PRAWO EUROPEJSKIE
Historia integracji
sekwencja powstawania wspólnot
w jakiej kolejności? Czy najpierw powstała EWG a potem Rada Europy czy na odwrót? (usytuować w czasie i przestrzeni)
bardzo dokładna wiedza przy PRAWIE WTÓRNYM dot. rodzaju uchwał, moc wiążąca, adresatów itd.
Temat 10 - dokładnie
Od 10 do końca -wiedza ogólna, nie szczegółowo
Powojenna historia integracji Europy.
Europejczycy mieli świadomość tego, że muszą stworzyć pewne struktury współpracy kontynentalnej. Były dwa powody:
Jeden indealistyczny - świadomość tego, że nie można dalej żyć w podzielonej Europie, bo ta Europa była dwukrotnie ojczyzną wojny a z II wojny światowej wszyscy wyszli z przekonaniem, że świat jest dziś zupełnie inny niż był.
Nie podlegało wątpliwości - przy całym zachowaniu odwiecznego sporu , co jest pierwsze - jajko czy kura? Czy pierwsza była jest wojna a potem nienawiść czy odwrotnie. Nie podlegało wątpliwości, że utrzymanie podziału Europy na państwa etniczne, narodowe w różnych niesprzyjających sytuacjach owocuje narastaniem konfliktu. Jeśli jest dobrze, gospodarka każdego z państw narodowych rozwija się dobrze, jeżeli sytuacja społeczno-polityczna jest dobra to wszystko w porządku. Doświadczenia europejskie mniej więcej od 16 wieku wskazywały na to, że jeśli jest okres prosperity to granice się otwierają, ludzie podróżują, rozwija się handel. Zarazem te same doświadczenia europejskie wskazują, że państwa europ. Zachowują się jak przy katarze. Pierwsza reakcja to zamknięcie się w domu i rezygnacja ze spaceru. Tak samo nieracjonalnie zachowywały się wszystkie państwa (od 16 wieku) europejskie. Jakikolwiek zespół trudności gospodarczych, społecznych powodował natychmiastowe zamknięcie. Państwo, które miało nadprodukcję i usiłowało szukać nowego rynku zbytu a zamykać się przed importem. Państwo, które miało problemy społeczne legitymizacji władzy, akceptowania władzy nie usiłowało zmienić sposobu zachowania władcy a wywołać konflikt z sąsiadami lub jakąś mniejszością. To jest prawidłowość europejska a i nawet światowa. Wychodząc z tego założenia pojawiła się koncepcja (po II wojnie św.) żeby zbudować coś na wzór Stanów Zjednoczonych Europy. Pozostawałyby własne narody etniczne natomiast podejmuje się próby budowy państwowości europejskiej aby pozbawić władców pokusy takiej ucieczki.
Drugi powód - kwestia doświadczeń II wojny i oceny sytuacji po wojnie globalnej i kontynentalnej. Nie podlegało wątpliwości dla przywódców państw Europy (zachodniej), że podzielona Europa na małe państewka będzie młodszym partnerem dla Stanów Zjednoczonych. Nie jest rzetelną, prawdziwą siłą, że po podliczeniu potencjału gospodarczego, ludnościowego, społecznego - suma daje wynik interesujący. Ale potencjał 5, 6-ciu państw nie przekłada się na coś porównywalnego z jednym państwem.
Jeśli Europa ma być partnerem dla Stanów Zjednoczonych, a o tym myślano, jeżeli ma być przeciwwagą dla ZSRR to ta Europa musi się zjednoczyć.
Taka była koncepcja, wyrażona najpierw przez przywódców tak ruchu europejskiego jak i przywódców brytyjskich.
Do dziś zachował się symboliczny zespół nazwisk „ojców” RUCHU EUROPEJSKIEGO:
Blum - premier Francji
W.Churchil - premier W. Brytanii
J.P. Spack - premier Belgii
De Gaspari - prezydent Włoch
Adenhauer - symboliczny kanclerz Niemiec
Każdy z nich działał po wojnie na rzecz Ruchu Europejskiego.
Pod koniec II wojny św. Plany integracji Europy spotkały się z pozytywną zachętą ze strony Amerykańskiego Departamentu…. (sprawiedliwości?)
Wcześniej Amerykanie byli nieufni i niechętni wobec Europy. Po wojnie wręcz zachęcają Europę do integracji. Była koncepcja, że świat zostanie podzielony i część Europy będzie pod wpływem Ameryki, w strefie przyjaźni z USA.
Jak przyszło do szczegółów - nie było jasne jak organizować tą integrację. Były marzenia o federacji europejskiej (przed I wojną św.)
Wybrano próbę realizacji różnych nurtów integracji. Pierwszym takim nurtem był nurt RADY EUROPY. Najdłużej istniejąca do dzisiaj organizacja europejska. Powstała w 1949r.
Należy odróżniać RADĘ EUROPY od RADY EUROPEJSKIEJ, która jest organem Unii.
RADA EUROPY deklarowała, że została powołana dla ochrony i popierania ideałów i zasad, które są ich wspólnym dziedzictwem.
Czyli:
prawa jednostki
prawa obywatelskie
prawa polityczne
prawa cywilne
pr. Mniejszości
demokracja jako system sprawowania rządów
państwo praworządne, którego organy działają na podstawie prawa i w ramach prawa
wolność gospodarcza (gosp. Rynkowa)
To był wspólny system wartości, to Europa szanowała.
Popieranie postępu gospodarczego i społecznego z tych aspiracji dziś ostało się wiele i niewiele. Na dziś - RE istnieje, ale wraz ze wzrostem jej „zdrowie” słabnie.
Rada Europy do dziś rozwija system ochrony praw człowieka, ochrony praw mniejszości, ochrony demokracji, ochrony praworządności.
Istnieją normy prawne Rady Europy. Cały zespół konwencji i powstają nowe.
Istnieją problemy ze zjawiskiem związanym z tzw. Dyskryminacją pozytywną.
Np. prawo dzieci do uczenia się w ojczystym języku, ale jak w przypadku mniejszości i to do tego rozproszonych państwo wydaje więcej na naukę tych dzieci z mniejszości niż normalnie, dziecka w większości.
Lecz standard cywilizacyjny, który udało się RE stworzyć jest niepodważalny.
Po otwarciu w 1989r. Rady Europy na kraje byłego bloku wschodniego zaowocowały dwiema rzeczami:
obniżenie poprzeczki, kolejne przyjęcia do RE miały charakter polityczny i to najsilniej było widać w przypadku przyjmowania Rosji do RE.
Dwukrotnie jechała komisja badawcza RE do Rosji. Każdy kraj, który miał być przyjęty musiał odpowiadać pewnym standardom określonych konwencjami RE. [Do 1989r. były surowe kryteria, które stosowano. Po 1989 r. w stosunku do pierwszej grupy państw wstępujących np. Czechosłowacja, Węgry , Polska, gdy przyjmowano Rosję do RE te kryteria słabną. ]
Komisje badały stan sądownictwa, wymiaru sprawiedliwości i wnioski z tych komisji były dla Rosji dwukrotnie niekorzystne. W Rosji sytuacja była najgorsza.
Rada Europy przyjęła Rosję. RE chciała być uniwersalna i zaklinać rzeczywistość.
Konsekwencje tego - sposób prowadzenia wojny w Czeczenii. Terrorystyczne bombardowania miast, mordowanie ludności cywilnej, gwałty itd.
W konsekwencji Rosja będąc członkiem RE nie polepszyła się. RE zaakceptowała podwójne stanowisko. I to jest coś bardzo złego dla RE.
Sędziowie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka są wybierani spośród trzech kandydatów zaproponowanych przez kraje członkowskie. Kandydaci zgłaszani przez niektóre kraje Europy Śr. I Wsch. (Bułgaria, Rumunia, Rosja) byli kandydatami skandalicznymi, pozbawionymi kwalifikacji.
Kolejnym etapem integracji była współpraca w zakresie polityki obronnej.
Lata 50-te.
Współpraca francusko-brytyjska wyraża się w planie min. obrony, który doprowadza do przygotowania i podpisania w 1952r. europejskiego Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej. Ten traktat zostaje uzupełniony w 1953r. o traktat powołujący Europejską Wspólnotę Polityczną.
Jednak do powstania tych organizacji nie dochodzi. Projekt EWO zostaje zablokowany we francuskim Zgromadzeniu Narodowym i rządy rezygnują tak ze wspólnoty obronnej jak i wspólnoty politycznej.
Jest to ważny sygnał dla rządów europejskich, orientują się, że integracja napotyka na barierę niezgody części społeczeństwa na integrację.
Na podstawie planu Schumana zostaje podpisany traktat powołujący Europejską Wspólnotę Węgla i Stali z udziałem 6 państw: Francji, Włoch, Niemiec + 3 kraje Beneluxu.
(nawiązuje do współpracy w zakresie kartelu stalowego, węglowego, koksowego
okresu międzywojennego, nawiązuje do tego co było bardzo silne w świadomości politycznej, europejskiej, że rynki węglowy i stalowy są bardzo trudnymi rynkami, te branże zasilały przemysł wojskowy;
Branże węglowa i stalowa, są to branże o najwyższym poziomie skoncentrowania zatrudnienia. Branże o monokulturze regionalnej. Najczęściej huty i kopalnie są skoncentrowane w jednym regionie, który właściwie z tego przemysłu żyje i trudności takiej branży ozn. często klęskę nie tylko dla 1 zakładu ale dla 1 regionu.
Załamanie się tego rynku wywołuje ogromne niepokoje społeczne w każdym kraju. Stąd koncepcja: współpracujemy w branży węglowej i stalowej po to, żeby bronić się przed recesją poprzez współpracę; powiększyć rynek europejski, uczynić go bardziej otwartym, elastycznym a nie bardziej zamkniętym - przez co bardziej podatnym na kryzysy.
Rząd brytyjski (w 1951r.) był wstrzemięźliwy wobec integracji. Brytyjczycy nie wstąpili do EWWiS ale po powstaniu organizacji podpisali z nią układ stowarzyszeniowy. Z tym, że był to bardzo głęboki układ. W konsekwencji W.Brytania miała wszystkie prawa i obowiązki członka EWWiS-u minus prawo wybierania do organu.
Brytyjski rynek węglowy i stalowy był na tym samym poziomie co integracji, na którym był rynek „szóstki". Dla gospodarki - W.Brytania była członkiem EWWiS. Nie była tym członkiem z punktu widzenia politycznego.
W roku 1956 - Francja i W.Brytania przygotowują się do wojny przeciwko Egiptowi. (od 1955r.)
Chcą tej wojny, ćwiczą jednostki. Wciągają do tego Izrael. Czekają jedynie na pretekst do wojny. Ten pretekst dostarczają im Egipcjanie - nacjonalizują kanał Sueski i zaczyna się wojna).
Po ataku Irackim na Kuwejt sprzymierzeni, żeby móc przystąpić do wojny przeciwko Irakowi potrzebowali ponad pół roku. Do lądowania w Normandii - sprzymierzeni przygotowywali się ponad 2 lata.
Atak na Egipt zaś udał się po paru tygodniach. Nie spodobał się on i ZSRR i Amerykanom. USA nie podobało się, że w strefie Bliskiego Wschodu - Brytyjczycy i Francuzi chcą być głównym rozgrywającym. ZSRR uruchomił pomoc wojskową dla Egiptu. USA uruchomiła działania polityczne. Skłonili Brytyjczyków do wycofania się z frontu. A front był 3-państwowy. NA odcinku centralnym frontu byli Brytyjczycy i oni mieli logistykę. Brytyjczycy bez powiadomienia kogokolwiek, spakowali sprzęt i żołnierzy i wynieśli się - zostawiając lukę pomiędzy oddziałami, w którą weszli Egipcjanie. Ta luka groziła zepchnięciu Francuzów do morza i klęską. Po drugiej stronie groziła, że Izrael zniknie z powierzchni ziemi jako państwo. Udało się Izraelczykom obronić, udało się powstrzymać Egipt pewnymi działaniami politycznymi, bo Rosjanie nie chcieli żeby doszło do jednoznacznego sukcesu.
Oba kraje wyszły bardzo psychicznie zmienione Izrael - za wszelką cenę bronić bezpieczeństwa państwa, a Francuzi - po pierwsze mają wobec Izraela dług i spłacili go bardzo szybko, gdyż przekazali mu broń atomową 9w 1957r.).
Francuzi wyszli z rysą i ogromną niechęcią wobec W. Brytanii.
Po tym incydencie Francuzi nie chcieli łączyć się z W. Brytanią.
25 marca 1957 r. są podpisywane w Rzymie dwa traktaty:
Europejska Wspólnota Gospodarcza
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EUR ATOM)
Przyspieszenie integracji europejskiej.
Europa 6-tki powstaje i obejmuje dwie poważne sfery: funkcjonowanie państwa czyli Rada Europy i funkcjonowanie gospodarki. Nie obejmuje współpracy w zakresie obronności i bezpieczeństwa. Tzw. Pakt Bruxelski UZE, który powstał w 1954r. (przed Suezem) funkcjonuje słabo.
Traktat powołujący Unię Zachodnio-Europejską (organizacja przestała istnieć od stycznia 2001) Miała zająć się europejską polityką bezpieczeństwa i obrony, nigdy nie uzyskała struktur, które pozwalałyby funkcjonować.
Wstępem do integracji jest zniesienie barier. Wystarczy otworzyć granice - pierwszy krok do współpracy gospodarczej.
W przypadku bezpieczeństwa, obrony trzeba zacząć od kroków pozytywnych i to jest znacznie trudniejsze.
„Szóstka” zakładała, że będzie pogłębiać współpracę pomiędzy sobą ale nie za bardzo widziała możliwość ekspansji zewnętrznej.
Brytyjczycy, którzy sami wstrzymywali się przed wstąpieniem do EWWiS, zorientowali się, że do EWG powinni wstąpić. Powstaje obszar gospodarczy, na którym albo się będzie i to poważnym graczem w gospodarce albo na którym się nie będzie i będzie się „wyautowanym” z pewnej gry.
Brytyjczycy wyliczyli sobie poziom strat, które ich gospodarka na skutek oddalenia od kontynentu - poniosła. Z tymi stratami praktycznie lepiej sobie radzili Austriacy, którzy politycznie nie mogli zostać członkiem EWG, będąc poza EWG przyjmowali wszystkie normy prawne EWG - naśladowali. Dlaczego?
Albo my się dostosujemy albo nasza gospodarka będzie poza EWG i jesteśmy gospodarczo przegrani.
Brytyjczycy podjęli dwie próby równolegle.
próba wstąpienia do EWG
próba stworzenia przestrzeni konkurującej z EWG (próba poszerzenia własnego rynku).
Powołali EFTA - to się powiodło, ale była to przestrzeń za mała jak na to żeby satysfakcjonowała Brytyjczyków i kraje członkowskie.
Próby wstąpienia do EWG kończyła się bardzo brutalnie. Francuzi robili wszystko aby to przystąpienie zablokować.
Francuzi w pewnym momencie spowodowali kryzys instytucjonalny w EWG.
poziom dopłat do rolnictwa
wpadli na pomysł, że wycofają się z traktatu rzymskiego
Traktat rzymski przewidywał powolne, krok po kroku, przechodzenie od jednomyślności w niektórych sprawach do głosowania większościowego.
I tu Niemcy, którzy chcieli na kontynencie Brytyjczyków, jako przeciwwagę dla Francji - zablokowali głosowanie budżetowe. Nie było więcej dopłat. Doszło do zawarcie porozumienia o charakterze pakietowym. Francuzi dostali dopłaty do rolnictwa, wypracowano pewien kompromis, coś między jednomyślnością i większością głosów tzn. nie rezygnujemy z prawa do większości ale zarazem wiedząc, że nie ma jednomyślności nie będziemy głosować. Rozsądne działanie i przyjmujemy W. Brytanię.
To było istotne rozszerzenie.
Kolejne rozszerzenia to było rozszerzenie Iberyjskie, Greckie, Północne, które stało się możliwe dopiero po końcu zimnej wojny.
Krajem, który dwukrotnie próbował i nie przystąpił jest Norwegia. Odrzucono w referendum.