01 (72)

§ 3. Konkretyzacja przedmiotu czysto intencjonalnego

Dzidom sztuki, jak i wszystkim innym wyiworom kulturowym, przysługuje szczególny sposób istnienia, który nic dotyczy innych przedmiotów powoływanych do istnienia przez czIowicka.To właśnie status egzystencjalny wytworów kulturowych jako przedmiotów intencjonalnych stanowi oryginalny wkład R. Ingardena do ontologii.^M Dorobek w tej dziedzinie stawia myśliciela na pozycji największego polskiego filozofa sztuki, a także ontologa na skalę europejską.³" Człowiek pokonuje próg dynamizmu biologicznego, tworząc na gruncie rzeczywistości nową warstwę sensu, a jest mą świat bytów intencjonalnych ucieleśniających wartości.³¹' ligzystcncja człowieka staje się bardziej ludzka o tyle, o ile uda mu się przekroczyć granicę świata natury, tworząc odmienną od niego niszę świata kultury. Wówczas, jako istota świadoma o złożonej budowie formalnej, psycltofizyczno-duchowej. konstytuuje się jako osoba.’" Warunkiem zaistnienia takich wytworów, które mogłyby być intcrsuhicktywnic dostępne,³¹’jest nadanie im materialnego fundamentu bytowego.³" Związek między tym fundamentem bytowym a jego intencjonalnym przedmiotem angażuje zarówno siły

nak przedmiotem tworów kultury nie jest czyste .ja", tylko,ja" realne, ,ja” konkretnego , rzeczywiście istniejącego człowieka.³" Polski fenomenolog stal na slunowisku, że dzieło sztuki jako przedmiot czysto intencjonalny jest tworem schematycznym, który zanim stanic się przedmiotem estetycznym, musi zostać ukonkretyzowany przez samego odbiorcę. Samo dzieło sztuki nic jest jednak ani materialne ani idc-

lilie. Aby mogło zaistnieć, musi najpierw nabyć swoją materialną podstawę, a potem odnaleźć się w intelekcie odbiorcy różnym od intelektu twórcy."*¹ To właśnie dlatego konkretyzacja stała się najważniejszą I westią w filozofii sztuki R. Ingardena. Ma ona ścisły związek z warstwową budową dziel sztuki jako przedmiotów czysto intencjonalnych, •i realizuje się w wypełnianiu luk miejsc niedookreślonych. Rozpatru-ląc ontologiczny aspekt tworu sztuki, należy uwzględnić jego rodzaj, Imwiem ze względu na niego charakteryzuje się określoną ilością warstw. Przedmiotem dalszych rozważań stanie się konkretyzacja lite-mekiego dzieła sztuki, dzieła sztuki malarskiej oraz dzieła sztuki malarstwa abstrakcyjnego - jako przykładów dzieł o różnej ilości warstw dających się porównać z innymi tworami ludzkiego ducha i intelektu.

Po przejściu podstawowego etapu na drodze konkretyzacji przedmiotu czysto intencjonalnego, jakim jest w tym wypadku dzieło lile-i.ickic,"¹ a który polega na uchwyceniu znaczenia znaków i brzmienia słów, potem zrozumienia ich znaczenia i całych zdań, następuje moment uprzedmiotowienia rozumianego jako przejście od intencjonalnych stanów rzeczy do przedmiotów przedstawionych w analizowa-

wotny wyznacza jego intencjonalny stan rzeczy, występujące w nim słowa określają go materialnie i formalnie."' Do stanu rzeczy zawartego w zdaniu dochodzimy albo wprost w pomyśleniu tego zdania, albo wychodzimy poza pomyślenie i wówczas odnosimy się do stanu rzeczy wcześniej pomyślanego, albo też wskazując stany rzeczy, nazywa-