DSCN1929

»    2. Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki pracy

w toku normalnej działalności zawodowej, poszerzonej przez różne formy dal-«eeo kształcenia. Dodajmy - tak rozumiana praca człowieka stanowi przed miot szeroko zakrojonych badań wielu dyscyplin naukowych, w tym filozofii pracy, fizjologii pracy, ergonomii, psychologii pracy, socjologii pracy, pedagogiki pracy, prakseologii, teorii organizacji i zarządzania oraz innych nauk o pracy.

Celowo poświęciliśmy takiemu rozumieniu pracy człowieka nieco więcej uwagi, bowiem w minionym okresie socjalizmu także wiele mówiono i pisano o pracy w ogóle i nawet o pracy codziennie realizowanej, lecz często nadawano owej „pracy” wymiar polityczny i ideologiczny oraz propagandowy. Dla organizatorów wszelkiego kształcenia, a tym bardziej dla organizatorów złożonych procesów pracy ludzkiej, ważne staje się to, z jaką koncepcją pracy człowieka mamy do czynienia. Nie muszę dodawać, że zawsze i wszędzie liczyć się może tylko praca rzeczywista, praca sensowna, praca stanowiąca autentyczne źródło przeróżnych wartości.

Chodzi przecież o co. aby człowiek pracujący zawodowo nie tylko zdobywał środki do życia, ale takie, aby stawał się bogatszy wewnętrznie, aby wzbogacał nieustannie swoją osobowość, aby poszerzał swoją szansę samorealizacji, stawał się człowiekiem rzeczywistym, a tym samym podmiotem pracy. Wyłania się zatem potrzeba dalszego uznawania wypracowanej przez pedagogikę pracy teorii wychowania przez pracę, do pracy i w procesie pracy [136, 259}, jednak dostosowanej do nowych warunków ustrojowych, gospodarczych i edukacyjnych, słowem - do nowej rzeczywistości polskiej i światowej.

23. Zawód i praca zawodowa — zawodoznawstwo

W literaturze polskiej utrwaliły się dwa /hiimnc do siebie stanowiska wyrażające istotę zawodu. Jan Szczepański rozróżnia trzy znaczenia terminu „zawód”.

1)    jako wewnętrznie spójny system czynności, stanowiących dla jednostki źródło utrzymania i określających jej pozycję społeczną;

2) jako stałe wyłamywanie pewnych czynności bez względu nu kwalifikacje; 5) jako populację tych, którzy wykonują te same czynności, np. lekarskie,

nauczycielskie ftp.**

ł* Saowpański, /jtf/uitwntf sryZrKZ/?//'ogrfftttgn i Kftiistłtfoffltifto w , - bo ltwfTs'ir igyAityrn, h| Sncjntnfpezna'’, 1970, nr 2,

2.3. Zawód i praca zawodowa - mwidoicntwuwo

-Z....«.................. V

Z kolei według T. Nowiu kiego¹ zawód u> wykonywania /a-h^o, czynności społecznic użytecznych, wyodrębnionych na skutek _fcłw łecznego. podziału pracy, wymagających od pt aoownik » odfHywiednic wiedzy i umiejętności powtarzanych systematycznie i będących żr/nj łem utrzymania dia pracownika i jego rodziny //35jf,

Ogólnie stwierdzić można, że zawód stanowi kategorię głównie ekonomiczno-socjologiczną, ale także pedagogiczna, która ma cztery dopełniające się cechy:

—    jest układem wyodrębnionych i powtarzanych czynności,

—    określa pozycję społeczno-zawodowa pracowniku,

—    stanowi źródło utrzymania,

—    wymaga specjalnego przygotowania zawodowego.

Każdy zawód określa w istotnym stopniu miejsce i rolę < /.łowicka w \(x> łecznym procesie pracy. Ma on charakter zmienny, jest uwarunkowany bisuj rycznic, rozwija się lub zanika zgodnie z postępem naukowo-technicznym i społecznym. W rym sensie mówić można o wysokiej lob niskiej pozycji danej grupy zawodowej-²-². Zawody występujące w danym kraju ujęte są w urzędowe spisy zwane (w zależności od kraju) nomenklaturą, klasyfikacją lub systematyka zawodów. W Polsce utrwaliła się nazwa nomenklatur² ale już od lat osiemdziesiątych zastępuje ją nazwa: klasyfikacja zawodów } tpe cjalności. Jest ona usystematyzowanym podziałem zawodom i specjałnośd występujących w gospodarce narodowej. Obejmuje tytko te zawody i specjał ności, które wymagają przygotowania do pracy w okresie oo najmniej trzech miesięcy.

W klasyfikacji zawodów i specjalności, opracowaną przecz Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej oraz Główny Urząd Statystyczny w

(a opublikowanej w IÓ96 r.) układ podstawowy atrokzwy kśaśf^tSH0t MMMMIII^ |h dów i specjalności przedstawia się następująco²⁴ (tabela 2).

W nazwie przedstawionego w tabeli układu zaakcentowano dwa terminy: zawód i specjalność, przy czym nazwę zawód traktuje sic jako szersza. Sflw nazwę specjalność, jako bardziej konkretyzującą układ czynnościowy. Tak np.

1

Patrz: KlnsyfU-nc/zt aowortńw i tpatyrrHroSor. i. łl - Klasyfikacja właściwa, Waraaawa 1996. i.

2

Autor w kolejnych wydaniach Pwłstew /fydat/yki awwedsaaę renawje różne wersje definicyjne, których istota pozostaje jednak niezmienna.

Szerokie i uwspółcześnione rozważania na temat zawodu jako kategorii podstawowej dla pedagogiki pracy, przeprowadza prof. "Tadeusz Nowacki w porycji ZaaMkaammi 0999 r.).