bio
4

•    są to np. odruchy mięśni własne, czyli odruchy na rozciąganie

•    nerw dośrodkowy zostaje pobudzony przez zmianę napięcia mij^H

wywołaną    ³

•    siłą ciężkości

•    uderzeniem w ścięgno

•    skurczem mięśnia antagonistycznego O przykłady

•    odruch kolanowy

•    uderzenie poniżej rzepki w ścięgno mięśnia czworogłowego uda powoduje skurcz tego mięśnia i kopnięcie podczas prostowania podudzia w stawie kolanowym

•    odruch Achillesa

•    uderzenie w ścięgno piętowe (Achillesa) mięśnia trójgłowego łydki powoduje zgięcie stopy w stronę podeszwy

•    odruch łokciowy

•    uderzenie w ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia wywoła

O    zgięcie w stawie łokciowym

isynaptyczne (trójneuronowe) także proste odruchy rdzeniowe

• służą głównie ochronie połączeń szkieletu przed uszkodzeniami

• w czasie ruchu tylko sprężystość mięśni chroni stawy przed rozerwaniem

• zabezpieczają także mięsień przed zerwaniem • przykładowo: paradoksalny odruch na rozciąganie

• zupełne rozluźnienie mięśnia, gdy jego rozciąganie jest bardzo

0 silne i groziłoby jego zerwaniem olisynaptyczne (wieloneuronowe)

• zdecydowana większość odruchów rdzeniowych i wszystkie odruchy

z poziomu mózgowia    __

(•__TSćeptor i efe fetor znajdują się w różnych narządach)

• przykłady

•    odruch podeszwo wy

• mechaniczne drażnienie skóry wzdłuż zewnętrznej powierzchni podeszwy powoduje zgięcie palców i palucha w stronę podeszwy • odruch Babińskiego

• nieprawidłowy odruch podeszwowy, gdy paluch odegnie si* w' przeciwną stronę, ku grzbietowi stopy

odruch brzuszny

•    drażnienie skóry jednej strony brzucha powoduje skurcz mięśnia prostego brzucha po tej samej stronie

odruch mosznowy

)

•    drażnienie skóry przyśrodkowej powierzchni górnej części uda powoduje odruchowe uniesienie jądra po tej samej stronie

ze względu na pochodzenie

odruchy wrodzone (bezwarunkowe) zachodzą automatycznie są zdeterminowane genetycznie (ewolucyjnie)

. nie ulegają zmianie przez całe życie osobnika ,i odpowiedź efektora jest zawsze taka sama . zachodzą bez udziału świadomości -^bardzo krótki czas reakcjil . mają ważne znaczenie obronne

•    przykłady

•    odruch kaszlu, wykrztuśny, kichania, wymiotny, źreniczny, zginania na bodziec bólowy, ssania (u noworodków ssaków)

•    odruchy    obronne organizmu związane z działalnością ośrodków

rdzenia kręgowego i ośrodków podkorowych mózgowia - niższe czynności nerwowe

•    u wielu    zwierząt    odruchy bezwarunkowe stanowią podstawę

instynktów

odruchy nabyte (warunkowe)

•    powstają podczas życia osobnika (wykształcane w ontogenezie)

•    wymagają udziału mózgu

•    istotą ich kształtowania jest powstanie skojarzenia czasowego między

bodźcem pierwotnym, wywołującym odruch bezwarunkowy, z bodźcem obojętnym, który    z czasem staje się bodźcem kluczowym,

wyzwalającym reakcję

•    wymagają podtrzymywania, tzw. wzmacniania

•    w przeciwnym razie ulegną wygaśnięciu

•    powstają    podczas    specyficznej procedury uczenia się, zwanej

warunkowaniem

•    warunkowanie klasyczne

•    odkryte przez fizjologa rosyjskiego I. P. Pawtowa w doświadczeniach z psami

• wywołanie pewnej naturalnej reakcji zwierzęcia pod wpływem niespecyficznego dla tej reakcji bodźca, np. wydzielanie śliny na dźwięk dzwonka

•    warunkowanie instrumentalne

173