0000077 (2)

i kości. Tkanki miękkie w otoczeniu kości lub w samej kości (szpik kostny, osteocyty, naczynia krwionośne w kanałach Haversa) zawsze są narażone na działanie większych dawek niż w przypadku oddziaływania promieniowania na środowisko jednorodne — wyłącznie tkanki miękkie.

Wspomniano wyżej, że pomiar dawki w tkance żywej nie jest możliwy. W praktyce pomiary dozymetryczne dla celów lekarskich sprowadzają się do:

1)    pomiaru ekspozycji w powietrzu w miejscu, w którym później będzie znajdował się napromieniany obiekt,

2)    obliczenia dawki D_p w powietrzu zgodnie z zależnością 19.19; tak obliczona dawka może być odniesiona do żywej tkanki D_p = D_lk, jeśli zostaje spełniony warunek równości średnich ciężarów atomowych powietrza i tkanki. W istocie warunek ten zostaje spełniony z nieduży m błędem w odniesieniu do tkanek miękkich. Jeśli chodzi o tkankę kostną i obszary graniczne, zachodzi konieczność dodatkowych obliczeń,

3)    pomiaru ekspozycji w fantomie zbudowanym z materiału tkankopodobnego pod względem zdolności rozpraszania i pochłaniania promieniowania (w przypadku, gdy są wymagane dokładniejsze pomiary dawki).

Zależność wielkości pochłoniętej energii od rodzaju tkanki przedstawia tabela 19.5, z której wynika, że przy tej samej dawce ekspozycyjnej, dawka pochłonięta w różnych tkankach może kształtować się rozmaicie.

Obok pojęcia dawki, w praktyce ma duże znaczenie moc dawki — P względnie moc ekspozycji — P_e, czyli stosunek ekspozycji do czasu:

Tabela 19.5

Równoważnik energetyczny ekspozycji / dla różnych substancji i różnych energii E fotonów (M.B. of St. 1965 -ICRU- 1962)

E	Powietrze		Woda		Tkanki miękkie		Kości
MeV	J/c	rad/R	J/C	rad/R	J/C	rad/R	J/C	rad/R
0,010	33,6	0,869	35,4	0,912	35,9	0,925	137,7	3,54
0,10	33,6	0,869	36,6	0,942	36,7	0,948	56,2	1,45
1,0	33,6	0,869	37,6	0,967	37,1	0,956	35,7	0,922

Zasady pomiaru dawki. Z poprzedniego rozdziału wynika, że pomiar ekspozycji X sprowadza się do pomiaru naboju elektrycznego Q związanego z jonami wytworzonymi przez promieniowanie w pewnej masie m powietrza, zgodnie z 19.18. W praktyce lekarskiej używa się do tego celu najczęściej dawkomierzy jonizacyjnych stanowiący ch rodzaj komory jonizacyjnej. Zasadę pomiaru dawki za pomocą komory jonizacyjnej ilustruje schematycznie ryc. 19.14.

377