0000013

Nie należy jednak sądzić, ze organizm dziecięcy — zwłaszcza jego płuca i serce •*— jest w warunkach specjalnie niekorzystnych. Elastyczność młodych tkanek tych narządów pozwala im na większą wydajność pracy i na nie krzywdzące przekraczanie (nie przez zbyt długi jednak okres czasu) granic normalnego wysiłku. Toteż im młodsze dziecko, tym krótszy musi być jednostajny wysiłek mięśniowy (a i umysłowy).

UKŁAD LIMFATYCZNY'

Układ limfatyczny składa się z sieci naczyń limfatycznych, które zbierają limfę z poszczególnych tkanek i narządów do większych naczyń limfatycznych. Te ostatnie łączą się w jeden większy przewód odprowadzający limfę wprost do krwi.

Po drodze naczynia limfatyczne połączone są zbiorowiskami tkanki limfatycznej — węzłami limfatycznymi. Badając dziecko często stwierdzamy na szyi, pod pachami, w pachwinach wyraźnie zaznaczone węzły limfatyczne, a w jamie nosowo-gardłowej wyrosła adenoidalne i migdałki podniebienne; są to właśnie skupienia tkanki limfatycznej.

Takie same węzły znajdują się również we wszystkich narządach ustroju. Układ limfatyczny jest pośrednikiem między płynem tkankowym i krwią. Składa się z płynu podobnego do osocza krwi, uzupełnionego białymi krwinkami — limfocytami. Układ limfatyczny odgrywa dużą rolę w walce obronnej organizmu z zarazkami.

U noworodka układ ten jest jeszcze dość słabo rozwinięty (np. bardzo małe migdałki), ale rośnie potem szybko, zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie, aby bliżej okresu dojrzewania ulec razem z grasicą wyraźnemu osłabieniu.

PRZEWÓD POKARMOWY’

Przewód pokarmowy u dziecka w 2 r. życia osiąga pełną sprawność trawienną człowieka dorosłego. Pojemność narządów trawiennych duża w stosunku do masy ciała, mała jest w stosunku do wysokiego zapotrzebowania dziecka na pokarmy. Toteż małe dziecko, zwłaszcza wir. życia, zmuszone jest do częstego spożywania pokarmów w maiych ilościach. Sprzyja temu i konieczność podawania pokarmu płynnego o względnie niskiej wartości kalorycznej. Dopiero pojawienie się zębów ułatwia dziecku spożywanie pokarmów najpierw papkowatych, potem stałych i bogatszych kalorycznie.

Ząbkowanie u dzieci jest takim samym procesem fizjologicznym, jak dojrzewanie płciowe. Procesy te z reguły powinny przebiegać bez wywoływania poważniejszych zaburzeń w ustroju. Czasem jednak u niektórych dzieci mogą występować pewne objawy chorobowe. Toteż przy ząbkowaniu mogą, choć bardzo rzadko, występować u dzieci pewne „nienormalne” objawy, jak niewielka gorączka, biegunka, wymioty, niepokój, brak apetytu, gorszy sen.

Jeżeli lekarze niechętnie uznawali możliwość występowania tych objawów u dzieci, to jedynie z przyczyn natury wychowawczej. Matki tak często każde schorzenie niemowlęcia tłumaczyły ząbkowaniem, że przeoczały początki rozwijających się nieraz groźnych chorób. W takich przypadkach lekarz wzywany bywa zbyt późno i często jest już bezradny. Rozpoznać objawy towarzyszące „ciężkiemu ząbkowaniu” może tylko lekarz po wykluczeniu innych przyczyn.

Dziecko „ząbkuje” 2 razy: raz w wieku od 6 mieś. do 2 lat, drugi raz przy zmianie zębów mlecznych na stałe około 7 r. życia. Pierwsze zęby mleczne w ogólnej liczbie 20 ukazują się w następującym porządku:

Czas wyrzynania się zębów mlecznych

l) para siekaczy dolnych środkowych		7— 8	mieś. życia
2)	„ „ górnych	9—10	„ „
3)	„ „ górnych bocznych .	11—12
4)	„ „ dolnych bocznych	13—14
5)	„ przedtrzonowych przedn. górnych	15—16	?t »»
6)	„ „ ,, dolnych	17—18	rf. Si
7)	., kłów górnych......	19—20	<i fi
8)	„ dolnych	21—22	>f »»•
9)	„ trzonowych górnych ....	23—24	ii:
10)	„ „ dolnych ....	25—26	rt

25