0000005 (16)

10 ZASADY USPRAWNIANIA DZIECI

codziennym masażem i ćwiczeniami wstępnymi (patrz rozdz. 8, 9). Od najwcześniejszego okresu życia należy szczególną uwagę zwracać na prawidłowe karmienie (patrz rozdz. 16), jako na czynnik niezbędny w rozwoju mowy, koordynacji wzro-kowo-ruchowej, kontaktów społecznych oraz odpowiednie do wieku rozwijanie zabaw i zainteresowań otoczeniem (rozdz. 23).

Ustalając plan rehabilitacji dziecka z m.p.dz. w wieku przedszkolnym, oprocz dalszego wykonywania ćwiczeń według sekwencji rozwojowej, trzeba uwzględnić specyfikę tego okresu. Konieczne jest stałe pobudzanie rozwoju psychoruchowego przez urozmaicanie zajęć i rozszerzanie ich o formy zespołowej zabawy (patrz rozdz. 12) z włączaniem muzyki (patrz rozdz. 22). Nadal prowadzi się usprawnianie czynności karmienia, funkcji ręki i rewalidację psychopedagogiczną. Rozpoczyna się usprawnianie w czynnościach samoobsługi (patrz rozdz. 19), pielęgnację jamy ustnej (patrz rozdz. 18) oraz ćwiczenia w wodzie, często już w ogólnodostępnych basenach (patrz rozdz. 21).

Dla dzieci w starszym wieku przedszkolnym i szkolnym polecana jest rehabilitacja według metody Pęto (patrz rozdz. 13), łącząca w jedną całość nauczanie z usprawnianiem. Przy obniżonym poziomie rozwoju umysłowego wskazane jest włączanie elementów ćwiczeń zawartych w metodzie Sherboume (rozdz. 14).

Nie można zapominać o stałym ćwiczeniu równowagi u wszystkich dzieci, niezależnie od ich wieku, czasu rozpoczynania rehabilitacji czy metody usprawniania (patrz rozdz. 15), oraz odpowiednim zaopatrzeniu w potrzebny sprzęt pomocniczy (patrz rozdz. 20).

Dużą pomocą w pracy jest prowadzenie odpowiedniej dokumentacji, w której zapisuje się okresowo, począwszy od stanu wyjściowego (poziomu rozwoju psychoruchowego przy rozpoczęciu usprawniania), wyniki badań kontrolnych, oceniając w nich również stopień realizacji planowanych zaleceń. Nadal jednak odczuwa się brak odpowiednich opracowań tego typu testów.

Podstawowe zasady wyrównywania zaburzeń psychoruchowych są takie same dla większości schorzeń występujących w okresie rozwojowym.

Z porad zawartych w tej książce korzystać mogą nie tylko osoby zainteresowane usprawnianiem dzieci z m.p.dz., ale również innymi jednostkami chorobowymi, których przebieg związany jest z nieprawidłowym rozwojem psychoruchowym (na przykład zespół Downa). Polecane ćwiczenia można stosować także u dzieci zdrowych, jako trening doskonalący ich rozwój psychoruchowy.

3. MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE, OMÓWIENIE ZESPOŁU, PRZYCZYNY POWSTAWANIA, PODZIAŁ KLINICZNY I OBJAWY

Mózgowe porażenie dziecięce jest zespołem różnorodnych objawów zaburzeń czynności ruchowych i napięcia mięśni, wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami w jego rozwoju nabytymi przed urodzeniem, w okresie okołoporodowym czy po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie.

W wielu przypadkach przyczyny wywołujące uszkodzenie mózgu są nieznane. Do znanych czynników szkodliwie działających przed urodzeniem zalicza się: zaburzenia rozwojowe, niedotlenienie, zatrucie i zakażenie płodu.

Przyczyny okołoporodowe to: niedotlenienie, uraz okołoporodowy, znacznie nasilona żółtaczka noworodkowa, a po urodzeniu: niedotlenienie noworodka, krwawienie do mózgu czy zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.

Jest to więc zespół ściśle związany z przebiegiem ciąży, porodu oraz stanem noworodka i niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia.

Powstałe z różnych przyczyn uszkodzenie mózgu nie pogłębia się, natomiast występujące objawy kliniczne mogą wydawać się z wiekiem bardziej nasilone. Jest to spowodowane rozwojem dziecka, a nie powiększaniem się zmian w mózgu.

Z powodu nieprawidłowego napięcia mięśni występują i utrwalają się zaburzenia w rozwoju ruchowym, pociągające za sobą wtórne opóźnienia w innych sferach rozwoju.

W zespole mózgowego porażenia dziecięcego upośledzenie rozwoju ruchowego nie jest jedynym objawem uszkodzenia mózgu. Współistnieć mogą zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, padaczka czy upośledzenie umysłowe. U większości dzieci z porażeniem mózgowym rozwój umysłowy jest jednak prawidłowy lub niesmacznie obniżony, a upośledzenie umysłowe występuje w około 20% przypadków, przy czym stopień upośledzenia nie zawsze jest współmierny do stopnia niesprawności ruchowej.

Mózgowe porażenie dziecięce -taka jest obecnie obowiązująca nazwa tego zespołu chorobowego w Polsce - po raz pierwszy zostało opisane w połowie XIX wieku przez angielskiego lekarza i przez długi czas nazywane było od jego nazwiska „chorobą Little a". Częstość występowania mozgowego porażenia w Polsce orientacyjnie ocenia się na 2-3 promille, co oznacza od 1200 do 2000 przypadków rocznie.

Ze względu na objawy i przyczyny powstawania, mózgowe porażę-