Samorząd terytorialny a polityka ochrony środowiska- aspekty logistyczne
Marcin Brodziak
Logistyka, rok 1, grupa 2.
Istota samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny to wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań.
Członkami jednostek samorządu terytorialnego są wszyscy mieszkańcy.
Każdy obywatel jest jednocześnie członkiem trzech wspólnot samorządowych:
gmina
powiat
województwo
Stanowią one terytorialna korporację samorządową (korporację prawa publicznego) składającą się z następujących elementów:
1) obszaru zajmowanego przez gminę, powiat lub województwo
2) mieszkańców tworzących wspólnotę samorządową (w gminie i powiecie jest to wspólnota lokalna a w województwie regionalna)
3) władzy sprawowanej przez demokratycznie wybierane organy gminy, powiatu i województwa
4) jednostek organizacyjnych.
Ochrona środowiska
Ochrona środowiska to właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników przyrody, w szczególności dziko występujących roślin i zwierząt oraz kompleksów przyrodniczych i ekosystemów. Ochrona środowiska to również utrzymywanie otoczenia w czystości, minimalizacja zanieczyszczeń, czy zużywania mediów takich jak woda, energia cieplna itp. Ze względu na negatywny wpływ działalności człowieka na środowisko oraz coraz bardziej powszechną świadomość ekologiczną Komisja Europejska opracowała Strategię Zrównoważonego Rozwoju.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju
Strategia Zrównoważonego Rozwoju opiera się na tym, by gospodarki państw członkowskich mogły rozwijać się w sposób gwarantujący zwiększanie dobrobytu i poprawę jakości życia przy zachowaniu sprawiedliwości między pokoleniami oraz uwzględnieniu potrzeby ochrony środowiska.
Do głównych celów SZR zalicza się między innymi działania w zakresie ochrony środowiska takie jak:
zahamowanie zmian klimatycznych
promowanie czystej energii
zapewnienie, by systemy transportowe odpowiadały wymogom ochrony środowiska
lepsze zarządzanie i unikanie nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych
Najważniejszym aktem prawnym, który nakłada na nas obowiązek dbania o środowisko jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.
Ochrona środowiska należy także do podstawowego zakresu działań samorządu terytorialnego, którego podstawową jednostką jest gmina. Własnymi zadaniami gminy są między innymi sprawy związane ściśle z ochroną środowiska (Ustawa o Samorządzie Terytorialnym z dnia 6 marca 1990):
wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych
wysypiska i utylizacja odpadów komunalnych
zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną
planowanie miejscowego zagospodarowania przestrzennego
lokalizacji inwestycji o znaczeniu lokalnym,
utrzymania porządku i czystości w gminie,
ochrony drzew i krzewów.
Zadania własne gminy w zakresie ochrony środowiska wynikają ponadto z ustaw i konwencji międzynarodowych i możemy tutaj doszukać się wielu aspektów logistycznych, w tym:
Ustawa o Ochronie Przyrody (z dnia 16 kwietnia 2004 rok)
Wójt, burmistrz albo prezydent miasta wydaje zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, może także wymierzyć karę pieniężną za usunięcie krzewów lub drzew bez określonego zezwolenia lub zniszczenie drzew, terenów zielonych lub krzewów.
Ustawa Prawo Ochrony Środowiska ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku)
Określa podstawowe funkcję organów samorządowych gminy jak kontrola przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska czy nakazanie osobom fizycznym wykonanie czynności ograniczającej negatywne oddziaływanie na środowisko.
Ustawa o odpadach ( z dnia 27 kwietnia 2001 roku).
Nakłada na gminę obowiązek zaplanowania i wdrożenia systemu gospodarki odpadami w porozumieniu z zarządem województwa.
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (z dnia 13 wrzesień 1996 roku z późniejszymi zmianami).
Do szczególnych zadań gminy w kwestii utrzymania porządku i czystości należą:
zbudowanie a także w późniejszym czasie eksploatacja własnych lub we współpracy z innymi gminami takich obiektów jak: stacja zlewni, instalacji do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części
prace mające na celu utrzymanie placów, ulic i terenów otwartych w czystości (m.in. prace związane z usuwaniem błota, śniegu czy piasku, a także opróżnianie z odpadów urządzeń ustawionych na chodniku).
organizacja zbioru, transportu i unieszkodliwiania martwych zwierząt
Rada gminy będąca organem stanowiącym gminy uchwala regulamin dotyczący utrzymania porządku w gminach. Dotyczy on:
wymagań, dotyczących nieruchomości, w zakresie utrzymania czystości i porządku (związane z prowadzeniem selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, uprzątnięciem błota, śniegu i lodu z części nieruchomości służącym do użytku publicznego, mycie i naprawa pojazdów poza myjniami i warsztatami)
rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych, miejsca ich rozmieszczenia, ich pojemności (przy uwzględnieniu średniej ilości odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa komunalne, liczbę osób korzystających z tych urządzeń)
określenia częstości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych z miejsc użytku publicznego
wyznaczenia obszarów deratyzacji i określenia terminów jej przeprowadzenia.
Ponadto w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 rada gminy ma obowiązek :
określenia górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usuwanie odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych
zróżnicowania stawek np. w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze.
Ustawa Prawo Wodne (z dnia18 lipca 2001 roku)
Nakłada na organy administracji samorządowej zadania związane z ochroną przed powodzią lub suszą, a także stania na straży zakazu odprowadzania ścieków do wód lub gleby.
Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (z dnia 7 czerwca 2001 rok)
Ustawa ta określa:
zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę do picia oraz zbiorowego odprowadzania ścieków
zasady działania przedsiębiorstw wodociągowo - kanalizacyjnych
warunki umożliwiające ciągłe zaopatrzenie w wodę o określonej jakości
warunki współpracy pomiędzy odbiorcami usług a przedsiębiorstwem wodno- kanalizacyjnym.
Wśród dokumentów międzynarodowych można wyróżnić: Agenda '21 (1992 r.), V Program Działań Unii Europejskiej na rzecz Ochrony Środowiska (1993 r.).
Agenda'21 - dokument podpisany w Rio de Janeiro w 1992 roku na Konferencji Narodów Zjednoczonych, omawia wiele działań na szczeblu lokalnym, które składają się na program ekorozwoju danego obszaru. To jakiego rodzaju są to działania w danym przypadku jest ściśle determinowane przez władze lokalne. Do obowiązków narzuconych na władze lokalne należy również stały kontakt ze społecznością w zakresie promowania zrównoważonego rozwoju.
V-ty Program Działań Unii Europejskiej na rzecz Ochrony Środowiska stwierdza, że władze lokalne odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu poprawnej interpretacji podstawowych zasad polityki ekorozwoju. Dokument ten narzuca na organy władz lokalnych zgodnie z zasadą subsydiarności, odpowiedzialność za jakość środowiska i za podejmowanie koniecznych działań naprawczych i ulepszających.
Strategia rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020
Dokumentem określającym politykę władz jest strategia będąca koncepcją świadomego i systemowego sterowania długookresowym rozwojem regionu. Strategia ze swojej istoty ma charakter ogólny, ponieważ musi koncentrować się na sprawach najistotniejszych. Przedstawia uwarunkowania oraz określa cele i kierunki rozwoju.
Samorząd województwa określając strategię rozwoju województwa odpowiada za jej realizację, monitorowanie oraz koordynację działań w zakresie polityki regionalnej z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań w długim horyzoncie czasowym.
Rozwój województwa jest sprawą wspólną całej społeczności. Strategia jest tak opracowana, aby zaakceptowało ją i realizowało jak najwięcej uczestników życia społecznego i gospodarczego. Samorządowi województwa przypada tu szczególna rola inicjatora, koordynatora, a często także realizatora poszczególnych działań. Samorząd Województwa Łódzkiego powinien spajać wszystkie podmioty realizujące zapisy strategii.
Cele strategii rozwoju województwa Łódzkiego
Cel strategiczny:
Poprawa warunków życia mieszkańców regionu poprzez poprawę jakości środowiska.
Dotychczasowy rozwój województwa łódzkiego skutkował niedostosowaniem istniejącej infrastruktury technicznej do współczesnych standardów w zakresie ochrony środowiska. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, należy podjąć działania zmierzające do zdecydowanej poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Zapewni to lepszą jakość życia następnym pokoleniom oraz zwiększy atrakcyjność województwa jako miejsca zamieszkania i pracy.
Do najważniejszych problemów województwa zliczyć należy: niedostateczny stopień skanalizowania i oczyszczania ścieków (zwłaszcza na obszarach wiejskich), niewłaściwą gospodarkę odpadami, zanieczyszczenie powietrza, występujące lokalnie przekroczenie norm
hałasu, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, niedostateczną ilość zbiorników małej retencji, niską lesistość województwa oraz monokulturę drzewostanu.
Cele szczegółowe:
Ochrona i poprawa stanu środowiska oraz przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym i antropogenicznym,
Zrównoważony rozwój gospodarki zasobami naturalnymi,
Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Główne działania:
- Wspieranie działań w zakresie:
wdrożenie systemowej gospodarki wodno-ściekowej,
wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
selektywnej zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów przede wszystkim komunalnych i niebezpiecznych,
ochrony przed powodziami,
ochrony przed hałasem,
ochrony przed promieniowaniem niejonizującym,
ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery,
poprawy czystości wód powierzchniowych i podziemnych,
wzrostu lesistości,
ochrony gleb.
- Wspieranie działań na rzecz:
rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i zdegradowanych,
zwiększenia lesistości województwa i doprowadzenie do regeneracji obszarów
leśnych uszkodzonych przez przemysł,
zwiększenia zasobów wodnych województwa,
- Promocja edukacji ekologicznej.
Literatura:
B. Poskrobko, „Zarządzanie środowiskiem”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998
A. Barczak, „Zadania samorządu terytorialnego w zakresie ochrony środowiska”, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006
Strategia rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020
Ministerstwo Środowiska, Program wykonawczy do Krajowego Planu działań na rzecz Technologii Środowiskowych na lata 2007 - 2009 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2010 - 2012, Warszawa 22 lutego 2007
Ustawy wymienione w tekście