bio
4

•    są to np. odruchy mięśni własne, czyli odruchy na rozciąganie

•    nerw dośrodkowy zostaje pobudzony przez zmianę napięcia mięśnia wywołaną

•    siłą ciężkości

•    uderzeniem w ścięgno

•    skurczem mięśnia antagonistycznego O przykłady

•    odruch kolanowy

•    uderzenie poniżej rzepki w ścięgno mięśnia czworogłowego uda powoduje skurcz tego mięśnia i kopnięcie podczas prostowania podudzia w stawie kolanowym

•    odruch Achillesa

•    uderzenie w ścięgno piętowe (Achillesa) mięśnia trójgłowego łydki powoduje zgięcie stopy w stronę podeszwy

•    odruch łokciowy

•    uderzenie w ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia wywoła zgięcie w stawie łokciowym

/■ • lusynaptyczne (trój neuronowe)

>—-»    także proste odruchy rdzeniowe

•    służą głównie ochronie połączeń szkieletu przed uszkodzeniami

•    w czasie ruchu tylko sprężystość mięśni chroni stawy przed rozerwaniem

•    zabezpieczają także mięsień przed zerwaniem

•    przykładowo: paradoksalny odruch na rozciąganie

•    zupełne rozluźnienie mięśnia, gdy jego rozciąganie jest bardzo

Y—n.    silne i groziłoby jego zerwaniem

• polisynaptyczne (wieloneuronowe)

•    zdecydowana większość odruchów rdzeniowych i wszystkie odruchy

z poziomu mózgowia    _

(..¹ receptor i elektor znajdują się w różnych narządach • przykłady

•    odruch podeszwowy

•    mechaniczne drażnienie skóry wzdłuż zewnętrznej powierzchni podeszwy powoduje zgięcie palców i palucha w stronę podeszwy

•    odruch Babińskiego

•    nieprawidłowy odruch podeszwowy, gdy paluch odegnie się w przeciwną stronę, ku grzbietowi stopy

•    odruch brzuszny

•    drażnienie skóry jednej strony brzucha powoduje skurcz mięśnia prostego brzucha po tej samej stronie

•    odruch mosznowy

•    drażnienie skóry przyśrodkowej powierzchni górnej części uda powoduje odruchowe uniesienie jądra po tej samej stronie

« ze względu na pochodzenie

• odruchy wrodzone (bezwarunkowe)

odpowiedź efektora jest zawsze taka sama

§ zachodzą automatycznie

są zdeterminowane genetycznie (ewolucyjnie) nie ulegają zmianie przez cale życie osobnika

•    zachodzą bez udziału świadomości -jbardzo krótki czas reak

•    mają ważne znaczenie obronne

•    przykłady

• odruch kaszlu, wykrztuśny, kichania, wymiotny, źreniczny, zginania na bodziec bólowy, ssania (u noworodków ssaków) odruchy obronne organizmu związane z działalnością ośrodków rdzenia kręgowego i ośrodków podkorowych mózgowia - niższe

czynności nerwowe

• u wielu zwierząt odruchy bezwarunkowe stanowią podstawę instynktów ¹

173

1

   powstają podczas życia osobnika (wykształcane w ontogenezie)

•    wymagają udziału mózgu

•    istotą ich kształtowania jest powstanie skojarzenia czasowego między

bodźcem pierwotnym, wywołującym odruch bezwarunkowy, z bodźcem obojętnym, który    z czasem staje się bodźcem    kluczowym,

wyzwalającym reakcję

•    wymagają podtrzymywania, tzw. wzmacniania

•    w przeciwnym razie ulegną wygaśnięciu

•    powstają podczas    specyficznej procedury uczenia    się, zwanej

warunkowaniem

•    warunkowanie klasyczne

• odkryte przez fizjologa rosyjskiego I. P. Pawiowa w doświadczeniach z psami

• wywołanie pewnej naturalnej reakcji zwierzęcia pod wpływem    niespecyficznego dla tej reakcji    bodźca, np.

wydzielanie śliny na dźwięk dzwonka

•    warunkowanie instrumentalne