Postępowanie administracyjne
Postępowanie administracyjne jest to ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu rozstrzygnięcia sprawy administracji, przed podmiotem administracji oraz ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu weryfikacji tych rozstrzygnięć.
Zakres obowiązywania Kodeksu Postępowania Administracyjnego.
Kodeks reguluje postępowanie administracji ogólnej. Przyjęto klauzurę właściwości generalnych .Kodeks normuje 4 typy postępowań:
postępowanie jurysdykacyjne ( w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracji ),
postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń,
postępowanie w sprawach skarg i wniosków,
postępowanie dotyczące rozstrzygania sporów pomiędzy organami administracji publicznej, jak też administracją a sądami.
Najważniejsze jest postępowanie jurysdykacyjne. Postępowanie toczy się przed organami administracji publicznej. Organami administracji są:
minister,
centralne organy administracji rządowej,
wojewodowie,
terenowe oddziały administracji rządowej (zespolone i niezespolone),
organy jednostek samorządu terytorialnego (starosta, marszałek, kierownicy jednostek organizacyjnych działających w imieniu wójta, prezydenta, starosty, marszałka, organu gminy, powiatu i województwa).
Postępowanie jurysdykacyjne może toczyć się przed innymi organami państwowymi i innymi podmiotami.
Podmiotem postępowania jurysdykacyjnego jest sprawa indywidualna, rozstrzygana w drodze administracyjnej. Decyzja administracyjna to każda forma indywidualnego zewnętrznego aktu administracyjnego, który stanowi jednostronne władcze działanie organu wydającego akt. Istotą decyzji jest wywołanie określonych skutków prawnych (np. wydanie pozwolenia na budowę). Nazwa aktu nie odgrywa zbytniej roli, znaczenie ma charakter.
Postępowanie w sprawie skarg i wniosków -najszerzej uregulowane postępowanie, dotyczące organów państwowych (nie tylko administracyjnych). Organy jednostek samorządu terytorialnego i organy administracji społecznej - podmioty.
Postępowanie to stosuje się przed polskimi przedstawicielami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi, w sprawach karno-skarbowych, w sprawach podatkowych i sferze podległości służbowej pracowników.
Pewne postępowania są wyłączone z zakresu KPA: do spraw karno-skarbowych i do spraw podatkowych. Nie stosujemy KPA przed polskimi przedstawicielami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi (urzędy te zajmują się tylko obywatelami polskimi), z wyjątkiem skarg i wniosków. Sfera wewnętrzna działania administracji jest również wyłączona z zakresu KPA - w stosunkach podległości służbowej itp. Postępowanie administracyjne wyłączone z zakresu KPA to postępowanie celne i postępowanie egzekucyjne.
Zasady ogólnego postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracyjne toczy się wg pewnych zasad. Zasady te stanowią poprzez uregulowanie w KPA norm prawnych. Zasady te stanowią integralną część kodeksu.
Zasady: praworządności (art.6 i 7 KPA), uwzględniania z urzędu interesu publicznego i słusznego interesu obywateli (art.7 KPA), zasada prawdy obiektywnej (art.7 KPA), zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwowych (art.8 KPA), zasada czynnego udziału strony w postępowaniu (art.10 p.1 KPA), zasada informowania stron i innych uczestników postępowania (art..9 KPA), zasada odstąpienia od czynnego udziału strony w postępowaniu (art.10 p.2 KPA), zasada przekonywania (art.11 KPA), zasada szybkości, prostoty oraz wnikliwości (art.12 KPA), zasada ugodowego załatwiania sprawy (art.13 KPA), pisemności (art.14 p.1 KPA), zasada ustna (art.14 p.2 KPA), zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15 KPA), zasada trwałości decyzji ostatecznych (art.16 p.1 KPA), zasada naruszania trwałości decyzji ostatecznych ( art.16 p.2 KPA), zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych (art.16 p.2 KPA).
Organy prowadzące postępowanie.
Organy wyższego stopnia - organy II instancji.
W stosunku do innych organów - organy nadrzędne lub inni ministrowie.
W zakresie organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.
Właściwości organów to zdolność prawna do rozpoznawania i rozstrzygania spraw.
W zależności od ustalenia właściwości wyróżniamy właściwości:
ustawową,
delegacyjną (na podstawie porozumienia),
rzeczową,
miejscową,
Właściwości rzeczowa i miejscowa muszą być przestrzegane przez organy z urzędu.
Właściwość rzeczowa składa się z właściwości resortowej (wskazuje pion organów administracyjnych, które załatwiają daną sprawę) i z właściwości instancyjnej (stanowi, który z organów danego pionu resortowego jest upoważniony do załatwiania sprawy).
Właściwość miejscowa określa zdolność organu do załatwienia określonych spraw na danym obszarze (jednostka podziału zasadniczego kraju).
Właściwość miejscowa określana jest według KPA i w przepisach szczególnych. W KPA (art..21) nieprzestrzeganie właściwości wiąże się z sankcją (stwierdzenie nieważności decyzji).
Spory o właściwości. Wyróżniamy 2 typy sporów -spór pozytywny ( dwa lub większa ilość organów które chcą załatwić sprawę), spór negatywny (żaden organ nie uważa się za właściwy do załatwienia sprawy).
Art.22 KPA określa kto rozpatruje dane spory.
Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu. Istnieje możliwość zaistnienia sporu między organem administracji, a sądem powszechnym. Wówczas spór rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy sądzie Najwyższym (art.190, 191 KPA).
Wyłączenie pracownika oraz organu ma na celu zapewnienie bezstronności obiektywizmu działania organu.
2 kategorie przyczyn wyłączenia pracownika organu administracji:
przyczyny bezpośrednio określone w ustawie 9art.24 p.1)
przyczyny które mogą wywołać wątpliwości o bezstronność pracownika (art.24 p.3)
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.
Wyłączenie organu administracji publicznej następuje z mocy prawa. Z wyłączeniem mamy do czynienia, jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia.
W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę oraz organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowisko kierownika.
W przypadku braku organu wyższego stopnia, do załatwienia sprawy organ właściwy wyznacza premier.
Wyłączenie członka organu kolegialnego - decyduje o tym przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony członka organu kolegialnego lub z urzędu. W przypadku, gdy samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, wówczas minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.
Za nieprzestrzeganie przepisów o wyłączeniu pracownika lub organu grozi sankcja.