0000052 (3)

Etiologia. Przyczyna choroby nie jest znana. Podejrzewa się etiologię wirusową — u części chorych początek choroby poprzedzony jest objawami rzekomogrypowymi. Być może istnieje również predyspozycja genetyczna do zachorowań — obserwuje się bowiem „agregację rodzinną” choroby.

Zmiany morfologiczne. W przypadkach powikłanych zapaleniem tętnic spostrzega się zmiany w dużych i średnich tętnicach, obejmujące całą ścianę — podobnie jak w guzkowym zapaleniu tętnic. Światło tętnicy jest zwężone w związku z proliferacją błony wewnętrznej, widoczne są zmiany zakrzepowe. W błonie środkowej powstają nacieki złożone z komórek jednojądrzastych i olbrzymich komórek wielojądrzastych. Wewnętrzna blaszka elastyczna ulega fragmentacji. W przydance widoczne są nacieki z komórek jednojądrzastych i tkanka włóknista.

Zmiany występują najczęściej w tętnicach zewnątrzczaszkowych — zwłaszcza skroniowych, rzadziej potylicznych, mogą pojawiać się również w tętnicach siatkówki.

Zmiany morfologiczne w mięśniach sa. zjawiskiem wyjątkowym, może nastąpić jedynie nieznaczny zanik włókien mięśniowych.

Występowanie. Polymyalgia rheumatica występuje rzadko (jest prawdopodobnie zbyt rzadko rozpoznawana) u osób po 50 r.ż., najczęściej kobiet.

Objawy kliniczne. Choroba może zaczynać się nagle lub stopniowo. Czasem poprzedzają ją objawy „grypowe”. Głównym objawem jest uczucie sztywności w mięśniach obręczy barkowej, rzadziej biodrowej, oraz ból mięśni w czasie ruchów i uciskania. Objawom tym mogą towarzyszyć stany podgorączkowe, ogólne złe samopoczucie, utrata masy ciała. U niektórych chorych dołącza się zapalenie stawów obwodowych, przeważnie nadgarstkowych i barkowych, rzadziej mostkowo-obojczykowych, o łagodnym przebiegu. Jeżeli proces zapalny obejmuje tętnice, to głównymi objawami są: ból głowy, bolesność w okolicy tętnic skroniowych, ból w okolicy szyi i potylicy, zaburzenia widzenia. W przypadku zapalenia tętnic mózgowych może dochodzić do objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego.

Choroba ma charakter przemijający — trwa ok. 2 lat, mogą jednak występować jej nawroty.

Badania laboratoryjne. Opadanie krwinek czerwonych jest przeważnie bardzo przyspieszone (powyżej 100 mm po pierwszej godzinie). Następuje wzrost stężenia białek ostrej fazy. Może dochodzić do niedokrwistości nor-mobarwliwej. Obserwuje się zwiększenie stężenia globulin gamma. Stężenie enzymów mięśniowych nie jest zwiększone. U około 20% chorych następuje wzmożenie aktywności fosfatazy zasadowej.

Biopsja tętnicy skroniowej. Zmiany zapalne w ścianie tętnicy skroniowej w przebiegu polymyalgia rheumatica mogą być widoczne także w tych przypadkach (40%), w których nie stwierdza się objawów klinicznych zajęcia tętnic. Brak tych zmian nie wyklucza jednak zapalenia tętnic, gdyż stan zapalny obejmuje tylko niektóre ich odcinki. Uważa się obecnie, że biopsja tętnicy skroniowej jest badaniem pomocnym, ale nie niezbędnym w rozpoznawaniu polymyalgia rheumatica.

Rozpoznanie. Ból i sztywność mięśni obręczy barkowej i biodrowej u osoby (przeważnie kobiety) po 50 rż., ze znacznym przyspieszeniem OB i bardzo szybką poprawą po zastosowaniu glikokortykosteroidów (p. leczenie), nasuwają podejrzenie polymyalgia rheumatica.

Różnicowanie. Objawy wymagają różnicowania z reumatoidalnym zapaleniem stawów, guzkowym zapaleniem tętnic, zapaleniem wielomię-śniowym, zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, a także ze szpicza-kiem mnogim i przerzutami nowotworowymi do układu kostnego.

Leczenie. W przypadkach, w których objawy dotyczą samych mięśni, stosuje się Encorton w dawce 15 mg na dobę. W razie wystąpienia objawów przemawiających za zajęciem tętnic — szczególnie zaburzeń widzenia, dawka powinna wynosić 30—60 mg na dobę. Dawkę leku zmniejsza się, w miarę ustępowania objawów i spadku OB, do dawki podtrzymującej 7,5—15 mg.