34,35 (5)

34 Skutki zaiyicania narkotyków

wadzone statystyki odnoszą się głównie do zażywania heroiny. Należy je ostrożnie interpretować/ gdyż skupiają się one jedynie na tych osobach, o których wiadomo, że zażywają narkotyki. Ci, którzy pozostają anonimowymi „użytkownikami" prawdopodobnie lepiej sobie radzą w życiu i dlatego są trudni do zidentyfikowania. (Trudność identyfikacji osób uzależnionych w równie dużym stopniu może wynikać z tzw. lojalności rodzinnej. Ukrywanie uzależnienia jednego z członków rodziny jest bardzo typowe np. dla rodzin alkoholików - przyp. red.)

Istnieje wiele danych, które uniemożliwiają dokonanie uogólnień - np. dostępność barbituranów na czarnym rynku. Powszechnie dostępne w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, choć rzadko spotykane, były szczególnie groźne -przypisywano im 60% wszystkich zgonów w wyniku przedawkowania. Większość długoterminowych, powtarzanych badań, które cytowane są dzisiaj, rozpoczęto we wczesnych latach siedemdziesiątych, dlatego dane dotyczące śmiertelności mogły zostać zawyżone. Ponadto zwyczaje związane ze sposobem wstrzykiwana narkotyków zdecydowanie się zmieniły od czasu, gdy pojawiła się (w połowie lat osiemdziesiątych) groźba zarażenia wirusem HIV.

Poczyniono wiele prób obserwacji życia osób zażywających opiaty, szczególnie koncentrując się na tych osobach, które miały z nimi kontakt przez okres kilku czy kilkunastu lat (a nie miesięcy). Według tych badań uzależnienie jawi się jako chroniczny proces powracania i cofania się nałogu, z którym wiąże się znaczna śmiertelność w wyniku wypadków, chorób, samobójstw oraz - w Stanach Zjednoczonych -zabójstw. Wyniki te jednak nie są tak zatrważające, jak się powszechnie uważa, połowa badanych uwolniła się od uzależnienia po upływie dziesięciu lat. Rzeczywiście, w grupie narkomanów, którzy przeżyli, historia ich uzależnienia, z jej porażkami i sukcesami, wydaje się wskazywać na powolny, lecz stały powrót do normalności - co z kolei może prowadzić do przeceniania dobroczynnych skutków leczenia.

Nawet jeśli tak ogólnie wygląda schemat uzależnienia od opia łów, to (w zależności od opracowania) różni się on znacznie w szczegółach. Większość uzależnionych uwalnia się od heroiny przed osiągnięciem wieku średniego, z ty po-'■ s in okresem „kariery" uzależnienia, który trwa około dzie-ł*ti_a*i'iu lat. Zmienny przebieg wypadków wyznaczają coraz llti/s/e przerwy pomiędzy kontrolowanym używaniem a abstynencją. Mimo to pięć do dziesięciu procent uzależnionych ma więcej niż 45 lat. Niektórzy uzależniają się od alkoholu lub innego narkotyku, w miarę jak heroina traci dla nich swo-H atrakcyjność.

Problemy zdrowotne związane są głównie ze stylem ży-»n, brakiem umiejętności higienicznego wykonywania zastrzyków oraz zanieczyszczeniami narkotyków kupowanych na ulicy. Farmaceutyczne opia ty w większości są nietoksyczne. W wielu przypadkach lekarze, a także ludzie mający dostęp do czystych narkotyków, wstrzykiwali sobie opiaty przez kilkadziesiąt nawet lat i wciąż byli zdolni prowadzić ustabilizowane i produktywne życie. ?

Wyniki cyklicznych amerykańskich badań są zwykle bardziej pesymistyczne niż brytyjskich. Według nich jedna czwarta badanych może umrzeć w ciągu 20 lat, natomiast grupa

50% będzie przez ten czas uzależniona. Wciąż jednak obserwuje się przypadki łagodnego przebiegu uzależnienia u tych, którzy zażywanie narkotyków przetrwali. Jeden z badaczy opublikował wyniki prowadzonego przed 20 laty badania uzależnionych mężczyzn.

la bela 1. Obserwacja uzależnionych mężczyzn w okresie 20 lat

czas po pierwszej hospitalizacji (w latach)
	5	10	18
stała abstynencja	10%	23%	35%
śmierć	6%	11%	23%
aktywne uzależnienie od narkotyków	53%	41%	25%
stan nieokreślony	31%	25%	17%

Na podstawie: Vaillant G. V., British Jpurr.ai of Addiction. 1988; 83, 1147-57.

Leczenie jest tylko jednym z wielu czynników, które mogą wywierać wpływ na przebieg lub czas trwania każdego / trzech wymienionych rodzajów uzależnienia. Wspólną cechą różnych zabiegów terapeutycznych, które odnoszą za-