27 (607)

•t UE i rozliczenia Polski z unijnym budżetem 27

}3. Wielkość budżetu ogólnego i jego znaczenie dla państw członkowskich

W wielkościach absolutnych wydatki z budżetu UE (i wpłaty do tego budżetu) «r. nosiły w ostatnich latach ok. 115-120 mld euro rocznie. Sama informacja o wiel-* :sci absolutnej wydatków z budżetu w skali roku niewiele mówi o znaczeniu tego ?udżetu dla państw członkowskich zc względu na odmienną wielkość państw, róż-t_. poziom ich rozwoju gospodarczego mierzony PKB na głowę mieszkańca, różną scrjkturę transferów z budżetu UE itp.

Jeśli porównamy budżet unijny z budżetami krajowymi, to okaże się, że ten pierwszy jest bardzo mały. W państwach członkowskich UE budżety stanowią zwykle równowartość około 30-40% PKB tych państw' (a w państwach skandynawskich - -^aźnik ten przekracza naw'et 50%). Natomiast budżet UE wynosi maksymalnie .24% DNB (dochodu narodowego brutto) państw UE. Jest to pułap środków własnych, czyli inaczej mówiąc maksymalna wielkość środków, jakie mogą być w danym roku w ydatkowane - tzw. środków' na płatności - oraz rezerwa. Cały budżet UE starowi zaledwie ok. 2,5% wydatków' publicznych wszystkich państw UE.

Budżet UE jest przygotowywany w dwóch wymiarach: środków na płatności oraz środków na zobowiązania.

Tc pierwsze (appropriations for paymentś) to sumy, które mogą być faktycznie wydatkowane w^; danym roku (do wysokości kwoty zapisanej w budżecie) - jest to tzw. ujęcie kasowa. Natomiast środki na zobowiązania (appropriations for commitmentś) to przypadające w danym roku finansowym wydatki z tytułu działań zaplanowanych do realizacji w okresie przekraczającym dany rok budżetowy (tzw. ujęcie memoriałowe). Środki na zobowiązania zapewniają stabilność działania ich beneficjentom. Inwestycje, które zostały rozpoczęte w jednym roku i będą zakończone dopiero po kilku latach, mają bowiem zagwarantowane środki z budżetu UE na cały okres ich realizacji. W praktyce różnica między tymi dwoma podejściami do budżetu dotyczy jedynie środków na działania strukturalne.

Innym miernikiem skali wpłat do budżetu UE i zw iązanego z tym obciążenia dla każdego państwa jest średnia ich wielkość przypadająca na jednego obywatela UE. Tak obliczony wskaźnik w^:ynosi obecnie ok. 250 euro rocznie.

Wielkość faktycznych wydatków'jest w ostatnich latach znacznie niższa od pułapu środków własnych, bo oscyluje wokół 1% DNB UE-27. Różnicę stanowi rezerwa (tzw'. margin), przewidziana w corocznym budżecie, która może być wykorzystana na nieprzewidziane wydatki (np. na likwidację szkód po wielkiej powodzi) lub też pokrywa