasięgu krajowym, mają charakter klęski żywiołowej, zakłócają normalne funkcjonowanie państwa lub jego dużej części, istnieje wtedy konieczność pomocy międzynarodowej

Każda powódź, nawet ta najmniejsza niesie ze sobą przeróżne zagrożenia. Najtragiczniejszym jest możliwość pozbawienia życia mieszkańców, a także zniszczenie infrastruktury. Uszkodzenie dróg, mostów czy torowisk kolejowych w znacznym stopniu utrudnia ewakuację ludności oraz dostarczenie im jakiejkolwiek pomocy humanitarnej. Podczas powodzi realne jest zagrożenie epidemiologiczne powstałe w skutek braku wody pitnej. Występuje wtedy możliwość wybuchu epidemii chorób przenoszonych drogą pokarmową (żółtaczka typu A, dur brzuszny, salmonelloza, czerwonka bakteryjna czy tężec).

Zapobieganie jest bardzo istotnym aspektem, który może uratować życie i mienie. Na każdym szczeblu rządowym istnieją zespoły monitorujące zagrożenie powodziowe. Komitety przeciwpowodziowe zajmują się organizacją i planowaniem ewakuacji, a także tworzą mapy terenów zagrożonych. Centrum antykryzysowe jest odpowiedzialne za zarządzanie i koordynację działań Straży Pożarnej, Policji i Wojska. Istnieją systemu monitoringu, które na bieżąco kontrolują stan wody w rzekach tzw. sieci obserwacyjne. Prognozują i ostrzegają przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Dość ważna jest również edukacja ludności zamieszkującej na terenach zagrożonych. Trzeba nauczyć ich reagować w sytuacjach zagrożenia, co mają robić, jeśli już dojdzie do zalania ich domów, upraw rolnych itp.

Zapobieganie można podzielić na dwa typy:

Czynne, czyli budowa zbiorników retencyjnych i suchych zbiorników mogących przyjąć duże ilości wody oraz tworzenie polderów. Poldery są to płaskie, depresyjne obszary, zabezpieczane przed zalaniem i stale osuszane. Tereny polderu położone poniżej poziomu morza (obszary depresyjne) chroni przed zalaniem system tam i grobli. Polder przecinają liczne kanały odprowadzające nadmiar wody. Woda jest wypompowywana z kanałów do morza (służą temu elektryczne i spalinowe pompy).

Bierne, czyli budowanie wałów przeciwpowodziowych, regulacja rzek oraz obserwacja prognoz i kontrolowanie poziomy rzek.

---