 | Pobierz cały dokument prawo.rzymskie.opracowanie.1.studia.prawo.i.doc Rozmiar 510 KB |
I) Źródła Prawa
1) Prawa Zwyczajowe
Prawo zwyczajowe - mos maiorum lub cosuetudo. Zwyczaj kształtował się w wyniku ciągłości i niezmienności jakiegoś postępowania. Stosowany w społeczności zorganizowanej, podniesiony zostaje do rangi normy prawnej wówczas, gdy uznany jest dobrowolnie przez większość jako konieczny i stosowany bywa przez dłuższy czas w sposób niezmienny. Według koncepcji rzymskiej prawo zwyczajowe jest milczącym wyrazem woli ludu.
2) Ustawa
Ustawą (lex), jak powiada Gaius, jest to co lud nakazuje i ustanawia.
Ciałem ustawodawczym były zgromadzenia ludowe, comitia. Z inicjatywą ustawodawczą występował magistratus (konsu, pretor) zapytując zgromadzonych (rogatio), czy przyjmują projekt ustawy. Głosowanie odbywało się jawnie, a w okresie późniejszym tajnie, według centurii (comitia centuriata) lub tribus (comitia tributa). Przyjęta ustawa wymagała zatwierdzenia przez senat (auctoritas patrum).
Plebejusze mieli swe własne zgromadzenia (concilia plebis), obradujące pod przewodnictwem trybuna plebejskiego. Podejmowane tam uchwały miały na początku moc wiążącą tylko dla plebejuszy, jednakże od lex Hortensia z 286 r. p.n.e. stały się one obowiązujące dla wszystkich obywateli.
Ustawa składała się z trzech części:
praescriptio - zawierała nazwisko wnioskodawcy, określenie czasu i miejsca głosowania
rogatio - sam tekst
sanctio - dyspozycje gwarantujące jej przestrzeganie
Wyróżniamy trzy rodzaje ustaw, ze względu na sankcje:
lex perfecta - to taka, która sankcją nieważności dotyka czynność zdziałaną wbrew jej postanowieniom
lex minus quam perfecta - uznaje wprawdzie taką czynność za ważną, ale za jej sporządzenie przewiduje sankcje karne
lex imperfecta - pozbawiona jest jakichkolwiek sankcji (nikt nie podlegał żadnej każe)
Ustawa XII tablic (lex duodecim tabularum), 451 - 453 p.n.e.
- trzon stanowi prawo świeckie
- wielka liczba przepisów sakralnych
- regulowała postępowanie sądowe i egzekucyjne, spadkobranie, ochronę własności, zobowiązania, zwłaszcza z przestępstw
- traktowała o czynnościach prawnych a nadto o prawie karnym
3) Edykty Pretorskie
Wymiar sprawiedliwości (iurysdictio) w okresie republiki znajdował się w rękach konsula, od 367r.p.n.e było to w gestii pretora. W roku 242 p.n.e. powołano urząd drugiego pretora dla peregrynów (praetor peregrinus), ten pierwszy otrzymał miano pretor miejskiego (praetor urbanus). Pretor nie miał mocy ustawodawczej jednak mógł wydawać edykty.
edykt (edictum) zawarte były zasady, jakich zamierzał się trzymać pretor w czasie swego jednorocznego urzędowania.
 | Pobierz cały dokument prawo.rzymskie.opracowanie.1.studia.prawo.i.doc rozmiar 510 KB |