1024

Rozdział 2 • Organizacja badania statystycznego

Badanie statystyczne sprowadza się zatem do zebrania, odpowiedniego przetworzenia i analizy informacji na temat badanej zbiorowości statystycznej z punktu widzenia wybranych cech statystycznych, charakteryzujących jednostki należące do tej populacji. Przystępując do przeprowadzenia badania statystycznego należy zatem wyraźnie sprecyzować jego cel. Od tego bowiem zależeć będzie, jakie jednostki statystyczne poddane zostaną badaniu, jakiej zbiorowości będą stanowić elementy, a także pod względem jakich cech będą badane. Należy zatem dokładnie określić przedmiot i zakres badania.

Przykład 2.1.

Przyjmijmy, że celem badania jest poznanie struktury użytkowników kart płatniczych. Przystępując do badania musimy zatem zdefiniować:

•    zbiorowość statystyczną - będą nią wszyscy użytkownicy kart płatniczych;

•    jednostkę statystyczną - stanowi ją pojedynczy posiadacz karty płatniczej;

•    cechy statystyczne - np. wiek użytkowników kart płatniczych, ich zarobki, opinia na temat kart płatniczych itp.

Badanie opisane w powyższym przykładzie byłoby trudne do przeprowadzenia wśród wszystkich posiadaczy kart płatniczych, a więc na całej populacji. Znacznie tańsze, a równie miarodajne może być badanie przeprowadzone na próbie reprezentującej tę zbiorowość. W ten sposób przechodzimy do rozróżnienia rodzajów (metod) badań statystycznych.

2.1. RODZAJE BADAŃ STATYSTYCZNYCH

Wybór metody badania statystycznego należy do ważniejszych elementów badania, gdyż wymiernie wpływa na jego jakość. Wybór taki powinien być poprzedzony analizą czynników natury statystycznej i pozastatystycznej. Jeden z czynników statystycznych został już wcześniej wymieniony. Jest nim cel prowadzonego badania. Wśród innych należy wspomnieć o temacie badania, stopniu jego szczegółowości itp. Prowadzący badanie statystyczne, zwłaszcza na zlecenie innego podmiotu, zainteresowany będzie także jego kosztami, a także możliwościami technicznymi, materiałowymi, osobowymi. Ważne jest także, jak długi okres ma obejmować prowadzone badanie, ale także, jaką ilością czasu dysponujemy na jego przeprowadzenie. Jeśli wskazane czynniki, zwłaszcza te pozastatystyczne, są ograniczone, wówczas raczej zdecydujemy się na badanie częściowe (dotyczące próby) niż całkowite (odnośnie do populacji generalnej). Oba typy badań zostaną scharakteryzowane w dalszej części rozdziału.

Innym kryterium podziału badań statystycznych jest częstotliwość ich dokonywania. Wykorzystując to kryterium badania statystyczne dzielimy na:

27