Justyna Wieloch

Samorządy terytorialne a polityka ochrony środowiska- aspekty logistyczne

Celem niniejszej pracy jest ukazanie roli samorządów terytorialnych w prowadzonej polityce ochrony środowiska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów logistycznych w wykonywanej przez odpowiednie jednostki samorządów działalności.

Aby zrozumieć problem i konieczność aktywnej roli samorządów terytorialnych w działalności, której celem jest ochrona środowiska należy przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest samorząd terytorialny, przez jakie organy działa, jakie są jego prawa, a także zadania, w tym w szczególności zadania, które wiążą się z ochroną środowiska. Ponad to należy precyzyjnie określić, co rozumiemy pod pojęciem polityki ochrony środowiska, jakie są jej cele, zasady oraz jakie są i czym charakteryzują się główne rodzaje polityki ekologicznej. Na końcu należy określić rolę logistyki w zarządzaniu miastem oraz w prowadzeniu polityki ochrony środowiska przez organy za to zarządzanie odpowiedzialne, w tym w szczególności przez samorządy terytorialne.

1. Samorząd terytorialny- definicja, narzędzia, prawa i obowiązki w ramach realizacji polityki ekologicznej państwa

Samorząd terytorialny, gminny, powiatowy i wojewódzki sprawuje władzę we wspólnocie samorządowej, którą stanowi ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego. Uczestniczy on w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych, zaś naczelną zasadą ustroju i funkcjonowania samorządu terytorialnego jest samodzielność gmin.

Zadania publiczne, wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne, zgodnie z art. 166 Konstytucji służą zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Zgodnie z tym, samorządy powinny same określać swoje potrzeby i interesy społeczności lokalnych i regionalnych, a także samodzielnie decydować o zakresie i formach ich zaspokajania.

Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

Gmina realizuje swoje zadania przez radę gminy- organ stanowiący i kontrolny, oraz zarząd gminy- organ wykonawczy.

Zadania gminy, które bezpośrednio lub pośrednio wiążą się z ochroną środowiska, to:

• Uchwalanie miejscowych planów przestrzennego zagospodarowania

• Uchwalanie programów gospodarczych

• Uchwalanie budżetu gminy

• Ustalanie zakresu działań jednostek pomocniczych

• Podejmowanie decyzji w sprawach współdziałania z innymi gminami czy terenowymi organami administracji rządowej

• Podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych

Na mocy Ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 roku (art.18) "do właściwych zadań rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawa nie stanowi inaczej". Jeżeli chodzi natomiast o zakres działań rady gminy na rzecz ochrony środowiska to zgodnie z art.18 ust.2 są to:

• Decyzje podjęte w sprawie budżetu gminy, kontrolowanie sprawozdań z jego wykonywania

• Decyzje na mocy których zostaję określony plan zagospodarowania przestrzennego

• Decyzje o programach gospodarczych

• Decyzje dotyczące wielkości podatków i opłat, których wielkość i zakres jest określony przez odrębne ustawy

• Decyzje dotyczące współpracy między gminami.

2. Polityka ekologiczna państwa

Powyższa definicja pozwala uzmysłowić sobie, czym jest samorząd terytorialny. Należy odpowiedzieć sobie teraz na pytanie, czym jest polityka ochrony środowiska, która ma być przez te samorządy prowadzona.

Polityka ekologiczna jest to świadoma i celowa działalność władz różnych szczebli w odniesieniu do środowiska przyrodniczego. Polega ona na tworzeniu warunków do racjonalnego użytkowania zasobów i walorów środowiska, jego właściwej ochronie i umiejętnym kształtowaniu na podstawie zdobytej przez ludzkość wiedzy teoretycznej i praktycznej. Polityka określa cele, metody i środki zarządzania środowiskiem. Zawsze są one uzależnione od uwarunkowań wewnętrznych, głównie od ogólnej polityki państwa, stanu środowiska i gospodarki, stanu świadomości społecznej, dążeń i aspiracji głównych grup społecznych itp., a także od uwarunkowań zewnętrznych.

Polityka ekologiczna państwa, regionu i samorządu terytorialnego skupia się na relacjach makrosystem społeczeństwo - gospodarka - środowisko, ze szczególnym naciskiem na środowisko przyrodnicze, jego stabilność, produktywność i jakość z punktu widzenia potrzeb biologicznych, społecznych, gospodarczych ludzi. Podmiotem polityki ekologicznej są władze państwowe, w tym parlament, rząd, minister ochrony środowiska, władze samorządowe i terytorialne oraz najwyższe kierownictwo jednostek gospodarczych.

SCHEMAT 1

Cele polityki ekologicznej są wyrażane wielopoziomowo, a na ich szczycie stoi cen nadrzędny. Określa on perspektywiczną wizję, którą zamierza urzeczywistnić polityka i może być osiągany w różny sposób. Wybraną strategię określa cel główny. Osiąganie strategicznego celu umożliwia realizacja celów szczegółowych, które obejmują hierarchicznie podporządkowane cele kolejnych poziomów oraz cele pośrednie i uboczne powiązane z celem głównym w sposób pośredni.

Polityka ekologiczna jest ogłaszana publicznie w formie dokumentu o charakterze informacyjnym (uchwała rządu lub parlamentu, uchwała rady rządu lub rady gminy itp.)

Zasady polityki ekologicznej określają sposób jej tworzenia i wdrażania. Można wyróżnić dwie grupy zadań:

• Określające relację między polityką ekologiczną a politykami gospodarczą, społeczną, międzynarodową oraz innymi politykami szczegółowymi.

• Kierunkujące politykę ekologiczną.

Aby właściwie osiągnąć cele polityki ekologicznej należy przestrzegać następujące zasady:

1. Zasadę równorzędności polityki ekologicznej, gospodarczej i społecznej w państwie, regionie, gminie

2. Zasadę integralności polityki ekologicznej z każdą wyodrębnioną polityką problemową- w skali państwa z polityką międzynarodową, kulturalną, przemysłową, rolną, transportową, energetyczną itp.

3. Zasadę dostosowania procesów gospodarczych i pozagospodarczej aktywności społeczeństwa do pojemności ekosystemów i potencjału środowiska. Zasada ta odnosi się do każdej skali zarządzania; państwa, regionu, gminy, przedsiębiorstwa

W praktyce kształtowania się polityki ekologicznej zostały wypracowane i sprawdziły się następujące zasady:

1. Zasada jednakowego prawa wszystkich podmiotów do korzystania ze środowiska i jednakowego obowiązku jego ochrony. Oznacza to, że w systemie zarządzania na szczeblu państwa jednakowo powinno być traktowane prawo do korzystania z zasobów i walorów przyrody podmiotów prawnych i osób fizycznych, dużych i małych przedsiębiorstw, różnych branż itp.

2. Zasada regionalizacji polityki ekologicznej. Każdy fragment środowiska przyrodniczego jest różny. Nie ma na świecie dwóch jednakowych regionów, a nawet ekosystemów. Różny jest również zakres i sposób korzystania ze środowiska, a także różne są tradycje i preferencje lokalnych społeczności. Stąd konieczność dostosowywania polityki ekologicznej do istniejącej społeczno- gospodarczo- przyrodniczej rzeczywistości w skali regionu, powiatu, gminy oraz przedsiębiorstwa.

3. Zasada uspołeczniania polityki ekologicznej przez stworzenie warunków do uczestnictwa obywateli, a więc w skali państwa- grup społecznych i organizacyjnych, natomiast w skali gminy, mieszkańców, w procesach jej kreowania i realizacji.

4. Zasada `ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI' interpretowana jako:

• Odpowiedzialność finansowa zanieczyszczającego za wszelkie szkody, które wynikają z jego działalności, bez względu na to, czy działalność ta jest zgodna czy niezgodna z prawem

• Odpowiedzialność finansowa zanieczyszczającego za nieprzestrzeganie wymagań w zakresie ochrony środowiska, ustanowionych przez państwo lub przyjętych dobrowolnie w ramach własnej polityki ekologicznej.

Zasada ekonomizacji polityki ekologicznej, czyli osiągania postanowionych celów minimalnym nakładem sił i środków.

Polityka ekologiczna może być aktywna lub bierna.

Bierna polityka ekologiczna charakteryzuje się tym, że ogólne przedsięwzięcia będą inicjowane w formie deklaracji i programów ochrony środowiska, przy jednoczesnym niedocenianiu środków i instrumentów do ich realizacji. Na skutek tak prowadzonej polityki określone programy nie były całkowicie realizowane.

Aktywna polityka ekologiczna oznacza:

• Działalność z wyprzedzeniem w celu niedopuszczenia do zdarzeń niekorzystnych dla środowiska

• Działalność ponadresortową w państwie oraz ponadwydziałową w regionach, gminach i przedsiębiorstwach, w celu zaangażowania na rzecz ochrony środowiska wszystkich jednostek organizacyjnych

• Działalność mająca na celu integrowanie ochrony środowiska z rozwojem gospodarczym i społecznym

• Działalność osadzoną w konkretnych realiach międzynarodowych i ogólnokrajowych, uwzględniającą międzypaństwowe porozumienia, umowy, konwencje oraz umożliwiającą wsparcie i pomoc techniczną z zagranicy

Omówiona powyżej aktywna polityka ochrony środowiska może mieć dwojaki charakter; aktywny lub prewencyjny.

Pod pojęciem aktywnej polityki ekologicznej należy rozumieć takie przedsięwzięcia, których celem jest wychwytywanie i oczyszczanie zanieczyszczeń stałych, ciekłych i gazowych, generowanych w procesach produkcji i konsumpcji.

Polityka prewencyjna polega na takim symulowaniu gospodarki, które umożliwia przechodzenie od technologii „brudnych” do „czystych” lub niskoemisyjnych. Realizacja polityki prewencyjnej może następować przede wszystkim w drodze przemian strukturalnych w gospodarce, wyrażających się w spadku udziału tradycyjnych surowco i energochłonnych, a zarazem uciążliwych dla środowiska dziedzin wytwarzania. Ponadto polityka prewencyjna dąży do minimalizacji lub eliminacji emisji zanieczyszczeń przez usprawnienie procesów wytwórczych i ekologicznych parametrów produktów.

3. Logistyka w kontekście działania organów państwa do realizacji polityki ekologicznej

Powyżej wyjaśnione zostały pojęcia samorządu terytorialnego oraz polityki ekologicznej. Teraz należy odpowiedzieć sobie na pytanie; dlaczego w ramach rozwiązywania problemu ochrony środowiska przez jednostki samorządu terytorialnego tak ważną rolę odgrywa logistyka? Czym właściwie jest logistyka, na jakich płaszczyznach można ją zastosować i w końcu, jaka jest jej rola w działaniu samorządów na rzecz ochrony środowiska?

Przyczyną, dla której logistyka jest tak dynamicznie rozwijającą się nauką jest fakt, że znajduje ona zastosowanie na niemalże wszystkich płaszczyznach, zaczynając od gospodarki, poprzez regiony, miasta, a kończąc na najmniejszych jednostkach gospodarczych, czyli na przedsiębiorstwach.

Niezwykle szybkiemu rozwojowi miast towarzyszy równie dynamicznie wydłużająca się lista problemów związanych z zarządzaniem jednostkami terytorialnymi, z którymi władze odpowiedniego szczebla muszą sobie umiejętnie radzić. Aby sprawnie zarządzać miastem odpowiednie organy za to odpowiedzialne mogą wykorzystać zasady zarządzania logistycznego i, odpowiednio zaadaptowane, przenieść na grunt miast. Jednym słowem wykorzystać wiedzę przez lata wypracowaną na poziomie mikro, by usprawnić funkcjonowanie jednostek poziomu makro.

Narzędziem rozwiązywania problemów aglomeracji miejskiej czy regionu staje się zatem logistyka miejska. Zastosowanie zasad logistyki polega na wykorzystaniu systemu logistycznego, który powinien zapewnić kooperację między przedsiębiorstwami, mieszkańcami a także optymalne powiązania produkcyjno- przestrzenne. Powinien on także uwzględniać ekonomiczny i ekologiczny rozwój miasta, jego aglomeracji czy tez regionu.

Wykorzystywanie logistyki w odniesieniu do problemów miasta dotyczy między innymi:

• Organizację systemu dróg warunkującą przewozy podmiotom gospodarczym

• Zaopatrzenie miast w wodę, gaz, ciepło

• Organizację sieci telekomunikacyjnej

• Wywóz i utylizację odpadów praz oczyszczanie ścieków

• Ochronę środowiska

4. Analiza aktów prawnych. Legislacyjne uwarunkowania realizacji polityki ochrony środowiska przez samorządy terytorialne.

Aspekt logistyczny w prowadzeniu przez samorządy terytorialne polityki ochrony środowiska najlepiej obrazują konkretne przykłady.

Analiza ustawy o samorządzie terytorialnym daje odpowiedz na pytanie o zakres działań gminy na rzecz ochrony środowiska. Nie mniej jednak, wytyczne te są bardzo ogólne. Bardziej szczegółowych rozwiązań należy szukać w przepisach prawnych bezpośrednio związanych z ochroną środowiska. Tam właśnie piętrzą się przykłady dotyczące prowadzenia polityki ekologicznej przez samorządy wykorzystujące logistykę jako narzędzie, które może usprawnić, przyspieszyć a także obniżyć koszty realizowania polityki ochrony środowiska. Do tego typu aktów należą między innym:

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska, w której w myśl art. 379 stanowi się, że podstawowe funkcje organów samorządowych gminy to:

• Kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska

• Kontrola pracowników podległych im urzędów (w przypadku gminy są to urzędy miejskie lub gminne)

• Możliwość wystąpienia w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach, które dotyczą wykroczeń przepisów dotyczących ochroną środowiska

• Przyjmowanie zawiadomień o awarii

• Wstrzymanie użytkowania instalacji, których emisja nie wymaga pozwolenia

• Nakazanie osobom fizycznym wykonanie czynności ograniczającej negatywne oddziaływanie na środowisko

Logistyka jako nauka praktyczna wiąże się z dwiema podstawowymi zasadami, do których należy koordynacja (integracja) działań. Koordynacja działań w ramach prowadzonej przez samorządy terytorialne polityki ekologicznej oznacza występowanie w roli podmiotu scalającego, kontrolującego i egzekwującego należyte wykonanie obowiązków przez podmioty niższego szczebla, np. urzędy, osoby fizyczne i prawne.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o Ochronie Przyrody. Zgodnie z art. 83 wójt, burmistrz albo prezydent miasta wydaje zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może ustalić w wydanym zezwoleniu opłatę za usuwanie drzew lub krzewów. Zgodnie z art. 88 pieniężna kara administracyjna może być wymierzona za:

• Zniszczenie drzew, terenów zielonych lub krzewów spowodowane niewłaściwym wykonaniem robót ziemnych lub złym użytkowaniem urządzeń mechanicznych lub technicznych, lub wprowadzeniem do środowiska środków chemicznych szkodliwych dla roślinności

• Usunięcie krzewów lub drzew bez określonego zezwolenia

• Zniszczenie, które mogło być spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zielonych, zadrzewień, drzew, krzewów

Przykładem przeniesienia zasad logistyki na grunt ochrony środowiska może być art. 66 ustawy, który stanowi, że w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się potrzeby funkcjonowania i rozwoju istniejących lub projektowanych ogrodów botanicznych lub zoologicznych. Zgodnie z tym wójt, burmistrz albo prezydent miasta przed wydaniem decyzji w sprawie ustalenia warunków zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego informuje o planowanej inwestycji zarządzającego ogrodem, który w terminie 30 dni może zgłosić zastrzeżenia i wnioski.

Powyższy ustęp stosuje się odpowiednio przy rozpatrywaniu wniosku o wyrażenie zgody na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego znajdującego się w sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego, jeżeli zmiana ta mogłaby mieć niekorzystny wpływ na funkcjonowanie ogrodu.

Artykuł ten nakazuje odpowiednim organom samorządu terytorialnego rozpatrywanie problemu w sposób kompleksowy, a rozwiązywanie ich poprzez koordynację działań inwestorów z dyrekcją ogrodów.

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, która określa (art.1):

• Zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę do picia oraz zbiorowego odprowadzania ścieków

• Zasady działania przedsiębiorstw wodociągowo - kanalizacyjnych

• Warunki umożliwiające ciągłe zaopatrzenie w wodę o określonej jakości

• Warunki współpracy pomiędzy odbiorcami usług a przedsiębiorstwem wodno- kanalizacyjnym

Zgodnie z art.3 ust.3 gmina ustala kierunki rozwoju sieci w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Oznacza to, że odpowiednie organy samorządu terytorialnego, wykorzystując logistykę jako instrument zarządzania miastem, regionem i ochroną środowiska starają się zapewnić optymalne zorganizowanie w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Ustawa z dnia18 lipca 2001 roku Prawo Wodne, zgodnie z którą burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu prac polegających na przywróceniu stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegającym szkodom, w chwili gdy właściciel przyczynił się do niekorzystnych zmian stanu wody, a zmiany te dotyczą także gruntów sąsiednich. Jeżeli właściciel gruntu wie, że w wyniku eksploatacji gruntu mogą nastąpić zmiany w stanie wody na danym terenie i terenie sąsiednim, może on sporządzić tekst ugody, która umożliwia taką działalność. Ponad to, zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej jest ochrona przed powodzią oraz suszą.

Obszary, narażone na niebezpieczeństwo powodzi uwzględnia się przy sporządzaniu planu zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Ustawa ta nakazuje rozważanie kwestii możliwości lokalizacji inwestycji w określonym miejscu z uwagi na ograniczenia wynikające z potrzeby ochrony środowiska. (spojrzenia na problem kompleksowo)

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach, zgodnie z którą dla osiągnięcia celów założonych w polityce ekologicznej państwa oraz realizacji zasad ”…” a także stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania określone w przepisach o ochronie środowiska, opracowywane są plany gospodarki odpadami. Plany są opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Projekt wojewódzkiego, powiatowego lub gminnego planu gospodarki odpadami opracowują odpowiednio: zarząd województwa, zarząd powiatu lub zarząd gminy.

Typowy przykład przełożenia naczelnej zasady logistyki, kooperacji, na grunt prowadzonej przez samorządy terytorialne polityki ekologicznej ilustruje art. 14 ust.11 ustawy, zgodnie z którym zarządy gmin, będących członkami związków międzygminnych, mogą opracować jeden projekt wspólnego planu gospodarki odpadami, obejmujący zadania gminnego planu gospodarki odpadami. Projekt planu jest opiniowany przez zarządy województw i powiatów, na których terenie położone są gminy.

O tym, jak powinien wyglądać plan gospodarki opisane zostało w art.15. tejże ustawy.

Ustawa z dnia 13 wrzesień 1996 roku z późniejszymi zmianami o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Rozdział 12 wyżej wymienionej ustawy określa zadania gminy. Są to między innymi (art.3 ust.1, 2)

• Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy.

• Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania

Kolejne ustępy precyzyjnie określają zasady i sposoby realizacji wskazanych w ustawie obowiązków. Jednym z nich jest tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewnianie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych, a także zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami stacji zlewnych, w przypadku, gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne.

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że logistyka to patrzenie przez pryzmat całości, realizowane między innymi poprzez outsourcing, czyli zakupów z zewnątrz, to z łatwością dostrzeżemy, że znajomość i wykorzystanie tej metody pozwoli na optymalizację działania samorządu przy jednocześnie najlepszej realizacji zadania uwzględniającej koszty. Samorząd musi jedynie odpowiedzieć sobie na pytanie; co się bardziej opłaca? Realizować zadanie wykorzystując własne zasoby, czy też zlecić wykonanie określonej usługi firmie z zewnątrz?

Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym w szczególności w rozdziale drugim, dotyczącym planowania przestrzennego w gminie określa jej zadania w zakresie ochrony środowiska. W myśl ustawy gmina:

• Określa studium i plan przestrzennego zagospodarowania terenu

• Określa główne kierunki i sposób przestrzennego zagospodarowania

• Wydaje zezwolenia na realizację przedsięwzięć związanych z przestrzennym zagospodarowaniem

• Sprawuję kontrolę nad realizacją działań

Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy realizacja przedsięwzięcia może mieć negatywny wpływ na dany teren? Organ administracji musi rozważyć istnienie rozwiązań alternatywnych, uwzględniając także koszty środowiskowe czy społeczne realizacji alternatywnych rozwiązań. Należy tutaj zwrócić uwagę na trzy zasadnicze kwestie: istnienie potrzeby aktywnej ochrony środowiska, faktu, że problemem tym powinny zająć się odpowiednie organy samorządu terytorialnego oraz konieczność kompleksowego spojrzenia na problem. Patrzenie przez pryzmat całości jest naczelną zasadą i cechą logistyki, która w znakomity sposób odpowie na pytanie: czy drogę należy zbudować oraz, jeśli tak, w jakiej formie, przy jakiś założeniach i koniecznych kompromisach.

Istnienie alternatywnego rozwiązania należy rozważać, mając na uwadze szczególną potrzebę ochrony określonego obszaru, nie pomijając równocześnie potrzeby racjonalnego równoważenia racji ochrony tych obszarów z innymi względami (m.in. społecznymi czy zachowania zasobów przyrody nieobjętych szczególnymi formami ochrony), oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Wskazane kwestie powinny być ocenione na podstawie właściwej dokumentacji pozwalającej na rzetelną ocenę potencjalnych skutków realizacji przedsięwzięcia.

Przeanalizowane powyżej postanowienia poszczególnych aktów prawnych, gmina wykonując swoje zadania w zakresie ochrony środowiska koncentruję swoją uwagę głównie na problemach związanych z tworzeniem odpowiednich przepisów i aktów prawa miejscowego, określeniem kar i opłat za nie przestrzeganie obowiązujących praw, opracowaniem, tworzeniem a w późniejszym etapie wprowadzaniem w życie programów proekologicznych, wdrażaniem w życie polityki zarządzania środowiskowego, a także czynnym udziałem poprzez ustanawianie różnego rodzaju zapisów wdrażających w życie podstawowe zasady ekorozwoju gminy.

Celem wszystkich tych działań jest podążanie w myśl polityki zrównoważonego rozwoju, którą oznacza rozwój regionu pod kątem gospodarczym przy jednoczesnym zapewnieniu życia w przyjaznym i czystym środowisku naturalnym.

5. Strategia rozwoju województwa łódzkiego przykładem przeniesienia zasad logistyki na grunt prowadzonej przez samorządy terytorialne polityki ochrony środowiska.

Dokumentem określającym politykę władz jest strategia będąca koncepcją świadomego i systemowego sterowania długookresowym rozwojem regionu.

Strategia ze swojej istoty ma charakter ogólny, ponieważ musi koncentrować się na sprawach najistotniejszych. Przedstawia uwarunkowania oraz określa cele i kierunki rozwoju.

Rozwój województwa jest sprawą wspólną całej społeczności. Strategia jest tak opracowana, aby zaakceptowało ją i realizowało jak najwięcej uczestników życia społecznego i gospodarczego. Samorządowi województwa przypada tu szczególna rola inicjatora, koordynatora, a często także realizatora poszczególnych działań. Samorząd Województwa Łódzkiego powinien spajać wszystkie podmioty realizujące zapisy strategii

Najważniejszym źródłem informacji o zachodzących w regionie zmianach powinny być dane zbierane, gromadzone i opracowywane przez Samorząd Województwa, odpowiedzialny jednocześnie za ich analizę, przeprowadzaną we współpracy

z wyspecjalizowanymi instytucjami funkcjonującymi w regionie łódzkim

Samorząd Województwa jest odpowiedzialny zgodnie z „Ustawą o samorządzie województwa” z dnia 5 czerwca 1998 roku6 za realizację polityki rozwoju regionu, w tym między innymi za opracowanie i wdrażanie strategii rozwoju województwa. Zgodnie z zapisami ustawy regiony dysponują określonymi instrumentami realizacji polityki regionalnej, które określają główne kierunki strategiczne realizowane przez plany i programy wojewódzkie. Samorząd województwa określając strategię rozwoju województwa odpowiada za jej realizację, monitorowanie oraz koordynację działań w zakresie polityki regionalnej z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań w długim horyzoncie czasowym.

Podmiotem odpowiedzialnym za osiąganie celów strategii jest Samorząd

Województwa. Pełni on rolę koordynatora działań przy współpracy z partnerami realizującymi cele regionalne: samorządami gmin i powiatów, instytucjami rządowymi, samorządem gospodarczym i instytucjami otoczenia biznesu, wyższymi uczelniami, organizacjami pozarządowymi oraz samorządami innych regionów, organizacjami i instytucjami międzynarodowymi.

Samorząd Województwa pełni rolę koordynatora i organizatora procesu realizacji strategii. Uwzględniając ustawowe kompetencje, samorząd realizuje przedsięwzięcia rozwojowe samodzielnie, we współpracy z partnerami lub pełni rolę inspiratora przedsięwzięć realizowanych przez inne podmioty. Istotnym aspektem będzie wspieranie inicjatyw obywatelskich i wspieranie kontaktów i porozumień pomiędzy samorządem lokalnym, organizacjami pozarządowymi i sektorem prywatnym.

Do skutecznego realizowania celów i obszarów priorytetów strategii wymagana jest ścisła współpraca samorządów powiatowych i gminnych z samorządem województwa.

Zasadne jest uwzględnienie w lokalnych dokumentach strategicznych głównych priorytetów określonych w strategii regionu.

Ważną rolę przy realizacji celów strategii odegra współpraca pomiędzy samorządami a organizacjami pozarządowymi. Główne obszary i zasady współpracy określa „Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie” z dnia 24 kwietnia 2004 r9.

Nie mniej ważnym obszarem interwencji samorządu województwa będzie inspirowanie współpracy w oparciu o partnerstwo publiczno - prywatne (PPP). Ważnym zadaniem jest współpraca przy realizacji określonych zadań publicznych z podmiotami prywatnym

OBSZAR PRIORYTETOWY: OCHRONA ŚRODOWISKA.

Cel strategiczny:

Poprawa warunków życia mieszkańców regionu poprzez poprawę jakości środowiska.

Dotychczasowy rozwój województwa łódzkiego skutkował niedostosowaniem istniejącej infrastruktury technicznej do współczesnych standardów w zakresie ochrony środowiska. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, należy podjąć działania zmierzające do zdecydowanej poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Zapewni to lepszą jakość życia następnym pokoleniom oraz zwiększy atrakcyjność województwa jako miejsca zamieszkania i pracy.

Do najważniejszych problemów województwa zliczyć należy: niedostateczny stopień skanalizowania i oczyszczania ścieków (zwłaszcza na obszarach wiejskich), niewłaściwą gospodarkę odpadami, zanieczyszczenie powietrza, występujące lokalnie przekroczenie norm hałasu, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, niedostateczną ilość zbiorników małej retencji, niską lesistość województwa oraz monokulturę drzewostanu.

Cele szczegółowe:

- Ochrona i poprawa stanu środowiska oraz przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym

i antropogenicznym,

- Zrównoważony rozwój gospodarki zasobami naturalnymi,

- Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Główne działania:

- Wspieranie działań w zakresie:

i) wdrożenie systemowej gospodarki wodno-ściekowej,

ii) wykorzystania odnawialnych źródeł energii,

iii) selektywnej zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów przede wszystkim komunalnych i niebezpiecznych,

iv) ochrony przed powodziami,

v) ochrony przed hałasem,

vi) ochrony przed promieniowaniem niejonizującym,

vii) ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery,

viii) poprawy czystości wód powierzchniowych i podziemnych,

ix) wzrostu lesistości,

x) ochrony gleb.

- Wspieranie działań na rzecz:

i) rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i zdegradowanych,

ii) zwiększenia lesistości województwa i doprowadzenie do regeneracji obszarów leśnych uszkodzonych przez przemysł,

iii) zwiększenia zasobów wodnych województwa,

- Promocja edukacji ekologicznej.

Bibliografia:

B. Poskrobko, Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa, 1998

D. Stawasz, Infrastruktura techniczna a rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2005

H. Strebel, Międzynarodowe zarządzanie środowiskiem. Tom 3, C.H.Beck, Warszawa, 2005

Katarzyna Wilko, Zadania jednostek samorządu terytorialnego w ochronie środowiska, Gazeta prawna, nr 21 z dnia 2008-01-30

Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku, Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627

Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku, Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880

Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 roku, Dz.U. z 2001 r. Nr 72, poz. 747

Ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku Dz.U. 2001 nr 115 poz. 1229

Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku, Dz.U. 2001 nr 62 poz. 628

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 wrzesień 1996 roku, Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717

Strategia rozwoju województwa łódzkiego:

http://www.ezdrowie.lodzkie.pl/pliki/PL-Lodzkie-Strategia_Wojewodztwa-2007-2020.pdf

B. Poskrobko, Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa, 1998

1

---