9709

2. Funkcje konstytucji

Konstytucja będąc aktem prawnym o szczególnym znaczeniu spełnia w państwie wiele funkcji. Termin funkcja konstytucji oznacza zespół różnorakich skutków społecznych, jakie stale, w odniesieniu do określonej sfeiy rzeczywistości wywoływane są istnieniem konstytucji. Funkcja konstytucji to nic innego, jak rola, jaką konstytucja może pełnić w rzeczywistości społeczno - politycznej określonego państwa:

a/ funkcja prawna - to możliwość pełnienia przez konstytucję roli aktu prawnego w zakresie stosunków politycznych, społecznych i gospodarczych, które są w niej regulowane; stwierdzenie o juiydycznośd konstytucji sprowadza się zazwyczaj do uznania jej roli jako podstawowego źródła prawa i płynących stąd konsekwencji dla źródeł prawa w państwie, założenia bezpośredniego obowiązywania norm konstytucji i ich stosowania, przyjęcia (pozaparlamentarnego) systemu kontroli konstytucyjności ustaw i innych aktów prawnych i wreszcie ustanowienia instytucjonalnych gwarancji zgodnego z konstytucją funkcjonowania organów państwowych h/ funkcja stabilizacyjna - wynika z zasady stabilności samej konstytucji i polega na tym, że zawiera podstawowe zasady całego systemu prawa wyznaczające ramy i kierunek działalności prawotwórczej oraz determinuje sposób jego tworzenia; dzięki temu jest w stanie pełnić rolę gwaranta pokoju społecznego; gwarancja tej stabilizacji są specjalne procedury tworzenia, uchwalania i zmiany konstytucji; jeśli konstytucja me właściwie wypełniać, to jej postanowienia dotyczące tych materii powinny być konkretne, wystarczająco szczegółowe i jednoznaczne

cJ funkcja integracyjna polega na stymulowaniu identyfikacji obywateli z państwem, u którego podstaw leży konstytucja. Służy to zwiększeniu ich zainteresowania życiem publicznym i udziałem w kształtowaniu woli państwa. Dla urzeczywistnienia tego zadania duże znaczenie ma to, by konstytucja była wyrazem szerokiego porozumienia społecznego, rezultatem kompromisu pomiędzy różnymi grupami społecznymi. Konstytucja tylko wtedy stanowi podstawę ustroju państwowego, gdy jest akceptowana przez obywateli chroniąc jednocześnie ich interesy d/ funkcja organizatorska - polega na określaniu przez konstytucję zasad organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej. Konstytucja stanowi tu swoisty statut organizacyjny państwa. Współcześnie funkcja ta nabiera coraz większego znaczenia w państwach demokratycznych, w związku z rozszerzeniem się zakresu ich zadań oraz dyferencjacją organizacyjnych form ich działalności e/ funkcja programowa - wynika z tego, że konstytucja nie może się ograniczyć tylko do konserwacji pewnego wzorca państwa i systemu prawa, ponieważ utraciłby z czasem swoje znaczenie i nie mogła wypełniać nie tylko funkcji stabilizacyjnej, ale i prawnej. Konstytucja musi więc być również zorientowana na przyszłość i wyznaczać cele działalności organów państwowych i cele całego społeczeństwa. Dla wypełnienia tej funkcji dobrze jest, gdy konstytucja zawiera normy na tyle ogólne, że są one otwarte na nowe zjawiska społeczne i służą przystosowaniu instytucji i rozwiązań konstytucyjnych do zmieniającej się z czasem rzeczywistości. W tym aspekcie szczególne zadanie do spełnienia ma ustawodawca, który powinien uwzględniać aktualne realia i poglądy, wartości akceptowane w danym czasie przez społeczeństwo, f/ funkcja wychowawcza — konstytucja z jednej strony odzwierciedla pewien społecznie akceptowany system wartości i przekonań, z drugiej strony formiuując program na przyszłość ucieleśnia określone idee i dąży do ich realizacji poprzez wpływanie zarówno na świadomość całego społeczeństwa jak i poszczególnych jego członków. Osiąga w ten sposób dwojaki cel: upowszechnia jeane wartości, a równocześnie stymuluje przyjmowanie innych. W obu przypadkach chodzi tu o wartości stanowiące fundament współdziałania ludzi w danym społeczeństwie. Zadanie konstytucji realizowane w ramach funkcji wychowawczej w państwie demokratycznym nie mogą polegać na odrzuceniu pluralizmu światopoglądowego.

3. Cechy szczególne konstytucji