OGÓLNE STANOW WOBEC PROBLEMU RÓWNOW. Ekonomia klasycz- do lat 30 bież stulecia większość ekonomistów uważała, że siły podaży i popytu są w stanie rozwiązać problemy bezrobocia i niskiego poziomu produkcji. Szk kl jest to szkoła myślenia ekonomicznego, która posługuje się teorią makroekonom zakładającą, że gospodarka w długim okresie, o ile nie będzie zakłócać się jej funkcjonow doprowadzi do równowagi i neutralności pieniądza. Zgodnie z tą teorią wzrost bezrobocia doprowadzi do spadku stałych płac ponieważ większa liczba pracowników będzie konkurować o mniejszą liczbę stanowisk pracy. Gdy cena siły roboczej padnie przedsiębiorcy będą zatrudniali więcej pracowników obniżając stopę bezrobocia i doprowadzając do obniżenia produkcji. Ekonomiści klasyczni winią przejściowo działające czynniki za wywołanie nierównowagi a za winnych bezrobocia i niedostatecznej produkcji uznają związki zawodowe i przepisy ograniczające spadek stawek płac w reakcji na spadek popytu. Zdaniem klasyków należy znieść wszelkie prawa ograniczające elastyczne kształtowanie się cen i płac. Według ekon klasyczn problem spadku tempa wzrostu produktywności może również zostać rozwiązany przez system wolnego rynku. Jeśli ludzie chcą więcej dóbr i usług i mają dość pieniędzy by je nabywać wtedy przedsięb będą więcej inwestować a nowe, bardziej sprawne urządzenia pozwolą na osiągnięcie wzrostu produktywności i wielkości produkcji w przyszłości. W mniemaniu ekon klas spadające tempo wzrostu produktywn wskazuje na to, że konsumenci nie są skłonni płacić za wyższy poziom produkcji w przyszłości rezygnując z bieżącej konsumpcji. Klas ekonomiści wyrażają również opinię, że pieniądz nie jest w stanie zmienić realnej wielkości zmiennych ekonomi; to znaczy, że wierzą oni w neutralność pieniądza. Uważają, że zmiany podaży pieniądza wpływają na ogólny poziom cen, ale nie mają wpływu na ogólny poziom cen względnych. Klas ekonom akceptują prawo saya, które wyraża makroekonomiczne przekonanie, że podaż tworzy swój własny popyt, tzn. że tworzenie podaży dóbr i usług tworzy również popyt na tle dobra i usługi. Ekonom keynesow- uważają, że główną przyczyną niskiego poziomu prod i bezrobocia jest niedostat wielkość ogólnych wydatków. Ogół podmiotów gospodaruj nie zgłasza wystarczająco dużego popytu na dobra i usługi by zapewnić pełne zatrudnienie siły roboczej. Według keynistów fluktuacje aktywności ekonom w skali makro odzwierciedlają fluktuację popytu, szczególnie na inwestycje i dobra kapitałowe. Keynizm jest teorią makroekonom, która szczególnie podkreśla fakt, że gospodarka ze swej natury ma charakter niestabilny i wymaga stosowania aktywnych i doraźnych posunięć polityki gospod rządu w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. Treścią sugerowanych przez Keynistów rozwiązań jest podniesienie ogólnego poziomu wydatków na jeden z kilku zasobów: 1) obniżka podatku, co zwiększa zdolność nabywczą konsumentów i przedsięb i w wyniku tego podnosi poziom ogólnego popytu, 2) wzrost wydatków rządowych, np. na roboty publiczne co zwiększa popyt konsumpcyjny i inwestycyjny, 3) obniżka stóp procentowych przez zwiększenie zasobów pieniądza co zachęca przedsięb i konsumentów do brania pożyczek na nowe zakupy. Keyniści uważają, że wszelkie posunięcia polityki stymulujące popyt na inwestycje w ostatecznym rachunku doprowadzają zarówno do zwiększenia produkcji jak i tempa wzrostu produktywności pracowników. Zarówno produkcja jak i ceny odgrywają rolę w równoważeniu gospodarki w krótkim okresie, to który czynnik będzie grał rolę dominującą zależy wielkości niewykorzystanych zasobów. Jeśli znaczna ilość zasobów zostaje niewykorzystana nastąpi bardziej znacząca zmiana wielkości produkcji. Jeśli jednak niewykorzystane pozostają jedynie niewielkie ilości zasobów ceny zmienią się bardziej. Keyniści skłaniają się do postrzegania inflacji także jako problemu popytu. Konsumenci zgłaszają większy popyt ogólny niż gospodarka jest w stanie zaspokoić wywierając nacisk prowadzący do wzrostu cen. Rozwiązanie: zredukować całkowity popyt przez odwrócenie kierunków polityki uznawanych za środki prowadzące do zmniejszenia bezrobocia tj. podnieść podatki, ograniczając wydatki konsumentów i przedsiębiorstw albo zredukować wydatki rządowe albo podnieść stopę procentową redukując kredyty a tym samym i zakupy. Niestety wg tradycyjnej teorii keynesowskiej posunięcia polityki mające ograniczać inflację wywołują tendencje do wzrostu bezrobocia i vice versa. PRZEDSTAW GRAFICZNIE I OMÓW OKRĘŻNY OBIEG DOCHODÓW W GOSPODARCE

Gospodarstwa domowe posiadają czynniki wytwórcze: kapitał rzeczowy i ludzki, pracę oraz ziemię, niezbędne dla funkcjonowania procesu produkcyjnego. Oferując czynniki wytwórcze gospod domowe otrzymują dochody, z kolei przedsięb wykorzystują te czynniki do produkcji dóbr i usług. Inaczej mówiąc w przypadku gospodarki pieniężnej zasoby są dostarczane do przedsięb w zamian za zapłatę lub dochód w formie zarodków, dywident i procentów, z kolei gospod używają tych pieniędzy w celu zakupienia w przedsięb dóbr i usług.

PRZEDST GRAF I OMÓW ZNACZ OSZCZĘDN I INWEST W OKRĘŻ OBIEGU DOCHODÓW

Oszczędności, czyli akumulacja środków pieniężnych powodują, że część produkcji na rynku nie będzie zrealizowana. Gospod. domowe zarobią pieniądze za sprzedaż czynników pracy i kapitału, ale wszystkiego nie przeznaczą na zakup dóbr i usług. Inwestycje zaś jest to dopływ dochodów do obiegu. Gdy wypływ w postaci oszczędności równoważy dokładnie dopływ w postaci inwestycji makrogospodarka jest w równowadze. Całkowity popyt na dobra i usługi równoważy dokładnie wartość produkowanych dóbr i usług i przedsiębiorstwa nie mają powodów do zwiększania lub zmniejszania produkcji. Gdy oszczędności gospod. domowych są większe niż planowane wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw zagregowany popyt staje się mniejszy niż wartość produkcji. Będą się gromadzić niechciane zapasy co ostatecznie doprowadzi do ograniczenia produkcji, zmniejszenia dochodu i wzrostu poziomu bezrobocia.

MECHAN KSZTAŁT SIĘ STOPY % WG KEYNES

Keynes podkreślając znaczenie czynników monetarnych teorii preferencji płynności zajął pozycję przeciwstawną wobec klasycznej teorii procentu, która wyjaśniała zależność między popytem przedsięb. na kapitał dla celów inwestycyjnych i podażą kapitału w formie oszczędności. Według klasycznego podejścia przedsięb. tak długo zgłaszają popyt na kapitał aż ich wewnęt, krańcowy przychód, który z założenia maleje wraz ze wzrostem inwestycji staje się równy stopie procentowej. Rk- krańcowa rentowność. Popyt na kapitał rośnie wraz ze spadkiem stopy podczas gdy oszczędności zwiększają się wraz a jej wzrostem. W przeciwieństwie do tego stanowiska Keynes wyjaśniał poziom st. pr. i jego zmiany przez podaż pieniądza i popyt na pieniądz. Makroekon. Popyt na pieniądz wg Keynesa składa się z następujących elementów:
- popyt na pieniądz.
- popyt na pieniądz wynikający z motywów transakcji oraz ostrożności, nie zależy od stopy proc. lecz od wielkości dochodu Y. Popyt transakcyjny- popyt na pieniądz wynikający z konieczności obsługi zobowiązań, regulowanie rachunków za wymianę towarów na rynku. Popyt ostrożności- pewna ilość gotówki, którą przedsięb. trzyma na wszelki wypadek.
- popyt spekulacyjny na pieniądz, który zależy od stopy procentow. Podsumowując: w przedstawionej funkcji popytu makroekonomicz. jest więc część elastyczna względem stopy
i nieelastyczna
.

Dla określonego dochodu narodowego Y1 zasoby
pozostają takie same bez względu na poziom stopy %. Jeśli dodamy krzywą spekulacyjnych zasobów gotówki, zależną od r, to otrzymamy krzywą popytu na pieniądz L'. Przy danej egzogenicznie i niezależnej do r podaży pieniądza
kształtuje się stopa %. Jeśli przy danej preferencji płynności L' co implikuje dany poziom dochod narod Y1 wzrośnie podaż z
do
na wskutek operacji otwartego rynku to stopa % zmniejszy się z poziomu r1 do r2. Stopa % wydaje się więc być wyłącznie określona przez czynniki monetarne tj. podaż i popyt na pieniądz. Wysokość jest postrzegana często jako indykator kierunku polityki pieniężnej państwa, tj. niski poziom r- ekspansywna polityka pieniężna, wysoki poziom r- restrykcyjna polityka pieniężna. Zmiany w podaży pieniądza nie są jedyną przyczyną zmian r. Przy wyższym dochodzie Y2 wzrośnie popyt na pieniądz transakcyjny
i krzywa całkowitego popytu na pieniądz przesunie się do poziomu L”. Jeśli pozostaje bez zmian
to stopa % rośnie do poziomu r3 i zadziałały czynniki ze sfery realnej tj. wzrost DN. MECHANIZM KSZTAŁTOW SIĘ STOPY % WG KLASYKÓW

r

r1

rr

r2

Sr/Ir I,S

Szkoła klasyczna wyjaśnia kształtowanie się procentu za pomocą krzywej podaży pieniądza, oszczędności oraz krzywej popytu pieniądza na cele inwestycyjne. Zmiana rynkowej stopy % dokonuje się gdy wystąpi zmiana skłonności gospod domow do oszczędzania lub inwestowania ze strony przedsiębiorstw, np. wzrost skłonności do inwestowania na skutek przewidywanej korzystnej koniunktury przesunie krzywą popytu na pieniądz z poziomu Io do I1 oraz odpowiednio stopa % z poziomu r1 do r2. Koncepcja stopy % wg Wicsella, który rozwinął klasyczną teorię o akcenty monetarne. rn- naturalna stopa % odpowiada w teorii klasycznej zrównoważ sytuacji koniunktur w warunkach pełnego czynnika pracy i kapitału. Banki kreując pieniądz zwiększają ofertę kredytową o wielkość kreacji pieniądza *M co powoduje przesunięcie krzywej podaży pieniądza z poziomu So do S1 oraz ukształtowanie się nowej stopy % rm1, tzw. Pieniężnej stopy %, która jest mniejsza od rn. Pojawia się przy tym dodatnia różnica oprocentowania -*r czyli dodat różnica oprocentow uruchamia kumulatywny proces ekspansji. Pojawia się ożywienie koniunkturalne, rośnie rentowność inwestycji, wzrasta popyt inwst, w warunkach pełnego wykorzystania mocy produk. dokonuje się wzrost cen dóbr inwest. Proces przenosi się na dobra konsumpcyjne, następuje ogólny wzrost cen czyli Inflacja. Inflacja zmniejsza siłę nabywczą gospod domow. w tym także ich oszczędności, co powoduje przesunięcie krzywej podaży pieniądza z poziomu S1 do S2, co powoduje ukształtow. się nowej stopy % rm2 będącej podstawą pojawienia się ujemnej różnicy oprocentow +*r. +*r występuje dopóki wyższa pieniężna stopa % rm2 nie wywoła ponownie wzrostu oszczędności kreacji pieniądza i oferty kredytowej banku co prowadzi znowu do obniżenia stopy % i zmniejszenia ujemnego odchylenia. Przy stopie % rm1 może wystąpić też realny wzrost inwestycji kosztem oszczędności i to mimo wzrostu poziomu cen. W rezultacie w punkcie przecięcia So oraz I1 kształtuje się nowa stopa % rm2. Kumulatywny proces ekspansji przesuwa So do S2 i powstaje nowa wyższa pieniężna stopa % będąca podstawą pojawienia się ujemnej różnicy oprocentowania +*r.

PRZEDST GRAF I OMÓW ROLĘ PAŃSTWA W RUCHU OKRĘŻNYM ZASOBÓW MIĘDZY PRZEDSIĘB I GOSPOD DOMOW

Zapłata za dobra

I pośrednie Sb

PRZEDSIĘBIORSTWO

WR

Zapłata za TE

KS zzyn. prod. DW

PAŃSTWO

OS BP

GOSP. DOMOWE Td

BP- transfery na rzecz gospod domow, TD- podatki bezpośr (obciążają dochody gospod domow), DW- dochody państwa z tytułu własności, TE- podatki pośred (od realizowanych wydatków, ukryte w cenach), WR- wydatki rządowe, SB- transfery dla przedsięb, OS- oszczędności, KS- konsumpcja, I- inwestycje. Państwo z jednej strony jest podmiotem przekazującym transfery gospod domow i przedsięb, z drugiej utrzymuje się z podatków. Jeśli rząd jest uwzględniony w obiegu równowaga dochodu narodowego wystąpi gdy całkowite planowane wypływy (tj. planowane oszczędności i podatki) będą dokładnie równe całkowitym planowanym dopływom (tj. planowanych inwestycjach i wydatkach rządowych). Całkowite planowane wydatki składają się z trzech typów wydatków: planowanej konsumpcji KS, planowanych wydatków inwestycyjnych I, planowanych wydatków rządowych WR; TPE=KS+I+WR. Podobnie ludzie mogą przeznaczyć zarobiony przez siebie dochód na trzy cele: konsumpcja KS, oszczędności OS, podatki T; Y=KS+OS+T. Ponieważ obieg jest w równowadze całkowite planowane wydatki TPE muszą być równe dochodowi narodowemu Y, czyli składniki sumarycznych planowanych wydatków muszą równać się dochodowi narodow Y=KS+I+WR. Suma składników planowanych wydatków musi być równa sumie składn dochodu narodow KS+I+WR=KS+OS+T I+WR=OS+T. W terminologii okrężnego obiegu znaczy to, że w sytuacji równowagi planowane wypływy muszą równoważyć planowane dopływy. Jeżeli dopływy przewyższają wypływy to TPE>DN.

PRZEDST GRAF I OMÓW ROLĘ ZAGRANICY W RACHUNKU PRODUKTU SPOŁ

EXP I

IMP C Y= KS-I+WR

OS

GOSP. PAŃSTWO PRZEDSIĘB.

DOMOWE

DW Y

Yd=Y-SD-Td BP-Td SB-Te

-Te+SB-DW

Po pierwsze, zagranica dokonuje zakupów dóbr i usług wytworzonych w kraju (eksport, EXP), po drugie, część wydatków gospod domow (KS), przedsięb (I) oraz państwa (WR) zostaje przeznaczona na zakup towarów wytworzonych za granicą (import, IMP). Po uwzględnieniu importu i eksportu równanie opisujące PKB przyjmuje postać Y=KS+I+WR+EXP-IMP, gdzie NEX jest to różnica między eksportem a importem. Import jest dodatkowym źródłem dopływu, eksport natomiast- dodatkowym źródłem dopływu do okrężnego ruchu płatności. Eksport i import sprawiają, że efekt pracy społ jest inny. Po pierwsze, część produktu krajowego powstaje dzięki zaangażow czynn wytwórczych z zagranicy. Po drugie czynniki wytwórcze stanowiące własność obywateli danego kraju zaangażow są za granicą. W rachunku produktu społ powyższe przepływy ujmowane są jako przepływy dochodów z własności za granicą. Nadwyżka napływu dochodów z własności czynników wytwórcz zaanagżow za granicą nad odpływem stanowi dochód netto z własności za granicą (NPA). NPA= dochód obywateli polskich z zagranicy powiększony o dochody netto z własności czynników wytwórcz PKB stanow PNB - dochody wypłacane obywatelom obcych państw.

WYJAŚNIJ RÓŻNICE MIĘDZY PKB, PNB ORAZ DOCHOD NAROD. PKB- wart wszystkich dóbr i usług w kraju, PNB- jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą, DN- zmodyfikowany o wielkość podatków pośrednich produkt narod netto (inaczej mówiąc PNN w cenach czynników produkcji), PKB=KS+I+WR+NEX, PNB=PKB+NPA- dochód netto z własności za granicą, PNN=PNB-amortyzacja, DN=PNN-podatki pośrednie.

PRZEDST GRAF I OMÓW FUNKCJONALNE ZALEŻN MIĘDZY POZIOMEM CEN A POZIOMEM REALNEGO DOCHODU.

Na dochód patrzymy raz od strony zagregowanej podaży wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w ciągu roku, drugi raz od strony zagregowanego popytu na dobra i usługi, wynikającego z wydatków różnych podmiotów gospod. Od strony agregatowego popytu Pa zależność funkcjon między poziomem cen a realnym dochodem narod jest odwrotnie proporcjonalna. Obniżka przeciętnego poziomu cen rynkowych powoduje wzrost siły nabywczej pieniądza i możliwość zakupienia większej ilości dóbr i usług wchodzących w skład dochodu narodowego. Przy spadku cen zostaje także obniżona stopa % od kredytów, co zachęca przedsiębiorców do zwiększenia wydatków inwestycyj, częściej są zaciągane kredyty. W przypadku wzrostu przeciętnego poziomu cen, przy nie zmienionych dochodach nominalnych spada siła nabywcza pieniądza, rośnie stopa procentowa od kredytów, realny dochód narodowy spada. Od strony agregatowej podaży Sa relacje zmieniają się w tym samym kierunku. Oznacza to, że wzrost cen dostarcza przedsiębiorcom bodźca do zwiększania produkcji,
w rezultacie czego krzywa Sa rośnie. W punkcie przecięcia się Pa z Sa gospod narodowa znajduje się w stanie równowagi E1 przy dochod narodowym Y1 oraz przeciętnym poziomie cen C1. Ilustruje to poniższy wykres. Załóżmy, że wpływem zwiększonej ilości pieniądza w obiegu oraz zwiększonych wydatków rządowych krzywa Pa1 przesunęła się na prawo na pozycję Pa2, wówczas wzrośnie przeciętny poziom cen z C1 do C2 i ustali się nowy stan równowagi w punkcie E2 przy dochodzie narodowym Y2. Gdy pod wpływem różnych czynników pozacenowych wzrośnie podaż a nie zmieni się położenie krzywej agregatowego popytu wówczas krzywa Sa1 przesunie się do Sa2. Spadnie przeciętny poziom cen z C1 do C3 i wzrośnie dochód narodowy z Y1 do Y3.

PRZEDST GRAF I OMÓW PROBLEM RÓWNOWAGI MAKROEKON W KONTEKŚCIE POZIOMU WYKORZYSTANIA ZDOLNOŚCI PRODUKC WG NEOKLASYKÓW.

C

Sa

C2 Pg2

C1 E Pg1

C3 Pg3

Ymax Y

C- przeciętny poziom cen

Y- realny DN

Ymax- poziom DN przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych

Ponieważ inwestycje za pośrednictwem stopy % kształtują się na poziomie nagromadzonych oszczędności, zaś popyt na pracę i podaż pracy na pozomie równości płacy realnej z produkcyjnością krańcową i pełnym zatrudnieniem, to dochód narodowy jest wytwarzany w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych. Stąd krzywa podaży dóbr i usług w całej gospodarce ma charakter pionowy i niezależny od przeciętnego poziomu cen rynkowych. C- przeciętny poziom cen, Y- realny dochód narodowy, Ymax- poziom dochodu narodowego przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych. Równowaga występuje w punkcie E, gdzie popyt globalny Pg1 pokrywa się z dochodem narodowym przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych Ymax i stałym przeciętnym poziomie cen C1. Jeśli pod wpływem zwiększonej podaży pieniądza popyt globalny wzrośnie i krzywa popytu Pg1 przesunie się w górę, wówczas zaczną rosnąć ceny. Wraz ze wzrostem cen będą natychmiast, w takim samym stopniu rosły płace nominalne tak, że płace realne nie ulegną zmianie. Zmieni się położenie krzywej popytu nominalnego, ale nie zmieni się popyt realny. Dlatego zarówno dochód realny jak i zatrudnienie pozostaną na dotychczasowym poziomie. Gdy popyt globalny spadnie krzywa popytu Pg1 obniży się do poziomu Pg3, wówczas zaczną spadać ceny a wraz a nimi będą spadać płace nominalne i tym razem płace realne nie ulegną zmianie. W tej sytuacji nie może zmienić się realny dochód narodowy i towarzyszący mu poziom zatrudnienia. W ten sposób mechanizm elastycznych cen i płac oraz stopy % w warunkach doskonałej konkurencji będzie utrzymywał realny dochód narodowy na nie zmienionym poziomie w granicach pełnego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych gospod narodowej.

PRZEDST GRAF I OMÓW PROBLEM RÓWNOWAGI MAKROEKON W KONTEKŚCIE POZIOMU WYKORZYSTANIA ZDOLNOŚCI PRODUKC WG KEYNESISTÓW.

C

Cb N

Pg2

Ca A E

Pg1

Yn Ymax Y

Pg1, Pg2- krzywe globalnego popytu, Yn- poziom dochodu narodowego przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych i niepełnym zatrudnieniu, Ymax- poziom dochodu narod przy pełnym wykorzyst siły roboczej, AEB- krzywa globalnej podaży. Zdaniem Keynesa, krzywa globalnej podaży nie jest linią pionową lecz odwróconą literą L. Jeśli spada globalny popyt, co oznacza przejście na krzywą Pg1, wówczas spada produkcja (realny dochód narod obniża się) a wraz z tym zatrudnienie i gospodarka wchodzi w sferę niepełnego wykorzystania zdolności produkc. Ceny pozostają stałe. Zdaniem Keynesa, jeśli w okresie spadającego efektywnego popytu z Pg2 do Pg1 następuje pewne obniżenie cen, także dokonywane przez monopole, to nie towarzyszy temu obniżanie płac nominalnych i gospod nie utrzymuje się w punktach równowagi N czy też E. Nastąpi przejście do punktu K. Odcinek AES reprezentuje horyzontalne położenie krzywej globalnej podaży, przy ceny są stabilne a zmiany w globalnym popycie powodują zmiany w realnym dochodzie narod i w zatrudnieniu. W ten sposób Keynes dowodzi, że możliwa jest równowaga przy bardzo różnym stopniu wykorzystania aparatu produk i różnym poziomie bezrobocia na odcinku między punktami A i E. Dopiero gdy gospod osiągnie stan pełnego wykorzystania swoich zdolności produkc w punkcie Ymax, wówczas dalsze zwiększanie efektywnego popytu będzie powodowało wzrost cen a nie wzrost realnego dochodu narod. W pierwszym przypadku następuje przyrost realnego dochodu narod aż do punktu E. Po jego przekroczeniu następuje wzrost przeciętnego poziomu cen bez wzrostu realnego dochodu narod.

PRZEDST GRAF I OMÓW PROBLEM ISTNIENIA LUKI EKSPANSYWNEJ I DEPRESYJNEJ.

I,S

Y

Inwestycje są niezależne od wytwarzanego dochodu narodowego Y, zaś oszczędności S rosną proporcjonalnie do wzrostu dochodu narod. Wówczas inwestycje są ilustrowane linią poziomą, zaś funkcja oszczędności jest nachylona pod stałym kątem
wyrażającym krańcową skłonność do oszczędności
stąd tg
=
. Gdy I>S wówczas nagromadzone oszczędności są niewystarczające do sfinansowania zamierzonych inwestycji. Społecz mało oszczędza, czyli więcej wydaje na konsumpcję. To zachęca przedsiębiorców do zwiększania produkcji i tym samym zwiększania inwestycji. W ten sposób zostaje uruchomiona spirala ekspansji, która rozwija się tak długo jak długo przedsięb są skłonni kontynuować swoją działalność inwestycyjną. Ta ekspansja może być zatrzymana jedynie przez wzrost oszczędności pod wpływem wzrostu dochodów. Przy wyższym dochodzie narod I<S w uruchamia mechanizm depresyjny prowadzący do spadku dochodu narod, gdyż społ zbyt dużo oszczędza a zbyt mało wydaje. Przedsiębiorcy z konieczności nie mogą sprzedać części wyprodukowanych towarów. Rosną nie sprzedane zapasy towarów co zniechęca przedsięb do dalszego inwestowania.

PODAJ WZÓR I OMÓW MNOŻNIK INWESTYCYJNY. Mnożnik inwestycyjny (mi) mówi nam jak zmieni się dochód pod wpływem zmian inwestycji (wzrost inwestycji spowoduje zwielokrotniony przyrost dochodu narod). Y=KS+I, *Y=*KS+*I, *I=*Y-*KS, mi=*Y/*I, mi=*Y/*Y-*KS /:*Y, mi=1/1-*KS/*Y=1/1-KSK=1/KSO. KSK- krańcowa skłonność do konsumpcji, KSO- krańcowa skłonność do oszczędzania. Im mniejsze są dodatkowe wydatki na konsumpcję w stosunku do przyrostu dochodu narod ty mniejszy będzie mnożnik i odwrotnie. Wielkość mnożnika jest rosnącą funkcją rosnącej skłonności do konsumpcji i malejącą funkcją krańcowej skłonności do oszczędzania.

PODAJ WZÓR, PRZEDST GRAF I OMÓW FUNKCJĘ KONSUMPCJI.

K KSo +KSK=Y

Yd Funkcja konsumpcji wyraża ilościową zależność między wzrostem konsumpcji K a wzrostem dyspozycyjnego dochodu ludności Yd. KS=KSo+KSK*Y, KSo- konsumpcja autonomiczna- niezależna od poziomu dochodów, KSK- o ile wzrośnie konsumpcja przy danym wzroście dochodu. Jeżeli konsumenci wydają na bieżącą konsumpcję więcej niż wynoszą ich bieżące dochody to oszczędności są ujemne. Konsumenci są przyzwyczajeni do pewnego standardu konsump i gdy ich dochód gwałtownie spadnie wówczas w celu utrzymania dotychczasowego poziomu konsumpcji sięgają do nagromadzonych w przeszłości oszczędności. Gdy oszczędności spadły do zera wówczas konsumpcja pokrywałaby się z dyspozycyjnym dochodem ludności, czyli K=Yd. Linia konsumpcji pokrywałaby się z linią Yd, wyprowadzoną z początku układu osi współrz pod kątem 45 stopni.

PRZEDST GRAF I OMÓW KEYNESOWSKĄ FUNKCJĘ INWESTYCJI. W teorii Keynesa funkcja inwestycji jest zbudowana na porównaniu rynkowej stopy % z przewidywaną krańcową efektywnością kapitału lub inwestycji. Przewidyw krańcowa efektywn kapitału zależy od kosztu zakupywanych dóbr inwestycyjnych oraz wielkości spodziewanego zysku z tych inwestycji. Wielkość tego zysku zależy od przewidywanego popytu na dobra wytworzone za pomocą planowanych inwestycji. Decyzja inwestycyjna zostanie podjęta gdy przewid krańc efektywn kapitału będzie wyższa od rynkowej stopy %.

r

r1

r2

r3

I I

Projekty inwestycyjne

Przy stopie % r1 wszystkie projekty inwestycyjne aż do I7 są opłacalne gdyż rentowność jest wyższa od stopy % r1. Dopiero I7 i I8 oraz dalsze o malejącej rentowności w stosunku do r1 nie spełniają kryterium opłacalności. Gdy stopa % rośnie do r2, odcina projekty o niższej rentowności, gdy zaś spada do r3, wówczas więcej projektów spełnia wymagane kryterium efektywności i suma nakładów inwestycyjnych rośnie. Jeśli stopa % rośnie- wielkość nakładów inwestycji się zmniejsza.

PRZEDST GRAF I OMÓW WPŁYW WYDATKÓW KONSUM I INWESTYC NA POZIOM DOCHODU NAROD I STOPIEŃ WYKORZYST ZDOLNOŚCI PRODUKC.

Py

K+I

K

Y1 Y2 Ymax Y

Realny dochód narodowy Y

Py- popyt globalny

Poziom dochodu narod zależy od wydatków na konsumpcję K i inwestycje I, zatem Y=K+I. Linia wyprowadzona pod kątem 45 stopni z początku układu osi współrzędnych ilustruje równowagę między globalnym popytem a wytworzonym dochodem narod. Funkcja wydatków konsumenta K określa poziom dochodu Y1 w punkcie równowagi E1. Powiększenie K o wydatki inwestycyjne I powoduje możliwość osiągnięcia równowagi w punkcie E2 przy wyższym poziomie dochodu. Poziom dochodu narod przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkc gospod narod oznaczony jest symbolem Ymax. Rysunek ilustruje możliwość osiągnięcia równowagi gosp między składnikami popytu globalnego a poziomem wytwarzanego dochodu przy różnym stopniu wykorzystania istniejących zdolności produkc. Na lewo od punktu E2 występuje nadwyżka globalnego popytu nad wytwarzanym dochodem, która pobudza do dalszego wzrostu dochodu narod, aż do momentu osiągnięcia globalnej równowagi. Na prawo od E2- popyt globalny jest mniejszy i jeśli on nie wzrośnie wówczas spadek dochodu narod.

PRZEDST GRAF I OMÓW KRZYWĄ LAFFERA. Krzyw ta przedstawi
zależność stopą opodatkowania a wpływami do budżetu państwa. Gdy stopa podatk wynosi 0 lub 100%, wpływ państwa są równe zeru. Nikt nie będzie zajmował się działaln gospod jeśli cały osiągnięty dochód zostanie przejęty przez budżet państwa. t1, t2- dochody są identyczne, przy niższej stopie opodatkow, niski dochód zaś wyżej indywidualne stawki opodatkow są wysokie. Łączne wpływy do budżetu rosną do punktu, w którym osiągają swoje max (w punkcie b). Oznacza to, że osiągnięta została optymalna stopa opodatkow dochodu (tmax). Jeżeli państwo podniesie stopę podatk powyżej tmax dochody zaczną spadać.

OMÓW PODATKI POŚRED I BEZPOŚR. Podatki bezpośr płacone są od dochodów przdsięb i doch indywidualnych ludności, podatki pośred płacone są za pośrednictwem cen przy nabywaniu dóbr i usług. Podatek bezpośr od dochodów przedsięb ma charakter liniowy, tzn. stopa podatku dochodu płaconego od zysku brutto jest jednakowa dla wszystkich producentów niezależnie od wysokości osiąganego dochodu. Progresywne opodatkowanie zysku zniechęcałoby do zwiększania produkcji i obniżania kosztów wytwarzania gdyż przy wyższym poziomie zysku obowiązywałaby odpowiednio wyższa stopa podatku. Podatek bezpośr od dochodów indywidualnych we wszystkich krajach zbudowany jest na zasadzie progresji podatkowej (zmniejsza ona rozpiętość między dochodami i zgodna jest z zasadą sprawiedliw społ). Obciąża ona bowiem relatywnie w większym stopniu grupy lepiej zarabiające niż grupy mniej zarabiające. Ten charakter podatku uświadamia każdemu obywatelowi konieczność świadczenia określonej części zarobionego dochodu na cele publiczne. Podatek pośred, zwany podatkiem obrotowym, płacony był od sprzedaży (obrotu) towarów. Formalnie podatek ten płacił do budżetu państwa sprzedawca, ale faktycznie pochodził on z kieszeni nabywcy dóbr konsumpcyjnych, który zmuszony był płacić cenę podwyższoną o podatek obrotowy, miał on więc charakter cenotwórczy. Stopy podatków obrotowych na poszczególne produkty były bardzo zróżnicowane. Udoskonaleniem podatku obrotow jest wprowadzenie powszechnego podatku od wartości dodanej, zwanego VAT. Opodatkowaniu w wysokości stawki podstaw 22% podlegają wszystkie ogniwa produkcji i obrotu (w Polsce duże stawki, podstaw 22% i preferencyjna na różne towary 7%). Podatek płacony podnosi cenę sprzedaży począwszy od producenta surowców aż po sprzedaż detaliczną produktu finalnego. Zapłacony podatek w cenie produktu zostaje potrącony w każdej fazie produkcji. Ten system opodatkowania jest korzystniejszy dla budżetu państwa: zapewnia szybszy dopływ dochodów gdyż nie trzeba czekać, aż zostanie wytworzony i sprzedany produkt finalny. Obciąża on społ za pośrednictwem wyższych cen, ale nie wywiera ujemnego wpływu na dział gosp przedsięb.

OMÓW SPOSOBY FINANSOWANIA DEFICYTU BUDŻETOWEGO. 1) najprostszą metodą walki z deficytem są drastyczne cięcia w wydatkach budżet w celu ich dostosowania do osiąganych dochodów. Powoduje to pogorszenie sytuacji materialnej pracowników, zmniejszają się nakłady na oświatę, naukę, ochronę zdrowia.

Zmniejszają się realne wydatki co prowadzi do obniżenia efektywnego popytu i spadku dochodu narod. W rezultacie to co budżet zyska na zmniejszonych wydatkach w dłuższym okresie straci na zmniejszonych wpływach spowodowanych obniżeniem dochodu narod, 2) zaciąganie kredytu w bankach- zmniejsza możliwości kredytowe dla sektora prywatnego i może spowodować podniesienie stopy oprocentow kredytu, wpływa to niekorzystnie na rozmiary wydatków inwestycyjnych w sektorze prywatnym. Nazywa się to efektem wypierania. Kredyt zaciągany w bankach komercyjnych może okazać się niewystarczający do sfinansowania deficytu, 3) najpowszechn formą finansowania deficytu budżetow jest zwiększanie długu publicznego. Jej istota polega na tym, że skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku bankom komercyjnym, instytucj ubezpiecz, przedsięb, indywidualnym osobom. Oprocentowanie obligacji jest zawsze korzystniejsze niż oprocentow depozytów terminowych. Wypłacania procentów oraz wykupywania starych obligacji, których termin płatności minął, dokonuje się z reguły na podstawie dochodów pochodzących z emisji nowych obligacji sprzedawanych na rynku kapitałowym. Państwo ściąga czasowo wolne środki pieniężne z obiegu i wykorzystuje je do finansowania wydatków powiększających popyt konsumpcyjny.

PRZEDST GRAF I OMÓW WPŁYW WYDATKÓW RZĄDOW I PODATKÓW NETTO NA POZIOM REALNEGO DOCHODU NAROD. Równanie Y=K+J uzupełnimy o wydatki rządowe Rz finansowane z budżetu państwa, które dzielimy na dwie kategorie: Rz=G+Bt gdzie: G- wydatki państwa na dobra i usługi konsumpcyjne oraz na inwestycje publiczne, Bt- transfery (jak emerytury, zasiłki, renty). Bt nie powiększają bezpośred globalnego popytu, lecz zwiększają dyspozycyjny dochód ludności Yd. Wydatki budżetowe G zwiększają globalny popyt i wpływają na wzrost dochodu narod, zaś podatki netto obniżają poziom wydatków na konsumpcję indywidualną. Zmniejszenie wydatków na konsumpcję z tytułu Tn nie likwiduje w całości dodatniego efektu wzrostu globalnego popytu z tytułu wydatków rządowych G. Wynika to stąd, że dochód przejęty w formie podatków będzie w całości wydawany na zakup dóbr i usług natomiast ten sam dochód byłby w mniejszym stopniu wydany przez gospod dom. Tylko część byłaby skonsumowana a część zaoszczędzona. Dlatego wielkość oznaczoną Tn mnożymy przez krańcową skłonność do konsumpcji, która jest dodatnia lecz mniejsza od jedności 0<c<1. Wówczas G>c*Tn. Linia równowagi to linia między globalnym popytem a podażą.

PODAJ INTERPRET DŁUGOOKRESOW KRZYWEJ PHILIPSA. Załóżmy możliwość zmian wielkości nominalnej podaży pieniądza w
długim okresie. Odpowiadające stanowi równowagi długookresow wielkości pełnego zatrudnienia produkcji potencjalnej, płac realnych i bezrobocia nie zależą tempa inflacji. Ponieważ wszystkie zmienne nominalne są w stanie dostosować się, dogonić inflację i utrzymać na niezmiennym poziomie wartość odpowiadających im zmiennych realnych oraz ponieważ ludzie reagują jedynie na zmienne realne, wartość tych zmiennych odpowiadająca stanowi równowagi nie ulegnie zmianie pod wpływem inflacji w długim okresie, kiedy istnieje możliwość pełnego dostosowania się podmiotów gospod od warunków narzuconych przez tempo inflacji odpowiadające równowadze. Niezależnie od tempa wzrostu ilości pieniądza i wysokości inflacji w długim okresie ostatecznie każdy jest w stanie dostosować się do nich i gospodarka powraca do U*, na którą nie ma wpływu wysokość inflacji. Gospod owszem dojdzie do stanu równowagi. W punkcie E mamy stopę bezrobocia naturalnego, ale wysoki poziom inflacji.

PODAJ WZÓR I OMÓW ILOŚCIOWĄ TEORIĘ PIENIĄDZA. MV=PY, M- ilość pieniądza w obiegu, V- szybkość obiegu pieniądza, P- przeciętny poziom cen, dóbr i usług na rynku, Y- poziom dochodu narod w ujęciu ilościowym (tzw. Wolumen wytworzonej produkcji dóbr i usług). Istota ilościowej teorii pieniądza sprowadza się do twierdzenia, że w długim okresie wzrost ilości pieniądza M prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen P. Zmiany realnego dochodu narod Y nie dokonują się pod wpływem wzrostu podaży pieniądza lecz są rezultatem działania innych czynników wpływających na wzrost dochodu narod. Szybkość obiegu jest natomiast względnie stała i może się zmieniać w długim okresie, ale także pod wpływem innych czynników niż ilość pieniądza w obiegu.

METODY OGRANICZ ZJAWISK INFLACYJNYCH. Możliwości tłumienia inflacji wywodzącej się z realnej strefy: ogranicz wydatków rządowych lub wzrost podatków dochod (wyższe podatki ograniczają wydatki konsumpcyjne), zwiększenie podaży niektórych kluczowych produktów (np. ropy naaftowej), likwidacja ograniczeń jakie napotykają pracownicy przy przemieszczaniu się do innych gałęzi przemysłu. Przezwyciężenie inflacji wywołanej przez wzrost wielkości zasobów pien. w obiegu lub przez nadmierne wydatki rządowe może dokonać się przez kontrolowanie podaży pieniądza oraz ograniczanie skłonności rządu do nadmiernych wydatków.

OMÓW KRZYWĄ IS. Odzwierciedla równowagę na rynku towarowym. Krzywa IS wyraża możliwą kombinację
między wysokością stopy procentowej r a poziomem dochodu narod Y, przy czym każda kombinacja spełnia warunek równowagi globalnego popytu z wytworzonym dochodem narod. Nachylenie ujemne. Jeśli r jest na wysokim poziomie rośnie opłacalność oszczędności, rośnie krańcowa skłonność do oszczędzania, maleją wydatki, popyt globalny na niskim poziomie, niski stopień wytwarzania produkcji. Przy niskiej stopie % więcej na konsumpcję niż oszczędności, tańszy kredyt na rynku, rosną wydatki inwestycyjne, poziom wytwarzanego dochodu narod wzrasta.

MODEL IS-LM A ZMIANY PRZECIĘTNEGO POZIOMU CEN. MS=M/C gdzie MS- podaż pieniądza w ujęciu realnym, M- podaż pieniądza w ujęciu nominalnym, C- poziom cen. Wzrost cen przy niezmienionej emisji pieniądza powoduje zmniejszenie realnej podaży pieniądza zaś spadek cen zwiększa realna podaż pieniądza. W przypadku wzrostu cen przy pozostałych warunkach nie zmienionych pionowa linia MS przesuwa się w lewo a wraz z nią przesuwa się w tym samym kierunku krzywa LM w stosunku do swego pierwotnego położenia. Na skutek zmniejszenia realnej podaży pien MS rośnie stopa % r, która ogranicza inwestycje oraz wpływa na spadek realnego poziomu dochodu narod X. Prowadzi do recesji gospodarczej. Odwrotne zjawiska zachodzą w przypadku obniżenia przeciętnego poziomu cen: wzrost podaży pien realnego, przesunięcie MS na prawo, obniżenia położenia LM, spadek r, wzrost inwestycji oraz odpowiedni wzrost Y.

MODEL IS-LM A ZMIANY STOPY OPODATKOWANIA. W przypadku obniżenia stopy opodatkowania dochodów następuje wzrost dochodu narod, wzrost popytu na pieniądz transakcyjny i przy danej podaży pieniądza realnego przesunięcie krzywej IS na prawo. Prowadzi to w efekcie do wzrostu stopy %, której może towarzyszyć wypieranie pewnej części nakładów inwestycyjnych z sektora prywatnego. Podwyższenie stopy opdatkow prowadzi do ograniczenia popytu konsumpcyjnego, który wpływa na zmniejszenie dochodu narod, obniża się położenie krzywej IS. Wniosek: jeżeli państwo ściągnie część dochodów od podatników a później je wyda to efekt będzie większy. Złotówka ściągnięta może być cała wydana natomiast w gospodarstwie część byłaby zaoszczędzona.

ZDEFINIUJ POJĘCIE BAZY MONETARNEJ ORAZ AGREGATÓW ILOŚCI PIENIĄDZA. Baza monetarna- obejmuje ilość pieniądza BC w postaci rezerw minimalnych lub obieg pieniądza gotówkowego. Baza monetarna po przemnożeniu przez mnożnik kreacji pieniądza daje agregaty ilości pieniądza (M1, M2, M3). podaż pieniądza= mnożnik kreacji pieniądza x baza monetarna Mnożnik kreacji pieniądza obejmuje wielkość zmiany ilości pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę. Mnożnik nie jest wielkością stałą. Jego wartość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych i od preferencji ludności co do różnych form pieniądza. Mnożnik ten jest tym większy im niższa jest planowana stopa rezerw gotówkowych banku oraz im niższy jest stosunek gotówki w obiegu do depozytów płatnych na każde żądanie. Czynniki te zmieniają mnożnik a w ten sposób również podaż pieniądza towarzysząca danej bazie monetarnej. BC kontroluje bazę monetarną przez operacje otwartego rynku wywierając bezpośr wpływ na rezerwy gotówkowe banków komercyjnych. Bank może również posługiwać się stopą rezerw obowiązkowych i stopą dyskontową wpływać na wysokość mnożnika kreacji pieniądza. M1- obejmuje pieniądz gotówk+ depozyty płatne na żądanie, M2- M1+ depozyty terminowe o okresie zapadalności do 4 lat, M3- M2+ depozyty terminowe o okresie zapadalności 5 lat i więcej.

OMÓW PROBLEM SPOŁ KORZYŚCI I KOSZTÓW INFLACJI. Inflacja powoduje duże zamieszanie w kalkulacji kosztów produkcji, niepewność w przewidywaniu zysków co zniechęca do podejmowania ryzykownych inwestycji. Zainteresowanie przedsięb przesuwa się z kredytu inwestycyjnego (wzrasta stopa %) na krótko okresowy kredyt obrotowy. Odbija się to niekorzystnie na budownictwie mieszkaniowym, postępie innowacyjnym i wzroście produkcyjności pracy. Inflacja osłabia także motywację do zwiększania eksportu gdzie eksporterzy otrzymują wpływy w walucie krajowej, która stopniowo traci na wartości w stosunku do walut wymienialnych w krajach o niższej stopie inflacji. Poza ty inflacja wcześniej czy później prowadzi do dewaluacji waluty krajowej, która wzmacnia pozycję eksporterów a osłabia importerów. Eksport staje się staje się opłacalny, ale import drożeje co stanowi z kolei przyczynę dalszego wzrostu cen krajowych. Inflacja zakłóca sprawne funkcjonowanie całego systemu finansowego kraju. Prowadzi do obniżenia realnych dochodów ludności, coraz trudniej jest wywalczyć wzrost płac w stopniu kompensującym wzrost cen. Emeryci i renciści tracą gdyż podwyżki ich dochodów przychodzą z opóźnieniem w stosunku do wzrostu cen i wzrostu kosztów utrzymania. OMÓW EKONOMICZNE SKUTKI PODATKÓW. Głównym powodem nakładania podatków jest konieczność finansowania wydatków państwowych spowodowanych koniecznością zapewnienia obrony narodowej, powszechnej oświaty, ochrony zdrowia, porządku publicznego, infrastruktury technicznej itp. Opodatkowaniu mogą podlegać zarówno aktywa majątkowe np. podatek gruntowy, od nieruchomości jak i dochody np. od wynagrodzeń, zysków czy podatki akcyzowe. Nałożenie podatku oznacza więc przejęcie części zasobów znajdujących się w posiadaniu przedsięb i gospod domow przez państwo. Podatki wywierają wpływ na efektywność produkcji oraz podział wytworzonego produktu. Dochód ściągnięty w formie podatku od przedsięb i gospod domow finansuje wydatki nieprodukcyjne budżetu. Straty z tego tytułu przyjmują postać utraconego potencjalnego dochodu z zaniechanej działalności produkcyj. Efetywność obniża się także gdy nałożenie podatków prowadzi do nieoptymalnej alokacji zasobów. Wysoce zróżnicowana struktura stawek podatkowych deformuje relacje opłacalności w poszczególnych gałęziach i sektorach, prowadzi do nieoptymalnej alokacji zasobów, w rezultacie zmniejsza poziom produkcji i spożycia. Jeśli rząd zadecyduje zastosować zróżnicowane stawki podatkowe zmieniają się relacje opłacalności w poszczególnych dziedzinach produkcji. W rezultacie zasoby produkcyjne przemieszczą się do dziedzin gospodarowania obłożonych niższą stawką podatkową choć nie koniecznie zapewniających najlepsze wykorzystanie posiadanych zasobów, najwyższą efektywność. Nadmierne obciążenia podatkowe zniechęcają do rozwijania produkcji i mogą wywołać tendencje stagnacyjne. Ma to określony wpływ na dochody budżetu, które mogą być niskie nawet przy wysokiej stopie podatkowej.

OMÓW PIENIĘŻ PRZYCZ INFLACJI. Warunek inflacji: (delta(MV)/(mV))*100%> (delta(Yr)/(Yr))*100%. Zmienne niezaleź: ilość pieniądza M (przycz infl): brak kontroli nad pierwotną prodkuk pieniądza (banknoty, monety), brak kontr nad wtórną emisją pien (pien kredytowy), brak kontr nad prod pieniądza pozabankow (towarzyst ubezp), prędk obiegu pieniądza V (przycz): skrócenie utrzymywania rezerw pieniężnych, substytucja pieniądza jako środka tezauryzacji przez płynne walory, pieniężny popyt globalny MV (przycz): proste współdział obu czynników M i V, wzmacnianie i sprzężenia zwrotne między M i V.

OMÓW POZAPIEN PRZYCZ INFLACJI. Zjawiska zachodzące w sferze realnej: inflacja ciągniona przez popyt- inf nabywców że całkowita wielkość wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produk, pchana przez koszty- nałożone są ogranicz na podaż jednego lub kilku zasobów bądź cena jednego lub kilku wzrasta np. szok naftowy, gwałtowny wzrost cen wywołał inflację cenową, infl strukturalna- wynika z niedostosowania popytu do podaży, producenci nie mogą sprawnie zmieniać struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany strukt gosp.

PRZEST GRAF I OMÓW WPŁYW SKŁADN POPYTU GLOBALN NA STOPIEŃ WYKORZYST ZDOLN PRODUK. Linia wyprowadz z początku ukł pod kątem 45 jest linią równowagi. Na niej znajdują się wszystkie punkty, dla których popyt glob= PNB, czyli Pg=Y. Składniki popytu globaln są ilustrowane krzywymi przecinającymi jednostkową linię równowagi. Ich nachylenie zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji (im wyższe tym większe nachylenie krzywych do osi). Gdyby popyt efektywny ograniczał się tylko do wydatków konsumpcyjnych, wówczas Y byłby najniższy i wynosił tylko Yo. Oznaczałoby to bardzo niski stopień wykorzystania istniejących zdoności produkc. Jeżeli dodamy wydatki inwestycyjne to zwiększy się dochód narodowy z Yo do Y1. Jeżeli dodamy wydatki rządowe G to nastąpi kolejne zwiększenie stopnia wykorzystania zdoln produk. Nadwyżka eksportu nad imp również wpływa korzystnie na rozmiary wytworzonego dochodu narodowego, który wzrośnie z Y2 do Y3. Odcinki krzywych popytu leżące powyżej linii równowagi wyrażają nadwyżkę popytu nad wytworzonym dochodem narod zaś poniżej niedobór popytu. Gdy Pg>Y to zmniejszają się zapasy produkcji w przedsięb co zachęca do dalszego zwiększania produkcji i usług. Gdy zaś Pg<Y rosną nie sprzedane zapasy towarów co skłania przedsięb do obniżenia produkcji.

OMÓW KRZYWĄ LM. Odzwierciedla równowagę na rynku pieniężnym. Krzywa LM wyraża możliwe kombinacje między wysokością stopy % r a poziomem dochodu narod Y, przy czym każda możliwa kombinacja spełnia warunek równowagi popytu na pieniądz z jego podażą. Nachylenie dodatnie. Im wyższy poziom r tym wyższy poziom wytwarzanego dochodu.

OMÓW PRZEBIEG KLASYCZN CYKLU KONIUNKTUR WG TEORII M.KALECKIEGO.

Klasyczny cykl koninktur trwa średnio od 8 do 10 lat. Składa się z 4 faz: kryzys, depresja, ożywienie, rozkwit. Przebieg: Cena na rynku kształtuje się niezależnie od producen. W warunkach kryzysu, cena spada czyli mniejsze zyski co stanowi zagrożenie dla producentów. Depresja: produkcja, inwestycje, ceny, zatrudnienie nie ulegają już dalszemu spadkowi i gospodarka ustabilizowała się w stanie równowagi między globalnym popytem i globalną podażą przy dużym stopniu niewykorzyst istniejących zdoln produkc. Inwestycje restytucyjne (autonomiczne) są bodźcem który ma pomóc wyjść gospodarce z tej stanacji. Te inwestycje zwane są również odtworzeniowymi czyli naprawa istniejących urządzeń, utrzymanie maszyn na stałym poziomie, niedopuszcz do spadku istniejącego zapasu urządzeń. Rodzą one popyt na części zamienne. Producent części zamiennych, który nie miał na nie zbytu może je sprzedać, rosną dochody producentów dóbr produkcyj, wzrasta stopniowo zatrudnienie. Rośnie poziom wydatków konsumpcyjnych gdyż pracownik zarabia i może wydawać pieniądze na rynku. Rosną dochody producentów dóbr konsumpcyjnych umacnia się bodziec stymulujący wzrost gospod. Rosnące wydatki inwestycyjne i konsumpcyjne stymulują dalszy wzrost inwestycji. Chłonny rynek zwiększa optymizm producen. W okresie ożywienia zaczynają rosnąć ceny, co wpływa na zwiększenie produkcji i inwestycji. Gdy dochodzi do 100% wykorzystania zdolności produk bezrobocie topnieje, rosną płace gdyż przedsiębiorcy zaczynają konkurować o pracowników. Na przełomie ożywienia i rozkwitu tempo wzrostu popytu przewyższa tempo wzrostu podaży. W fazie rozkwitu dochodzi do bólu inwestycyjnego. Stopniowo tempo przyrostu inwestycji zaczyna maleć, przerasta podaż w stosunku do popytu. Chłonność gospod przyrasta wolniej. Efekt podażowy inwestycji jest bardzo duży w

szczytowej fazie rozkwitu. Dochodzi do zatkania rynku, kryzys obfitości, inwestycje ulegają załamaniu. Producenci nie mają gdzie podziać towarów na rynku, spadają ceny towarów, płac, rośnie bezrobocie. Cały cykl jest wynikiem zmienności inwestycji. Przyrost dochodów zależy od wydatków inwestycyj deltaY=mi*deltaI, mi- mnożnik inwesyt, mi=1/ (1-delC/delY), delC/delY- krańcowa skłonność do konsumpcji.

PRZEDST RÓŻNICĘ MIĘDZY DOCHOD NAROD WYTWORZONYM I PODZIELONYM. Yp- d.n. podziel i Yw- d.n. wytworz różnią się korektą wynikającą z uczastnictwa danego kraju w międzynarod podziale pracy. Dochód wytworz musimy uzupełnić o saldo bilansu zagranicznego Ex-Im. Różnica polega na skorygowaniu Yw o saldo Yw- (Ex-Imp)= Yp. Jeśli Ex=Im to Yw=Yp. Jeśli Ex>Im to Yp<Yw (jeżeli więcej wywieziemy to mniej skonsumujemy niż wytworzyliśmy). Jeśli Ex<Im to Yp>Yw (więcej przywieźliśmy, więcej możemy skonsumować, więcej jest do podziału)- bardziej korzystniejsza sytuacja. TEORIA KOSZTÓW KOMPARATYWNYCH. Twórca Ricardo Dawid. Uzasadniała opłacalność wymiany handlowej. Anglia była państwem wiodącym i najbogatszym, tam powstał przemysł i najlepiej się rozwijał. Nawiązanie współpracy kraju bogatszego z biedniejszym było obustronnie korzystne ekonommicznie. Teoria bieże pod uwagę różnice względne kosztów wytwarz. Jedno państwo nastawia się na jeden produkt, drugie na inny. Dokonuje się wzrost produkcji- najważniejsza korzyść wynikająca z teorii. Kraje te muszą wymieniać się nadwyżkami. Relacje wymienne cen rozstrzygną o skali o skali korzyści w międzynarod podziale pracy. Relatywnie większe korzyści odniesie kraj bogatszy ale i tak opłaca się uczestniczyć w międzynarod podziale pracy.

FAKTYCZ, NATURAL I GWARANTOW STOPA WZROSTU W MODELU WZROSTU GOSPOD R. HARRODA. Fakt stopa wzrostu- Gf=S/K, Gf=deltaY/Y- tempo wzrostu doch narod, S=Os/Y- udział oszczędn w doch narod, który wyraża stałą przeciętną i krańcową skłonn do oszczędz, k=I/deltaY- krańcowy współczyn kapitałochłon produkcji mierzony wielkością nakładu inwest na jednostkę przyrostu doch narod, Naturalna stopa wzrostu- Gn określona jest przez dwa podst czynniki: stopę przyrostu natur, która w długim okresie decyduje o stopie podaży siły roboczej (beta), oraz postęp techn, który decyduje o stopie wzrostu wydajności pracy &(jakiś taki pierdolnik ma tutaj być), stąd: Gn=beta+&, Gwarantow stopa- Gw wyraża wzrost doch narod przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyj gospod narod. Jest to ścieżka zrównoważ wzrostu. Jeśli zostanie osiągnięta wywoła stan zadowolenia wśród przedsięb i chęć dalszego utrzymania się na tej ścieżce gdyż popyt na ich produkty wystarczający aby zapewnić pełne wykorzystanie zdolności produkcyj ich przedsiębiorstw.

OMÓW STRUKT BILANSU PŁATNICZ. Bilans płatniczy jest zestawieniem wszystk międzynarod transakcji ekonom i finans w ciągu roku między danym krajem a resztą świata. Głównymi elem bilansu płatn są: bilans obrotów bieżących, bilans obrotów kapitał, saldo bilansu. Bilans obrotów bież obejmuje towary, usługi, obsługę kredytów oraz darowizny a ściślej biorąc: saldo bilansu handlowego z exp i imp towarów i usług, saldo odsetek wypłacanych od kredytów otrzymanych i odsetek uzyskanych od kredytów udzielonych innym krajom oraz saldo transferów prywatnych i oficjalnych z zagranicy. Bilans obrotów kapitał obejmuje zapis transakcji dotyczących aktywów finansowych danego kraju z zagranicą. Pozycją korygującą w każdym bilansie płatniczym jest saldo błędów i opuszczeń które odzwierciedla trudności jakie napotykamy próbując uchwycić wszystkie transakcje w oficjalnych statystykach. PRZEDST WPŁYW SALDA BILANSU HANDL NA POZIOM POPYTU GLOBAL I POZIOM WYTWARZ DOCH NAROD. Pg= C+G+J+ (Ex-Im). Dodatnie saldo bilansu handlow (Ex>Im) powoduje wzrost stopnia wykorzyst istniej zdolności prodkcyj. Jeżeli więcej wywieziemy niż przywieziemy to rośnie popyt. Doch narod rośnie do Y3. Przy ujemnym bilansie handlowym (Ex<Im) stopień wykorzyst zdolności prodkcyjn może spaść poniżej Y2 gdyż musimy odjąć wydatki na import. Jeżeli taka sytuacja utrzymuje się dłużej pojawia się wówczas deficyt bilansu płatnicz.

PRZEDST GRAF I OMÓW ROLĘ DEFICYTU BUDŻET W OKRĘŻN OBIEGU DOCH. Równowaga budżetu w punkcie E zostanie osiągnięta przy poziomie doch narod 800 gdyż wówczas Rz=h*Y czyli 200=0,25*800. Poniżej tego poziomu doch występuje deficyt gdyż łączna suma wydatków przewyższa łączną sumę wpływów. Deficyt z reguły jest większy w okresie recesji gospod, gdy doch narod spada i mniejszy w okresie wysokiej koniunktury kiedy doch narod wykazuje znaczny wzrost. Deficyt może wynikać z nadmiernych wydatków budżetowych (militaryzacja gospod, rozbudow administr państwowa, transfery), bądź też ze zbyt niskich doch. Deficyt budżetowy finansowany długiem publicznym może być źródłem dodatkow popytu wpływającego korzystnie na wzrost doch narod.

PRZEDST GRAF I OMÓW PODATN STOPY % I DOCH NAROD NA BODŹCE POLITYKI PIENIĘŻ I FISKAL. Wpływ polit pieniężn- na rynku towarowym pieniężn sytuacja równowagi, czyli Eo. Wysoki stopień niewykorzyst zdolności produkc- Yo, jest to trudna sytuacja ekonom. W punkcie przecięcia się krzywej MSo z Mdo uzyskujemy równowagę na rynku pieniężn Eo przy stopie % ro. Ten punkt równowagi wyznacza jednocześnie punkt przecięcia się krzywej ISo z LMo który rzutuje na poziom wytwarz doch narod Yo i równocześnie wyznacza punkt przecięcia się krzywej Pg z linią równowagi na rynku towarowym. BC zwiększa podaż pieniądza z MSo do MS1 co powoduje obniżenie stopy % do r1. Ustala się nowy punkt równowagi E1, krzywa LMo przesunie się do LM1. Obniżenie r powoduje że kredyt jest tańszy, zwiększone są wydatki inwest, wzrosną rozmiary wytworz produkcji z Yo do Y1. Gdyby bank zastosował restrykc politykę pieniężną i ograniczył podaż pieniądza z MSo do MS2 wówczas równowaga zostałaby osiągnięta przy wyższej stopie % r2. Rezultatem będzie przesunięcie krzywej LMo do LM2. Nowy punkt przecięcia LM2 z ISo przy r2 wyznacza niższe rozmiary popytu globaln. Zwiększa to stopień niewykorzyst zdoln produkcyjn. Wpływ polit fiskalnej- wychodzimy z sytuacji niewykorzyst zdolności produkc. Rynek towarowy i pieniężny zrównoważ, mechanizm transmisyjny zrównoważ. Państwo może zwiększyć poziom produkcji poprzez impuls ze sfery budżetowej. Zwiększ wydatki rządowe z Go do G1 wyznaczają nowy punkt równowagi na rynku towarowym E1. Następstwem jest wzrost doch narod z Yo do Y1. Wzrostowi Y towarzyszy wzrost popytu na pieniądz z Mdo do Md1. Przy niezmienionej MSo wzrośnie stopa % z ro do r1. Na skutej wzrostu popytu globaln krzywa ISo przesunie się do IS1. Nowy punkt równowagi E1 w trzech rysunkach. Wzrost r powoduje zmniejsz wydatków inwest (droższy kredyt), zmniejsz stopnia produkcji z poziomu Y1 do Y2- tzw. efekt wypychania. Towarzyszy temu obniżenie IS1 do IS2 oraz spadek popytu z MD1 do Md2. Ustali się nowy punkt równowagi E2. Różny stopień wrażliwości zmian stopy % oraz doch narod na politykę pieniężną i fiskalną: polityka pieniężna nie jest w stanie wywrzeć wpływu na wzrost doch narod, zmiany może przynieść bardziej ekspansywna polit fiskal (wydatki rządowe wzrosną, inwest nie ulegną zmianie), zarówno polityka pieniężna i fiskalna mogą zmienić poziom doch narod i wielk zatrudn, tylko polit pieniężna może uruchomić siły ekspansji, polit fiskalna jest nieskuteczna.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

---