1034

Rozdział 2 • Organizacja badana statystyczno go

liczbę jednostek statystycznych nie trzeba szkolić tak wielu rachmistrzów, a dzięki temu ich przygotowanie merytoryczne może okazać się lepsze. Ponadto absolutna dokładność wyników nie jest w statystyce niezbędna. Czynniki te powodują, że statystycy chętnie sięgają do częściowego badania statystycznego, starając się przy tym ustalić rozmiary ewentualnych błędów w ocenie całej populacji na podstawie próby, a także ograniczyć ewentualne błędy, tak aby otrzymane wyniki były przydatne dla użytkownika (decydenta).

2.2. PROJEKTOWANIE

BADANIA STATYSTYCZNEGO

Badania statystyczne prowadzone są według określonej metodologii. Najczęściej wyróżnia się następujące etapy badań statystycznych:¹

•    projektowanie badania,

•    obserwacja statystyczna,

•    opracowanie i prezentacja materiału statystycznego,

•    analiza statystyczna (opis lub wnioskowanie statystyczne).

Podział ten jest umowny, niektórzy z autorów rozdzielają etap trzeci na dwa oddzielne: po pierwsze, opracowanie materiału statystycznego, po drugie zaś prezentację materiału statystycznego, wyróżniając dodatkowo przygotowanie materiału statystycznego do opracowania,² inni zaś traktują prezentację materiału statystycznego jako element etapu czwartego.³

Z uwagi na szeroki zakres wymienionych zagadnień, w niniejszym rozdziale skupimy się na dwóch pierwszych etapach badania statystycznego, do kolejnych wracając w następnych rozdziałach.

Projektowanie badania obejmuje czynności przygotowawcze, takie jak: określenie celu badania statystycznego, rodzaju i zakresu badania, określenie zbiorowości statystycznej i cech podlegających badaniu, zdefiniowanie jednostki statystycznej i sprawozdawczej. Na tym etapie ustala się również miejsce i czas badania, przygotowuje kwestionariusz, a także kosztorys badania. W tym miejscu powinno się także sformułować hipotezy badawcze, które będą weryfikowane badaniem.

Jak już niejednokrotnie podkreślano, istotny wpływ' na jakość badań statystycznych ma precyzyjne określenie celów badania, zarówno ogólnych jak i szczcgó-

37

1

   por. np. W. Starzyńska [2001] Statystyka praktyczna, PWN, Warszawa 2002, S. Osta-siewicz, Z. Rusnak, U. Siedlecka [1995] Statystyka. Elementy teorii i zadania. Wydawnictwo AE we Wrocławiu, M. Sobczyk [1998] Statystyka, PWN, Warszawa

2

   por. np. A. Komosa, J. Musiałkiewicz [1996] Statystyka, Ekonomik, Warszawa

3

   por. np. T. Michalski [1994] Statystyka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa