132 133

132

O

X] X| Xj ty X, ty X) X j X, X,	9i
1	1 • 1 1
1	1111
0 i	1111
1	1111
1	• III
1	1 1 1 1
< 0	tlił
t	1111
1	tlił
1	tlił

Rys. 3.1. Tablica kodera kodu „1 * 10" na kod BCD z aktywną jedynką. Dla pozostałych, niezaznaczonych w tablicy, wartości sygnałów wejściowych,wyjścia nie są określone

X, X, X,    l, X| ty I, Xj    X)

Rys. 5.2. Koder kodu „1 z 10" na kod BCD z aktywną jedynką

Jeden z możliwych układów realizujących tę funkcję jest przedstawiony na rys. 5*2.

Z rys. 5.1 i 5.2 widać, że schemat kodera z aktywnym zerem będzie różnił się od schematu na rys. 5.2 brakiem 9 negacji, a więc będzie znacznie prostszy.

V pewnych zastosowaniach dopuszczamy jednoczesne pobudzenie kilku wejść kodera i żądamy, aby na wyjściu pojawiła się liczba odpowiadająca temu z pobudzonych wejść, które posiada najwyższy, wcześniej ustalony,priorytet. Taki koder nosi nazwę kodera priorytetowego (priority encoder). Przykładowa tablica kodera priorytetowego z aktywnym zerem na wejściu i wyjściu jest przedstawiona na rys. 5*3 (patrz również zadanie 5.1).

Koder priorytetowy znajduje zastosowanie tam, gdzie na wejściu urządzenia może pojawić się jednocześnie kilka wywołań, a urządzenie w danej chwili może się zająć obsługą tylko jednego z nich.

Kodery w aerli 74

o

Koder priorytetowy kodu „1 z 10" na kod ECD    74147

Koder priorytetowy kodu „1 z 8" na trzybitowy 'cod

dwójkowy    74143

Koder 74147 realizuje funkcję opisaną w tablicy na rya. 5»3, zaś koćśr

*»*ł*7*t*S*ś*J*l*ł							lb*hUi<la
TT l	i	1	1	1	i	1	»	1	1	1
						1	i	1	1	0
	■				1	I	1		0	1
				0	X	t	i	1	0	a
			9	X	X	X	!	0	1	i
		0	X	X	X	X	1	0	1	a
	0	X	X	X	X	X		0	0	i
,1	X	X	X	X	X	X		9	o	0
t lx	X	X	X	X	X	X	3	1	1	i
1 XX	X	X	X	X	X	u	LI	1	1	a

Rys. 5.3« Tablica działania priorytetowego kodera „1 z 10” na kod BCD z aktywnym zerem na wejściu 1 wyjściu (74147)

~4i42 posiada dodatkowe wejście 1 wyj-i».*ie umożliwiające połączenie szerego-. e koderów w calu uzyskania prioryta-Sto.ojo kodera „1 z n".

7.2. Dekodery

Konwerter zamieniający dowolny kod - • j k iory na kod „1 z u" nazywamy de->.• -“re™, Dekodery stosowane są przy prowadzaniu na zewnątrz informacji z .‘Madd-ł cyfrowych zamieniając liczby pT.j3ds5a?!ione w określonym kodzie dwójkowym aa liczby dziesiętne (kod _n1 z 10") wszędzie tam, gdzie zadanej informacji (adresowi, instrukcji), w potroi liczby dwójkowej należy przyporządkować pobudzenie Jednej określonej linii.

Najczęściej spotykanym dekoderem Jest dekoder jednego z kodów dwójkowo-ęteyeh na kod _t)1 z 10". Na rys. 5.4 przedstawiono tabelę działania dekadom z aktywnym zerem. V dekoderze tym dla liczb wejściowych 1010-1111 żnine : wyjść nie przyjmuje wartości 0, co może być wykorzystane do wykrywania liczb wejściowych nie należących do kodu BCD, a po jawlających się w przypadku uszkodzenia stopni poprzedzających dekoder.

*>*!*l«ł	9l 9i9t9( 9i 1U 9i9i 9< h
9 0 8 9	9
9 9 9 1	0
9 9 19	1 ^0
9 9 ii	9
9 19 9	0
9 i 0 1	9
9 i i 9	0
9 111	» i
10 9 9	9
10 0 1	0
1 01 9	i
i i’l 1	i

Jak v?idać z tablicy, każda z wyjść jest oprane Jednym czynnikiem ZNPI. r-rnikający stąd schemat przedstawiono -rys. 5.5.

Dskoder nie wykrywający liczb większych od 9 (sdy przy projektowaniu przyjęto, ie odpowiadające tym liczbom wyjścia są nieokreślone) ma prostszy schemat. (patrz zadanie 5.2).

Rys. 5*4. Tablica działania dekodera kodu BCD na kod „1 z 10" z aktywnym serem

Często stosowane są także dekodery kodów dwójkowo-dziesiętnych na kod Wskaźnika 7-segmentowogo, służącego do wyświetlania cyfr dziesiętnych. Dekoder taki ma 4 wejścia i 7 wyjść i zamienia liczbę wejściową na odpowiednią kombinację wyjściową taką, aby uzyskać wyświetlanie przez wskaźnik odpowiedniej cyfry dziesiętnej. Tabela działania takiego dekodera przedstawiona jest w tablicy na rys. 5.6.