43 (356)

UE i rozliczenia Polski z unijnym budżetem 43

szerzenie pogłębiło różnice stanowisk. W wyniku rozszerzenia w 2004 r. liczba Mieszkańców Unii zwiększyła się prawie o 30%, a wielkość jej PKB zaledwie o 5%. Crruczało to spadek PKB na mieszkańca średnio o ok. 12,5% i wzrost zapotrze-ania na transfery z budżetu do UE, a jednocześnie obniżenie progu uprawnianego do wsparcia regionalnego w państwach starej UE. Również słaba realizacja <ri:egii lizbońskiej ujawniła, że jednym z warunków zwiększenia jej skuteczności . r«; prawy konkurencyjności UE jest przeznaczenie większych środków na poziomie CE za działania prowzrostowe i promowanie prac badawczo-rozwojowych. Nowym priorytetem działań UE w ostatnich kilku latach stała się walka z ociepleniem kli-SEłru. a to też wymaga dodatkowych nakładów.

Budżet ogólny w warunkach unii gospodarczej i walutowej

W UGiW słabsze ekonomicznie państwa mają do dyspozycji tylko dostosowania re-i_r.e do ujemnych skutków różnych wstrząsów asymetrycznych, tj. zmian, które dotykają z- .^podarki w niejednakowym stopniu. Przykładem jest duży spadek eksportu w jednym -- kilku krajach. Do przeciwdziałania takim negatywnym zjawiskom państwa UGiW

-    . mogą wykorzystać np. walut narodowych (przez dostosowania kursu), których już nie

—    iją. Bardzo ograniczone są też możliwości wykorzystania polityki budżetowej wobec potrzeby utrzymywania niskich deficytów budżetowych (w' celu realizacji postanowień ?iktu Stabilności i Wzrostu wiele państw strefy euro wdraża obecnie wieloletnie pro-ę-imy uzdrawiania finansów publicznych). Ułatwieniem dla państwa przeżywającego trudności ekonomiczne mogłaby być zwiększona pomoc finansowa z budżetu UE, ale » warunkach niskiego obecnie budżetu ogólnego takich środków praktycznie nie ma.

Zaostrzyły się też podziały w sprawach finansowo-budżetowych w państwach scarej Unii, a u ich podłoża leży odmienne podejście do procesu integracyjnego. •V idoczne jest to zwłaszcza w odniesieniu do rolnictwa - państwa mające bardziej ł.:nkurcncyjną produkcję rolniczą (np. Niemcy, Dania. Holandia) domagają się : graniczenia wydatków na wspieranie dochodów' rolniczych i tzw. renacjonaliza-qi WPR, tj. przejęcia kosztów jej finansowania przez budżety krajowe. Zdaniem zwolenników, pozwoliłoby to lepiej spożytkować zaoszczędzone środki w budźcie ogólnym i zmniejszyłoby podtrzymywanie nieefektywnej produkcji. Zdecydowanie sprzeciwia się takim propozycjom zwłaszcza Francja. Podziały mają miejsce u^że wokół kwestii rabatu brytyjskiego oraz udziału środków przeznaczanych na >pójność.

Budżet jest istotnym instrumentem realizacji celów' UE i w dużym stopniu warunkuje możliwość pogłębiania procesów integracyjnych. Bez większych środków dostępnych na poziomie wspólnotowym, które zapewniłyby jednolity sposób finansowania działań państw członkowskich, trudne czy w'ręcz niemożliwe będzie roz-