0000052

51

Leczenie usprawniające w zespołach bólowych

okłady parafinowe na okolicę lędźwiową kręgosłupa, pośladki i kończynę dolną, do której promieniuje ból oraz elektroterapię o działaniu przeciwbólowym, jak: prądy diadynamiczne, prądy interferencyjne (Nemectrodyn), anodową galwa-nizację. Niektórzy chorzy źle znosili okłady parafinowe w tym ostrym okresie bólowym. Nie mieliśmy natomiast ujemnych reakcji na zabiegi elektroterapeu-tyczne, a największy efekt przeciwbólowy uzyskujemy po stosowaniu prądów interferencyjnych. W tym czasie, tj. w pierwszym tygodniu wprowadzamy ćwiczenia izometryczne mięśni tułowia, zwłaszcza mięśni brzucha, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia czynne kończyn górnych. Ćwiczenia te prowadzimy w pozycji Crooka, w której mamy dobrą stabilizację miednicy i zniesienie lordozy lędźwiowej, a więc eliminowane są czynniki, które mogą wywołać ból lub go nasilić.

2    tydzień — po ustąpieniu ostrego zespołu bólowego wprowadzamy wyciąg za miednicę na łóżku chorego z początkowym obciążeniem wynoszącym 1/8 wagi ciała (8—10 kg). Jeśli chory zgłosił się bez objawów ostrego zespołu bólowego, to wyciąg na łóżku zalecamy już w pierwszym tygodniu. W dalszym ciągu prowadzi się z chorym ćwiczenia izometryczne mięśni tułowia oraz po okładach parafinowych lub zabiegach elektrycznych wykonuje się ćwiczenia rozciągające i rozluźniające mięśnie grzbietu. Ćwiczenia te szczególnie są wskazane w przypadkach ze skoliozą bólową i silnie dodatnim objawem Lasegue'a. Również i te ćwiczenia prowadzi się w pozycjach z dobrą stabilizacją miednicy i ze zniesieniem lordozy lędźwiowej.

3    tydzień — po paru dniach stosowania wyciągu na łóżku wprowadzamy następnie wyciąg przerywany na stole wyciągowym ze wzrastającym obciążeniem aż do 1/3 wagi ciała pacjenta (20—30 kg). Wyciąg przerywany stosujemy po okładzie parafinowym, przez okres 10—14 dni. Bezpośrednio po wyciągu pacjent leży w pozycji Crooka około 1 godz. Stosujemy w dalszym ciągu ćwiczenia rozciągające mięśnie grzbietu oraz wprowadzamy stopniowo ćwiczenia dynamiczne, wzmacniające mięśnie tułowia.

4—6 tydzień — zwiększa się stopniowo intensywność ćwiczeń, zwracając przede wszystkim w dalszym ciągu uwagę na wzmocnienie mięśni brzucha, grzbietu i pośladków aż do utworzenia silnego gorsetu mięśniowego, ryc. 4. Poza tym stosuje się ćwiczenia kształtujące dobrą postawę, głównie zmniejszające lordozę lędźwiową i przodopochylenie miednicy. W czasie stosowania ćwiczeń zwraca się szczególną uwagę na czynnik bólu. Nasilenie bólu lub występowanie bólu podczas ćwiczeń wymaga rewizji i analizy stosowanych ćwiczeń ewentualnie zmiany w doborze ćwiczeń lub wycofania się z niektórych ćwiczeń. Po ustąpieniu bólu poza ćwiczeniami indywidualnymi chorzy biorą udział w ćwiczeniach zespołowych z odpowiednio dobraną osnową ćwiczeń oraz 3 X w tygodniu uczęszczają na ćwiczenia w wodzie i pływanie w basenie z temperatura wody 28—30°C.

Chorzy z zespołem bólów dolnego odcinka kręgosłupa, związanych z dyskopatią, przeciętnie usprawniani są w Klinice Rehabilitacji w Poznaniu 6 tyg. W ocenianym przez nas materiale u 80 chorych po 6-tygodniowym usprawnianiu znacznie wzrosła siła mięśni, w wielu przypadkach dwukrotnie, tak że średnia siła mięśnia prostego brzucha wynosiła 9 kg, średnia prostownika grzbietu 15 kg i średnia mięśnia pośladkowego dużego 9,5 kg.

Po zwolnieniu chorego do domu zaleca się wykonywanie systematycznie wyuczonych ćwiczeń 15—20 min dziennie.

Nakreślonym wyżej postępowaniem usprawniającym uzyskaliśmy następujące wyniki leczenia u analizowanych 80 chorych (tab. 1). U 50% chorych uzyskaliśmy stałą poprawę i ustąpienie dolegliwości, u 18 chorych wyraźna po-