180 181

180 O

VIreszcie, aby licznik zbudowany z przerzutników mastar-slave zliczał narastające zbocza impulsów, na wejściu zliczającym należy umieścić ln-wertor.

Polny schemat zaprojektowanego licznika podany Jest na ryn. 5.&4^a> zaś wykresy czasowe na rys. 5*64b.    #

V.' licznikach rewersyjnych Jest Jeszcze Jedno wejście, sterujące kierunkiem zliczania (74-190, 74191), lub istnieją dwa osobne wejścia zliczające - Jedno w górę, drugie w dół (74192, 74193)* W pierwszym przypadku przeniesienie generowane jest podczas pierwszego lub ostatniego stanu licznika, zależnie od kierunku zliczania. W drugim przypadku istnieją dwa osobne wyjścia - przeniesienie (carry) i pożyczka (borrow).

5.9.3. Liczniki asynchroniczne

Stan przerzutnika synchronicznego ustalany jest koincydencyjnie przez sygnał taktujący (zegarowy) i sygnały wejściowe (J i K lub S i R lub D lub T). V/ liczniku synchronicznym sygnałem taktującym są impulsy zliczane,docierające Jednocześnie do wszystkich przerzutników. Odpowiedzialność za właściwe zmiany stanu licznika spada więc wyłącznie na układ kombinacyjny obliczający sygnały wejściowe poszczególnych przerzutników. Jest intuicyjnie oczywiste, że jeśli do określonego przerzutnika będziemy doprowadzali sygnał taktujący tylko w niektórych momentach czasu, to układ kombinacyjny obliczający sygnały wejściowe uprości się. Istnieje więc potencjalna możliwość, że licznik asynchroniczny, w którym wejścia zegarowenie wszystkich przerzutników są ze sobą zwarte, będzie miał budowę prostszą od licznika synchronicznego. Warunkiem tego uproszczenia jest znalezienie w liczniku synchronicznym sygnału, kwalifikującego się do taktowania któregokolwiek przerzutnika. Potencjalnym źródłem tego sygnału mogą być wyjścia Q lub Q któregokolwiek z przerzutników poprzedzających go. Wyjaśnimy to' na przykładzie licznika budowanego z przerzutników JK-MS.

Zmiana stanu przerzutnika master-slave następuje w czasie przejścia H-L sygnału taktującego. Przyjmijmy, że n-ty przerzutnik powinien zmienić stan po i-tym impulsie. Konieczny do tego celu sygnał taktujący znajdziemy na wyjściu 0^ k-tego przerzutnika (k <n), jeżeli po (i-1)-ym impulsie zliczanym zachodzi K^f^ = 1, lub na wyjściu Jeżeli J^^ = 1. Przy spełnieniu tego warunku przerzutnik k-ty zmienia stan po i-tym impulsie zegarowym (patrz rys. 5.65), może więc służyć do taktowania przerzutnika n-te-S°.

ja

) «

■* >

- X

-łl

a’

1

Rys. 5.65. V.'arunki przejścia H-L w przerzutniku JK

Tak więc zasada zamiany układu synchronicznego, zbudowanego z przerzutników JK-Ł1S na asynchroniczny, brzmi:

Jeśli, dla n> k 1 dowolnych wyrażeń logicznych P_Q 1 G_q zachodzi

^Jn = ^!a'Vk    <^{lub J}n = Wk>-

' *n = ^Gn‘«k^Kk '    <^lub *n = ^Gn'Vk>’    < * >

^cn ⁼ ck

to znaczy, że Jeżeli zmienia stan przerzutnik n-ty, to na pewno przerzutnik k-ty zmienia stan z 1 na 0 (lub z 0 na 1). Sygnał na wyjściu (lub można więc wykorzystać Jako taktujący dla przerzutnika n-tego, eliminując z funkcji. J_n 1 iloczyny    (lub    , gdyż w chwili poprze

dzającej zmianę stanu-.tego przerzutnika są one równe 1. Przyjmując zatem

^Jn = ^Fn>    = ^Gn    ^{oral    c}n = ^qk ^{(lub c}n = $k>    ⁽ • ⁵

uzyskuje się identycznie działający układ asynchroniczny.

Przykład 5.9

Jak pamiętamy z przykładu 5.8, synchroniczna dekada BCD opisana Jest równaniami:

^Jo = ^1-	^J1 ^= ^3’	^J2 * S)^1*	^J3	=
*0 = 1.	J" II	*2 *	^K3	= Qo

Przystępując do zamiany na układ asynchroniczny zapiszemy te równania w postaci takiej Jak we wzorach (•)•

Ponieważ J_Q = K_Q = 1, więc

^J-| =    ^J2 ^=    Jj = ^-Vo

^ = 1-^ ^ = 1-^

i na podstawie ( j ) dekada asynchroniczna dana Jest równaniami

II u	^J1 - §3	Jr - ^1	^J3 *
o" II	II .A	&2 ■ 1	^E3 = ^1
o II o o	o II	^c2 = S	°3 *

lub ustawiać w c„ nie są połą-¹

>

Licznik taki, z niewielkimi dodatkowymi usprawnieniami, produkowany Jest pod numerem 7490. Usprawnienia polegają na tym (patrz rys. 5-88), że lipznik można zerować podając Jedynki na wejścia R_Q i , stanie 9 podając Jedynki na wejścia S_Q 1 3y Ponadto 0^ 1 ^ czone, lecz wyprowadzone osobno, co daje możliwość niezależnego korzysta nia z licznika dwu- 1 pięciostanowego. Dekada z licznikiem dwustanowym} (dwójką liczącą, ang. trigger flip-flop) na początku liczy w kodzie BCD