antropologia12

1    Kultura jest zjawiskiem społecznym, czyli nie można jej analizować w oderwaniu od grupy społecznej (społeczeństwa). Nie istnieje poza grupą społeczną Kultura każdego społeczeństwa jest mocno zróżnicowana - nie ma jednolitego modelu kultury.

2    Kultura jest zjawiskiem symbolicznym, tzn. jest wyuczoną dziedziną ludzkiego zachowania, jest przekazywana z pokolenia na pokolenie drogą tradycji i poprzez różne formy symboliczne (najważniejszą formą symboliczną jest język) Prawie wszystkie wytwory ludzkie mają charakter znakowy - ułatwiają komunikację między ludźmi (wyznaczają zasady, normy przyjęte w danej grupie społecznej)

3. Kultura jest rzeczywistością historyczną, tnz. Że jest historycznie przekształcającą się rzeczywistością społeczną

4    Kultura ma charakter instrumentalny, czyli jest wtórnym sztucznym środowiskiem wytworzonym przez człowieka w celu zaspokojenia jego potrzeb.

5.    Kultura jest powiązaną całością (obowiązujący kanon) - każdy element kultury pełni określoną funkcję w jej całości a rozpatrywany w izolacji nie ma znaczenia

6 Kultura jest zjawiskiem psychologicznym - odniesionym do jednostki, jednostkowym. Kultura jest faktem zarówno zbiorowym jak i jednostkowym, tzn że kultura jest bytem ponad osobowym, ale jej ostatecznym źródłem jest jednostka. Cały ponad jednostkowy byt oddziałuje na jednostkę.

Antropologia Kulturowa Wykład III

Pierwsze systemy teoretyczne na gruncie antropologii Współcześnie antropologia nazywana była etnologią.

Antropologia jest jedną z najlepiej rozwijających się nauk społecznych o biologii człowieka.

Geneza i rozwój kultury ludzkiej (ludzkość) -- sposób życia ludzi, realizacja wzorów.

Antropologia stawia pytanie o genezę i rozwój ludzkości.

Punkt wyjścia - kultura to swoisty atrybut ludzkości, tylko ona wyodrębnia gatunek ludzki ze świata zewnętrznego. Poza tym niczym się nie różnimy Człowiek wytworzył sobie kulturę, aby zapewnić sobie odrębność środowiska Rozwój ludzkości - rozwój kultury.

Interesowano się rozwojem całej kultury lub dziedzinami, działami (badano religię, magię, wiedzę, rodzinę, kulturę materialną, gospodarkę, sztukę).

Zadaniem antropologii była rekonstrukcja rozwoju ludzkości. Taki obraz antropologii ukształtowali jej pierwsi twórcy reprezentujący EWOLUCJONIZM (l-wszy system teoretyczny na gruncie antropologii)

Antropologia zrodziła się na gruncie fascynacji teorią ewolucji. Prawa ewolucji odpowiadają prawom ewolucji kultury.

Tezy ewolucjonizmu:

człowiek wykazuje zawsze te same cechy psychiczne, niezależnie od rasy, epoki historycznej czy środowiska, a doświadczenie ludzkie postępuje tymi samymi drogami (zasada o jedności rozumu ludzkiego - Adolfa Bastiana). Wszyscy jesteśmy tacy sami i mamy takie same możliwości rozwoju, ale na innym etapie historycznych Kultury rozwijają się tak samo (kultury pierwotne - świadectwo rozwoju kultury europejskiej).

Tezy rozwoju kultury:

kultury rozwijają się poprzez następujące po sobie stadia takie same dla wszystkich społeczeństw. <społeczności pierwotne osiągną w końcu etap kultur rozwinięlych> każda kultura istnieje dzięki swojemu rozwojowi, każdą kulturę można scharakteryzować przez jej rozwój. <jeżeli chcemy oddać istotę kultury - wskazać na stadia jej rozwoju> Rozwój każdej z kultur uwarunkowany jest jej stanem wcześniejszym (teza o genetycznych rozwoju kultury) <kumulatywny charakter rozwoju>

Teza o progresywnym rozwoju - rozwój o postępach kultur przebiega od form niższych do wyższych.

Każda z kultur rozwija się równolegle do innych, niezależnie od różnic czasowych.

Podstawowe tezy ewolucjonizmu

Johann Bachofen (1815-1887), Henry Morgan (1818-1881) - badał w terenie, Adolf Bastian (1826-1905), James John Frazer (1854-1941), John Lubbock (1834-1913), Edward Taylor (1832-1917)- l-wszy profesor antropologii, najsłynniejszy ewolucjonista.

Kierunek ten zakładał, że motorem rozwoju ludzkości jest naturalna wynalazkowość człowieka (różne grupy ludzkie mogą dokonać takich samych wynalazków).

Podstawowe znaczenie przywiązywano do analizy przeżytków kulturalnych - takie elementy kultury jak praktyki, zwyczaje, wierzenia, które choć właściwie dla wcześniejszych etapów rozwoju przetrwały w późniejszych stadiach w formie zmodyfikowanej (relikty).

Etnologia z zakresu kultury materialnej - przykłady: żeliwne poidła dla koni - wykorzystywane jako kwietnik (odtwarza się dzieje kultury materialnej charakterystycznej dla wcześniejszego rozwoju).

Bastian - „człowiek w historii" - teza o jedności psychicznej człowieka - dzięki tej jedności istnieją idee elementarne (wspólne dla wszystkich ludzi) i idee wtórne (ludowe) - odróżniają kultury. Zróżnicowanie kulturowe - zróżnicowanie idei ludowych.

Bachofen - „prawo macierzyste” - I-wsze studium rozwoju rodziny i systemu pokrewieństwa jako systemu społecznego (odkrył matriarchat - władza i dziedziczenie w rękach kobiet) Stadia rozwoju rodziny - (heteryzm - cała grupa stanowiła jedną wielką rodzinę, matriarchat - pochodzenie i majątek dziedziczone w rękach kobiet, patriarchat -- władza i dziedziczenie w lini męskiej)

Morgan - badał plemię irokezów, „systemy powinowactwa i pokrewieństwa w rodzinie ludzkiej”. Przeprowadził badania ankietowe „Społeczeństwo pierwotne Schemat rozwoju rodziny". Rozwój wg Morgana odbywa się drogą powolnego gromadzenia doświadczeń. Dokonuje się dzięki odkryciom i wynalazkom, zapewniających zaspokojenie ludzkich potrzeb. Najważniejsze są 3 czynniki rozwoju 1 - umiejętność mówienia, II - posługiwanie się narzędziami, III - powstanie i rozwój instytucji społecznych Postulował śledzenie dwóch linii rozwojowych - wynalazków i instytucji.

Wyróżnił 3 stadia rozwoju ludzkości:

1. dzikość 2    barbarzyństwo

3.    cywilizacja

stopień niższy, średni i wyższy

Ltibbock - „Początki cywilizacji, stan pierwotny człowieka i obyczaje dzikich współczesnych" - ewolucjonizm ma zawsze charakter progresywny. Istnienie matriarchatu - obalił. Stadia rozwoju religii. ateizm, fetyszyzm, totemizm, szamanizm, antropomorfrzm, stadium bez nazwy - kiedy bóstwo staje się twórcą natury, religia staje się moralnością (religia i moralność). Tylor - „Badania nad wczesną historią gatunku ludzkiego i rozwój cywilizacji”, „Kultura pierwotna, badania nad rozwojem mitologii, filozofii, religii, sztuki i zwyczajów (obyczajów)", „Cywilizacja pierwotna". Poświęcił swoje studia animizmowi. Animizm to wiara w duszę i duchy. Nauka o duszach i innych jestestwach nadprzyrodzonych (minimalistyczna definicja religii). Wyróżnił 3 stadia rozwoju religii : animizm, politeizm (wielobóstwo), monoteizm (jedynobóstwo - judaizm, islam, chrześcijanizm). Stworzył teorię przeżytku kulturowego Frazer - „Złota gałąź - studium magii i religii” - charakterystyka religii pierwotnej. Stadia rozwoju społecznego.

Schemat religii.

I.    magia - świat wodzony jest    przez    ponadludzkie siły, znane czarownikom

2    religia - świat kontrolowany jest    przez istotę    nadludzką,    do której człowiek może zwracać się o pomoc

3    światopogląd naukowy - człowiek zdaje sobie sprawę ze swoich możliwości dzięki metodom logiczno-naukowym.

Jego tezy ewolucjonizmu okazały się przebrzmiałe. Korzysta! z materiałów wątpliwej jakości, korzystał z relacji innych osób (misjonarze, handlarze, kupcy). By! znaczącym etapem w rozwoju antropologii. Był to l-wszy system teoretyczny.

Ewolucjonizm to też koncepcja rozwoju kultury. Pokazał, że zjawiska społeczne można traktować tak jak przyrodnicze.

Na gruncie ewolucjonizmu po raz pierwszy pojawiły się pewne terminy, polęcia (obowiązujące do dziś). Ewolucjonizm to pierwsze opisy kultur egzotycznych, które pojawiły się w nauce. Wicie koncepcji ewolucjonizmu wzbudziło opozycje.

DYFUZJON1ZM - opozycja wobec ewolucjonizmu.

To historyczny kierunek w antropologii, cel - pytanie o przeszłość i drogi rozwoju kultur ludzkich, 1-wsza faza postewolucjonistyczna. Szkoła kulturowo-hostoryczna.

Ferdynand Ratzel, Leo Frobenius, Fritz Graebner, Wilhelm Schmidt, Smith, Perry.

Zanegowali tezę, że mechanizmem rozwoju człowieka jest wynalazkowość. O rozwoju decyduje DYFUZJA - rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej.

'l ezą Rfltzela - podobieństwa między elementami różnych kultur muszą być wynikiem dawnych kontaktów i migracji. Mówiła się o rozprzestrzenianiu się elementów kulturowych, następcy całych kompleksów kulturowych.

„ Powstanie kultur afrykańskich”

Kilka szkól:

wczesna szkoła historyczna - Graebner, Ankermann szkoła niemiecko-austriacka - Schmidt, Koppers szkoła angielska - Smith i Perry dyfuzjonizm amerykański

Smith i Perry - „Dzieci słońca”. Początek - kultura starożytnego Egiptu. Człowiek natury wcześniej zamieszkiwał. Egipcjanie rozprzestrzeniali swoją kulturę.

Szkoła kulturowo-historyczna - badania historyczne (analizowano zbiory muzealne).

Kultura była zbiorem elementów badanych z osobna Koncepcja kreuów kulturowych (szkoła niemiccko-austriacka) -krąg kulturowy - zespół zjawisk powiązanych funkcjonalnie.

Schmidt - wędrują i wywierają swój wpływ nie tylko poszczególne elementy kulturowe lub małe ich grupy lecz takie całe zamknięte w sobie kompleksy kulturowe. Taki kompleks obejmuje wszystkie potrzebne kategorie ludzkiej kultury, tzn. ekologię, gospodarkę, społeczeństwo, obyczaje, religię Miały się przenosić w świecie i być zapożyczane całe zasoby życia. Zawsze istniało kilka kultur zasadniczych, które rozprzestrzeniały się w całym świecie.