DSCN1939

i is    2. Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki p_rat.

W przypadku zawodu ślusarza umiejętności elementarne dotyczyć będą-układu rąk na pilniku, chwytu pilnika, przesuwania pilnika po metalu; umiejętności czynnościowe odnoszone będą do piłowania, z uwzględnieniem różnych metali i różnych rodzajów pilników; wreszcie umiejętności złożone doty-czyć będą wykonywania różnych czynności, najczęściej montażowych i napraw, czych, a więc czynności piłowania, cięcia, łączenia, wiercenia i inne. Poszerzoną interpretację wymienionych trzech rodzajów czynności praktycznych znajdzie Czytelnik w Podstawach dydaktyki zawodowej.

Dokonany i najczęściej stosowany podział umiejętności na umysłowe i praktyczne nie wyczerpuje absolutnie możliwości klasyfikacyjnych. Można np. mówić o umiejętnościach ogólnych, ogólnozawodowych i specjalistycznych.

Niekiedy akcentowany jest podział ogółu umiejętności na:

-planowania,

-    wykonawcze (technologiczne),

-    kontroli i oceny

czy też na:

-    konstrukcyjno-techniczne,

-    organizacyjno-techniczne,

-    operacyjno-kontrolne.

W przypadku konkretnych zawodów, specjalności lub stanowisk pracy interesujące nas układy czynnościowe i umiejętnościowe będą się jeszcze bardziej różnicowały. Tak np. w odniesieniu do nauczyciela teoretycznych przedmiotów zawodowych wyróżnić można:

-czynności związane z przygotowaniem zajęć teoretycznych,

-czynności związane z organizacją i przebiegiem lekcji realizowanej systemem klasowo-lekcyjnym lub gabinetowo-pracownianym,

-czynności związane z przeprowadzaniem kontroli i oceny wyników pracy umysłowej uczniów,

-czynności wychowawcze,

-czynności i zabiegi gwarantujące prawidłowy kontakt z domem rodzinnym, zakładem pracy i ze środowiskiem ucznia,

-    umiejętność strukturalnego ujmowania treści nauczania,

-    umiejętność posługiwania się wiedzą ogólną i zawodową w konkretnych sytuac/och praktycznych,

-    umiejętność wiązania teorii z praktyką,

-    umiejętność wiązania nauki z techniką i z gospodarką,

-umiejętność wiązania poznania z działaniem,

-    umiejętność myślenia technicznego i ekonomicznego,

-    umiejętność projektowania i modelowania stosownie do warunków i potrzeb, wyznaczonych właściwościami zawodu,

-    umiejętność pozytywnego oddziaływania na zespoły uczniowskie i pozyskiwania ich dla pełnej realizacji zadań szkolnych.

W odniesieniu do nauczyciela zajęć praktycznych będą to:

-    czynności związane z przygotowaniem uczniowskich stanowisk pracy,

-    czynności instruktażowe, dotyczące instruktażu wstępnego, bieżącego i końcowego,

-    czynności technologiczne, związane z realizacją zadań uczniowskich i warsztatowych,

-    czynności związane z procesem kontroli oraz oceny wyników pracy uczniów.

-    czynności związane z zakończeniem dnia pracy przez ucznia.

-    czynności organizacyjne, zapewniające ład i porządek w działalności szko-leniowo-produkcyjnej,

-    umiejętności pedagogiczne, gwarantujące prawidłowe ułożenie współpracy z uczniami oraz kierowanie ich działalnością warsztatową.

-    umiejętności technologiczne, związane z realizacją zadań warsztatowych, -umiejętności praktyczne, związane z wykonawstwem konkretnych zadań

szkoleniowo-produkcyjnych,

-umiejętności organizacyjne, zapewniające prawidłowy i skutec/m udział uczniów w procesie szkoleniowo-produkcyjnym.

Jest to oczywiście nadał uogólnione podejście do czynności i umiejętni ści nauczycielskich, bowiem w poszczególnych specjalnościach nauczyciel skich podany wyżej wykaz ulegać będzie dalszej konkretyzacji. Dano term wyraz przy opracowywaniu charakterystyk zawodowych wybranych grup specjalnosciowych nauczycieli szkół zawodowych*⁵. Szczegółowe wykazy czynności i umiejętności zawodowych podane są w charakterystykach zawodowych oraz w taryfikatorach kwalifikacyjnych, stąd odwoływanie się do wzmiankowanych dokumentów staje się nieodzownie tak w praooait jMMMPN towania zawodowego, jak i w określaniu przydatności pracownika na stanowisku pracy.

** Z. Wiatrowski, Model nauczyciela szkoły zawodowej. Bydgoszcz 1Ó78. Jest to opracowanie zawierające wyniki badań prowadzonych pod kierownictwem niżej podpisanego, w ramach XI problemu węzłowego, na zlecenie Instytutu Kształcenia Nauczyciel) w WSP sza wie.