414

4 1 4 METODOLOGIA AAPAM IUOKOWTCM I HACHOSTTC Z ■ TC W

tyczące normalizacji testu. Spośród możliwych skal przedstawiamy na niej tylko dwie - skale wyników z oraz skale wyników T. Układ skal na tej rycinie pozwala na bezpośrednie porównanie wyniku z i wyniku T oraz na odczytanie procentu osób w populacji, które znajdują się poniżej (lub powyżej) danego wyniku, przeliczonego bądź na wyniki z. bądź na wyniki T. Więcej informacji o skalach standardowych znajdzie Czytelnik u J. Brzezińskiego (1997).

Na koniec jeszcze jedno - wymóg korzystania z norm przy interpretowaniu wyniku testowego jest obowiązkowy, w wypadku gdy prowadzimy badania diagnostyczne. Rzecz jasna, nie ma takiego wymogu w wypadku badań naukowych.

11.2.6

Standaryzacja i obiektywizacja testu psychologicznego

Testy psychologiczne tym różnią się od innych metod stosowanych przez psychologów (zwłaszcza rozmowy, obserwacji I większości testów projekcyjnych), że wymagają one postępowania wedle ściśle określonych reguł, od których nie wolno, pod żadnym pozorem, psychologowi odstępować. Te reguły postępowania obejmują:

(1) ujednolicony zestaw pozycji (zadań, pytań, obrazków itp.), który prezentowany jest osobie badanej w ściśle określonym porządku I od którego - zaznaczmy to wyraźnie - nie ma odstępstw (na przykład nie można osobie badanej pomagać, jeżeli nie przewiduje tego instrukcja, nie można też osobie badanej wydłużyć czasu przeznaczonego na udzielenie odpowiedzi na pozycje testowe) - sposób przeprowadzania badania reguluje instrukcja dla psychologa:

(2)    Instrukcję dla osoby badanej, którą każda osoba odczytuje (lub odczytuje jej psycholog - co też normuje Instrukcja dla psychologa) przed przystąpieniem do rozwiązywania testu;

(3)    arkusz odpowiedzi, na którym osoba badana (lub psycholog) zapisuje odpowiedzi na poszczególne pozycje testu;

(4)    klucz, według którego punktowane są odpowiedzi osoby badanej: powinien on być tak skonstruowany, żeby każdy psycholog po zapoznaniu się z nim mógł bez żadnych wątpliwości ocenić odpowiedzi osoby badanej jako przynależne do określonych, wyróżnionych w kluczu, kategorii (na przykład „prawidłowe", „nieprawidłowe'') ;

(5)    zestaw norm umożliwiających przekształcenie wyników surowych na wyniki jakiejś skali standardowej (reguły transformacji wyników powinny być przedstawione w sposób czytelny dla każdego psychologa, ale nie należy się troszczyć o to, że inny specjalista, na przykład lekarz czy nauczyciel, tego nie zrozumie);

(6)    spisane zasady, według których interpretuje się ilościowo (z wykorzystaniem zasad psychometru i statystyki) i jakościowo (w duchu określonej teorii psychologicznej) wyniki testu:

(7)    zebrane informacje o walorach psycho-metrycznych testu (rzetelność, trafność, błędy standardowe itp.). Te dane są „wizytówką" psychometryczną testu i stanowią o jego psychometrycznej wartości. Podkreślmy wyraźnie, że test pozbawiony takiej wizytówki nie powinien być stosowany. bez względu na to, co o nim pisze jego autor.

Punkty (4) - (7) zebrane są w podręczniku testowym. Jest on adresowany wyłącznie do psychologa!

Postępowanie, w ściśle określony sposób, wobec każdej osoby badanej określa się mianem standaryzacji testu. Z kolei sposób punktowania odpowiedzi testowych, ilościowej interpretacji wyniku (normy) - nlezależ-