Przykładami zmiennych niezależnych np. pedagogicznych są metody nauczania i kształcenia, psychospołeczne czynniki warunkujące pomyślny rozwój umysłowy, społeczny lub moralny uczniów, jak np. niektóre cechy osobowości czy wysoki poziom motywacji, oraz czynniki nie spizyjające takiemu rozwojowi, jak brak miłości ze strony
rodziców, dezorganizacja życia rodzinnego, zły przykład dorosłych, rówieśników itp.
Zmienne zależne to rzeczywiste lub domniemane skutki uwzględnianych w badaniach zmiennych niezależnych np. efekty nauczania, kształcenia, wychowania itp.