185

Historia stosowania opium w medycynie I iy-    wzmiankę, która )cst oczywistym, nie budzą-

Środki ptychOśMywne w Mturachmfgąktycjnyęh Europy Środkową 2ąrytprobfem«yto

luabch kultowych (i religijnych) wiąże się takt* cym wątpliwości opisem zjawiska uzależnienia M starożytnym Egiptem i rytami wtajemniczaj' od opium oraz tolerancji tego narkotyku, cymi w śmierć, organizowanymi ku czci Ozyrysa. Dowody na rytualne I medyczne stosowanie oraz z greckimi misteriami orfickimi W tajemnych maku - apogeum w czasach Oktawiana Augusta kultach, na które miały wpływ orfickie wierzenia - są coraz rzadsze w późnych latach okresu czym w nieśmiertelność dusz oraz ich reinkarnację, sio    skiego. W czasach późnego Imperium Rzymskiego

sowa no ofiary z maków I przyjmowano pochodne odnotować można stopniowy zanik symbolicznego maku. aby przedstawić akt picia letejakiej wody. użycia maku. Od pewnego momentu trwa jedynie Dlatego w tych kukach mak stał się czymś więcej Jego zastosowanie medyczne. Sw. Ambroży (IV w.), niż tylko symbolem misterium narodzin, śmierci Marcellu* Empiricus (IV-V w.). Izydor z Sewilli (VI-i odrodzenia utożsamianym z rytmem wegetacji. VII w.) - wszyscy oni wspominaj* opioidy ze wzgłę-Był także symbolem śmierci i reinkarnacji. Sym- du na korzyści terapeutyczne, jakie przynoszę one boiika reinkarnacji tęczy bowiem, jak to zauważył w różnych chorobach. Te wskazówki lekarskie opie-P. Nencini (1997b, s. 1*09 in.). rozbieżność mię- rają się na tradycji. Nie wyklucza się. IŻ narodziny dzy pogrzebowym znaczeniem maków i ich uży- i ekspansja chrześcijaństwa miały zwięzek z likwt-wanłem jako symbolu płodności. Maki odgrywały dacią opium. Mak był bowiem symbolem wierzeń ogromną rolę w rytach pochodzenia agrarnego. konkurujących z pryncypiami wczesnego chrzęści-Stosowanie substancji psychotropowych w rytua-    jaństwa. W szczególności wiara w reinkarnację była

łach religijnych należało do ściśle strzeżonych se- nie do pogodzenia z chrześcijańskim dogmatem kretów. Biały mak. będący źródłem niezliczonych zmartwychwstania, a mak reprezentował cykl życia nasion i soku narkotycznego, symbolizuje cykl    powracającego. Rytualne użycie maku w kultach

śmierci i powtórnych narodzin w tajemnych kul*    tajemnych całkowicie zanika, podobnie zresztą jak

tach o pochodzeniu agrarnym. Cykl agrarny - je- i te kulty, gdy zwycięża chrześcijaństwo walczące | sień-zima-wiosna skorelowany został ze śmierci* z całym pogańskim światem. Znika ono do czasu, tej rośliny, pobytem jej nasion w ziemi oraz wy- gdy zastępuje go zwykła narkomania (P. Nencini kiełkowaniem nowego białego maku. Los czlo- 1997d.s. 2113 in.).

wieka powtarza ten cykl w orfickiej koncepcji    W przedstawionym powyżej kontekście, mak

śmierci ciała, zstąpienia do świata podziemnego i jego pochodne w społecznościach neolitycznych i wreszcie ponownych narodzin w nowym ciele. kultur megalitycznych w Europie przypuszczał-    185

Zażycie opium symbolizuje śmierć zaś przebudzę- nie również związane były z kompleksem wierzeń nie z działania narkotyku - powtórne narodziny. ^Ziemia — śmierć - Sen Zmarli - Odrodzenie I Zarówno użycie opium w celu leczniczych jaki ry-    ■’Reinkarnacja) - Płodność" oraz wyobrażeniem

tualnych uzależnia. Nie dawało ono starożytnym Wielkiej Bogini, dominującego bosi wa neolitu Eu-społecznościom przyjemności lecz efekt wstrząsu ropy. będącej symbolem archetypu Wielkiej Matki psychicznego, doświadczenia śmierci. Badając pi- (M. Gimbutas 1989; Z. Krzak 1994. s. 360-367). saae śródta antyczne Paoło Nencini (1997c, a. 1584    Umieszczanie glinianych pojemników z opium

in.). stwierdza dalej, że brak jest w nich wyraźnego w grobach populacji protocywtiizacji megalitycs-opisu uzależnienia od opium. Wszystkie opisy do- nej także nie jest bez znaczenia. Generalnie rzecz tyczą wyłącznie terapeutycznego I rytualnego jego    biorąc, obyczaj wkładania środków hałucynogrn-

ipożywania. Tysiącletnie używanie opium spowo- nych do mogił zmarłych kontynuowany od pateo-dowalo co najwyżej pojawienie się garstki uzałez- litu do naszych czasów, wynikał również z troski ulanych od tego narkotyku, ówcześni ludzie nie o losy pośmiertne różnych elementów < lucho widzieli fizycznego uzależnienia od stałego uży- wych (dusz) zmarłego (szybka ich transportacja wznia opium. Nikt z nich wręcz nie stwierdził ta- w zaświaty) i zapewnienia bezpśeczeństwra ży-kiego związku, jeśli był. to musiał być to bardzo wym. Dodajmy, że jeszcze w XIX w. w kieleckiem. rzadki wypadek. Istnieje więc wyraźny kontrast w zachodniej Ukrainie I w Prusach, istniał zwyczai między opinią o powszechności jego użytkowania sypania maku do trumny lub do giobu. Zubn-g a brakiem informacji o uzależnieniach. Dodajmy. ów motywowano tym. że zmarły zajmie ssę licze-iź dopiero Al-Biruni. arabski lekarz z końca X w.. mcm ziarenek maku i nie będzie szkodził żywym