1028

Rozdział 2 • Organizacja badania statystycznego

Dla potrzeb własnych badań statystycznych, dokonując doboru jednostek w ten właśnie sposób można ponumerować poszczególne jednostki badania, a następnie wykorzystać polecenie Kxcela Los, które znajduje się wśród funkcji matematycznych. Funkcja ta pozwala na uzyskanie liczby losowej o wartości z przedziału (0; 1). Aby wygenerować losową liczbę z przedziału od a do b, należy rozbudować formułę według następującego wzoru: LOS()*(b-a)+a.

Przykład 2.3.

Załóżmy, że w pewnym oddziale banku funkcjonuje 1000 kont osobistych. W innym oddziale tego samego banku klienci dokonują średnio 59 operacji w ciągu miesiąca, co wymaga zatrudnienia 8 pracowników. W badanym oddziale banku pracuje tylko 7 osób. Kierownictwo banku rozważa więc zatrudnienie kolejnego pracownika, ale tylko pod warunkiem, że liczba operacji dokonywanych przez klientów jest podobna jak w drugim z oddziałów. Postanowiono w tym celu dokonać potrzebnych analiz. Zdecydowano przy tym, że przeprowadzone zostanie badanie częściowe, do którego wybranych zostanie 100 kont osobistych. W celu wyboru odpowiedniej próby ponumerowano klientów od 1 do 1000, a następnie wykorzystano formułę Excela Los () * 1000. Wynik z danej komórki skopiowano następnie na kolejne 99 komórek. W efekcie otrzymano numery 100 klientów losowo wybranych spośród tysiąca.

Przy wyborze próby można również wykorzystać tablice liczb losowych (przypadkowych). Tablice takie dołączane są do wybranych publikacji statystycznych albo też wydawane oddzielnie. W tablicach tych w przypadkowy sposób wypisane są kolejne liczby naturalne. Dobór jednostek polega na tym, żc do próby włączane są jednostki statystyczne o numerach odpowiadających kolejnym liczbom z tablic losowych. Jeśli liczba w tablicy liczb przypadkowych jest większa niż liczebność populacji lub gdy pojawiała się już wcześniej, wówczas pomija się ją (jeśli losowanie jest zależne). Dokonując losowania samodzielnie wybiera się miejsce w tablicy, od którego będą odczytywane kolejne liczby.

Spośród prostych metod doboru statystycznego należy wymienić także losowanie systematyczne. Metoda ta polega na tym, że spośród wszystkich jednostek statystycznych należących do danej zbiorowości losuje się tylko jedną jednostkę, a pozostałe dobiera się w taki sposób, aby między jednostką wylosowaną, a następną znajdowała się zawsze taka sama liczba jednostek.

Przykład 2.4.

W firmie produkującej rowery przeprowadzano badanie jakości wyrobów. Ostatnia partia rowerów liczyła 250 sztuk, a do badania postanowiono wybrać 12. Pierwszy rower zostaje wybrany w sposób losowy, np. wybrano trzeci rower. Następne rowery wybrano dodając do kolejnego numeru 20. W próbie znalazły się więc rowery o numerach: 3, 23, 43, 63, 83, 103,123,143,163,183, 203, 223.

Kolejną metodą losowego doboru próby jest metoda warstwow a. Zalecana jest wówczas, gdy z punktu widzenia interesujących nas cech statystycznych zbiorowość

31