248

248 Parlament. Funkcje

okoliczności skierowania zarzutów popełnienia przez premiera przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu państwa, które nie doprowadziły do żadnych zadowalających ustaleń.

Nowe - i czasem niepokojące - elementy praktyki pojawiły się jednak w minionym pięcioleciu, bo nie tylko doszło do powołania kilku komisji śledczych w sprawach o znaczącym ciężarze gatunkowym (zarzut korupcji w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji - styczeń 2003 roku; sprawa działań organów państwa wobec PKN Orlen - maj 2004 roku; sprawa prywatyzacji PZU - styczeń 2005 roku, sprawa tragicznej śmierci Barbary Blidy - grudzień 2007 roku), ale też komisje te działały w jawny - w zasadzie - sposób, budząc wyraźne zainteresowanie opinii publicznej. Bilans działalności komisji śledczych w IV kadencji nie jest jednoznaczny, zwłaszcza że nie wszystkie wypracowały raporty końcowe o całościowym charakterze. Jawność działania komisji zapewniała transparentność dokonywanych ustaleń i bieżący kontakt z mediami i opinią publiczną, ale - z drugiej strony, stwarzała pokusę taniego zdobywania popularności przez członków komisji śledczych i orientowała działania komisji na potrzeby toczącej się walki wyborczej. Niewątpliwie jednak ujawniły się liczne braki prawnego uregulowania działalności komisji śledczych, zwłaszcza gdy chodzi o rozgraniczenie ich dochodzeń z równoległymi działaniami sądów czy prokuratury, a także gdy chodzi o ochronę praw i interesów osób wzywanych przed komisję śledczą. Nie zawsze komisje rozumiały, że mogą działać tylko w wyznaczonych im ramach i nie zawsze uświadamiały sobie obowiązek przestrzegania obowiązującego prawa. Trzeba też pamiętać, że ostatnie dwulecie działania komisji śledczych w Sejmie IV kadencji przebiegało w warunkach braku normalnego podziału na większości rządzącą i opozycję, a - częściowo - nakładało się na tok kampanii wyborczej, co dodatkowo stymulowało nadużywanie procedury dochodzeń parlamentarnych dla bieżących celów politycznych.

W V kadencji powołano tylko jedną komisję śledczą: „do zbadania rozstrzygnięć dotyczących przekształceń kapitałowych i własnościowych w sektorze bankowym oraz działań organów nadzoru bankowego w okresie od 4 czerwca 1989 do 19 marca 2006". Zakres zadań komisji był więc niezwykle szeroki i to doprowadziło do uznania jego niekonstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 22 września 2006 roku) i -w konsekwencji - przeformułowania tf zez Sejm zadań tej komisji. Na początku VI kadencji Sejm powołał dwie komisje ćLicze.

Ad b. Natomiast zawsze bezpośrednio dostępne dla opozycji są procedury interpelacji i zapytań (art. 115 konstytucji). Są to indywidualne wystąpienia poselskie. zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane do premiera i do poszczególnych członków Rady Ministrów i które rodzą obowiązek udzielenia odpowiedzi w przewidzianym prawem terminie. Ogólna formuła art. 115 konstytucji została rozwinięta w regulaminie Sejmu, który - po zmianach z początku 2003 roku - przewiduje cztery różne procedury w tym zakresie:

1) Interpelacje - składane są w sprawach o zasadniczym charakterze i odnoszących się do problemów związanych z polityką państwa (art. 192 ust. 1 regulaminu Sejmu). Interpelacja składana jest na piśmie i poprzez marszałka Sejmu przekazywana członkowi rządu, który jest jej adresatem. Odpowiedź musi zostać udzielona w ciągu dwudziestu jeden dni. także na piśmie.

8^‘wfe*-**¹'**    **'“****