1026

Rozdział 2 • Organizacja badania statystycznego

Urząd Statystyczny. W niektórych krajach (np. w Kanadzie w czasie ostatniego spisu przeprowadzonego w 200Ir.) rezygnuje się z udziału rachmistrzów spisowych, przesyłając formularze spisowe drogą pocztową (tą samą drogą mieszkańcy odsyłają wypełnione kwestionariusze).

Rejestracja statystyczna prowadzona jest przez sądy i organy administracji publicznej. Powstają w ten sposób rejestry i ewidencje o osobach prawnych (np. przedsiębiorstwach), jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej (np. gminach) i osobach fizycznych oraz ich działalności, a także o innych zjawiskach, zdarzeniach i obiektach. Badanie te prowadzone zwykle w sposób ciągły (bieżąca rejestracja statystyczna), rzadziej jednorazowo (doraźna rejestracja statystyczna). W Polsce prowadzone są rejestry: sądowe (np. rejestry handlowe), ubezpieczeń społecznych, podatników (NIP, rejestr VAT), podmiotów gospodarki narodowej (REGON), podziału administracyjnego kraju (TERYT, zawierający wykaz powiatów, gmin, miast, wsi. ulic itp.). Poza tym prowadzone są ewidencje, w tym: ewidencja ludności (zameldowanie na pobyt stały lub tymczasowy, ewidencja narodzin, zgonów, małżeństw), działalności gospodarczej (ewidencja działalności gospodarczej), udzielonych zezwoleń i koncesji, gruntów, budynków, budowli i obiektów infrastruktury (mostów, wiaduktów itp.). Ewidencje takie prowadzone są także w skali mikroekonomicznej, np. w przedsiębiorstwie (ewidencja przychodów i rozchodów, ewidencja sprzedaży, ewidencja magazynowa, akta osobowe pracowników).

Sprawozdawczość statystyczna polega na tym, żc podmioty, zobligowane określonymi przepisami prawnymi, przekazują dane statystyczne do instytucji organizującej badanie (np. GUS). Badanie takie przeprowadzane jest na odpowiednich drukach - formularzach statystycznych. Druki te po wypełnieniu przez podmioty stają się dokumentami - sprawozdaniami statystycznymi. Przykładem takiego badania może być sprawozdawczość przedsiębiorstw prowadzących pełną księgowość. Przedsiębiorstwa przekazują do GUS informacje o statusie firmy, stanie i zmianach zatrudnienia, wynikach finansowych (bilans i rachunek zysków i strat) itp.

2.1.2. BADANIA CZĘŚCIOWE

W przeciwieństwie do badań pełnych, badania częściowe (niepełne) obejmują tylko pewną wybraną część populacji generalnej (próbę).

W określonych przypadkach wyniki otrzymane dla próby uogólnia się na całą populację. Nieodzownym warunkiem poprawności dokonywanych uogólnień jest odpowiedni dobór jednostek statystycznych do próby.

Metody doboru próby

Podstawowy podział metod wyboru jednostek do próby został zaprezentowany na poniższym schemacie.