143

Regulator w układzie odwrotnie-równoległym (rys. 9.1a) jest najbardziej rozpowszechnionym typem regulatora. Oba tyrystory przewodzą na przemian, przy czym każdy z nich obciążony jest prądem równym połowie półokresowej wartości średniej prądu odbiornika. Przy obciążeniu RL oraz L tyrystory wymagają stosowania wzmocnionej ochrony przepięciowej.

Regulatory w układzie mostkowym stosowane są do zasilania odbiorników małej mocy (do ok. 1 kW). Spotykane są dwie wersje tych układów, z jednym tyrystorem włączonym w przekątną mostka diodowego - rysunek 9.1b    - oraz

z dwoma tyrystorami w ramionach mostka - rysunek 9.1c. W pierwszym układzie przez tyrystor przepływa prąd obciążenia w obu półokresach napięcia zasilającego (obciążenie prądowe tyrystora jest dwukrotnie większe w porównaniu z układem odwrotnie-równoległym). Napięcie wsteczne na tyrystorze nie występuje, a funkcję ochrony przepięciowej spełniają diody 1D - 4D, Układ jest ekonomiczny (układ sterowania jednego tyrystora jest prosty) mimo, iż występują dodatkowe straty mocy na diodach mostka. W układzie mostkowym z dwoma tyrystorami obciążenie prądowe tyrystorów jest takie same jak w układzie odwrotnie-równoległym. Ochronę przepięciową tyrystorów stanowią diody 1D i 2D.

Regulator z symistorem posiada prostsze obwody silnoprądowy i sterowania. Tyrystory symetryczne wykazują jednak w porównaniu z jednokierunkowymi znacznie niższe wartości krytycznych stromości narastania napięcia blokowania oraz prądu przewodzenia, stąd konieczność stosowania odpowiednich zabezpieczeń.

Rodzaje sterowania

Istnieją trzy podstawowe rodzaje sterowania tyrystorów w regulatorach napięcia przemiennego: fazowe, pulsowe i kluczowe. Określają one właściwości i zastosowania regulatorów.

Sterowanie fazowe znajduje zastosowanie w układach ciągłej (bezstopnio-wej) regulacji napięcia (prądu, mocy) odbiornika. Polega na przesuwaniu fazy impulsów bramkowych wyzwalających tyrystor w stosunku do fazy napięcia anodowego tyrystora. Spotyka się dwie odmiany tego sterowania:

-    sterowanie symetryczne, przy którym składowa stała napięcia regulowanego jest równa zero. Może być ono realizowane na drodze regulacji kąta załączenia, regulacji kąta wyłączenia lub obustronnego, symetrycznego „obcinania” sinusoidy napięcia zasilającego,

-    sterowanie niesymetryczne (nierealizowalne w układzie z symistorem oraz w układzie b)), przy którym składowa napięcia regulowanego jest - w ogólnym przypadku - różna od zera.

Najczęściej stosowanymi odmianami sterowania fazowego jest sterowanie symetryczne z regulacją kąta załączania (ot^ = a_z2 = a_z) - rys. 9.2a o-raz odwrotnie-symetryczne (jako szczególny przypadek sterowania niesymetrycznego) ,spełniające warunek a= (jr - a_z2) - rysunek 9.2b.

Sterowanie pulsowe stosowane jest w układach spełniających rolę pulso-wych regulatorów mocy odbiornika prądu przemiennego. Charakterystyczne cechy tego rodzaju sterowania (rys. 9.2c):