RACHUNKOWOŚĆ
Wykład 1
Aktywa - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
Według regulacji zawartych w założeniach koncepcyjnych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości aktywa to:
-Zasoby powstałe w wyniku przyszłych zdarzeń
a) kontrolowane przez jednostkę,
b) z których według przewidywań, jednostka osiągnie w przyszłości korzyści ekonomiczne
Kluczowym kryterium uznania zasobów majątkowych za aktywa jest możliwość sprawowania nad nimi kontroli, to jest przejęcie przez jednostkę ryzyka i korzyści, a nie tytuł prawny( np. własności).
PODZIAŁ AKTYWÓW:
A. Trwałe - są to te składniki majątkowe, których postać nie będzie zmieniona w ciągu 1 roku licząc od końca roku danego
I. Wartości niematerialne i prawne - są to te zasoby, które nie posiadają postaci rzeczowej i ich rozprowadzanie ograniczone jest prawem:
- patenty
licencje
znaki towarowe
oprogramowanie komputerowe
koszty poniesionych prac rozwojowych
wartość firmy
II. Rzeczowe aktywa trwałe - posiadają postać rzeczową wśród nich wymienia się:
1.środki trwałe:
grunty w tym prawo użytkowania wieczystego i prawo do lokalu spółdzielczego,
budynki: budowle, urządzenia techniczne, środki transportu i inne środki trwałe
Żeby coś było uznane za środek trwały muszą być spełnione warunki:
a)środek ten musi być wykorzystywany do prowadzenia działalności, musi służyć firmie dłużej niż rok
b)jest własnością firmy bądź istnieje prawdopodobieństwo, że firma środek trwały przejmie na własność
2.środki trwałe w budowie( inwestycje rozpoczęte) -one w przyszłości staną się środkami trwałymi dziś są w trakcie budowy, adaptacji, modernizacji, montażu itp.
- zaliczki na poczet środków trwałych (wydane pieniądze, przekazane pieniądze dla innego kontrahenta zgodnie z umową w zamian za środek trwały, który otrzymamy w przyszłości)
Każdy środek, który nie spełnia warunków:
nie jest kompletny i zdolny do użytkowania w momencie przyjęcia zaliczany jest do tej grupy
III. Należności długoterminowe- kwoty pieniężne, które otrzymamy w przyszłości w okresie dłuższym niż rok np. firmy leasingowe
IV. Inwestycje długoterminowe-maja one 3 postacie:
1. niematerialne - są to te wartości niematerialne i prawne, których firma jest właścicielem, ale nie wykorzystuje ich do prowadzenia własnej działalności, jest właścicielem by osiągnąć korzyści w inny sposób:
korzyść z wynajęcia lub wydzierżawienia komuś innemu
liczenie na wzrost wartości rynkowej w przyszłości
2.materialne - są to te rzeczowe aktywa, których firma jest właścicielem, ale nie wykorzystuje do prowadzenia własnej działalności
3.finansowe - są to długoterminowe lokaty bankowe, akcje i obligacje, które nabyło się z zamiarem przetrzymywania przez okres co najmniej 1 roku, licząc od końca roku, udzielone pożyczki długoterminowe
4.inne instrumenty finansowe-przetrzymywane dłużej niż rok
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe -te wydatki firmy, których firma nie może zaliczyć do kosztów danego okresu, bo wydatek dotyczy przyszłości np. opłata za wynajęty budynek, płacone z góry (prenumerata), odsetki od zaciągniętych kredytów, pożyczek zapłacone z góry.
Zgodnie z prawem do kosztów firmy można zaliczyć te wydatki, które dotyczą danego roku, te, które dotyczą przyszłości są rozliczeniami międzyokresowymi
B. Obrotowe- są to te składniki majątkowe, które firma ma zamiar zmienić na inną postać w okresie do 1 roku. Zmiana postaci występuje tutaj w tzw. ruchu okrężnym środków obrotowych ten ruch w przedsiębiorstwie produkcyjnym wygląda następująco
Pieniądze
Wyroby Materiały
Gotowe
I. Zapasy- aby mówić o zapasach musi istnieć w firmie gospodarka magazynowa:
- magazyn
- magazynier
w tym magazynie mogą znajdować się:
a) materiały- są to te składniki majątkowe, które nabyto po to by je przetworzyć i by powstały z nich wyroby gotowe oraz te, które umożliwiają firmie istnienie jako całość, materiały można podzielić na:
materiały podstawowe- tworzą one trzon, istotę produkowanych wyrobów np. drewno w fabryce mebli
pomocnicze- nadają one wytworzonym wyrobom cechy estetyczne
uzupełniające- te które pozwalają firmie istnieć jako całość np. materiały biurowe
b)półprodukty i produkty- materiał w pewnej fazie obróbki, jeśli tworzy on jakiś element produkowanych wyrobów, jest on samodzielny, znajduje się w magazynie to nazywamy go produktem .Jeśli materiał ten znajduje się na stanowisku roboczym, na taśmie produkcyjnym to wtedy nazywamy go produktem w toku
c)wyroby gotowe- charakteryzują się tym, że od początku do końca wytworzono je w firmie, przeszły cały cykl produkcyjny, kontrolę końcową, znajdują się w magazynie i czekają na sprzedaż
d)towary- nie wytworzono ich w firmie, która je posiada, zostały one kupione po to, aby sprzedać je dalej, dominują w detalu i hurcie
e)zaliczki na dostawy
II. Należności krótkoterminowe - są to te kwoty pieniężne, które otrzymamy od innych w okresie krótszym niż 1 rok biorąc pod uwagę, od kogo mamy należność, można wyróżnić:
należności od odbiorców- powstają dlatego, że moment sprzedaży dla odbiorcy nie zawsze pokrywa się z momentem otrzymania pieniędzy
Ustawowy termin na zapłatę po wysłanej/otrzymanej fakturze to 7 dni
należności publiczno-prawne - są to kwoty, które otrzymamy od US, ZUS ( organów publicznych) a wynikają one z nadpłaconych podatków lub ubezpieczeń społecznych
pozostałe należności- od innych osób, które występują sporadycznie w kontaktach z firmą np. PZU)
należności dochodzone na drodze sądowej- to te należności, co do których zobowiązany do jej zapłaty ma wątpliwości, nie chce płacić, odmawia;
wniesiony pozew sądowy przeciwko tej osobie oznacza należność na drodze sądowej
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Wykład 2
Pasywa- informują one o tym skąd wziął się majątek w danej firmie- kto wyposażył firmę w posiadany majątek. Mogą one być własne bądź obce. Źródła pochodzenia nazywamy kapitałami, gdy mówimy o spółkach bądź funduszami, gdy mówimy o spółdzielni, przedsiębiorstwie państw.
Kapitały (fundusze) własne odzwierciedlają tę różnorodność majątku, którą do firmy wnieśli jej właściciele bądź tę, której firma dorobiła się sama pozostawiając z roku na rok część zysków.
Kapitały (fundusze) obce odzwierciedlają tę równowartość majątku, którą do firmy wnieśli kontrahenci i którą należy im zwrócić w przyszłości. Własne nie podlegają zwrotowi, obce podlegają zwrotowi.
Kapitały (fundusze) własne
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
Odzwierciedla tą równowartość majątku, którą do firmy wnieśli jej właściciele różnie nazywa się on w różnych formach własności
w S.A nazywany jest kapitałem zakładowym( 500 tys zł)
w z o.o. ( 50 000 tys)
w przedsiębiorstwie państwowym nazywane jest funduszem założycielskim
w spółdzielni nazywane jest funduszem udziałowym
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy(-)
Odzwierciedla tą wartość majątku, którą właściciele zadeklarowali wnieść do firmy i którą uiszczą w terminie późniejszym
III. Udziały ( akcje) własne (wielkość ujemna)
Są to papiery własne firmy, które nie zostały sprzedane w publicznej ofercie bądź te, które firma zabrała swoim akcjonariuszom za jej dług wobec spółki i zamierza je sprzedać w przyszłości innym chętnym bądź też umorzyć
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
Odzwierciedla tą równowartość majątku, którą firma dorobiła się sama pozostawiając w niej z roku na rok cześć wypracowanych zysków
w S.A istnieje obowiązek tworzenia tego kapitału poprzez przekazywanie co najmniej 8 % wypracowanych zysków corocznie do momentu gdy wysokość tego kapitału będzie równa 1/3 tego kapitału zakładowego
w z o.o. nie jest on obowiązkowy
w przedsiębiorstwach państwowych i spółdzielniach nazywa się on odpowiednio fundusz przedsiębiorstwa i fundusz zasobowy- jest tutaj tworzony obowiązkowo ale nie ma obowiązkowej wysokości
V. Kapitał ( fundusz) aktualizacji wyceny
Odzwierciedla ta równowartość majątku, która powstała w wyniku urzędowego przeszacowania
Przeszacowanie- środki trwałe kupione wcześniej, dzisiaj firma, która bazuje na starych środkach ma np. majątek 20zł; nowa firma z tymi samymi środkami kupionymi dzisiaj ma 1 milion; by nie było nierówności podawany jest wskaźnik, przez który mnoży te wartości( wskaźnik jest z uwzględnieniem inflacji)
VI. Pozostałe kapitały ( fundusze) rezerwowe
Nie są one obowiązkowe są tworzone z inicjatywy firmy zazwyczaj na ściśle określony cel np. na przyszłe inwestycje i na nagrody dl pracowników itp.
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
Ten wynik finansowy, który został wypracowany z latach 200-2000 i wcześniej, a co do którego nie zapadła decyzja o podziale, właściciele mogą w każdej chwili zebrać się i dokonać podziału wypłacając np. dywidendy. Pozostawienie przez nich tej kategorii jest korzystne, bo gdyby przeznaczyli wynik na zwiększenie kapitału zapasowego to nigdy już nie mogą zebrać się, podzielić i wypłacić sobie dywidendy. Dodatkowa korzyść i zysk pozostaje w firmie i przynosi korzyści do dnia podziału
VIII. Zysk (strata) netto (z roku bieżącego)
Ten wynik finansowy, który został wypracowany w 2002 roku i który będzie dzielony w roku 2003.Walne Zgromadzenie po zatwierdzeniu sprawozdań podejmuje decyzje o podziale( najczęściej w maju) i przeznacza wypracowany zysk na: dywidendy, zwiększenie kapitału zapasowego i rezerwowego, nagrody z zysku(13), darowizny itd.
Ta cześć, która nie zostaje podzielona, przenoszona jest jako wynik finansowy z roku ubiegłego
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania (w tym, z tytułu odroczonego podatku dochodowego i na świadczenia emerytalne, z podziałem na długo- i krótkoterminowe
Tworzone są na te zobowiązania, co do których nie jest znany termin zapłaty bądź też kwota zapłaty ale wiadomo, że zobowiązania takie będzie miało miejsce
w przypadku udzielenia poręczenia osobie, która nie ma zdolności do spłaty zaciągniętych długów
na odszkodowania dla zwalnianych pracowników w ramach reorganizacji
II. Zobowiązania długoterminowe (w tym, kredyty i pożyczki, zobowiązania z tytułu emisji dłuższych papierów wartościowych)
Zobowiązanie- jest to kwota pieniężna, którą trzeba oddać innym w przyszłości
Zobowiązania długoterminowe- oznacza, że termin regulacji nastąpi w okresie dłuższym niż 1 rok licząc od końca roku. Do takich zobowiązań zaliczamy:
zobowiązanie z tytułu wyemitowanych obligacji
zobowiązanie z tytułu kredytu inwestycyjnego
inne zobowiązania długoterminowe( np. z tytułu weksla)
III. Zobowiązania krótkoterminowe (w tym fundusze specjalne)
Zobowiązania krótkoterminowe -termin regulacji do roku czasu. Do takich zobowiązań zaliczamy:
zobowiązania wobec dostawcy za dostarczone materiały, towary gdzie termin zapłaty jest późniejszy niż dostawa
zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego z tytułu naliczonych ale jeszcze nie zapłaconych podatków.( Zaliczkę na podatek dochodowy od prowadzonej działalności jaki ta, którą potrąca się pracownikowi z jego pensji pracodawca musi odprowadzić do 20-tgeo następnego miesiąca za dany miesiąc PIT4, PIT5; Wat za dany miesiąc odprowadza się do 25-tego dnia miesiąca następnego WAT7
zobowiązania wobec ZUS-u składka do ZUS-u przekazywana jest co miesiąc. W budżetówce musi być przekazywana do 5-go dnia m-ca następnego, swoja składkę i pracowników przekazuje do 15-tgeo dnia miesiąca następnego
zobowiązania wobec pracowników z tytułu naliczonych( koło 20-tego, 25-tego), ale jeszcze niewypłaconych pensji pracownikom( wypłata określona jest zawsze w regulaminie wynagrodzeń bądź wprost w umowie)
zobowiązania z tytułu zaciągniętych pożyczek, kredytów wystawionych weksli własnych
IV. Rozliczenia między okresowe (dawniej w pasywach „Przychody przyszłych okresów”)
Są to te pieniądze które firma pobrała od innych na poczet sprzedaży, których nie można zaliczyć do przychodów bo dotyczą one przyszłości inaczej są to pobierane prze firmę zaliczki na poczet przyszłej sprzedaży, gdy wystąpi w miesiącu, w którym dokonana będzie sprzedaż to zaliczka ta przestanie być rozliczeniem międzyokresowym a stanie się normalnym przychodem
Wykład 3
BILANS
Jest to 2- stronne zestawienie majątku ( aktywa) i źródeł jego pochodzenia (pasywa) sporządzone na ściśle określony dzień zwany momentem bilansowym
Rodzaje bilansów:
I. Ze względu na termin sporządzania
1.bilans otwarcia- sporządzany na 1-tgo stycznia
2.bilans zamknięcia- sporządzany na 31-tgo grudnia
Każda firma obowiązkowo sporządza 1 i 2 a w pozostałych terminach dobrowolnie
II. Ze względu na stopień szczegółowości
1. bilans pełen - bardzo szczegółowy posiada on litery, cyfry rzymskie, cyfry arabskie, myślniki
2.bilans uproszczony- mniej szczegółowy zawiera litery i cyfry rzymskie, lecz takie mogą sporządzać tylko niektóre firmy tzn. te które nie spełniają co najmniej 2 z 3 podanych warunków:
zatrudnienie > 50 osób
suma bilansowa > 2mln Euro
utargi, przychody >4 mln Euro
Bilans jest zarówno dowodem księgowym jak i sprawozdaniem finansowym musi on posiadać wszystkie elementy charakterystyczne dla dowodu księgowego
Elementy Bilansu:
1.nazwę firmy dla której jest sporządzony bilans
2.słowo bilans w treści
3.moment bilansowy = dzień na który przedstawia się obraz firmy
4.wyszczególnione aktywa wraz z podaniem wartości, aktywa te uporządkowane są zgodnie z zasadą płynności tzn. od tych składników które najtrudniej zamienia się na pieniądze po te które są pieniędzmi
5. wyszczególnione pasywa wraz z podaniem wartości, te uporządkowane są zgodnie z zasadą wymagalności = spłaty od tych, które w ogóle nie podlegają zwrotowi (kapitały własne) do tych których termin spłaty jest najkrótszy
6.suma bilansowa = suma aktywów i suma pasywów, sumy te powinny być sobie równe
7.data sporządzenia bilansu- kiedy faktycznie zakończono prace bilansowe zawsze późniejsze niż moment bilansowy( powinny do 15-tego stycznia, ale można do końca marca)
8.podpis osoby, która sporządziła bilans ( księgowa) i podpis kierownika jednostki, który ponosi odpowiedzialność za istnienie całej firmy a gdy ten jest wieloosobowy ( zarząd) to podpisują się wszyscy z zarządu
Bilans sporządzony na dzień .....
Aktywa |
Wartość |
Pasywa |
Wartość |
A. aktywa trwałe . . . . . . B. aktywa obrotowe
|
|
A. kapitał(f) własny . . . . . . B. kapitał(f) obcy |
|
Razem |
|
Razem |
|
Data sporządzenia.........
Zasady bilansowe przy sporządzaniu bilansu :
1.Zasada równowagi bilansowej( Aktywa = Pasywom) tzn. majątek musi być równy s swoim źródłom pochodzenia
2.Zasada ciągłości bilansowej ( w 3 aspektach)
a)
ciągłość w czasie, która oznacza, że bilans sporządzony na 31.Xii jest taki sam jak bilans sporządzony na 1.I następnego roku; bilanse te różnią się jedynie momentem bilansowym
bilans zamknięcia jest równy bilansowi otwarcia BZ(31.XII.02) = BO(1.I.03)
b)
ciągłość formalna polega na tym, że kolejne bilanse posiadają takie same uporządkowanie po to by przykładając bilanse z kolejnych łatwo można było dokonać porównania
aktywa uporządkowane są według tzw. zasady płynności tzn. od tych składników majątkowych, które najtrudniej zamienia się na pieniądze (budynki) po te składniki, które łatwo zamienia się na pieniądze( krótkoterminowe papiery wartościowe) lub te których w ogóle nie trzeba zamieniać( kasa, rachunek bankowy)wymienialność rosnąca
pasywa uporządkowane są według zasady wymagalności tzn. od tych źródeł, których w ogóle nie trzeba nikomu zwracać( kapitały własne) po te, których termin zwrotu jest szybki, krótki( zobowiązania krótkoterminowe)wymagalność rosnąca
c) merytoryczna - polega na tym, że w kolejnych latach stosowane są
- te same zasady wyceny dla określonych składników bilansu
te same zasady naliczania zużycia
te same zasady sporządzania kalkulacji
Zasady, które zostały przyjęte przez firmę zawsze określone są w opracowanej przez podmiot polityce rachunkowości, wybór co do różnych zasad daje ustawa o rachunkowości
OPERACJE GOSPODARCZE:
Bilans jest jednocześnie:
dowodem księgowym
sprawozdaniem finansowym
Ujmuje on poszczególne kategorie w ujęciu statycznym tzn. przedstawia je tylko na jeden moment bilansowy, jutro w bilansie może wszystko się zmienić, zmiany te wywołują operacje gospodarcze
Operacje gospodarcze- zdarzenie, które spełnia równocześnie warunki:
1.musi dotyczyć danego przedsiębiorstwa lub w nim zachodzić
2.musi być wyrażona wartościowo (w zł)
3.musi powodować 2 zmiany bądź w składnikach aktywów albo w pasywów albo aktywów i pasywów jednocześnie
4.musi istnieć dowód księgowy, który potwierdza, że operacja miała miejsce
Te zdarzenia, które nie spełniają chociaż jednego z warunków nie są operacjami gospodarczymi i rachunkowości ich nie rejestruje
Zdarzenia |
Operacje gosp. |
- Skierowanie do banku polecenie przelewu ( bo prośba) - U sąsiada spłonął magazyn
|
- Przyszedł wyciąg bankowy potwierdzający dokonanie przelewu ( zmiana rachunek bankowy maleje)
|
Typy operacji gospodarczych
W zależności gdzie występują zmiany, w jakich składnikach bilansu wyróżniamy:
operacje aktywne gdzie jeden składnik aktywów rośnie o dana kwotę a inny składnik aktywów maleje o tę samą kwotę
, nie zmienia sumy bilansowej ale zmienia strukturę aktywów np. sprzedaż wyrobów gotowych, zapłata później
operacja pasywna jeden składnik pasywów rośnie o dana kwotę a inny maleje o ta sama kwotę np. zaciągniętym kredytem spłacono zobowiązania wobec dostawcy ( kredyt wzrósł a zobowiązania zmalały
aktywno pasywna zmieniają się aktywa jak i pasywa przy czym biorąc pod uwagę kierunek z zmian wyróżniamy
aktywno-pasywne zwiększające sumę bilansową
rośnie jeden składnik aktywów i rośnie jeden składnik pasywów o ta samą kwotę. Operacja zmienia sumę bilansową i strukturę aktywów i pasywów np. kupiono materiały zapłata później( materiały rosną i zobowiązania rosną)
aktywni- pasywna zmniejszająca sumę bilansową
maleje jedne składnik aktywów i jednocześnie maleje jeden składnik pasywów zmienia sumę bilansową i strukturę aktywów i pasywów np. gotówką uregulowano zobowiązania wobec X ( kasa maleje i zobowiązania maleją)
Wykład 4
Konto księgowe- urządzenie służące do rejestracji operacji gospodarczych
Rejestracja operacji w tabeli zmian jest czasami niemożliwa, bo w firmie występuje w trakcie dnia tysiące takich operacji. Dodatkowo rejestracja w tabeli jest narażona na popełnienie błędów (ciągłe dodawanie i odejmowanie kwot).
FORMY KONT:
drabinkowe (książeczka oszczędnościowa)
folio - układ rubryk dwustronnych, dwustronicowych bądź
pagina - dwustronnych jednostronicowych
teowe
ELEMENTY KONTA KSIĘGOWEGO
1.nazwa konta księgowego- nazwa pochodzi od tych kategorii, które znajdują się w bilansie.
Przykładowe nazwy konta: należności, środki trwałe, materiały itp.
W firmie nazwa konto określona jest nie tylko słownie, ale również cyfrowo.
Każda firma sama określa oznaczenia , cyfrowe nazwy, lecz dane grupy kont muszą spełniać jeden warunek.
Pierwsza cyfra jest narzucona obligatoryjnie i jest taka sama we wszystkich firmach w Polsce, dla danej grupy kont zespoły, które narzucają obowiązek dla pierwszej cyfry:
0 - aktywa trwałe
1 - środki pieniężne i rachunki bankowe
2 - należności i zobowiązania
3 - materiały i towary
4 - koszty według rodzaju i ich rozliczenie
5 - koszty według typów działalności i ich rozliczenie
6 - produkty pracy i rozliczenie międzyokresowe
7 - koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów
- przychody ze sprzedaży
- pozostałe koszty i przychody operacyjne
- zyski i straty nadzwyczajne
8 - kapitały, fundusze, wynik finansowy
X: kasy 131
Y: kasy 125-40-50
Dt(Winien) KASA Ct(Ma)
(1)| SP|BO 100 40 (3)
(2) 50 50 (4) l.porząd | data zapisu | nr i rodzaj operacji | krótka treść| kwota
(5) 50
Obroty Dt 200 Obroty 90
110 SK... Dt
suma kontrolna 200 = 200 suma kontrolna
O tym jakie w firmie stosowane są konta do rejestracji operacji gosp. informuje
Zakładowy plan kont -jest to wykaz wszystkich nazw kont, stosowanych w danej firmie;
W firmach takich zakładowy plan kont musi być opracowany przed rozpoczęciem prowadzenia rachunkowości.
Konto posiada 2 strony przeznaczone do rejestracji operacji gosp.:
- stronę debet (winien)
- stronę kredyt (ma)
Na stronach tych rejestrowane są operacje gosp..
Jako pierwsza operacja występuje tu odzwierciedlenie wartość danego składnika, która posiadamy.
Pierwszy zapis na koncie może pochodzić z bilansu otwarcie (BO), z innego bilansu niż bilans na I stycznia (SP) bądź też może być prowadzony poprzez operacje gosp. która spowodowała pojawienie się danej kategorii dotychczas nie występującej .
Strony służą do rejestracji zwiększeń i zmniejszeń danego składnika, przy czym, która strona do czego służy to zależy od rodzaju konta.
Obroty konta - jest to suma wszystkich operacji zarejestrowanych po każdej ze stron konta, a ponieważ konto ma 2 strony więc występują obroty Dt i Ct
Stan końcowy konta - inaczej Saldo konta informuje ono ile wartościowo pozostało danego składnika po przeprowadzonych operacjach gosp.
Nazwa salda pochodzi od strony przeciwnej niż jest on wpisany bądź też od nazwy większego obrotu ( bo to większy obrót pozostaje po zróżnicowaniu)
Sumy kontrolne - ustalone po to, by sprawdzić poprawność wcześniejszego działania matematycznego
Suma kontrolna - to suma obrotu i salda, gdy występują po każdej ze stron konta
Ponieważ w bilansie mamy aktywa i pasywa, w związku z tym wyróżniamy 2 rodzaje kont bilansowych:
konta aktywne
konta pasywne
Konta te funkcjonują na zasadzie przeciwieństwa
Konto aktywne Konto pasywne
Rachunek bankowy Zobowiązania wobec dostawców
Dt Ct Dt Ct
SP|BO… 10(1)
………… ................ ...............
...................
SKCt(0)
SKDt(0) _ _
_ _
RÓŻNICE:
1. Nazwa konta aktywnego pochodzi od tych kategorii , które występują w bilansie po stronie aktywów ( kasa, materiały, wyroby gotowe itd.)
2. Nazwa konta pasywnego pochodzi od tych kategorii, które występują w bilansie po stronie pasywów (zobowiązania, kapitał zakładowy itd.)
3. Pierwsza wartość przeniesiona z bilansu na konto aktywne wpisywana jest po stronie debet natomiast pierwsza wartość na konto pasywne wpisywana jest po stronie kredyt
4. Na koncie aktywnym operacje zwiększające dany składnik wpisywane są po stronie debetu natomiast operacje zmniejszające po stronie kredyt
Na koncie pasywnym operacje zwiększające dany składnik wpisywane są po stronie kredyt natomiast operacje zmniejszające po stronie debet
5. Na koncie aktywnym obroty debetowe są większe, równe kredytowym natomiast na koncie pasywnym odwrotnie
6. Na koncie aktywnym stan końcowy jest debetowy bądź nie występuje natomiast na koncie pasywnym stan końcowy jest kredytowy bądź nie występuje
Ponieważ każda operacja powoduje co najmniej 2 zmiany w związku z tym operacja ta rejestrowana jest na kontach zgodnie z tzw. ZASADĄ PODWÓJNEGO ZAPISU
Każda operacja musi być zarejestrowana:
- na co najmniej 2 kontach księgowych
- jeżeli na jednym koncie po stronie debet to na drugim koncie po stronie kredyt
- w takich samych kwotach na obu kontach
- w oparciu o ten sam dowód księgowy na obu kontach
Pod koniec miesiąca w każdym przedsiębiorstwie sporządzane jest zestawienie obrotów i sald ( ZO i S) tzw. obrotówka
Celem sporządzania jest sprawdzenie czy podczas księgowania operacji nie popełniono błędów naruszających zasadę podwójnego zapisu.
Jeżeli nie popełniono takiego błędu to w obrotówce powinny wystąpić następujące zależności:
-suma obrotów debetowych równa sumie obrotów kredytowych
-suma sald kredytowych równa sumie sald kredytowych
nazwa Obroty Saldo
konta Dt Ct Dt Ct
Obrotówkę zawsze sporządza się przed wpisaniem stanu końcowego na konto przed zamknięciem danego miesiąca, bo gdyby sporządzono ją po zamknięciu danego miesiąca to żadnej poprawy w danym miesiącu już wykonać nie można.
Programy f-k (finansowo- księgowe) wszystko archiwizują.
ZO i S wykrywa te błędy które naruszają zasadę podwójnego zapisu czyli:
-zarejestrowania na jednym koncie jeden zapis
-na 2 kontach po tych samych stronach
- w różnych kwotach
Obrotówka nie wykryje tych błędów, które nie naruszają zasady podwójnego zapisu( te trzeba szukać piechotą - wszystko przeglądać) :
nie zarejestrowanie operacji w ogóle,
zarejestrowanie operacji na 2 kontach, ale nie tych co trzeba
zarejestrowanie na tych kontach co trzeba, ale nie na tych stronach co powinno być
zarejestrowania kwoty na dwóch kontach nie takiej jak trzeba
Do poprawiania błędów na kontach służą następujące metody:
przekreślenie - jedna linią by błąd był czytelny obok parafka osoby poprawiającej i data poprawy nad przekreśleniem i prawidłowy zapis ( tylko gdy ręcznie prowadzimy)
storno-czarne polega na tym, że zapis korygujący( kwota błędu) umieszczany jest po stronie przeciwnej niż wystąpił błąd przez co błąd po jednej stronie i zapis korygujący po drugiej stronie powoduje znoszenie się zapisu
Wada: sztucznie zawyża obroty, a więc nie może być stosowany na tych kontach z których obroty brane są pod uwagę do oceny firmy
3. storno-czerwone zapis korygujący umieszczany jest po tej samej stronie co wystąpił błąd, ale w kolorze czerwonym
który w rachunkowości oznacza liczbę ujemna; nie posiada wad
Metody poprawy dowodów księgowych:
1.przekreślenie- nie może być w dowodach własnych wysłanych komuś( własnych zewnętrznych) i obcych
2.anulowanie błędnego dowodu i wystawienie prawidłowego
3.wystawienie noty korygującej
Wykład 5
ŁĄCZENIE I DZIELENIE KONT
Łączenie - ma miejsce, gdy na niektórych kontach zapisy dokonywane są rzadko w trakcie roku, przez co nie ma sensu utrzymywania konta
Metody łączenia:
1. Konto aktywne + konto aktywne = konta aktywne
Budynki Budowle
Sp 20 + Sp 30
Budynki i budowle
Sp 50
2. Konto pasywne + konto pasywne = konta pasywne
40 Sp + 30 Sp
Pozostałe zobowiązania
70 Sp
3. Łączenie konta aktywne + pasywne = KA-P (aktywno pasywne)
a). łączenie metodą netto - ma zastosowanie do łączenia należności z zobowiązaniami tego samego kontrahenta. W wyniku tego łączenia otrzymujemy konto rozrachunków z kontrahentem. Stan początkowy tego konta jest różnicą stanów początkowych, które złożyły się na łączenie. Przy czym różnica ta na nowo powstałe konto wpisywana jest po tej samej stronie, gdzie wartość stanu początkowego na kontach łączonych była większa. Na nowo powstałym koncie rejestrowane są zarówno należności jak i zobowiązania.
Konto posiada jeden stan końcowy, który oznacza albo należność od kontrahenta X (stan początkowy Dt), albo zobowiązania wobec kontrahenta (Stan końcowy Ct)
Należność od X Zobowiązania wobec X
Sp 50 30 Sp
+
Rozrachunki z X
Sp 20
N N
Z Z
(Z) Sk Ct Sk Dt (n)
b). metoda brutto występuje w przypadku łączenia należności zobowiązań różnych kontrahentów:
AB, CD
Nowo powstałe konto - rozrachunki z odbiorcami i dostawcami posiadają 2 strony początkowe:
- debetowy (będący sumą stanów debetowych kont łączonych)
- kredytowy (będący sumą stanów początkowych kredytowych kont łączonych)
Na nowo powstałym koncie rejestrowane są zarówno należności, jak i zobowiązania
Konto posiada 2 stany końcowe: SkDt i Sk Ct lecz stanów tych nie można ustalić metodą tradycyjną (różnica między obrotami) bo wtedy wyszedłby jeden stan końcowy.
Aby ustalić 2 stany końcowe obowiązkowo należy prowadzić do tego konta, konta szczegółowe - analityczne
Z kont tych sporządzane jest ZO i S, w zestawieniu tym, gdy obroty są takie same jak na koncie rozrachunku, to istnieje prawdopodobieństwo, że księgowanie przeprowadzone jest dobrze i można z tego zestawienia przepisać stany końcowe na konto rozrachunku
Należności od A Zobowiązania wb B Należności od C Zobowiązania wb D
Sp 20 + 30 Sp + Sp 40 + 50 Sp
Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
Sp 60 80 Sp OBROTY SALDO
Dt Ct Dt Ct
N N
Z Z
Istnieje jako konto szczegółowe, dalej z nich sporządza się ZOi S kont analitycznych do konta syntetycznego rozrachunki
DZIELENIE KONT
Procesem odwrotnym do łączenia kont (zastąpienie jednej lub większej ilości kont jednym kontem) jest dzielenie kont, polega na wyodrębnieniu z 1 konta wielu nowych kont, przy czym można mówić o podzielności poziomej i podzielności pionowej
1. Podzielność pozioma
Przedmiotem podziału jest kategoria gospodarcza (nazwa konta, przy tej podzielności występują 2 warianty, po 1 konto dzielone przestaje istnieć a cały zakres jego obowiązków przejmują konta nowo powstałe
Konto dzielone Konta uzyskane w wyniku podziału
Towary Towar A Towar B Towar C
Sp 80 Sp 20 Sp 20 Sp 20
Konta szczegółowe
Wariant ten pozwala uzyskać informacje szczegółową, lecz nie daje możliwości uzyskania informacji ogólnej. Tą informację trzeba dodatkowo sobie stworzyć( wiadomo jest ile towarów istnieje, ale nie wiadomo ile jest ich razem).
istniej konto dzielone i obok niego konta uzyskane w wyniku podziału
konto dzielone =syntetyczne Konta analityczne
Towary Towary A Towary B Towary C
Sp 80 Sp 20 Sp 40 Sp 20 1) 100 1a) 40 1a) 40 1a) 20
Zasada powtórzonego zapisu
Zobowiązania wb dost
100 (1)
Konto syntetyczne dostarcza informacji ogólnej, natomiast konta analityczne dostarczają informacji szczegółowych.
Konto syntetyczne funkcjonuje z innymi kontami syntetycznymi zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.
Konta analityczne istniejące do konta syntetycznego funkcjonują w oparciu o tzw. zasadę pojedynczego zapisu, tzn.
- każdą operację zarejestrowaną na koncie syntetycznym należy powtórzyć po tej samej stronie i łącznie w takiej samej wartości na kontach analitycznych. Np. kupiono towary za 100 zł, zapłata później, gdzie w tym jest: towarów A 40, towarów B 40, towarów C 20
Aby sprawdzić, czy zasadę powtórzonego zapisu stosowano prawidłowo, zawsze sporządza się zestawienie obrotów i sald (ZOiS) kont analitycznych do konta syntetycznego. Jeżeli zasada jest stosowana prawidłowo, to muszą wystąpić zgodności:
Obr Dt konta analitycznych = Obr Dt kont syntetycznych
Obr Ct konta analitycznych = Obr Ct kont syntetycznych
Sk Dt konta analitycznych = Sk Dt kont syntetycznych
Sk Ct konta analitycznych = Sk Ct kont syntetycznych
2. PIONOWA
Polega na tym, że z danego konta wyodrębniamy zbiór jednorodnych operacji pod względem kierunku zmian. Do ich rejestracji przeznaczamy nowe konto. W podzielności pionowej przedmiotem podziału są zapisy na koncie a nie nagłówek konta
Konto dzielone Konto powstałe w wyniku podziału
W wyniku podzielności pionowej uzyskujemy 2 rodzaje kont:
a). korygujące - są to konta, które pozwalają na urealnienie wartości zapisanej na innym koncie. Nigdy nie istnieją samodzielnie, zawsze prowadzone są do jakiegoś konta, np. umorzenie do środków trwałych, koszty zakupów do materiałów
Dt Śr trwałe
kupno sprzedano
otrzymujemy za przekazano nieodpłatnie ilość i wartość
Ilość wyjawienie nie
likwidacja
zarejestrowanych
+ dotychczas zużycie
za rok zerowy wartość
Wartość
Za rok 1
Wartość netto środków trwałych = wartość brutto środków trwałych (SkDt)
- dotychczasowe zużycie SkCt
Na koncie środków trwałych rejestrowane są jedynie takie zmiany, które dotyczą zarówno wartości jak i ilości. Natomiast do zmniejszeń samej wartości środków trwałych przeznaczono nowe konto o nazwie „umorzenie środków trwałych”. Konto to nigdy nie może istnieć samodzielnie. Zawsze jest ono do środków trwałych. Wartość tego konta pozwala urealnić wartość konta środków trwałych. Środki trwałe rejestrowane są na koncie środków trwałych, wartości brutto początkowej. Natomiast zmniejszenie tych środków trwałych na skutek zużycia rejestrowane jest na koncie „umorzenie”. Wartość netto środków trwałych (wartość, która nie została jeszcze zużyta), oblicza się następująco:
stan końcowy środków trwałych - stan końcowy umorzenie; wartość netto środków trwałych wchodzi do bilansu, natomiast wartość umorzenie podawana jest w informacji dodatkowej do sprawozdania
- gdy konto korygujące ma taki sam stan końcowy jak konto podstawowe, to stany końcowe zawsze dodajemy
- gdy konto korygujące posiada przeciwny stan końcowy niż konto podstawowe, to żeby otrzymać realną wartość, należy stany końcowe odjąć
Wykład 6 28.03.2003
Konta wynikowe - nazywane także:
Bezsaldowymi, bo nigdy na nich nie ustala się stanu końcowego
Niebilansowymi, bo nigdy nie wchodzą do bilansu
Wynikowymi, bo kształtują taką kategorię jak wynik finansowy
Konta te powstały w wyniku podzielności pionowej funduszu przedsiębiorstwa =zysk pozostawiony w przedsiębiorstwie (kapitału zapasowego, kapitału samofinansowania)
Koszty fundusz finansowy przychody
Strata nadzwyczajna zyski nadzwyczajne wynik finansowy
stan końcowy Ct = zysk stan końcowy Dt = strata
Na dodatnią wysokość zysku wpływają przychody i zyski nadzwyczajne, natomiast zysk zmniejszają koszty i straty nadzwyczajne. Przychody i koszty a także zyski i straty nadzwyczajne nie mogą być rejestrowane bezpośrednio na kapitale samofinansowania, bo jego wielkość powinna być stabilna a nie zmieniać się w miarę ponoszenia kosztów lub osiągania przychodów. Stabilność kapitału samofinansowania daje w pewien sposób gwarancję dla odbiorców zewnętrznych co do wysokości wypracowanego majątku. Gdyby koszty i przychody były rejestrowane na kapitale samofinansowania to firma miałaby możliwość, na dzień sporządzania bilansu, stworzenia jego wartości jak największej. W związku z tym koszty i przychody rejestrowane są na wyodrębnionych do tego celu kontach, przez cały rok. 31.12 wartości te zostają przenoszone na wynik finansowy, ten z kolei po podziale zwiększa (bądź zmniejsza) kapitał samofinansowania - jego zmiana dokonywana jest raz w roku, więc odbiorcy sprawozdań mają pewność, że nie jest on sztucznie zawyżony.
Rok następny
Fundusz przedsięb.
Rozliczeni wyniku finansowego St. Pocz. Dt(strata) XX XX St. Pocz. Ct(zysk) 1a 1b
1 - po zatwierdzeniu sprawozdań finansowych walne zgromadzenie dokonuje podziału wyniku finansowego wypracowanego w roku poprzednim
Gdy jest to zysk to część tego zysku mogą przeznaczyć na zwiększenie kapitału samofinansowania
Jeśli jest to starata to mogą ją pokryć istniejącym kapitałem funduszu samofinansowania
Kapitał, fundusz samofinansowania - to równowartość majątku wypracowana przez samą firmę - sami swoimi odłożonymi zyskami finansują swoją działalność.
KOSZTY I STRATY NADZWYCZAJNE
Koszty to, to coś co musimy utracić, żeby to coś uzyskać ;)
W rachunkowości nie ma jednego konta kosztów tylko zamiast niego występuje szereg różnych kont uzyskanych w wyniku podziału kosztów ze względu na różne kryteria:
- rodzaj działalności - zamiast jednego konta kosztów występują tutaj:
koszty działalności podstawowej (operacyjne) - odzwierciedla zużycie czynników produkcji
pozostałe koszty operacyjne
koszty finansowe
Każde konto kosztów funkcjonuje jak konto aktywne
Ad a.
Są to wszystkie koszty poniesione w związku z realizacją celu podstawowego firmy, do której ją powołano, np. (w fabryce mebli są to koszty poniesione na wytworzenie i sprzedanie mebli)
Def. Ustawowa: Koszt to prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości (w zł) w postaci zmniejszenia aktywów, bądź wzrostu zobowiązań, które ostatecznie doprowadzą do zmniejszenia kapitałów własnych w inny sposób niż wycofanie ich przez właścicieli.
Koszty działalności podstawowej dzielą się dalej ze względu na wyróżnione kryteria: rejestrowane są w czwórkach i piątkach.
Ad b.
Są to koszty związane pośrednio z realizacją celu podstawowego firmy, do którego ją powołano. Często wynikają one z niedbalstwa i niedopatrzenia, równie dobrze można by uniknąć ponoszenia tych kosztów. Przykłady:
zapłacone kary za nieterminową dostawę, zanieczyszczenie środowiska, mandaty
przedawnione należności
umorzone należności
przekazane darowizny
wartość netto z likwidowanych bądź sprzedanych środków trwałych (nie zużytych)
koszty ponoszone w związku z utrzymywaniem obiektów socjalnych firmy
Ad c.
Są to koszty związane z obracaniem pieniędzmi bądź ich ekwiwalentem (papiery wartościowe). Najczęściej dotyczą one ceny, jaką płacimy za korzystanie z cudzych pieniędzy. Przykłady:
odsetki od zaciągniętych kredytów, pożyczek
odsetki karne za nieterminową regulację zobowiązań
dyskonto w wystawionym wekslu
wartość w cenie zakupu sprzedawanych papierów wartościowych
prowizje maklerskie
koszty a.
b.
c.
Oprócz powyższych elementów, elementem zmniejszającym wynik finansowy jest także strata nadzwyczajna.
Strata nadzwyczajna - są to skutki nieprzewidzianych zdarzeń losowych (powódź, pożar, kradzież, włamanie, gradobicie, wybuch gazu), które powodują zmniejszenie aktywów bądź wzrost zobowiązań i nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenie działalności
PRZYCHODY I ZYSKI NADZWYCZAJNE
W rachunkowości nie jednego konta przychodów, zamiast niego istnieje szereg różnych kont przychodowych, które wyodrębnione są ze względu na rodzaj działalności.
Każde konto przychodów funkcjonuje jak konto pasywne.
Przychody ze sprzedaży - są to kwoty należne, bądź otrzymane, które wynikają ze sprzedaży efektów działalności podstawowej. W przedsiębiorstwie produkcyjnym jest to przychód ze sprzedaży wyrobów gotowych, w firmie usługowej jest to przychód ze sprzedaży usług, w firmie handlowej - przychód ze sprzedaży towarów.
Pozostałe przychody operacyjne - ekstra przychody = pośrednio związane z działalnością podstawową. Przykłady:
Otrzymane kary (ktoś nam zapłacił)
Umorzone, przedawnione zobowiązania
Otrzymane darowizny
Kwota otrzymana ze sprzedaży środków trwałych lub wartość z odzysku z ich likwidacji
Przychody finansowe - kwoty należne lub otrzymane, dotyczące działalności firmy
Przykłady:
Odsetki od środków na rachunkach bankowych
Odsetki od udzielonych pożyczek
]dodatnie różnice kursowe
dyskonto w otrzymanych wekslach
wartość uzyskana ze sprzedaży papierów wartościowych
Elementem wpływającym na zwiększenie wyniku finansowego jest także zysk nadzwyczajny.
Zysk nadzwyczajny - skutek nie przewidzianych zdarzeń losowych, który powoduje wzrost aktywów bądź zmniejszenie zobowiązań i nie jest to związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia firmy. Przykłady:
odnaleziono skradziony składnik majątkowy
otrzymano odszkodowanie od PZU za zniszczenia w zdarzeniu losowym
Wykład 4.04.2003
ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI BANKOWE - ZESPÓŁ PIERWSZY
Formy obrotu pieniężnego są dwie:
gotówkowy - polega na fizycznym, bezpośrednim wręczeniu środków pieniężnych (gotówki) odbiorcy, realizowany jest przez wpłatę gotówkową, wypłatę gotówkową oraz czek gotówkowy
bezgotówkowy - regulacja należności, zobowiązań następuje tutaj zazwyczaj za pośrednictwem rachunku bankowego. Wyróżniane są tutaj następujące formy:
przelew = polecenie przelewu - jest to prośba skierowana do banku aby ten zabrał określoną kwotę i przekazał ją na wskazany rachunek; banki za realizację przelewu pobierają opłatę
rozliczenie saldami (kompensata) - polega na tym, że dwaj kontrahenci, którzy nawzajem sobie sprzedają i od siebie kupują, przez cały miesiąc rejestrują swoje należności i zobowiązania. Pod koniec miesiąca każdy z nich różnicuje zarejestrowane należności i zobowiązania dzięki czemu jeden z nich ma tylko należności, a drugi tylko zobowiązania. Ten kto ma zobowiązania składa polecenie przelewu w banku; forma ta pozwala uniknąć powiększania kosztów - płaci się tylko za jeden przelew a nie za kilka lub kilkanaście, gdyby tej formy nie było
polecenia zapłaty - odwrotność polecenia przelewu; wierzyciel występuje do swojego banku by ten zabrał z rachunku dłużnika określoną kwotę. O tej formie banki muszą być powiadomione. Jeżeli dłużnik uzna, że wierzyciel zabrał mu za dużo pieniędzy może transakcję odwołać i wtedy jego bank zabiera z powrotem pieniądze na konto (osoba fizyczna ma 30 dni na odwołanie a podmiot 14 dni)
akredytywa - ma zastosowanie głównie do podmiotów zagranicznych, mało znanych bądź też krajowych znanych ale słynących z tego, że nie płacą. Firma X mówi, że sprzeda firmie Y towary lecz Y musi otworzyć akredytywę. X z Y spisują umowę określając warunki dostawy, umowę tę każdy z nich składa w swoim banku. Y występuje w swoim banku o otwarcie akredytywy = zabranie środków z rachunku bieżącego i przeniesienie ich na rachunek zablokowany, z którego Y nie może korzystać przez określony czas, mimo, że są to jego pieniądze. X po otrzymaniu zawiadomienia o otwarciu akredytywy, wysyła materiały do Y, a dokumenty świadczące o wysyłce składa w swoim banku. Ten zwiększa konto X z własnych środków natomiast dokumenty wraz z żądaniem przekazania pieniędzy przesyła do banku Y. Y otrzymuje materiały, dokumenty odbiera w swoim banku
Zalety akredytywy:
dla X: ma pewność 100%, że otrzyma zapłątę, bo pieniądze czekają na niego zamrożone w banku
dla Y: otrzymuje materiały takie jakie sobie zażyczył, wraz z świadectwami rzeczoznawców i otrzymuje w takim czasie w jakim ustalił = nie musi utrzymywać magazynu
Wady akredytywy:
dla X: musi dostosować się do terminów i wymogów jakościowych
dla Y: ma zamrożone przez pewien czas pieniądze, nie może nimi obracać
rozliczenia planowe - mają zastosowanie do dostaw częstych (codziennych, kilkudniowych np. pieczywo, mięso) ; polegają na tym, że dostawca z odbiorcą umawiają się, że co tydzień będzie przelewana pzrze odbiorcę stała kwota za dostawę niezależnie od tego jaka jest wartość dostawy. Oboje przez cały czas rejestrują wartość dostaw i na koniec miesiąca porównują z kwotami już przelanymi co tydzień. W pierwszym tygodniu następnego miesiąca odbiorca uwzględnia wynikłą różnicę i przelewa ją na konto dostawcy.
Czek rozrachunkowy - polega na tym, że ten kto go otrzymał realizując go w swoim banku nie dostaje pieniędzy do ręki tylko kwota wynikająca z czeku powiększa rachunek bankowy. Czek ten różni się od gotówkowego tym, że tam pieniądze otrzymuje się od razu do ręki. Czeki budzące wątpliwość zatrzymywane są przez banki w celu sprawdzenia (=przyjmowane do inkasa)
Weksel - jest to papier wartościowy o ściśle określonych elementach. Wręczany jest dostawcy wtedy, gdy ten zgodzi się przyjąć weksel. W wartości nominalnej weksla wpisywana jest kwota większa niż kwota zapłaty zobowiązania, bo dostawca chce otrzymać oprocentowanie, skoro otrzymuje dzisiaj papier a nie pieniądze, które mu się należą. Oprocentowanie to nazywane jest DYSKONTEM. Stopa tego oprocentowania uzgadniana jest przez kontrahentów, a dyskonto liczy się tak:
D = kwota długi * stopa procentowa *liczba dni do wykupu weksla / 365 * 100%
Rodzaje weksla:
własny - występują dwie osoby: dłużnik wekslowy i wierzyciel, weksle ten można spisać na zwykłej kartce papieru i wtedy jego postać musi być taka:
Gdynia dnia 4 kwietnia 2003r Na 100zł
1 maja zapłacę za ten sola weksel na rzecz (zlecenia) Jana Kowalskiego kwotę stu złotych.
Płatny......(gdzie?)
Podpis
Per aval = poręczenia wekslowe
trasowany (trata) występują tu 3 osoby: trasant, trasat i beneficjent wekslowy. W wekslu tym dłużnik zobowiązuje do zapłaty osobę trzecią. Osoba ta na wekslu potwierdza, że widziała weksle, i że ma go wykupić
in blanco - stosowany najczęściej w bankach jako zabezpieczenia pożyczek. Nie posiada wypełnionych wszystkich elementów wekslowych (kwoty i dnia wykupu), zawsze musi posiadać : miejsce wystawienia i podpis
Ewidencja środków pieniężnych
Wszystkie operacje, które miały miejsce na rachunku bankowym można zarejestrować tylko w oparciu o otrzymany wyciąg bankowy - jeśli go nie ma to nic na rachunku nie można zarejestrować.
Kasa śr. Pien. W drodze rach. bankowy
Koszty dział. Podst.
1 2
3
Inne rach. bieżace 4
5
8
6 Koszty finanasowe
Zob. wb. Dostaw.
7 Przychody finans. 9
10
1 Wpłata pieniędzy do banku - nadmiaru gotówki w kasie - kasa zmniejsza się lecz w dniu wpłaty nie można zarejestrować na rachunku bankowym bo nie ma wyciągu bankowego; dlatego powstają tzw. Środki pieniężne w drodze inaczej w drodze jest zwiększenie rachunku bankowego.
2 Wyciąg bankowy potwierdzający dokonaną wpłatę w operacji pierwszej. Powoduje on, że środki pieniężne w drodze przestają istnieć ( bo nic nie jest w drodze, tylko w konkretnym miejscu) i zwiększa się kwota na rachunku bankowym.
3 Pobranie pieniędzy z banku do kasy. Powoduje zwiększenie kasy, ale na rachunku bankowym nie można zarejestrować zmniejszenia, bo nie ma WB, w związku z czym zmniejszenie to rejestrowane jest na środkach pieniężnych w drodze - w drodze jest zmniejszenie rachunku bankowego.
4 Wyciąg bankowy potwierdzający operację trzecią. Powoduje, że nie istnieje już w drodze zmniejszenie tylko zmniejszono konkretne miejsce czyli rachunek bankowy
5 Wyciąg bankowy z rachunku bankowego potwierdzający przekazanie pieniędzy na inny rachunek bankowy (np. rachunek akredytywy, rachunek ZFŚS, rachunek czeków potwierdzonych, rachunek terminowy). Wyciąg ten powoduje zmniejszenie rachunku bieżącego lecz póki nie otrzymano wyciągu bankowego z innych rachunków to kwota ta cały czas jest w drodze do innego rachunku bankowego
6 Wyciąg bankowy z innego rachunku bankowego potwierdzający wpływ pieniędzy z operacji piątej co powoduje, że maleją środki pieniężne w drodze, rośnie inny rachunek bankowy
7 WB z rachunku akredytywy potwierdzający zapłatę dla dostawcy, bądź też realizację czeku rozrachunkowego, który wystawiliśmy, potwierdziliśmy w banku i wręczyliśmy naszemu kontrahentowi
8 WB - potrącone przez bank opłaty i prowizja za prowadzenie rachunku, za zrealizowane przelewy, za otwarcie akredytywy itd. Zawsze stanowią koszty działalności
9 WB potrącone przez bank odsetki od zaciągniętej pożyczki, kredytu
10 WB potwierdzający doliczenie odsetek od środków na rachunku bankowym
WYKŁAD 25 kwietnia 2003
ROZRACHUNKI = są to należności i zobowiązania rejestrowane na 1 koncie do ich ewidencji przeznaczony zespół 2.
Rodzaje rozrachunków :
rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
rozrachunki z pracownikami
rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
pozostałe rozrachunki z pracownikami
rozrachunki publiczno - prawne
rozrachunki z ZUS'em
rozrachunki z Urzędem Celnym
rozrachunki z budżetem
rozrach. z Urzędem Skarbowym (rozrach. z tyt. podatku dochdowego, rozrach. z tyt. VAT'u, pozostałe rozrach. z US)
rozrach. z Urzędem Gminy (rozrach. z tyt. podatków od śr. transportu, z tyt. podatku rolnego, z tyt podatku leśnego i pozostałe)
pozostałe rozrachunki (z PZU, z właścicielami)
WYNAGRODZENIA - rozrachunki z pracownikami z tyt. wynagrodzeń
Elementy wynagrodzeń :
płaca zasadnicza (występuje zawsze i wszędzie)
dodatek za pracę (szkodliwą, nocną, kilku zmianową)
dodatek funkcyjny (premia z zysku)
inne (np. premia motywacyjna)
Rodzaje umów zawiązywanych z pracownikami:
umowa o pracę (opisana w kodeksie pracy)
umowa zlecenie (na wykonywanie określonych czynności, opisana w kodeksie cywilnym)
umowa o dzieło (efekt pracy namacalny, widoczny, opisana w kodeksie cywilnym)
umowa kontraktowa (samemu opłaca się ZUS - opłaca się bogatym)
Dokumentacja wynagrodzeń :
lista płac
sporządzana co 1 miesiąc, ustalone są w niej wszystkie elementy wynagrodzenia : wynagrodzenie brutto, potracenia i wynagrodzenie netto, czyli to co otrzymujemy na rękę
osobowa (umowa o pracę)
bezosobowa (zlecenie, dzieła)
rachunek
wystawiony przez zleceniobiorcę
kasa wypłaci
przy wypłacie zaległych wynagrodzeń, przedawniają się po 3 latach
wyciąg bankowy
informujący o przelewie na konta osobiste pracowników
Wszystkie szczegóły dotyczące wynagrodzeń zawarte są :
w firmach zatrudniających > niż 20 pracowników : w Regulaminie wynagrodzeń
w firmach zatrudniających < niż 20 pracowników : w Umowie o pracę
SKALA PODATKOWA
Aby liczyć wynagrodzenia trzeba znać skalę podatkową na dany rok !!!
Dochód (zł) na 2003 r. |
Podatek (zł) |
0 - 37024 I |
19 % x dochód - kwota wolna od podatku, która rocznie wynosi 530,08 a miesięcznie 44,17
ulga podatkowa |
37024 - 74048 II |
podatek z przedziału I + 30 % od nadwyżki powyżej 37024 (6516,40) |
74048 - ∞ III |
podatek z przedziału II + 40 % nadwyżki powyżej 74048 (17623,60) |
Pracodawca nie może wypłacić pracownikowi wynagrodzenia brutto, musi on dokonać potrąceń, są 2 rodzaje potrąceń :
potrącenia obligatoryjne = obowiązkowe
Do ich dokonywania pracodawcę zmusiły przepisy prawne, występuje on tutaj jako płatnik, tzn. osoba która musi spełnić 3 warunki :
obliczyć potrącenie
potrącić pracownikowi
odprowadzić we właściwym terminie do właściwego urzędu
Za zobowiązania te pracodawca odpowiada całym swoim majątkiem
Potrącenia obowiązkowe to :
składka ZUS
ubezpieczenie zdrowotne
zaliczka na podatek
inne wynikające z tyt. egzekucyjnych (manko pracownika, alimenty, za udzielone lub niespłacone kredyty bankowe, za niezapłacone podatki)
potrącenia dobrowolne
Wynikają one z porozumienia zawartego pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, pracodawca nie ma obowiązku ale może „potrącić”
Potrącenia dobrowolne to :
składka ubezpieczenia dobrowolnego (od nieszczęśliwych wypadków)
składka na rzecz Związków istniejących w firmie (np. Solidarność)
składka do kasy zapomogowo - pożyczkowej
opłata za wydzierżawiony pracownikowi majątek (np. mieszkanie)
inne
SKALA WYNAGRODZENIA
Wynagrodzenie brutto
potrącenia obligatoryjne
potrącenia dobrowolne
Wynagrodzenie netto
Potrącenia z tyt. ZUS'u
Pracodawca potrąca pracownikowi 18,71 % jego wynagrodzenia brutto. Kwota ta musi być przekazana do ZUS'u w następujących terminach :
do 5 dnia (budżetówka)
do 10 dnia (własna działalność bez pracowników)
do 15 dnia (pracodawca i pracownicy)
ZUS otrzymując powyższą kwotę dzieli ją na wyodrębnione w ramach ZUS'u fundusze
ZUS (18,71 %)
ZUS wypłaca 80 % pensji, a jak ktoś się leczy w szpitalu to jeszcze mniej. Do 33 dnia choroby pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy tzw. Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, przy czym pracodawca musi wypłacić 80 % ale może i wypłacić 100 %pensji. Zwolnienie na 7 dni : to pierwszy dzień jest bezpłatny a jeżeli na 8 dni bądź więcej to wszystkie są płatne.
Powyższa stawka potrąceń ZUS'u obowiązuje przy umowie o pracę.
ZUS jest w takiej samej wlk. potrącany również własnemu pracownikowi, który dodatkowo w danej firmie realizuje zlecenie bądź dzieło, przy kontrakcie nie ma potrąceń ZUS'u (sami płacimy)
ZUS potrącamy także obcemu pracownikowi realizującemu w danej firmie zlecenie gdy nie złoży oświadczenia, że w miejscu macierzystym zarabia więcej niż najniższa krajowa.9,76 % i 6,5 % jest obowiązkowe a 2,45 dobrowolne
ZUS nie jest potrącany :
studentom do 26 roku życia od realizowanych przez nich zleceń
od umów o dzieło zawartych z obcymi pracownikami
od umów zlecenia zawartych z obcymi pracownikami gdy złożą oświadczenie, że zarabiają w miejscu macierzystym więcej niż najniższa krajowa
Potrącenia z tyt. ubezpieczeń zdrowotnych i zaliczek na podatek
UMOWA O PRACĘ
Wynagrodzenie brutto
ZUS (18,71 %)
podstawa zdrowotnego
DOCHÓD = podstawa zdrowotnego - koszty pozyskania przychodów (KUP)
KUP = to kwota przysługująca każdemu niezależnie od pełnionej funkcji(pozostaje w kieszeni, od niej nie ma podatków, np. na ubiór)
Koszty są ustalone ustawowo i są takie same dla wszystkich spełniajacych określone warunki :
1 umowa o pracę (99,96 zł miesięcznie, 1199,52 zł rocznie)
kilka umów o pracę (w każdym miesiącu koszt podstawowy 99,96 lecz łącznie w rozliczeniu rocznym nie może być przez pracownika uwzględniona w kwocie większej niż 1799,37)
cd. WYNAGRODZEŃ
Od 2003 r. ogólna kwota składki na ubezpieczenia zdrowotne wynosi nie 7,75% tylko 8% przy czym reszta brakującej składki (0,25%) nie jest potrącona z podatku tylko z dochodu. Pomniejszona jest kwota, którą pracownik otrzymałby do ręki.
Wynagrodzenia brutto
ZUS
podstawa zdrowotnego ⇒ obowiązkowe
ubezpieczenie zdrowotne A ⇒ obowiązkowe
ubezpieczenie zdrowotne B ⇒ obowiązkowe
zaliczka na podatek ⇒ obowiązkowe
inne potrącenia obligatoryjne ⇒ obowiązkowe
potrącenia dobrowolne
= wynagrodzenie netto (to co pracownik dostaje na rękę)
Pracodawca zatrudniając pracowników, jeżeli potrąca im z pensji ZUS, to obowiązkowo musi płacić dwie części sam z „kieszeni firmy”. Składka płacona przez pracodawcę wynosi: 9,76% fundusz emerytalny; 6,5% fundusz rentowy; 1,62% fundusz wypadkowy- są to odkładane przez ZUS pieniądze na wypłatę reny, odszkodowania dla pracownika, który uległ wypadkowi w pracy (w drodze do pracy). Składka na fundusz wypadkowy jest zróżnicowana ze względu na sektor gospodarki, aktualnie nie przekracza 3% (0,4%-8,12%). Dodatkowo pracodawca oprócz ZUS płaci również na:
Fundusz pracy 2,45% (kuroniówki, szkolenia dla bezrobotnych, dofinansowanie własnej inicjatywy)
Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych 0,15% (pożyczki dla firm o słabej sytuacji finansowej na wypłatę wynagrodzeń dla pracowników)
Łącznie pracodawca płaci 20,48%
Schemat ewidencji wynagrodzeń (zbiór zadań)
Schemat ewidencja składek ZUS płaconych przez pracodawcę (zbiór zadań)
MATERIAŁY I TOWARY (OBRÓT MATERIAŁOWY)
Rodzaje ewidencji materiałów:
ilościowa (prowadzi magazynier)
ilościowo-wartościowa (prowadzi dział zakupów lub komórka księgowości)
wartościowa (prowadzi księgowość)
Dokumentacja obrotu materiałowego:
zakup
faktura zakupu (Fa)
przyjęcie z zewnątrz (Pz)- magazynier podpisuje, że rzeczywiście przyjął towary
b)
rozchód wewnętrzny (Rw)- wystawiany przez magazyniera podpisywany przez kierownika działu produkcji, materiały przekazane z magazynu do zużycia.
wydanie na zewnątrz (Wz)- wystawiany, gdy materiały opuszczają terytorium przedsiębiorstwa np. przy sprzedaży bądź wydania do obróbki obcej)
polecenie księgowania (Pk)- by udokumentować coś co miało miejsce wewnątrz w firmie
Ewidencja zakupu materiałów:
Ponieważ do księgowości dokumenty zakupu (Pz i Fa) wpływają w różnym czasie to trzeba księgować je oddzielnie potwierdzająca tylko zakup Fa może przyjść szybciej lub odwrotnie materiały mogą zostać przyjęte do magazynu (Pz) wcześniej niż nadejdzie faktura. Aby kontrolować naszego sprzedawcę (porównać to co napisał w Fa z tym co przyjął magazynier i ujawnił w Pz) stosowane jest konto rozliczenie zakupu materiałów:
Faktura na zakupione materiały. Wartość netto jest rejestrowana na rozliczeniu zakupów. Kwota ta jest tam stawiana i czeka na Pz aby porównać wartości.
Z jednej zwiększa wartość materiałów a z drugiej służy do porównania wartości ujawnionej na Fa. Jeżeli się zgadza to konto rozliczenia zakupu materiałów nie ma stanu końcowego. Gdy dostawy nie zostały rozliczone konto może mieć 2 stany końcowe: SkDt oznaczający materiały w drodze(jest Fa brak Pz) i SkCt oznaczający dostawę niefakturowaną (jest Pz brak Fa)
Rodzaje cen stosowanych w obrocie materiałowym:
Firma sama określa, jakie ceny będzie stosowała do obrotu materiałowego, czyli po jakich cenach będzie przyjmować i wydawać materiały. Ma dwie możliwości:
zmienne ceny ewidencyjne (rzeczywiste ceny zakupu) oznaczają, że firma przyjmuje do magazynu materiały po cenie ujawnionej w fakturze (cen rzeczywistych) na ten sam materiał w związku z tym kupiony w różnym czasie od 1 dostawcy, bądź też w tym samym czasie od różnych dostawców. Wydając ten materiał trzeba zachować jakąś kolejność przy wydawaniu firma może przyjąć jedną z 3 metod do wydania:
FiFo (pierwsze przyszło- pierwsze wyszło) w pierwszej kolejności opuszczają magazyn te towary, które były kupione najwcześniej (np. 1 maj 10kg- 10zł; 5 maj 20kg- 12zł; 8 maj 5kg- 15zł, 10 maja wydano do produkcji 15kg materiałów 10kg- 10zł + 5kg- 12zł)
LiFo (ostatnie przyszło- pierwsze wyszło) w pierwszej kolejności opuszczają magazyn materiały otrzymane jako ostatnie (5kg- 15zł + 10kg- 12zł)
Średnia arytmetyczna (średnia ważona) po każdej dostawie trzeba liczyć cenę średnią jednostki Rw wystawiane jest po cenie średniej; 10 maja będzie miało wartość cena średnia= (10*10+20*12+5*15)/35=11,86; Rw=15*11,86=177,90zł
Obrót materiałami w zmiennych cenach ewidencyjnych:
Zrobić samemu: Stałe ceny ewidencyjne, jak ustala się odchylenie, księgowanie zakupu i rozchodu po stałych cenach ewidencyjnych.
Jeżeli zostały zarejestrowane FA I PZ tzn. ze dostawa została rozliczona. Rozliczenie zakupu materiałów nie ma żadnego stanu końcowego.
Gdy dostawy nie zostały rozliczone, konto może wykazywać dwa stany końcowe : Skat- oznaczający materiały w drodze( jest FA nie ma PZ), Skat- oznacza dostawę nie fakturowaną( jest Pz nie ma Fa)
Rozliczenie zakupu służy do:
-stałe ceny ewidencyjne porównywane z rzeczywistymi cenami
rz > Ew odchy Dt
Ew > rz odchyl Ct
WYKŁAD RACHUNKOWOŚĆ 16.05.2003
A K T Y W A T R W A Ł E
W trakcie użytkowania środków trwałych zużywają się one - zużycie to nazywane jest mianem amortyzacja - umorzenie. Aby policzyć kwotę zużycia trzeba dysponować następującymi danymi:
wartość początkowa (wp) - jest to cena nabycia (cena zakupu + koszty zakupu [załadunek, rozładunek, transport, ubezpieczenie w drodze i montaż]), gdy środek trwały jest kupowany bądź też koszt wytworzenia, gdy jest on realizowany we własnym zakresie.
stopa zużycia (a%) - która określa w ilu procentach rocznie zużywa się środek trwały. Stopa ta może być określona przez przedsiębiorstwo (a% = 100%/przewidywane lata użytkowania), bądź też można ją przyjąć z przepisów podatkowych (załącznika do ustawy o podatku dochodowym) przyjmując własną stopę niezależnie od jej wysokości; Zasady ustawy o rachunkowości są spełnione, lecz Urząd Skarbowy jako koszt przyjmuje tylko takie zużycie, które wynika ze stóp podatkowych.
METODY AMORTYZACJI - sposoby wyliczania kosztu zużycia
Amortyzacja liniowa (równomierna) - oznacza, że w każdym okresie użytkowania środka trwałego jego zużycie jest takie same. Zużycie nalicza się tutaj po raz pierwszy w miesiącu następnym niż środek trwały został przyjęty. Zużycie nalicza się albo do całkowitego zużycia, a w przypadku sprzedaży/likwidacji również za ten miesiąc, w którym wystąpiły te zdarzenia.
Amortyzacja roczna: a = wp*a% / 100%
Amortyzacja miesięczna: a= a (roczna) / 12. W pełnej księgowości amortyzację księguje się co miesiąc.
Metoda nierównomierna - oznacza, że w każdym okresie użytkowania środka trwałego jego zużycie jest różne.
amortyzacja progresywna - charakteryzuje się tym, że w miarę użytkowania środka trwałego zużycie środka trwałego rośnie. Nie ma zastosowania w Polsce.
amortyzacja degresywna - charakteryzuje się tym, że w pierwszym okresie użytkowania środka trwałego zużycie liczymy od wartości początkowej, natomiast w kolejnych okresach od jego wartości netto, lecz tak ustalaną kwotę zużycia możemy rejestrować do momentu, gdy obliczona kwota zużycia nie zrówna się z kwotą zużycia wyliczoną do porównań według amortyzacji liniowej. Metoda ta nazywana jest zwyczajowo degresywną, a faktycznie jest to degresywno-liniowa, bo po zrównaniu amortyzacji liczonej degresywnie ze sposobem liniowym, trzeba przejść na liniówkę. Degresywna może być stosowana tylko na niektóre środki trwałe: maszyny i urządzenia produkcyjne, środki transportu i sprzęt szybko starzejący się.
Metoda naturalna - charakteryzuje się tym, że wartość środka trwałego dzieli się przez liczbę jednostek, które on wykona w swoim życiu. Aby obliczyć kwotę zużycia w danym miesiącu, mnoży się liczbę jednostek wykonanych w tym miesiącu przez stawkę wartości środka trwałego dla jednej jednostki (np. wp/liczbę kilometrów, którą przejedzie w swoim życiu).
PRZYKŁAD: środek trwały o wartości 12 000 zł.
amortyzacja liniowa, przy założeniu, że a%= 20%
(I, II, III, IV, V - amortyzacja w pierwszym, drugim....piątym roku)
aI=12 000 * 20% = 2 400 (miesięcznie 200 zł)
aII=2 400
aIII=2 400
aIV=2 400
aV=2 400
Amortyzacja nierównomierna- oznacza, że w każdym okresie użytkowania śr.trw. jego użycie jest rożne.
Progresywna-charakteryzuje się tym, że w miarę użytkowania śr. trw. Użycie rośnie, nie ma zastosowania w Polsce
degresywna, przy założeniu, że stopa zużycia podstawowego = 20%. Wiadomo, że zastosowano tu współczynnik podwyższający w wysokości 1.5 (przy degresywnej zawsze stosowany jest współczynnik, waha się od 1 do 1.5, a dla przedsiębiorstw funkcjonujących na terenach zagrożonych bezrobociem może on być nieco wyższy, ale nie może przekroczyć 2.)
Stopa degresywna = stopa podstawowa * współczynnik = 20% * 1.5 = 30%
aI=12 000 * 30% / 100% = 3 600
aII= wartość netto środka trwałego * stopa degresywna / 100% = 8 400 * 30% / 100% = 2520
aIII = (8400 - 2520) * 30% / 100% = 1 764 - ponieważ 1 764 < 2400, stosujemy już kwotę liniową, czyli aIII=2 400
aIV= 2 400
(liczymy już ile nam jeszcze zostało do całkowitego zużycia 12000-3600-2520-2400-2400=1 080 - tą kwotę księgujemy w kolejnym roku)
aV= 1 080
amortyzacja naturalna, wiedząc że środek w swoim życiu wykona 120 jednostek (np. kilometrów)
stawka zużycia na jedną jednostkę naturalną= wp / liczbę jednostek naturalnych wykonanych w życiu maszyny
Obliczamy zużycie na 1 jednostkę = 12 000/120=100zł/km
aI=80 km * 100 zł/km = 8 000 zł
aII=30 km * 100 zł/km = 3 000 zł
aIII=10 km * 100 zł/km = 1 000 zł
W polskim systemie oprócz powyższych metod istnieje również
metoda uproszczona-dotyczy ona tylko tych środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 3 500 zł.
Amortyzacja ta polega na tym, że po przyjęciu środka trwałego możemy jednym zapisem zarejestrować jego zużycie w wartości całej kwoty wartości początkowej ( nie stosuje się tutaj żadnych wzorów, nie oblicza się zużycia w latach, miesiącach). Dodatkowo zużycie to można zarejestrować w miesiącu przyjęcia maszyny, a nie w miesiącu następnym jak wymagają wszystkie wyżej opisane metody.
REJESTRACJA ZUŻYCIA
Środki trwałe umorzenie amortyzacja
Sp12000 200 (1) 200
2000 (4) 2000
rozl. zakupu środków trw.(2) Zobowiązania wobec dost.
2000 2000
(3)
2000 2000
(1) - PK, zużycie środków trwałych za bieżący miesiąc (wyliczenia według liniówki), powoduje powstanie kosztu o nazwie amortyzacja i zwiększenie zużycia środków trwałych nazywanego także morzeniem. Ponieważ zużycie środków trwałych określone jest mianem amortyzacja - umorzenie to należy wyjaśnić różnicę między tymi kontami.
Konto umorzenie jest to konto, które istni9eje od początku na dany środek trwały, aż do całkowitego jego zużycia gromadząc z roku na rok kwotę jego zużycia. Za każdym razem pozwala ono określić wartość netto środków trwałych, bo wartość początkowa (sk dt środki trwałe) - umorzenie (sk umorzenia) daje wartość netto. Amortyzacja natomiast jest to konto roczne, pozwala ustalić koszt zużycia, który pomniejszy wynik finansowy danego roku ( ujmuje zużycie w skali rocznej)
(2) - Faktura otrzymana na zakupiony środek trwały, zwiększa zobowiązania wobec dostawcy i rejestrowana jest na rozliczeniu zakupu, bo w tym momencie środka trwałego jeszcze nie otrzymaliśmy, a na koncie tym możemy porównać wartość faktury z tym, co otrzymamy w przyszłości.
(3) - Pt(Ot) - Przyjęcie środka trwałego, na który fakturę otrzymano wcześniej. Zwiększa stan środków trwałych i jednocześnie umożliwia porównanie na rozliczeniu zakupu.
(4) - PK - rejestracja zużycia środka trwałego o niskiej wartości początkowej.
Nie liczy się zużycia środków trwałych na:
grunty
dzieła muzealne
zwierzęta
17
1
2
Jest to świadczenie pieniężne lub w naturze jakie otrzymuje pracownik od swojego pracodawcy za wykonaną pracę
mogą ale nie musza występować
za dany miesiąc do następnego miesiąca
fundusz emerytalny 9,76 %
przeznaczony na wypłatę emerytur w przyszłości przy czym 7,3 % składki przesyła do otwartego funduszu emerytalnego
fundusz rentowy 6,5 %
z niego wypłacane są renty dla osób, które utraciły zdrowie z przyczyn naturalnych i nie mogą pracować
fundusz chorobowy 2,4 %
z niego wypłacane są zasiłki chorobowe dla osób będących w trakcie leczenia i nie pracujących w tym momencie. ZUS wypłaca zasiłek chorob. wtedy gdy pracownik choruje więcej niż 33 dni w roku.