TOKSYKOLOGIA, WSZOP, Sem5


WYKŁAD I _02_10_2005

TOKSYKOLOGIA TO NAUKA O TRUCIZNACH.

Zajmuje się ona:

  1. Opisem toksycznego działania substancji na organizmy żywe.

  2. Opisuje:

  1. Podaje kliniczne objawy zatrucia oraz metody odtruwania.

  2. Wyznacza klasy toksyczności.

  3. Zajmuje się kinetyką wchłaniania i wydalania trucizn.

TRUCIZNĄ nazywamy każdą substancję, która po wchłonięciu do organizmu wywołuje w nim trwałe uszkodzenie tkanek i/lub narządów mogące doprowadzić do śmierci.

Ze względu na stopień zatrucia wyróżniamy kilka rodzajów zatrucia:

  1. zatrucie ostre - ma miejsce wtedy, gdy do organizmu wchłonęła się jedna duża dawka trucizny, bądź kilka małych dawek w krótkim odstępie czasu. Kliniczny objaw zatrucia jest gwałtowny i może skończyć się śmiercią. Ma tutaj miejsce trwałe uszkodzenie organizmu. Ten typ zatrucia zdarza się w przemyśle rzadko i ma miejsce np. podczas awarii przemysłowej. Częściej występuje w przypadkach pomyłkowego przyjęcia trucizny bądź w celach zabójczych lub samobójczych.

  2. zatrucie podostre - w tym przypadku dawka trucizny jest mniejsza, objaw zatrucia łagodniejszy, najczęściej nie ma trwałych uszkodzeń organizmu.

  3. zatrucie przewlekłe - wchłaniane są do organizmu bardzo małe dawki trucizny, ale czas narażenia jest długi, nawet całe życie zawodowe. Ten typ zatrucia ma często miejsce w tzw. zatruciach przemysłowych.

  4. odległe efekty toksycznego działania - kliniczny objaw zatrucia manifestuje się po wielu latach od momentu narażenia. Dotyczy to działania mutagennego, teratogennego, embriotoksycznego i kancerogennego.

DAWKA

Substancje toksyczne podzielono umownie na 5 klas toksyczności.

Kryterium podziału na te klasy jest DL50.

Klasa

toksyczności

DL50

[mg/kmc]

Rodzaj

substancji

Wykaz

I

1 - 50

silna trucizna

A

II

50 - 150

trucizna

III

151 - 500

substancja szkodliwa

B

IV

501 - 5000

substancja szkodliwa

V

> 5000

substancja praktycznie

nieszkodliwa

-----

Rodzaje dawek

DM - (dosis minima) jest to najmniejsza dawka trucizny, która wywołuje już pierwszy efekt toksyczny

DT - (dosis tocsica) dawka, która wywołuje określony efekt toksyczny

DL - (dosis letalis) dawka trucizny wywołująca śmierć

DL50 - dawka trucizny, która po wprowadzeniu do organizmu wywołuje śmierć u 50% badanej populacji zwierząt

Wymiarem wszystkich podanych dawek jest mg/kg m.c. zwierzęcia doświadczalnego.

Czynniki mające wpływ na wielkość efektu toksycznego

  1. dawka - wielkość dawki

  1. droga podania (zależy od drogi wchłaniania):

  1. efekt - zależy od czasu narażenia na toksyny

  1. osobnicze właściwości człowieka:

  1. możliwość wystąpienia interakcji.

Własności fizyczno-chemiczne mające wpływ na toksyczność substancji

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE

  1. budowa chemiczna związku

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

np.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

W zależności od dodanej cząsteczki zmienia się struktura, zastosowanie i oddziaływanie związku chemicznego na środowisko i człowieka.

Węglowodory o łańcuchach prostych są mniej toksyczne od węglowodorów o łańcuchach rozgałęzionych.

Węglowodory nasycone są mniej toksyczne od węglowodorów nienasyconych.

Węglowodory aromatyczne są bardziej toksyczne od węglowodorów alifatycznych cyklicznych.

0x08 graphic
0x08 graphic
Np.

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Struktury orto są najmniej toksyczne, meta bardziej a najbardziej para.

2. Wpływ grup funkcyjnych na toksyczność substancji: