181 (2)

///. Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa 181

Uprawnienie Sejmu do zarządzania referendum ma charakter autonomiczny, bo żaden inny organ państwowy nie jest włączony w jego wykonywanie. Sejm podejmuje uchwałę w sprawie zarządzenia referendum bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Może to uczynić z własnej inicjatywy bądź na wniosek określonych podmiotów. Ustawa o referendum • art. 63) przyznała prawo zwrócenia się z takim wnioskiem Senatowi, Radzie Ministrów lub grupie co najmniej pięciuset tysięcy wyborców. Inicjatywa wyborców nie może jednak dotyczyć: 1) wydatków i dochodów, a w szczególności podatków i innych danin publicznych; 2) obronności państwa; 3) amnestii. Jeżeli marszałek Sejmu (ewentualnie z pomocą Państwowej Komisji Wyborczej) stwierdzi poparcie wniosku przez wymaganą liczbę wyborców, przedstawia pod obrady Sejmu kwestię zarządzenia referendum. Sejm ma obowiązek rozpatrzenia wniosku wyborców, ale nie ma obowiązku nadania mu biegu i zarządzenia referendum.

Uprawnienie prezydenta do zarządzenia referendum nie ma charakteru autonomicznego, bo konieczne jest uzyskanie zgody Senatu. Rozwiązanie to należy traktować jako istotną gwarancję praw parlamentu, bo wyklucza ono możliwość przeprowadzania przez prezydenta referendów wbrew woli parlamentu, ponad głowami izb. Nie ma natomiast konieczności uzyskania rządowej kontrasygnaty (art. 144 ust. 3 pkt 5 konstytucji). Prezydent ustala pełną treść zarządzenia o przeprowadzeniu referendum, wyłącznie do niego należy więc dobór sprawy o szczególnym znaczeniu dla państwa, sformułowanie pytań lub wariantów oraz wskazanie terminu (art. 64 uro). Rola Senatu jest ograniczona do wyrażenia zgody, a więc podjęcia uchwały dopuszczającej lub odrzucającej przeprowadzenie referendum w ustalonym przez prezydenta terminie i kształcie. Senat nie może podjąć uchwały częściowej (np. wyrażającej zgodę na pytania, ale odmawiającą zgody na termin referendum), nie ma też uprawnienia do wprowadzania poprawek, skreśleń czy uzupełnień do zarządzenia prezydenta (choć może, oczywiście, formułować różne sugestie kanałami politycznymi). Senat wyraża /.godę w formie uchwały podjętej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

176. Zasady i tryb przeprowadzania referendum są w znacznej mierze wzorowane na procedurze wyborczej (wspominałem już, że art. 92 uro przyjmuje zasadę odpowiedniego stosowania przepisów Ordynacji wyborczej do Sejmu i do Senatu). Udział wyborców w referendum określany jest więc czterema podstawowymi zasadami prawa wyborczego (powszechność, równość, bezpośredniość i tajność głosowania). Referendum przeprowadzają: Państwowa Komisja Wyborcza (zob. pkt 161), komisarze wyborczy (powoływani przez Państwową Komisję Wyborczą) oraz obwodowe komisje do spraw referendum (działające na zasadach analogicznych do obwodowych komisji wyborczych w wyborach parlamentarnych). Obwody głosowania tworzone są podobnie jak przy wyborach parlamentarnych, podobne są zasady sporządzania rejestrów i spisów osób uprawnionych do udziału w referendum, a także kontroli ich prawidłowości.

Kampania referendalna polega na prezentowaniu stanowiska w sprawie będącej przedmiotem referendum przez poszczególnych uczestników życia politycznego. 0 Ile jednak przy określaniu zasad uczestnictwa w kampanii wyborczej można kierować