380 jpeg

SBN S>TK-K5-01 -1 -»X I -ł-0. by WN PWN 2007

ROZDZIAŁ 10 Polityka handlowa w krajach rozwijających się J6?

które pozwoliłyby na wykorzystywanie oszczędności sektorów tradycyjnych (|ak rolnictwo) do finansowania inwestycji w nowych sektorach (takich jak przemysł przetwórczy), to rozwój nowych gałęzi będzie ograniczony przez zdolności firm w tych sektorach do osiągania zysków. Toteż niski poziom początkowych zysków będzie przeszkodą w inwestowaniu, nawet jeżeli długookresowe stopy zwrotu z inwestycji są wysokie. Optymalną (pierwszą najlepszą) polityką jest stworzenie lepszego rynku kapitałowego, a ochronę nowych gałęzi (która zwiększy zyski i pozwoli na szybszy wzrost) można stosować tylko jako drugie najlepsze rozwiązanie.

Argumentacja przemawiająca za protekcjonizmem wychowawczym, powołująca się na {noblem przywłaszczania, występuje w kilku wariantach, ale punktem wyjścia wszystkich jest teza, że firmy w nowo tworzonych gałęziach przynoszą korzyści społeczne, za które właściciele czynników produkcji nie otrzymują rekompensaty. Na przykład firmy zaczynające działalność w danej gałęzi muszą prawdopodobnie ponieść koszty „rozruchu", na które składają się koszty przystosowania technologii do lokalnych warunków czy koszty tworzenia nowych rynków. Jeżeli inne firmy pójdą w ich ślady (bez ponoszenia tych początkowych kosztów), pionierzy w tej gałęzi zostaną pozbawieni należnego im zysku. Zatem poza produkowaniem dóbr pierwsze firmy wchodzące na rynek tworzą wartości niematerialne (takie jak wiedza czy nowe rynki), do których nie są w stanie zapewnić sobie praw własności. W niektórych przypadkach korzyści społeczne z tworzenia nowych gałęzi przekraczają koszty, ale z powodu problemu przywłaszczania żaden prywatny przedsiębiorca nic zdecyduje się na rozpoczęcie produkcji w gałęzi jako pierwszy. Najlepszym rozwiązaniem problemu jest zapewnienie tirmom rekompensaty za tworzenie wartości niematerialnych. Kiedy nic jest ro moż.liwc, można tworzyć bodźce do wejścia na rynek w nowej gałęzi przez stosowanie ceł i innych narzędzi polityki handlowej. Jest to drugie najlepsze rozwiązanie.

Argumentacja oparta zarówno na niedoskonałości rynków kapitałowych, jak i na problemie przywłaszczania to oczywiście szczególne przypadki wykorzystywania zaioodności rynku do uzasadniania ingerencji w wolny handel. Różnica w porównaniu z typowymi sytuacjami polega na tym. że w tych przypadkach argumentacja odnosi się szczególnie do nowo powstających gałęzi przemysłu, a nic do każdej gałęzi. Niemniej jednak nadal istnieją ogólne problemy z podejściem uwzględniającym zawodność rynku. W praktyce trudno jest ocenić, które gałęzie naprawdę wymagają szczególnego traktowania, a także istnieje ryzyko, żc polityka w zamierzeniu mająca wspierać rozwój stanic się narzędziem konkretnych grup interesu. Znane są liczne przykłady „raczkujących" gałęzi przemysłu, które nigdy się nic rozwinęły i wciąż są uzależnione od ochrony.

Pobudzanie produkcji przemysłowej przez protekcjonizm

Mimo żc koncepcja protekcjonizmu wychowawczego budzi pewne wątpliwości, wiele krajów rozwijających się wykorzystuje argumenty na rzecz tego protekcjonizmu jako uzasadnienie dla wspierania rozwoju gałęzi przemysłu. Takie wsparcie można