Nikołaj (Mikołaj) Rubakin (1862-1946)

1919 — Instytut Bibliopsychologii (Lozanna) — specjalistyczne badania nad czytelnictwEM

Podstawowe założenia teorii M. Rubakina

• bibliopsychologia — badanie wpływu książki na jednostkę lub społeczeństwo

• czytanie — „spożycie wartości duchowych” i ich zastosowanie

Czerpanie z naukowego dorobku innych badaczy

• G. Kerschensteiner

• człowiek — twór kultury

• wiedza wynika z doświadczenia nabieranego podczas aktywności uczącego się

Wpływ na Rubakina

„aksjomat Kerschensteinera” — dobra kulturalne, na których kształcona jest jednostka muszą być tożsame ze strukturą stopnia rozwojowego jednostki poddawanej kształceniu”

• E. Claparède

„wychowanie funkcjonalne” — rola naturalnych zainteresowań ucznia, pobudzanie jego aktywności, prowadzące do rozwoju indywidualnych zdolności

Wpływ na Rubakina

nie należy „krępować swobodnej ewolucji dziecka, lecz dostosowywać prace do zainteresowań naturalnych”

(dzięki temu)

jednostka sama zwraca uwagę na określoną rzecz lub czynność

wybór książki

określone reakcje (gdy istnieje w odbiorcy odpowiedni materiał psychiczny)

Założenia teorii Rubakina

• „język wewnętrzny” — indywidualny odbiór

• rozumienie — doświadczenie, sytuacja

• ilu czytelników, tyle rożnych treści

• najmocniejsze oddziaływanie utworu — gdy „organizacja psychiczna ma największe podobieństwo z organizacją psychiczną autora”

• odpowiadanie uwarunkowaniom czytelnika — zasób słowny całkowicie zrozumiały dla odbiorcy

Schemat. Eksperyment Rubakina — reakcje na poszczególne słowa

/Źródło: Walentynowicz M., Podstawy czytelnictwa powszechnego, s. 74./

Wyniki eksperymentu

• wskaźnik osobisty — charakterystyka dyspozycji psychicznych

• wartość książki z punktu widzenia jej wpływu na czytelnika

• typy czytelników

• deduktywny — induktywny

• abstrakcyjny — konkretny

• analityczny — syntetyczny

• idealista — realista

• teoretyczny — praktyczny

• emocjonalny — trzeźwy (nie emocjonujący się)

Osiągnięcia Rubakina:

• szerzenie czytelnictwa

• wzbudzanie zainteresowań czytelniczych

• podkreślenie wartości bibliografii zalecającej

• badanie opinii czytelnika na temat tego, co przeczytał

• stworzenie pierwszej naukowej placówki bibliopsychologicznej

• opracowanie około 15 tysięcy planów czytania dla poszczególnych czytelników i bibliotek

Zarzuty wobec teorii Rubakina

• ujęcie słowa jako bodźca

• badanie reakcji czytelnika na poszczególne słowa (w praktyce reakcje występują na całe zdanie, akapit)

• brak zwrócenia uwagi na funkcję społeczną książki

• skomplikowany charakter badań

• ustalenie niezmiennych typów czytelników (w rzeczywistości może się to zmieniać)

---