005

Ćwiczenie 31 (ryc. 31)

Pw.: stanie, ramiona odwiedzione pod kątem 90°, przedramiona maksymalnie zgięte („skurcz poziomy”).

Ruch: wdech z wymachem kkg. bokiem w tył - wydech z powrotem kkg. do pozycji wyjściowej i z lekkim skłonem tułowia w przód.

Ryc. 31.

Ćwiczenia bierne

W ćwiczeniach biernych ruchy w stawach pacjenta wykonuje kinezyterapeuta -stąd nazwa: ćwiczenia bierne. Współdziałanie pacjenta polega tylko na usiłowaniu jak największego rozluźnienia mięśni.

Cel: niedopuszczenie do wytworzenia się zrostów w stawie, przykurczów torebki stawowej, mięśni, ścięgien, ułatwienie krążenia krwi i chłonki, zapobieganie odleżynom, zachowanie czucia proprioceptywnego i pamięci ruchowej.

Wskazania: porażenia i niedowłady mięśni zarówno wiotkie, jak i spastyczne, stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny, początkowy okres uruchamiania stawu po zabiegu operacyjnym, choroby układu krążenia, w których wysiłek związany z samodzielnym wykonywaniem ćwiczeń nie jest jeszcze wskazany (np. wczesny okres zawału mięśnia sercowego).

Przeciwv/skazania: ostry stan zapalny stawu i tkanek okołostawowych, żył, znacznie podwyższona temperatura ciała.

Wykonanie: ruchy w stawach pacjenta wykonuje kinezyterapeuta. Dla ułatwienia pracy może on podwiesić ćwiczono części ciała chorego, np. ciężką kończynę dolną przy ruchach przywodzenia i odwodzenia uda.

Pozycją wyjściową dla ćwiczeń biernych ruchów w stawach kończyn górnych jest pozycja siedząca na krześle z wygodnym oparciem dla tułowia, sprzyjająca rozluźnieniu mięśni. Oparcie krzesła nie może być zbyt szerokie, ponieważ utrudniałoby to niektóre ruchy w stawie ramiennym. Ćwiczenia bierne ruchów w stawach kończyn górnych wykonuje się w pozycji leżącej tylko wówczas, kiedy chory nie potrafi siedzieć lub gdy pozycja siedząca nie jest dla niego wskazana. Przy wykonywaniu ruchów biernych w stawie ramiennym pacjent leży w ten sposób, aby ramię kg. ćwiczonej znajdowało się poza brzegiem podłoża.

Pozycją wyjściową dla ćwiczeń ruchów biernych w stawach kończyn dolnych, tułowia oraz głowy i szyi jest pozycja leżąca. Ćwiczenia bierne najwygodniej jest wówczas wykonywać na stole do ćwiczeń mającym uchwyty, a niekiedy i otwory do zamocowania pasów stabilizujących. Gdy nie ma takiego stołu, ćwiczenia bierne wykonuje się na kozetce lekarskiej. U chorych, których stan zdrowia stanowi przeciwwskazanie do opuszczenia łóżka, wykonuje się ćwiczenia bierne w łóżku, w pozycji leżącej lub półsiedzącej z wygodnym oparciem dla tułowia i głowy, sprzyjającej rozluźnieniu mięśni.

Odcinek bliższy ćwiczonego stawu musi być ustabilizowany tak, aby ruch odbywał się tylko w tym stawie i nie był wspomagany przez ruch w innych stawach. Stabilizację uzyskuje się przez odpowiednio dobraną pozycję wyjściową lub przez zastosowanie pasów stabilizujących.

Chwyt stosowany przy ćwiczeniach biernych musi być pewny - nie może jednak sprawiać choremu bólu.

Ruch należy wykonywać płynnie we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu. Należy ćwiczyć wszystkie ruchy w stawie w pełnym zakresie, jeżeli jest to możliwe. W stawach bolesnych nie wolno nigdy przekraczać granicy bólu. Wykonując ruchy bierne w stawie trzeba odciągać od siebie kości tworzące staw. aby zmniejszyć nacisk i tarcie powierzchni stawowych o siebie. Wszystkie ruchy w ćwiczonym stawie powtarza się 20-30 razy w czasie jednego zabiegu, z uwzględnieniem fazy ruchu, powrotu do pozycji wyjściowej i krótkiej przerwy.

Tempo ćwiczeń jest wolne i rytmiczne. Ćwiczenia bierne wykonuje się 1-2 razy dziennie.

Niżej podano przykłady ćwiczeń biernych.

Stawy obręczy kończyny górnej i kończyny górnej wolnej

Staw barkowo-obojczykowy i mostkowo-obojczykowy Unoszenie i obniżanie barków

a. W leżeniu tyłem.

Sposób 1 (ryc. 32).

Pw.: leżenie tyłem.

Chwyt: obejmujemy oba barki podchwytem w ten sposób, że kciuki znajdują się na bocznych powierzchniach barków, palce wskazujące są wsunięte w doły pachowe, a pozostałe palce znajdują się na łopatkach.

Ruch: unoszenie i obniżanie barków.

Sposób 2.

Pw.: leżenie tyłem.

Chwyt: podchwytem w V₃ dalszej ramion (kinezyterapeuta stoi od strony głowy chorego jak na ryc. 32).

Ruch: unoszenie i obniżanie barków.

27